8 Μάρτη, Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας: Τα χέρια σου της μέλισσας τιμή κι αγάπη αξίζουν — Ένα ιδιαίτερο σονέτο του Πάμπλο Νερούδα και ένα ξεχωριστό πορτρέτο του Πάμπλο Πικάσο

Πάμπλο Πικάσο: Πορτρέτο της Ντόρας Μάαρ, 1937. Λάδι σε καμβά (92 χ 65 εκ.). Μουσείο Πικάσο, Παρίσι (Πηγή: https://museupicassobcn.cat/es)

Μετάφραση
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση με 10 ακόμη Σονέτα, στην Μποτίλια, 12/7/2022

Πάμπλο Νερούδα

XXXIX

ΜΑ ΞΕΧΑΣΑ ΠΩΣ άφησαν τα χέρια σου χορτάτες
τις ρίζες, αφού πότισαν ρόδα διπλοπλεγμένα,
μέχρι που βλέπω ολόγυρα τ’ αποτυπώματά σου
μες στη γλυκιά τη σιγαλιά της φύσης ανθισμένα.

Και το νερό κι η τσάπα σου τα δυο σου κατοικίδια
δαγκώνουν γλείφουνε τη γη καθώς σ’ ακολουθάνε,
κι όπως δουλεύεις μια ευωδιά σκορπάς μες στον αέρα
μια καρπερή και φλογερή φρεσκάδα γαρυφάλλων.

Τα χέρια σου της μέλισσας τιμή κι αγάπη αξίζουν,
που σπέρνουνε πάνω στη γη τη διάφανή τους φύτρα
κι οργώνοντας ανοίγουνε αυλάκια στην καρδιά μου,

με τέτοιο τρόπο που είμαι λες λαμπαδιασμένη πέτρα,
που άξαφνα πλάι σου τραγουδά, γιατί μέσα στα δάση
πίνει νερό που ανάβλυσε απ’ τη βαθιά φωνή σου.

 

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος,17 Σεπ. 2022

(Από τη συλλογή Cien Sonetos de Amor, 1959)

 

Pablo Neruda

XXXIX

PERO OLVIDÉ QUE tus manos satisfacían
las raíces, regando rosas enmarañadas,
hasta que florecieron tus huellas digitales
en la plenaria paz de la naturaleza.

El azadón y el agua como animales tuyos
te acompañan, mordiendo y lamiendo la tierra,
y es así cómo, trabajando, desprendes
fecundidad, fogosa frescura de claveles.

Amor y honor de abejas pido para tus manos
que en la tierra confunden su estirpe transparente,
y hasta en mi corazón abren su agricultura,

de tal modo que soy como piedra quemada
que de pronto, contigo, canta, porque recibe
el agua de los bosques por tu voz conducida.

 

Δείτε το με 10 ακόμη σονέτα:

Μπάμπης Ζαφειράτος: Πάμπλο Νερούδα (12.7.1904 – 23.9.1973), 11 Σονέτα του Έρωτα

Από Μποτίλια Στο Άνεμο επίσης

Η ιστορία για τα 100 Σονέτα του Έρωτα

Μπάμπης Ζαφειράτος: Πάμπλο Νερούδα (12.7.1904 – 23.9.1973), 21 Σονέτα του Έρωτα – Πρόλογος - Ισπανικό κείμενο - Σημειώσεις (Αφιέρωμα)

44 Σονέτα του Έρωτα από την Μποτίλια

Η Ντόρα Μάαρ του Πάμπλο Πικάσο από την Μποτίλια

Πωλ Ελυάρ: 3 ποιητές –Ελύτης, Κεντρωτής, Λιοντάκης– παλεύουνε στο "Τόξο των Ματιών της" και 3 πορτρέτα από τον Πικάσο

 

ξάγρυπνος πάντα ανάβοντας στου γαλαξία τη φλόγα το τσιγάρο σου
(Γιάννης Ρίτσος, Πωλ Ελυάρ)
Πωλ Ελυάρ: 14 Δεκεμβρίου 1895, Σαιν Ντενί - 18 Νοεμβρίου 1952, Σαραντόν-λε-Πον
Σχέδιο (2 από 2), Μπάμπης Ζαφειράτος, 18.XI.2015 (Μελάνι, 29 χ 21 εκ.)

