Ο Αστραπόγιαννος του ΔΣΕ και η βεβήλωση του τάφου-μνημείου του στην Κεφαλονιά ‒ Με τον αληθινό «Λοχαγό Κορέλι» από το ημερολόγιο του αδελφού του ‒ Ο ΔΣΕ στο νησί (Ανανεωμένο)

Βεβήλωσαν τον τάφο-μνημείο στελέχους του Δημοκρατικού Στρατού Κεφαλονιάς

Προκαλούν τα θρασύδειλα φασιστοειδή

Δημοσίευση: Τετ, 11/06/2014 - 10:30

Θρασύδειλα φασιστοειδή, δρώντας στο βαθύ σκοτάδι -κάτι που αρμόζει στη φασιστική τους ιδεολογία και πρακτική- βεβήλωσαν τον τάφο και την αναρτημένη προτομή στον τάφο, του τιμημένου στελέχους του Δημοκρατικού Στρατού Κεφαλονιάς, Γεράσιμου Γρηγοράτου ή Αστραπόγιαννου, που σκοτώθηκε από τις κυβερνητικές δυνάμεις σε μάχη στη Παχιά Πούντα Σάμης το 1949 μαζί με τη μαχήτρια αδελφή του Διονυσία, καθώς και τον τάφο του αδελφού του Βαγγέλη και της συζύγου του Κούλας, στο Νεκροταφείο Ζερβάτων Κεφαλονιάς.

Η ΤΕ Κεφαλονιάς & Ιθάκης σε ανακοίνωσή της τονίζει:

«Όσα συνθήματα κι αν γράψουν, όσες άνανδρες πράξεις κι αν κάνουν, δεν πρόκειται να καταφέρουν να θάψουν την ιστορία του λαϊκού κινήματος, του ΚΚΕ, να διαστρεβλώσουν την ιστορική αλήθεια. Αυτό που τους ενοχλεί είναι η καθοριστική δράση του λαϊκού κινήματος και ο πρωτοπόρος ρόλος του ΚΚΕ στην αντιφασιστική πάλη, ενάντια στην ιμπεριαλιστική εξάρτηση και για την εθνική ανεξαρτησία της Ελλάδας.

Δεν μπορούν και σήμερα κάποιοι να αντέξουν την πατριωτική στάση του ΚΚΕ, που καλεί το λαό ενάντια στις ΝΑΤΟικές εξαρτήσεις, που καλεί σε λαϊκή αντεπίθεση για να πληρώσουν οι τράπεζες και τα μονοπώλια την κρίση τους. Νιώθουν ιδιαίτερα δυσάρεστα κάποιοι που -παρά τις επιθέσεις που δέχεται- το ΚΚΕ συνεχίζει, επιμένει και δυναμώνει την πάλη του, βαδίζει ανοδικά και συνεπέστατα ενάντια στα μονοπώλια και τον ιμπεριαλισμό, μπροστάρης στους αγώνες για τις λαϊκές ανάγκες, στην πάλη για λαϊκή εξουσία.

  

Να είναι βέβαιοι οι βέβηλοι δράστες, ότι ο κόπος τους πάει χαμένος. Όσο κι αν προσπαθούν, δεν πρόκειται να καταφέρουν αυτό που δεν κατάφεραν δεκαετίες αντικομμουνιστικής προπαγάνδας, να αμαυρώσουν τον αγώνα του ΔΣΕ και την προσφορά του ΚΚΕ. 

Η ΤΕ Κεφαλονιάς & Ιθάκης του ΚΚΕ καταγγέλλει στο λαό του νομού τη βεβήλωση, και τον καλεί να περιφρουρήσει και να προστατέψει την ιστορία του, που αποτελεί τιμή του ΚΚΕ στην ιστορία του τόπου, έναυσμα για τη νεολαία να γνωρίσει τις πραγματικές πλευρές της Εθνικής Αντίστασης και του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, να διδαχθεί την ανυπόταχτη και αδούλωτη στάση ζωής, τον ανυποχώρητο αγώνα για τα ιδανικά του σοσιαλισμού».

  

902 

* 

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΤΟΣ

(ΑΣΤΡΑΠΟΓΙΑΝΝΟΣ)

Η προτομή του Αστραπόγιαννου, που έχει τοποθετηθεί στη δημοτική πλατεία Ζερβάτων

Γεννήθηκε το 1919 στα Μουζακάτα Κεφαλλονιάς. Το 1940 κατατάχτηκε στο Πολεμικό Ναυτικό, εκπαιδεύτηκε ασυρματιστής στο Βοτανικό και τοποθετήθηκε στη Βάση Πάτρας. Με την κατάρρευση του μετώπου, επέστρεψε στο χωριό του και ασχολήθηκε με οργανωτικές δουλιές του ΚΚΕ. Στην Κατοχή συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση ΕΑΜ - ΕΛΑΣ και για τη δράση του, η Οργάνωση τού έδωσε το όνομα Αστραπόγιαννος. Ηγήθηκε του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ στην περιοχή του.

23/4/2009. Εκδήλωση του Δήμου Σάμης, στη πλατεία Ζερβάτων, σε μνήμη των νεκρών του ολοκαυτώματος στα Μουζακάτα Σάμης, απο τους Γερμανούς τον Απρίλη του 1944.

Η αδερφή του, ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΓΡΗΓΟΡΑΤΟΥ, επίσης αγωνίστρια της Εθνικής Αντίστασης, γεννήθηκε το 1917 στα Μουζακάτα. 

Τα δυο αδέρφια σκοτώθηκαν μαζί στα τέλη Νοέμβρη 1949, σε μάχη με παρακρατικούς και τμήμα του εθνικού στρατού.

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 2/12/2001

 
Στις 23 Απριλίου 1944 οι Γερμανοί κατακτητές της χώρας μας έκαψαν τα Μουζακάτα ως αντίποινα στον απελευθερωτικό αγώνα των πατριωτών στο νησί.
Το χωριό καταστράφηκε ολοσχερώς.
Τα Μουζακάτα ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΣΗΜΕΡΑ.
Στην ιστορική μας μνήμη θυμίζουν τη θυσία και την αντίσταση του λαού μας.
Αυτό το «μικρό Σούλι»: Η μεγαλύτερη εστία της Ελεύθερης Κεφαλονιάς.

23-4-1944
"ΤΑ ΜΟΥΖΑΚΑΤΑ ΚΑΗΚΑΝ
ΤΟ ΦΩΣ ΔΕΝ ΣΒΗΝΕΙ
ΠΟΥ ΑΝΑΨΕ ΣΤΑ ΣΤΗΘΙΑ ΜΑΣ
Η ΛΕΥΤΕΡΙΑ"

29/4/2012. Εκδήλωση στο χωριό Μουζακάτα,
σε μνήμη του ολοκαυτώματος.

 

Ο ΕΠΟΝίτης Πέτρος Μιχαλάτος, ετών 17 (Μιχαλάτα, Κεφαλονιά)
Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς την Πρωτομαγιά του 1944.
(βλέπε και Α. Μικρό Οδοιπορικό) 

«Από το διπλανό μου κελί έβγαλαν το ηρωικό παλλικάρι Πέτρο, που πέρασε μπροστά από το δικό μου κελί κρατώντας το μπόγο με τα προσωπικά του πράγματα και περπατώντας δύσκολα γιατί υπέφερε από το πόδι.

Περνώντας μπροστά από το κελί μου κοντοστάθηκε, με κοίταξε μέσα από το φεγγίτη της πόρτας του κελιού μου και φώναξε:

Συναγωνιστή Σπύρο, αν ζήσεις, θέλω να πεις σε όλους πως πάω να πεθάνω περήφανος γιατί γεννήθηκα Έλληνας και περισσότερο ΕΠΟΝίτης».

(Σπύρος Λουκάτος, ιστορικός, κρατούμενος και ο ίδιος).

Α.

  Μικρό οδοιπορικό από τα χρόνια της γερμανοϊταλικής Κατοχής στην Κεφαλονιά, μέσα από το ημερολόγιο του Σπύρου Γρηγοράτου, αντάρτη του ΕΛΑΣ από τα Μουζακάτα

Πηγή: V.S. (Bλαχάτα Σάμης)

Ο Γεράσιμος Γρηγοράτος ( Αστραπόγιαννος ) με τη στολή του Ελασίτη με την αδελφή του Διονυσία, την εποχή της Αντίστασης.

Σήμερα Έχω την μεγάλη χαρά να παρουσιάζω μέσα από το μπλογκ,  ένα μικρό οδοιπορικό για την περίοδο της Γερμανο - Ιταλικής Κατοχής στην Κεφαλονιά και ιδιαίτερα στην περιοχή Σάμης. Μέσα από το ημερολόγιο του Σπύρου Γρηγοράτου (από το χωριό Μουζακάτα της Σάμης).

Ο Σπύρος Γρηγοράτος, γεννήθηκε Στα Μουζακάτα το 1912. Πατέρας του ήταν ο Μαρίνος Γρηγοράτος και μητέρα του η Αναστασία Φερεντίνου, από τα Κομιτάτα της Ερίσου. Στην περίοδο της Κατοχής, οργανώθηκε στο ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, και έζησε όλα τα γεγονότα της Αντίστασης στην Σάμη, δίπλα στον αδελφό του Γεράσιμο Γρηγοράτο - Αστραπόγιαννο.

Από το ντοκουμέντο αυτό, πήρα το κομμάτι εκείνο που αναφέρεται στην περίοδο από τον ερχομό των κατακτητών στο νησί, έως την απελευθέρωση.

Καμία παρέμβαση δεν έγινε στο ύφος της γραφής.

Ευχαριστώ θερμά την Τασία Γρηγοράτου (κόρη του Σπύρου), που μου εμπιστεύθηκε  το Ημερολόγιο του πατέρα της και τις φωτογραφίες που βλέπουμε σ' αυτήν την ανάρτηση.

Τάσος Καβαλλιεράτος.

Σεπτέμβρης 1944. Απελευθέρωση του Αργοστολιού από τον ΕΛΑΣ.
Έφιππο τμήμα στη Γέφυρα Δεβοσέτου.
Πρώτος έφιππος (σε χαιρετισμό), ο στρατιωτικός Διοικητής Κεφαλονιάς, Γεράσιμος Γρηγοράτος ή Αστραπόγιαννος.
Δεύτερος έφιππος, ο αντιφασίστας Άμος Παμπαλόνι, Ιταλός λοχαγός του Πυροβολικού, o αληθινός «Λοχαγός Κορέλι», που αγωνίστηκε με τον ΕΛΑΣ.
Πιο πίσω (πεζός) ο Χρίστος Καραγιάννης - Διομήδης.

Αποσπάσματα από το ημερολόγιο

«Όταν το 1941 έγινε η κατοχή από τους Ιταλούς, ο κόσμος άρχισε να υποφέρει από την πείνα και δυστυχία. Ορισμένοι ασυνείδητοι γίνανε προδότες των Ιταλών και των Γερμανών και άλλοι άρχισαν τις κλεψιές. Έκλεβαν ολόκληρα κοπάδια καθώς  γαιδάρους και μουλάρια μέσα από τους στάβλους.

Η ζωή είχε γίνει αφόρητη, έδεναν τους τσοπάνιδες και τους παίρναν τα κοπάδια. Τότε άρχισε να ξεπροβάλει η οργάνωση του ΕΑΜ που είχε έδρα κάπου στην Πύλαρο και ο κόσμος άρχισε να οργανώνεται ο ένας κατόπι του άλλου.

Πρώτος στόχος της οργάνωσης ήταν να σταματήσει τις κλεψιές και να εξοντώσει τους συνεργάτες του κατακτητή.

Η μαύρη αγορά είχε φτάσει στο απροχώρητο. Ύστερα από μια μεγάλη κλεψιά στα Μουζακάτα (πήραν ολόκληρο κοπάδι πρόβατα του Γεωργίου Μιχαλάτου). Τότε η οργάνωση άρχισε να παίρνει αυστηρά μέτρα, εναντίον της κλεψιάς και των ρουφιάνων των Γερμανών και Ιταλών.

Το αρχηγείο εγκαταστάθηκε μόνιμα στα Μουζακάτα, που αργότερα ήρθανε και αντάρτες από το Ξηρόμερο με αρχηγό τον Χρήστο Καραγιάννη με το ψευδώνυμο «Διομήδη». Άνθρωπος με τόλμη και αποφασιστικότητα.

Τότε το ΕΑΜ εξαπλώθηκε σε όλη την  Κεφαλονιά. Από την άλλη μεριά οι προδότες, συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς και Ιταλούς με πρωτοπόρους τον Γ., τον Κ., και τον Κ., και άλλους. Όταν εγκαταστάθηκε το αρχηγείο στα  Μουζακατα με αρχηγό τον καπετάνιο του ΕΛΑΣ Διομήδη άρχισε η συνεργασία με τους πολιτικούς του ΕΑΜ. Παίρνονται αποφάσεις γύρω από τους προδότες και γίνονται επιχειρήσεις με πολλές συλλήψεις. Μεταξύ αυτών, των Σ.Β., τον Μ.Μ. και πολλούς άλλους. Μετά την ανάκριση τους αφήναν ελεύθερους.

Εμένα όμως δεν μου άρεσε αυτό το σύστημα και το είπα στην οργάνωση. Τους είπα ότι θα πούνε από πού φεύγουν και σε ποιό σπίτι είναι το αρχηγείο (το αρχηγείο ήταν στο σπίτι μου) και θα φέρουν τους Γερμανούς όπως και έγινε. Τους έφερε ο Μ.Μ, λεηλάτησαν το σπίτι, πήραν ότι τους άρεσε και τα υπόλοιπα τα κατέστρεψαν. Μόνο που δεν έβαλαν φωτιά.

Τότε έδωσα τσίγκους στην οργάνωση και έφτιαξαν ένα καλύβι πάνω από το χωριό.Από εκεί αφησαν ελεύθερο τον Γ.Β και έφερε τους Γερμανούς και κάψανε τα Μουζακάτα.