 

Ενα ποίημα του Ελυάρ

 

και

 

Τρεις ποιητές παλεύουνε στο τόξο των ματιών της

Picasso, Portrait de Paul Éluard, 1956, Lithographie (24,5 x 16 cm)

LA COURBE DE TES YEUX

La courbe de tes yeux fait le tour de mon coeur,

Un rond de danse et de douceur,

Aureole du temps, berceau nocturne et sur,

Et si je ne sais plus tout ce que j'ai vecu

C'est que tes yeux ne m'ont pas toujours vu.

Feuilles de jour et mousse de rosee,

Roseaux du vent, sourires parfumes,

Ailes couvrant le monde de lumiere,

Bateaux charges et sources des couleurs

Chasseurs des bruits et sources de couleurs

Parfums eclos d'une couvee d'aurores

Qui git toujours sur la paille des astres,

Comme le jour depend de l'innocence

Le monde entier depend de tes yeux purs

Et tout mon sang coule dans leurs regards. 

Ο Ελυάρ από τον Πικάσο το 1936. Θα μπεί προμετωπίδα στη συλλογή του Les yeux fertiles (Εύφορα Μάτια) (Πηγή: https://pierresel.typepad.fr)

ΤΟ ΤΟΞΟ ΤΩΝ ΜΑΤΙΩΝ ΣΟΥ

Χριστόφορος Λιοντάκης

Το τόξο των ματιών σου κύκλους κάνει γύρω απ’ την καρδιά μου

Απαλές και ρυθμικές στροφές

Φωτοστέφανο του χρόνου, λίκνο νυχτερινό και σί­γουρο
Δε γνωρίζω πια όσα έχω ζήσει

Γιατί τα μάτια σου δε με κοιτούσαν πάντα.

Ραφαέλ Αλβέρτι: Τελετουργική τυμπανοκρουσία για το θάνατο του Στάλιν (Προλεταριακό Rock - Μουσική Video)

Είναι ευτυχία μας που στα δύσκολα χρόνια του πολέμου ο Κόκκινος Στρατός και ο σοβιετικός λαός οδηγήθηκαν από τον σοφό και δοκιμασμένο ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης, τον Μεγάλο Στάλιν. Βλαντισλάβ Γκρηγκόριεβιτς Πράβντιν (1911-1979). Έτος 1949, 59χ84 εκ. (Πηγή: ru.bidspirit.com)
Ιωσήφ Στάλιν: 18 Δεκεμβρίου 1878, Γκόρι, Γεωργία – 5 Μαρτίου 1953, Μόσχα, Ρωσία

*

Νικάει η αγάπη τούτη τη μέρα.
Ουρλιάζει η έχθρα φυλακισμένη.
Τα μπράτσα κλείνει τ’ αργό σκοτάδι.
Η αιωνιότητα τα μπράτσα ανοίγει.
Γράφει ένα όνομα μες στη σιωπή.

*

Μετάφραση – Σημείωμα για τον ποιητή, εργογραφία

Μπάμπης Ζαφειράτος / Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση, Κατιούσα, 18/12/2020

*

Τελετουργική τυμπανοκρουσία για το θάνατο του Στάλιν

Ραφαέλ Αλβέρτι

 

I

Πάνω από τη θάλασσα, πάνω κι απ’ τις οροσειρές,
διασχίζοντας τις κοιλάδες, τα δάση και τα ποτάμια,
πάνω απ’ τις οάσεις κι από την άμμο της ερήμου,
πάνω κι απ’ τους απέραντους σιωπηλούς ορίζοντες
κι από τις ακατοίκητες χιονισμένες εκτάσεις
οι λέξεις πετάνε, στ’ αφτιά μας φτάνουνε
θλιμμένες λέξεις και μας φέρνουνε το νέο.

Ο Ιωσήφ Στάλιν είναι νεκρός.