Σ' αυτή την περίοδο φέρανε στο Αργοστόλι την χωροφυλακή που πρώτα την είχαν διώξει. Μετά από λίγο καιρό ο διοικητής της χωροφυλακής Τ., συμμαθητής του Διομήδη τον πρόδωσε στους Γερμανούς. Τον συνέλαβαν και τον έβαλαν φυλακή.

Μα σε λίγες μέρες η οργάνωση κατάφερε την απόδρασή του. Από τότε η κατάσταση άρχισε να οξύνεται,άρχισαν οι επιχειρήσεις και ο ΕΛΑΣ έκανε επιστράτευση κατά ομάδες.

Στη Σάμη με επιφαλής τον Γεράσιμο Γρηγοράτο ή Αστραπόγιαννο, στην Κρανιά τον Ματιάτο ή Ρήγα και στην Παλική τον Ματθαίο τον Κουλουμπή με αρχηγείο πάντα στα Μουζακάτα. Αργότερα ήρθε από τη Ρούμελη ο Γεροδήμος ή Τσέλιος και ο καπετάν Φουρτούνας.

Τότε ήρθε και μια συμμαχική αποστολή με εναν Εγγλέζο αξιωματικό,εναν Ελληνοκύπριο και  έναν Γαλιατσάτο Κεφαλονίτη.

Ο Γαλιατσάτος αργότερα μετά τον εμφύλιο ήρθε στην Κεφαλονιά να πολιτευτεί με τον Παπανδρέου. Αυτοί όμως κάθε άλλο παρά για συνεργασία ήρθαν. Έπαιρναν τα μυστικά και οργάνωναν αντιδραστικές συμμορίες. Κοιτούσαν με πολλές προπαγάνδες να πάρουν με το μέρος τους τον Αστραπόγιανο, να χτυπήσουν τους Ελασίτες και να διαλυθεί ο ΕΛΑΣ στην Κεφαλονιά.

Δεν τα κατάφεραν όμως. Λένε ότι ερχόνταν σε επαφή με τους Γερμανούς και τους δοσίλογους και ενώ το ΕΑΜ είχε οργανώσει σχεδόν όλη την Κεφαλονιά ορισμένες ομάδες δοσίλογων και ρουφιάνων είχαν οπλιστεί ύστερα από επαφές με Ιταλούς και Γερμανούς.

Τότε ο Αστραπόγιανος με την ομάδα, ξεκίνησε από τα Μουζακάτα για το Διγαλέτο,να πάρει από εκεί έφεδρους Ελασίτες να πάνε στα Χιονάτα να κάνουν ορισμένες συλλήψεις (τις ομάδες των Κ. και Π.).

Πέσανε σε ενέδρα των ίδιων των εφέδρων Ελασιτών που είχαν περάσει στη προδοσιά, με αρχηγούς τον Κ., τον Γ.Μ., τον παπά Κ. και άλλους. Σε αυτή την ενέδρα σκοτώθηκαν ο Νίκος Δελαπόρτας και ο Κώστας Φωκάς από το Τσακαρισιάνο. Από'κει και πέρα, άρχισαν να δρουν ομάδες, τις οποίες ονόμασαν Πατριωτικές Ομαδες Κεφαλονιάς, οι ονομαζόμενες Π.Ο.Κ.

Την άλλη μέρα πιάσανε όλα τα παιδιά του Διγαλέτου που δεν θέλησαν να τους ακολουθήσουν, τους πήγαν στα Χιονάτα και τους εκτέλεσαν. Τον Μαρή Σταματελάτο, τον Πετράτο τον Ρηγάτο τον Τσούδη και άλλους.

Από τότε το ΕΑΜ άρχισε να αντιπετωπίζει όχι μόνο τους Γερμανούς αλλά και τους Πυργισιάνους προδότες.

Κάναμε μια επιχείρηση στο σταβερέικο ακρωτήρι, με αποτέλεσμα να μην πιάσουμε κανέναν. Φαίνεται το μυστικό της επιχείρησης, προδόθηκε από κάποιον δικό μας Πυργισιάνο.

Σε άλλη επιχείρηση μετά από λίγες μέρες, πιάσαμε τον παπά Κ., που ήταν ένας από τους αρχηγούς τους. Στο δρόμο θέλησε να φύγει και τον σκότωσαν οι συνοδοί του.

Στις 23 Απρίλη 1944 τα μεσάνυχτα, μου χτύπησαν τη πόρτα του σπιτιού μου.

Ήταν ένας αντάρτης Ρουμελιώτης, που ήταν σκοπός κάτω από τα Ζερβάτα. Μου λέει «Έρχοντε Γερμανοί και να φύγετε». Δεν τον πίστεψα. Μετά από λίγο ξανάρχεται, μου λέει «Έρχονται, πες μου από που να φύγω εγώ;».

Τότε ακούω τον θόρυβο που κάνανε. τότε άρχισα να φωνάζω τους χωριανούς να φύγουνε. Πράγματι σηκώθηκαν και φύγανε όλοι για το βουνό. Ορισμένοι δεν θέλησαν να φύγουν πως δεν κάμανε τίποτα.

Μόλις έγινε μέρα, οι Γερμανοί είχαν κυκλώσει το χωριό και μάζευαν όσους είχαν μείνει. Τότε άρχισαν να καίνε το χωριό, δεν άφησαν τίποτα άκαο. Και την εκκλησία του Α. Ανδρέα και αυτήν την έκαψαν.

Από τους χωριανούς που είχαν συγκεντρώσει πήραν μαζί τους τέσσαρους. Τον Γιάννη Γρηγοράτο, τον Γιάννη Μουρίκη, τον Αριστομένη Μιχαλάτο και τον γιό του Πέτρο 17 χρονών. Τους βάλανε στη φυλακή στο Αργοστόλι, που σε λίγες μέρες τους εκτέλεσαν.

Από τότε το χωριό σκόρπισε. Οι νεότεροι κρυβόταν και οι γέροι σκόρπισαν στα άλλα χωριά, μέχρι τον Σεπτέμβρη που οι Γερμανοί άρχισαν να φεύγουν και άφηναν στο πόδι τους Ιταλούς και Ποκίτες.

Τον Ιούλιο του 1944 και συγκεκριμένα τις 20 του Άη Λιος, πληροφορηθήκαμε ότι θα γίνει μεγάλη εξερεύνηση των Γερμανών. Ήταν αλήθεια. Άρχισαν από τη Σάμη και από το ακρωτήρι, βγάζοντας δια θαλάσσης στρατό.

Στο Δικαστικό Μέγαρο Αργοστολίου. Δεξιά (με τον σταυρό) ο Αστραπόγιαννος και δεξιά του (πάλι με τον σταυρό) ο Άμος Παμπαλόνι.

Οι Ελασίτες σκόρπισαν σε μικρές ομάδες μέσα στα δάση. Το ίδιο έκαναν και οι Μουζακάδες. Κρυφτήκαμε όλοι και γι αυτό δεν βρήκαν κανέναν. Μαζί τους ήταν και Ποκίτες.

Από τα χωριά που περνούσαν έπαιρναν όποιον έβρισκαν. Κάνανε πλιάτσικο, καίγανε τις στάνες τα καλύβια, πετούσαν χειροβοβίδες και όλμους μέσα στους λόγγους.

Πολλοί άνθρωποι φοβούμενοι τους Γερμανούς, τρέχανε μπροστά και πολλοί έφθασαν στον Αίνο.

Πολλοί από ξένες περιφέρειες σκοτώθηκαν.

Η επιχείρηση κράτησε σχεδόν τρεις ημέρες, σε όλα τα βουνά της Κεφαλονιάς. Τότε οι συνεργάτες των Γερμανών πήραν θάρος, οργανωθήκανε και έκαναν εφόδους στα χωριά. Ξυλίζανε και πλιατσικολογούσαν ότι τους άρεσε.

Τότε η οργάνωση του ΕΑΜ πήρε απόφαση, να φύγουν όσοι ενόμιζαν ότι κινδυνεύουν και να περάσουν στο Ξηρόμερο να πάνε σε ανταρτοκρατούμενη περιοχή.

Τότε ήρτε ο αδελφός μου ο Γεράσιμος ή Αστραπόγιαννος και με βρήκε στο αλώνι που είχα  το στάρι. Μου λέει ότι πάρτηκε απόφαση να φύγουν όλοι όσοι είναι στο αντάρτικο, μαζί με τις οικογένειές τους και να ετοιμαστώ κι εγώ να φύγουμε μαζί και ο άλλος μας αδελφός ο Βαγγέλης.

Εγώ του λέω δεν φεύγω και ας με σκοτώσουν. Ούτε ο Βαγγέλης δέχτηκε να φύγει.

Τότε φύγανε και οι γέροι μας μαζί με την αδελφή μας και πολοί άλλοι, από κάποιο μέρος της Ερίσου. Ήρταν δύο καίκια από το Λεσίνι επίτηδες για να τους πάρει.

Εμείς όσοι μείναμε σύνολο 11, γίναμε ομάδα και κρυβόμαστε στη περιφέρεια Μουζακάτων, έως τη μέρα που έφυγαν οι Γερμανοί.

Στο διάστημα αυτό μας έγιναν πολλά μπλόκα ιδίως από τους Πυργισάνους με αρχηγό τον Κ.Π. από το Κατάραχο.

Η άλλη συμμορία από την Πύλαρο με αρχηγό τον Φ.Α. ή Γ., ένα κλεφταρά με πολύ βαρύ παρελθόν και προστατευόμενο των Γερμανών, αλλά πιο πάνω από τη Σάμη δεν έκανε γιατί φοβότανε τον Αστραπόγιαννο.

Τα δύο καΐκια που πήραν τους αντάρτες από την Έρισο, ξημερωθήκανε στο Λεσίνι του Ξηρομέρου.

Το πρώτο καΐκι που έφυγε πήρε όλο αντάρτες. Το δεύτερο τις οικογένειες.

Φτάνοντας το πρώτο με το όνομα Άγιος Δημήτριος και αρχίζοντας να ξεφορτώνει, άρχισε να χτυπιέται από τους Γερμανούς, που είχαν κάνει ενέδρα.

Ασφαλώς προδοσιά. Το δεύτερο καΐκι πήρε χαμπάρι τα γεγονότα και άλλαξε γραμμή.

Από το πρώτο καΐκι σκοτώθηκαν μερικοί και από αυτούς ήταν από τα Μουζακάτα ο Σπύρος Γρηγοράτος αντάρτης, ο Μιχάλης Μινέτος από το Επανοχώρι και άλλοι που δεν θυμάμαι τα ονόματά τους.

Στις 22 Σεπτέμβρη του 1944 οι Γερμανοί ενίκησαν τους Ιταλούς και σκότωσαν 9 χιλιάδες στα Φραγκάτα και Τουργιανάτα.

Όσοι από αυτούς μπόρεσαν κρυβόντουσαν στα διάφορα χωριά με πολιτικά ρούχα. Με όλο που ήταν πρώτα κατακτητές οι χωριάτες τους περιθάλψανε και πολλοί άλλοι παραδόθηκαν στους Γερμανούς, μέσα από μια αμνησθία που δημοσιεύσανε.

Μέσα σε αυτούς που κρυβότανε ήταν και ο λοχαγός του Πυροβολικού της Μεραρχίας Άκουι, Παμπαλόνι.

O Άμος Παμπαλόνι (1910-2006)
με τους Κεφαλονίτες συντρόφους του το 2000.
«Ο ντε Μπερνιέ έγραψε ένα κακό, ρατσιστικό βιβλίο που δεν ανταποκρίνεται σε καμιά πραγματικότητα» δήλωσε στο «Ρ» ο 89χρονος Ιταλός αντιστασιακός που επισκέφτηκε και φέτος την Κεφαλονιά για το μνημόσυνο των 9.600 πεσόντων στη σφαγή της μεραρχίας Aqui από τους Γερμανούς, στις 18 Ιουνίου του 1943.

Ήταν αυτός που έδωσε την εντολή και χτύπησαν τους Γερμανούς μέσα στις τορπιλάκατους, που ερχόνταν από το Ληξούρι για να καταλάβουν το Αργοστόλι. Σύνολο έως 500 Γερμανοί, που ήταν μόνο στο Ληξούρι.

Όταν οι Ιταλοί συνθηκολόγησαν με τους Εγγλέζους, οι Γερμανοί αυτό το θεώρησαν προδοσιά, γι αυτό οι Γερμανοί σκότωσαν 9 χιλιάδες από Ιταλούς και γιατί βούλιαξαν τις τορπιλάκατους με τους Γερμανούς.

Οι Γερμανοί έδωσαν σήμα και ήλθαν ενισχύσεις από τη άλλη Ελλάδα, μαζί με αεροπορία, τα ονομαζόμενα στούκας, καθέτου εφορμήσεως και νικήσανε τους Ιταλούς.

Στις μάχες αυτές πήραν μέρος και αντάρτες του ΕΛΑΣ, διότι μετά την συνθηκολόγιση των Ιταλών με τους Εγγλέζους, γύριζαν τα χωριά οι Ιταλοί και μας έλεγαν αδέλφια και όσοι θέλουμε να πάρουμε όπλα κατά των Γερμανών.

Στις μάχες των Γερμανών με τους Ιταλούς, σκοτώθηκαν και ορισμένοι Κεφαλονίτες.

Ένας από αυτούς ήταν και ο Γεράσιμος Θεοφυλάτος από τα Γριζάτα, που μετά από λίγες μέρες, σκότωσαν και τον αδελφό του Χρίστο, που είχε κατέβει από το χωριό στη Σάμη.

«Ο ντε Μπερνιέ έγραψε ένα κακό, ρατσιστικό βιβλίο που δεν ανταποκρίνεται σε καμιά πραγματικότητα» δήλωσε στο «Ρ» ο 89χρονος Ιταλός αντιστασιακός που επισκέφτηκε και φέτος την Κεφαλονιά για το μνημόσυνο των πεσόντων στη σφαγή της μεραρχίας Acpui.