Μέσα απ’ τους δρόμους κι απ’ τις πλατείες των
μεγαλουπόλεων,
μέσα απ’ τις φαρδιές λεωφόρους και
τα αποκομμένα μονοπάτια,
πάνω από τα κατάπληκτα χωριουδάκια, τα αποσβολωμένα χωράφια,
τις ερημικές πεδιάδες, τις βαθιές στοές των ορυχείων, τα ξεχασμένα
νησιά και τις γυμνές θαλασσοδαρμένες ακτές
περνάνε οι λέξεις και φτάνουνε στ’ αφτιά μας
θλιμμένες λέξεις που μας φέρνουνε το νέο.

Πάμπλο Πικάσο (25 Οκτ. 1881 – 8 Απρ. 1973): 2+1 πορτρέτα

Πάμπλο Πικάσο (25 Οκτ. 1881, Μάλαγα, Ισπανία - 8 Απρ. 1973, Μουζέν, Γαλλία)
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 1973. Μαρκαδόρος σε σκληρό χαρτί, 29χ21 εκ.

*

Όταν ήμουν παιδί, ήθελα να μπορώ να ζωγραφίζω σαν τους μεγάλους. Τώρα που μεγάλωσα, θέλω να μπορώ να ζωγραφίζω σαν τα παιδιά.

Η τέχνη είναι ένα ψέμα που μας βοηθάει να ανακαλύψουμε την αλήθεια.

Πάμπλο Πικάσο

 

Dora Maar (1907–1997): Πορτραίτο του Πάμπλο Πικάσο, 1936.
Λάδι, μελάνι και μολύβι σε χαρτί, 31x24.5 cm
(Richard and Ellen Sandor Family Collection)

 

*

Η Ντόρα Μάαρ που Θρηνεί – Η Ντόρα της Γκερνίκας

Ένα από τα κεντρικά μοτίβα που συνδέονται με την Γκερνίκα είναι οι φιγούρες, γνωστές ως Γυναίκες που Θρηνούν, εμπνευσμένες από την παρουσία της Ντόρας Μάαρ.

Η Ντόρα Μάαρ είναι το μοντέλο και η έμπνευση του ζωγράφου στις Γυναίκες με το Μαντήλι, αλλά και ο άνθρωπος που ζωγράφισε στον μερικά δευτερεύοντα στοιχεία στον διάσημο πίνακα.

Πάμπλο Πικάσο: Κεφάλι Γυναίκας (Ντόρα Μάαρ) με Μαντήλι που Θρηνεί [II].
Λάδι, μελάνι και μολύβι σε χαρτί, 31x24.5 cm
(Paloma Esteban Leal - Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía)

[...]

Μέσα στο 1937 ο Πικάσο θα κάνει 60 συνολικά μικρές Γκερνίκες: 45 «σχέδια-σπουδές», από την 1 Μαΐου έως τις 4 Ιουνίου που διαρκεί η διαδικασία της σύνθεσης, θα συνεχίσει μετά την ολοκλήρωση του έργου με 13 Υστερόγραφα της Γκερνίκας, μέχρι της 7 Οκτωβρίου, και θα «τελειώσει" με δύο ακόμη Θρηνούσες Γυναίκες με Μαντήλι, χωρίς όμως ένδειξη ημέρας και μήνα γι' αυτές.

Η Ντόρα Μάαρ που Θρηνεί θα ακολουθεί τον Πικάσο ως επαναλαμβανόμενο μοτίβο στα έργα του, μέχρι και το 1940.

*

Βλέπε το μεγάλο αφιέρωμα της Μποτίλια Στον Άνεμο:

Η Γκερνίκα της Ντόρας Μάαρ (45 πίνακες - Επίμετρο - VIDEO)

Κείμενα, μεταφράσεις κειμένων, έρευνα, επιμέλεια:
Μπάμπης Ζαφειράτος

*

Μπομπ Ντύλαν: Γιούλιους και Έθελ (Ρόζενμπεργκ) - 2VIDEO

Πάμπλο Πικάσο. Ατιτλοφότητη λιθογραφία, 49/100 αριθμημένα και υπογεγραμμένα αντίγραφα (1952), σε κρέμ χαρτί. Το διπλό φύλλο: 40,5 x 57,5 cm (15,9 x 22,6 in, το καθένα). Πηγή