Ο λοχαγός Παμπαλόνι τραυματίστηκε, αλλά κατόρθωσε να φύγει και να σωθεί. Τον έκρυψε η οργάνωση μέχρι που έγινε καλά και μετά έφυγε με άλλους αντάρτες στο Ξηρόμερο.

Εγύρισε μετά στην Κεφαλονιά, όταν είχαν φύγει οι Γερμανοί, συγκέντρωσε όσους Ιταλούς είχαν μείνει ( στο νησί ) και σε λίγες μέρες, έφυγαν για την Ιταλία, που τον ετίμησε και έφτασε μέχρι αντιστράτηγος.

Όταν μάθαμε ότι έφυγαν οι Γερμανοί και στην Σάμη άφησαν τους Ποκίτες, το πλείστο όλο Πυργησιάνοι, με αρχηγό τον Α.Χ., και μερικούς Ιταλούς που είχαν δηλώσει υποταγεί στους Γερμανούς, που είχαν φυλάκιο στον κάβο που είναι το Φανάρι, πήραμε απόφαση να κατέβουμε στη Σάμη, να την καταλάβουμε και να αφοπλίσουμε τους Ποκίτες.

Έγινε κύκλωση της Σάμης και ο Αστραπόγιανος έστειλε σύνδεσμο στους Ποκίτες να παραδοθούν. Στο άκουσμα αυτό δεν πρόβαλαν καμιά αντίσταση και παραδόθηκαν.

Τότε στείλαμε σήμα στο Ξηρόμερο να 'ρθουν ενισχύσεις για να καταλάβουμε και την υπόλοιπη Κεφαλονιά και ειδικά το Αργοστόλι, που η φυλακή ήτσν γεμάτη δικά μας παιδιά.

Το βράδυ κατά το σούρουπο της ίδιας μέρας, φανήκανε οι προβολείς από τρία αυτοκίνητα, στο δρόμο Πυλάρου - Σάμης. Νομίσαμε ότι ήταν ο Φ.Α. από την Πύλαρο.

Τότε ο Αστραπόγιαννος μαζί με τον Π.Φ. από την Σάμη, φασίστα και συνεργάτη των Γερμανών, πάνε για συνάντηση του Φ. Α.

Τριακόσια μέτρα περίπου από τη Σάμη, ακούω τον Αστραπόγιαννο και τον Π.Φ. να φωνάζουν. «Φ.....Φ. σταμάτα».

Τα αυτοκίνητα όμως ήταν Γερμανικά. Είχαν ξεμείνει όρισμένοι Γερμανοί στην Έρισο και ερχόντανε να φύγουν από τη Σάμη.

Ο Αστραπόγιαννος βλέποντας ότι είναι Γερμανοί, ρίχνει μια ριπή με το αυτόματο και σκοτόνωντε τρεις Γερμανοί. Ύστερα από μικρή μάχη που έγινε εκεί, οι Γερμανοί γύρισαν τα αυτοκίνητα και έφυγαν από τον ίδιο δρόμο, παίρνοντας και τους νεκρούς τους. Οι Γερμανοί αυτοί έφυγαν μέσω Λευκάδας. Λέγανε πως τους βοβάρδισε κάποιο αεροπλάνο εγγλέζικο.

Μετά από αυτά ο Αστραπόγιαννος, πήγε στον κάβο στο φανάρι και είπε στους Ιταλούς ότι κατέλαβε τη Σάμη και να παραδοθούν. Αυτοί δεν πρόβαλαν καμία αντίσταση και παραδόθηκαν.

Οι Ποκίτες τώρα συσπειρώθηκαν στο Αργοστόλι και αποφάσισαν να κάνουν επιχείρηση να καταλάβουν τη Σάμη. Το απόγευμα ήρτε πληροφορία ότι έρχοντε Ποκίτες από το Αργοστόλι. Φτάνοντας αυτοί κοντά στα Χαλιωτάτα, τους βαράει ο Αστραπόγιαννος με όλμους από τον λόφο των Αγίων Θεοδώρων. Φοβηθήκανε, διαλυθήκανε και έφυγαν όλοι. Την άλλη μέρα όταν ξυπνήσανε οι Σαμικοί, βλέπουν πάνω στην παραλία, αντάρτες να κοιμούντε μέσα στις κάπες τους.(σ. π.β. είχαν έρθει από το Ξηρόμερο).

Αρχηγός τους ο Διομήδης ή Χρίστος Καραγιάννης. Τότε ο Αστραπόγιαννος με τον Διομήδη κάλεσαν τον Π. Φ., που ήταν παράγων της αντίδρασης και τον Ειρηνοδίκη και τους είπαν να στείλουν σύνδεσμο στο Αργοστόλι στον Νομάρχη και στους δικαστικούς, να αφοπλίσουν τους Ποκίτες και τους χωροφύλακες, και να παραδώσουν το Αργοστόλι.

Ύστερα από συνάντηση του Νομάρχη με τους αρχηγούς του ΕΑΜ, αποφασίστηκε να παραδόσουν το Αργοστόλι. Η συμφωνία ήταν να παραδόσουν οι Ποκίτες τα όπλα χωρίς να τους πειράξουμε. Ο νομάρχης θα επέστρεφε στο Αργοστόλι μαζί με τους ελασίτες σαν όμηρος, μη γίνει τίποτα από τους Ποκίτες.

Το πρωί ξεκίνησε η φάλαγκα με τα πόδια από τη Σάμη για το Αργοστόλι. Μπροστά ήταν το αυτοκίνητο με τον νομάρχη κι εγώ μαζί μέσα, με εντολή αν προκύψει κάτι να τον σκοτώσω.

Από πίσω έρχοντε ο Διομήδης και ο Αστραπόγιαννος καβάλα σε δυο άλογα και πίσωθε οι Ελασίτες.

Το απόγευμα φτάσαμε στην πλατεία Βαλιάνου στο Αργοστόλι. Μαζί μας ήταν και ο Παμπαλόνι, που είχε έρτει μαζί με τους αντάρτες από το Ξηρόμερο.

Ο Αστραπόγιαννος έδωσε εντολή να ανοίξουν οι φυλακές και να βγουν έξω όλοι οι Εαμίτες, χωρίς διατυπώσεις.

Από το μπαλκόνι του δικαστικού μεγάρου, ο Διομήδης, άρχισε να βγάζει λόγο...»

Β.

Ο ΔΣΕ στην Κεφαλονιά

Τμήμα μεταφορών του ΕΛΑΣ.
Σπύρου Μελετζή, από το λεύκωμα Με τους αντάρτες στα βουνά, Αθήνα 1996, εικ. 190. Τα έλατα θυμίζουν και Αίνο...

Η γενική κατάσταση στα νησιά

Η συγκρότηση τμημάτων του Δημοκρατικού Στρατού στη νησιωτική Ελλάδα αποτέλεσε βασικό αντικείμενο φροντίδας του ΚΚΕ, το οποίο από το 1947 ακόμη θεωρούσε - και σωστά - ότι ο ένοπλος αγώνας των λαϊκοαπελευθερωτικών δυνάμεων έπρεπε να απλωθεί σε ολόκληρη τη χώρα. 
Στην 3η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του άλλωστε, το Σεπτέμβρη εκείνου του χρόνου, είχε σε σχετική απόφαση τονιστεί «ότι ο ένοπλος αγώνας του Δημοκρατικού Στρατού της Ελλάδας αποτελεί τη μοναδική επιβεβλημένη απάντηση, που ο λαός και η Ελλάδα έχουν να δώσουν στους ξένους κατακτητές και τους ντόπιους υποτακτικούς των»⁽¹⁾ - γεγονός που συνεπαγόταν την άμεση ανάπτυξη της αντάρτικης δράσης σε όλη ανεξαίρετα την ελληνική επικράτεια.

Η συγκρότηση, ωστόσο, αντάρτικων μονάδων στα ελληνικά νησιά ήταν ιδιαίτερα δύσκολη, δεδομένου ότι η στενότητα των εκεί χώρων δεν επέτρεπε τη χρησιμοποίηση σε μεγάλη κλίμακα και των απαραίτητων σε παρτιζάνικο πόλεμο ελιγμών και αφαιρούνταν με αυτό τον τρόπο οι δυνατότητες του αιφνιδιασμού των αντιπάλων.

Ήταν δύσκολη, επίσης, επειδή περιθώρια ανανέωσης των νησιώτικων αντάρτικων τμημάτων με νέα μέλη και στελέχη δεν υπήρχαν ουσιαστικά, η επαφή με την ηγεσία του Δημοκρατικού Στρατού στην ηπειρωτική Ελλάδα για το συντονισμό των στρατιωτικών ενεργειών αυτών των τμημάτων απέβαινε προβληματική και η παροχή βοήθειας προς αυτά σε περίπτωση αρνητικών εξελίξεων της στρατιωτικής κατάστασης στις περιοχές τους καθίστατο από τα ίδια τα πράγματα εντελώς αδύνατη.

Έτσι, στο μεγαλύτερο μέρος της νησιωτικής Ελλάδας δε σημειώθηκε στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου καμιά απολύτως αντάρτικη δράση ή σημειώθηκε ελάχιστη, όπως συνέβη στη Χίο. Εκεί συγκεκριμένα έδρασαν, για αρκετό μάλιστα χρονικό διάστημα, μικρές ομάδες ανταρτών, με αρχηγούς τους τον Βορηά, τον Ντούλο, τον Τράτση και τον Δημήτρη Ευαγγελινό - και είναι γνωστή τουλάχιστον η περίπτωση της διάλυσης του σταθμού χωροφυλακής των Κουρουνίων, στις 8 του Μάρτη 1948, από εικοσαμελή αντάρτικη ομάδα.

Σε ορισμένα, όμως, ελληνικά νησιά η αντάρτικη δράση υπήρξε έντονη, και ειδικά στην Κεφαλονιά, στη Λευκάδα, στην Εύβοια, στη Μυτιλήνη και στην Ικαρία - πιο πολύ, όμως, στη Σάμο και στην Κρήτη. Αντίθετα, ο Δημοκρατικός Στρατός δεν ανέπτυξε καμιά δράση στην Κέρκυρα, όπου η απόβαση από την ηπειρωτική ακτή, στις αρχές ακόμη του εμφυλίου πολέμου, μιας ολιγάριθμης ένοπλης ομάδας είχε καταλήξει σε πλήρη αποτυχία με την ολοσχερή καταστροφή της.

Άλλωστε, οι αντικειμενικές συνθήκες που επικρατούσαν τοπικά, ήταν εντελώς αρνητικές στη συγκρότηση αντάρτικων ομάδων - δεδομένου ότι το λαϊκοδημοκρατικό κίνημα είχε δεχτεί εκεί πολύ ισχυρό χτύπημα από τα τέλη του 1944 ακόμη, όταν βρετανικά στρατεύματα, με την πρόφαση ότι η Κέρκυρα υπαγόταν στη δικαιοδοσία του ΕΔΕΣ, είχαν αφοπλίσει το 10ο εφεδρικό Σύνταγμα του ΕΛΑΣ, που είχε μόλις πριν από λίγους μήνες απελευθερώσει το νησί από τους ξένους κατακτητές.

Δράση ο Δημοκρατικός Στρατός δεν ανέπτυξε ούτε στη Ζάκυνθο, στην οποία μάλιστα στους πρώτους μήνες του 1945 είχε σχηματιστεί μια ιδιόμορφη τριμελής επιτροπή που είχε επιφορτιστεί με τη «διαφύλαξη της τοπικής ειρήνης» και με την παρεμπόδιση της δημιουργίας τμημάτων του ΔΣΕ στο νησί.

Την εν λόγω επιτροπή αποτελούσαν ο «κεντρώος» δικηγόρος Στέφανος Παπαδάτος, ο Λάμπρος Ζήβας, επίσης δικηγόρος, που ανήκε στο ΕΑΜ, και ο Διονύσης Ποταμίτης, ο οποίος, ωστόσο, ήταν ηγέτης μιας ισχυρής ένοπλης δεξιάς παρακρατικής οργάνωσης, που είχε την έδρα της στο Καταστάρι.⁽²⁾

Η συμμετοχή, βέβαια, εκπροσώπου του ΕΑΜ σε μια τέτοια επιτροπή που απέβλεπε φανερά στην εξουδετέρωση του λαϊκοδημοκρατικού κινήματος με το πρόσχημα της προάσπισης της ειρήνης, ήταν εντελώς απαράδεκτη - γεγονός που οδήγησε τελικά το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ στη διαγραφή ορισμένων στελεχών της τοπικής κομματικής οργάνωσης και στην καταγγελία της εν λόγω επιτροπής. Το όργιο τρομοκρατίας της αντίδρασης, εξάλλου, που, όπως ήταν φυσικό, απλώθηκε γρήγορα και στη Ζάκυνθο, δικαίωσε το ΠΓ του Κόμματος, ενώ, παράλληλα, υποχρέωσε μερικούς Ζακυνθινούς αγωνιστές να περάσουν στην αντικρινή Κεφαλονιά και να ενταχθούν στις εκεί αντάρτικες ομάδες.

Κεφαλονιά

Αμέσως μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας κατέφθασε στην Κεφαλονιά ένας ενισχυμένος λόχος εθνοφυλακής, που διοικητής του ήταν ο κατοπινός χουντικός συνταγματάρχης και τότε λοχαγός Δημήτρης Πατίλης. Ο λόχος αυτός έσπευσε απαρχής να συνεργαστεί με τις τοπικές παρακρατικές συμμορίες, για τις οποίες λίγο αργότερα έγραφε τα εξής σε ειδική ανταπόκρισή του ο «Ριζοσπάστης»:

«Ξετρύπωσαν ήδη από τις κρύπτες, που είχαν χωθεί, φοβισμένοι μπροστά στη λαϊκή οργή, οι δεξιοί συμμορίτες, οπλίστηκαν με τα όπλα του νέου αφεντικού και ξεχύθηκαν με περισσότερη λύσσα κατά του λαού. Ο περιβόητος λήσταρχος Γάκιας έγινε πάλι ο τύραννος του νησιού».⁽³⁾

Μέσα στους πρώτους μήνες της μεταδεκεμβριανής κρατικής και παρακρατικής φασιστικής δράσης, η Κεφαλονιά βυθίστηκε στον τρόμο και στο αίμα. Λαϊκοί αγωνιστές δολοφονήθηκαν, όπως οι οκτώ κάτοικοι των Δαυγάτων, που σφάχτηκαν από τον ίδιο τον Γάκια, ο οποίος, ωστόσο, αθωώθηκε τότε γι' αυτή την αποτρόπαια πράξη του από δικαστήριο της Λευκάδας.

«Βροντάει ο Ολυμπος, αστράφτει η Γκιώνα...» 
Ο (και Κεφαλονίτης) Νίκος Καρβούνης (1890-1947), το 1942, θα γράψει τους στίχους για το πασίγνωστο αντιστασιακό τραγούδι «Στ' άρματα, στ' άρματα»

Πολλά χωριά ρημάχτηκαν από τους εθνοφύλακες και τους χωροφύλακες, αμέτρητες περιουσίες ληστεύτηκαν από τους παρακρατικούς, εξακόσιοι και πλέον κομμουνιστές και αγωνιστές της ΕΑΜικής Αντίστασης εκτοπίστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες και πάρα πολλοί άλλοι γέμισαν τις τοπικές φυλακές. Την ίδια εποχή άρχισαν και οι εκτελέσεις σημαντικών κομμουνιστικών στελεχών του νησιού, όπως του υπεύθυνου σύνταξης της τοπικής ΕΑΜικής εφημερίδας «Ελεύθερη Κεφαλονιά», Βενιζέλου Κληρονόμου, που ντουφεκίστηκε ύστερα από απόφαση του έκτακτου στρατοδικείου της Αλεξανδρούπολης, στηριγμένη σε χαλκευμένες κατηγορίες.

Ήταν, ωστόσο, πολύ φυσικό όλη αυτή η κατάσταση να οδηγήσει, τελικά, ορισμένους δραστήριους κομμουνιστές και ΕΑΜίτες της Κεφαλονιάς στην παρανομία και στη συνέχεια στο βουνό, όπου αμέσως μετά το δημοψήφισμα του 1946 προχώρησαν στη δημιουργία ενός μικρού παρτιζάνικου συγκροτήματος. Επρόκειτο για μια πολύ δυναμική αντάρτικη ομάδα, που το αρχηγείο της αποτελούσαν ο Φώτης Σγούρος, ως αρχηγός, ο Γεράσιμος Ματιάτος ή Ρήγας, ως υπαρχηγός, και οι Γεράσιμος Γρηγοράτος ή Αστραπόγιαννος, Ματθαίος Κουλουμπής και Λεωνίδας Ζαχαράτος, ως μέλη, και η οποία συμπλήρωνε τη δύναμή της με τους Διονύση Μαρκουλάτο, Γεράσιμο Μήλα ή Λοχαγίδη, Θεοδόση Μπατιστάτο, Φειδία Μερκούρη, Γεράσιμο Μαραβέλια, Γεράσιμο Κάγκα και Ντίνο Ευθυμιάτο.

Μέχρι το δεύτερο εξάμηνο του 1947 πέρασαν στο Δημοκρατικό Στρατό της Κεφαλονιάς και άλλοι αγωνιστές και μεταξύ τους ο γραμματέας της περιφερειακής επιτροπής της Κεφαλονιάς και της Ιθάκης, του ΚΚΕ, Διονύσιος Κοζάτσας και το μέλος της εν λόγω επιτροπής Φώτης Πτολεμαίος, παλιός Ακροναυπλιώτης. Πέρασαν, επίσης, στις γραμμές του Δημοκρατικού Στρατού και δυο γυναίκες - η Ατζουλέτα Μερκούρη, αδελφή του Φειδία, και η Διονυσία Γρηγοράτου, αδελφή του Αστραπόγιαννου.

Ο Δημοκρατικός Στρατός της Κεφαλονιάς, με δύναμη, που ποτέ δεν ξεπέρασε τους εξήντα, ακολούθησε σε όλη τη διάρκεια της πολεμικής δράσης του παρτιζάνικη τακτική, με την οποία μπορούσε να χτυπά τον αντίπαλο πάντα σχεδόν σε σημεία δικής του επιλογής. Παράλληλα, διακρινόταν για την επαναστατική πειθαρχία του, και σε μια περίπτωση, τον Απρίλη του 1949, δε δίστασε η ηγεσία του να διατάξει την εκτέλεση 5 μελών του, τα οποία είχαν καταδικαστεί από ανταρτοδικείο στην ποινή του θανάτου για βιασμούς γυναικών, ληστείες, κλοπές και προβοκατόρικες ενέργειες σε βάρος του λαϊκού αγώνα.

Η πρώτη μάχη του Δημοκρατικού Στρατού της Κεφαλονιάς δόθηκε στις 8 του Φλεβάρη 1947 στη θέση Αγιος Ελευθέριος των Βαλσαμάτων. Εκεί ισχυρή ανταρτική δύναμη, με επικεφαλής τον Σγούρο και τον Αστραπόγιαννο, χτύπησε σε ενέδρα ομάδα 50 χωροφυλάκων, από τους οποίους οι 4 σκοτώθηκαν και οι υπόλοιποι διασκορπίστηκαν πανικόβλητοι.

Τις πρώτες μέρες του 1948, εξάλλου, ο Κουλουμπής απελευθέρωσε με την ομάδα του τα Δαυγάτα και ο Αστραπόγιαννος με μερικούς αντάρτες τα Γριζάτα και τα Καταποδάτα. Την ίδια, επίσης, εποχή μια σειρά από ενέδρες των ανταρτών στο δρόμο, που συνδέει το Αργοστόλι με τη Σάμη, τρομοκράτησαν σε τέτοιο σημείο τον αντίπαλο, ώστε αυτός να επικοινωνεί πια μόνο ατμοπλοϊκά με τη Σάμη, της οποίας η ύπαιθρος για μεγάλο χρονικό διάστημα θεωρούνταν από τον τοπικό Δημοκρατικό Στρατό ελεύθερη περιοχή της Κεφαλονιάς.

Το Φλεβάρη του 1948 όλες οι ομάδες του Δημοκρατικού Στρατού, με επικεφαλής τον Σγούρο, προχώρησαν σε καλά μελετημένη νυχτερινή επιχείρηση στην ίδια την πόλη του Αργοστολίου, η οποία διέθετε για τη φρούρησή της ισχυρότατες δυνάμεις ΜΑΥδων και χωροφυλακής. Η επίθεση εκδηλώθηκε αιφνιδιαστικά και οι δυνάμεις των ανταρτών, κάμπτοντας τις πρώτες αντιστάσεις του αντιπάλου, προωθήθηκαν μέχρι το κέντρο της πρωτεύουσας του νησιού, επιφέροντας σημαντικές απώλειες στον καταπτοημένο εχθρό.

Στη συνέχεια οι ομάδες του Δημοκρατικού Στρατού άρχισαν να αποσύρονται, χωρίς καμιά δική τους απώλεια, και τελικά εγκατέλειψαν την πόλη. Προηγούμενα, όμως, χτύπησαν το υδραγωγείο και από τους Μύλους την ηλεκτρική εταιρία, χωρίς να συναντήσουν καμιά αντίδραση των αντιπάλων, οι οποίοι, άλλωστε, δεν αποτόλμησαν μέχρι τα ξημερώματα να βγούνε έξω από το Αργοστόλι και να καταδιώξουν τους αντάρτες.

Στις 29 του ίδιου μήνα στο Αυγό της Σάμης ισχυρή ομάδα ανταρτών υπό τον Σγούρο, τον Αστραπόγιαννο και τον Κουλουμπή συναντήθηκε με μεγάλο απόσπασμα χωροφυλάκων, που ενεργούσε ανιχνεύσεις. Η σύγκρουση που ακολούθησε υπήρξε καταστροφική για τους χωροφύλακες, οι οποίοι διαλύθηκαν, αφήνοντας στο πεδίο της μάχης πολλούς νεκρούς - και μεταξύ τους τον επικεφαλής του αποσπάσματος Βασίλη Κουρέα.

Οι επιθετικές δραστηριότητες του Δημοκρατικού Στρατού συνεχίστηκαν μέχρι το τέλος της άνοιξης του 1949, κυρίως με ενέδρες και εισόδους σε χωριά. Τον Ιούνη, όμως, εκείνου του χρόνου και αφού είχαν τελειώσει οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις της 9ης κυβερνητικής Μεραρχίας στην Πελοπόννησο, αποβιβάστηκε στην Κεφαλονιά ένα τάγμα του κυβερνητικού στρατού, με σκοπό τη γρήγορη και ολοσχερή εξόντωση των ανταρτών του νησιού.

Οι πρώτες ενέργειες του κυβερνητικού τάγματος αναφέρονταν στη σύλληψη εκατοντάδων πολιτών, στην επιβίβασή τους σε αρματαγωγό και στην αποστολή τους για εγκλεισμό στη Μακρόνησο. Στη συνέχεια εφαρμόστηκε η μέθοδος του ξεσηκώματος όλων σχεδόν των κατοίκων της υπαίθρου, που δεν είχαν συλληφθεί, και ο περιορισμός τους στα μικρά αστικά και ημιαστικά κέντρα, καθώς και η συγκέντρωση όλων των υποζυγίων των χωρικών στην καλά φρουρούμενη πεδιάδα της Παλλικής. Στις περιοχές, εξάλλου, που δρούσε ο Δημοκρατικός Στρατός, έκλεισαν με τσιμέντο όλες τις στέρνες και έστησαν ενέδρες σε όλες τις πηγές, για να μη βρίσκουν ούτε νερό οι καταδιωκόμενοι αντάρτες.

Στη συνέχεια οι κυβερνητικές δυνάμεις άρχισαν τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, που οδήγησαν, όπως ήταν φυσικό, στα προσδοκώμενα εκ μέρους τους αποτελέσματα - όχι όμως σε σύντομο χρόνο. Οι αντάρτες μοιράστηκαν σε πολύ μικρές ομάδες και άρχισαν τις συγκρούσεις με τα κυβερνητικά στρατεύματα, τα οποία είχαν στο μεταξύ ενισχυθεί αποφασιστικά με ΜΑΥδες, χωροφύλακες και παρακρατικούς.

Στις 15 του Αυγούστου 1949 σκοτώθηκε στο Ακρωτήρι της Σάμης ο Διονύσης Κοζάτσας και τις ίδιες μέρες στα Δειλινάτα ο Φώτης Πτολεμαίος, ενώ στις 22 του Σεπτέμβρη έπεσαν πολεμώντας στα Μαυριώτικα της Σάμης, ο Ηλίας Κουγιανός και ο Ματθαίος Κουλουμπής. Στις 10 του Οκτώβρη, εξάλλου, έχασε τη ζωή του στην Κλεισούρα των Βλαχάτων ο Γεράσιμος Ματιάτος και ύστερα από λίγες μέρες στην Παλαμονίδα του Αίμου ο ίδιος ο Φώτης Σγούρος. Τέλος, στις 13 του ίδιου μήνα σκοτώθηκε στην Παχιά Πούντα της Σάμης ο Αστραπόγιαννος - και μαζί του η αδελφή του Διονυσία Γρηγοράτου, η Ατζουλέτα Μερκούρη, ο Λεωνίδας Ζαχαράτος, ο Γεράσιμος Ανδρεόλας, ο Παναγάγγελος Μιχαλάτος, ο Γιάννης Καλεράντες και ο Διονύσης Μαρκουλάτος.

Συνολικά από τους μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού της Κεφαλονιάς 48 σκοτώθηκαν σε συγκρούσεις, 4 εκτελέστηκαν αμέσως σχεδόν μετά τη σύλληψή τους, ένας, ο Σπύρος Αντωνάτος, δολοφονήθηκε από τους χωροφύλακες και μόνο 7 κατόρθωσαν, τελικά, να επιζήσουν.

1. To ΚΚΕ. Επίσημα Κείμενα, τόμ. 6ος, σελ. 246.

2. Π. Δελαπόρτα, Το σημειωματάριο ενός Πιλάτου, σελ. 193-196.

3. Εφ. «Ριζοσπάστης», φ. 27 Ιουνίου 1947.

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 27/8/2000

___________
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

Για Άμος Παμπαλόνι και Μεραρχία Άκουι (ενδεικτικά μόνο) από ΡΙΖΟ:

• Δύο εικοσιτετράωρα με τον Αμος Παμπαλόνι (5/11/2000)
• Διονύσης Γεωργάτος: Πώς ο Μπερνιέ διαστρέβλωσε την Ιστορία (31/3/2001)
• Βαγγέλης Σακάτος: Το «Μαντολίνο» και τα παρεπόμενά του (3/9/2000)

Από Μποτίλια: Προσθήκες όλων των φωτογραφιών (εκτός των τριών πρώτων του ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟΥ), του βιογραφικού για τον Αστραπόγιαννο και των λοιπών πληροφοριακών στοιχείων.

Οι φωτογραφίες της βεβήλωσης είναι από Δελτίο Τύπου της Τ.Ε. του ΚΚΕ Κεφαλονιάς και Ιθάκης.
 
Οι φωτογραφίες: Προτομή του Αστραπόγιαννου στα Ζερβάτα, το Μνημείο στα Μουζακάτα και Πέτρος Μιχαλάτος προέρχονται από σχετικά δημοσιεύματα του ιστολογίου V.S. (Bλαχάτα Σάμης).

Οι φωτογραφίες που συνοδεύουν το κείμενο για τον ΔΣΕ Κεφαλονιάς προέρχονται από σχετικό αφιέρωμα του ΡΙΖΟΥ και δεν αναφέρουν την περιοχή.