19/06/1953

Το ζεύγος Τζούλιους και Έθελ Ρόζενμπεργκ –θύματα του μακαρθισμού στις ΗΠΑ– εκτελούνται στην ηλεκτρική καρέκλα, κατηγορούμενοι για κατασκοπία υπέρ της ΕΣΣΔ.
*
Βλέπε περισσότερα από Μποτίλια:

5 Απριλίου 1951: Οι Ρόζενμπεργκ είναι κομμουνιστές, σκοτώστε τους! ‒ Γιάννης Ρίτσος: Μόνοι νεκροί είναι εκείνοι πού σκοτώνουν τους Ανθρώπους ‒ Μπομπ Ντύλαν: Αυτός ο φόβος που σε υπνωτίζει (VIDEO)

Πωλ Ελυάρ: Σα μια σπαθιά ουρανός πάνου στο θάνατο ‒ 1+8 ποιήματα (Ρίτσος, Γκοντάρ, Καραβασίλης, Κεντρωτής, Λιοντάκης, Ελύτης), ο Αλφαβίλ, ο Γράμμος

 ξάγρυπνος πάντα ανάβοντας στου γαλαξία τη φλόγα το τσιγάρο σου
Πωλ Ελυάρ: 14 Δεκεμβρίου 1895, Σαιν Ντενί - 18 Νοεμβρίου 1952, Σαραντόν-λε-Πον
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 18.XI.2015 (Μελάνι, 29 χ 21 εκ.)

Η ποίηση πρέπει να ’ναι
ένας οδηγός μάχης κι ευτυχίας
ένα όπλο στα χέρια του λαϊκού αγωνιστή
μια σημαία στα χέρια της Ελευθερίας

Γιάννης Ρίτσος

(Δημοσίευση, 18 Νοεμβρίου 2015, 11:55 μμ
Ανανέωση, 19 Νοεμβρίου 2015, 10:30 πμ)

ΓιΑννης ΡΙτσος

ΠΩΛ ΕΛΥΑΡ

Έτσι που σμίξαν τα σπαθιά και τα χαρτιά, δυό στίχοι στο ίδιο το τραγούδι,
μετράει κι ο στίχος του λαού το μπόι, όπως μετράει το μπόι της ομορφιάς κι η σπάθα

μέσα στο φως ομοιοκαταληκτεί ουρανός και χώμα

σπαθί και πένα παίρνουν βόλια απ’ την ποδιά της λευτεριάς

παίρνουν απ’ την ποδιά της άνοιξης το πράσινο

και γράφουν με ήλιο στο ντουβάρι της νυχτιάς: είμαι άνθρωπος.

Μια λέξη ανάβοντας το λύχνο πάνου απ’ τον καημό μας

λέξη προσάναμμα καρδιάς καρδιά προσάναμμα της θάλασσας

μια λέξη ξεκλειδώνοντας το μόχτο μας με το κλειδί του αποσπερίτη

μια λέξη που μαζεύει γύρω της πλατάνια και λιακάδες κι άρματα

όπως μαζεύει η μάνα τα παιδιά της γύρω απ’ το σκαμνί της ‒

δεν είναι πια μακριά το πρωί που δοξάζει τα δέντρα μας

κι είναι σιμά το στόμα σου που λέει την ίδια ελπίδα σε μιαν άλλη γλώσσα

στον ίδιο δρόμο το ίδιο σήμα του ήλιου που γεννάει φωτιά και χρώμα

το ίδιο σημάδι ανάμεσα στα φρύδια μας σα χαραμάδα φως σ’ ένα κλεισμένο σπίτι

σα μια σπαθιά ουρανός πάνου στο θάνατο

σαν αυλακιά στη σκληρή γη απ’ τ’ αλέτρι της περφάνιας.

Πάμπλο Πικάσο: Το ψέμα που μας βοηθάει να δούμε την αλήθεια

Πάμπλο Πικάσο
25 Οκτ. 1881, Μάλαγα, Ισπανία - 8 Απρ. 1973, Μουζέν, Γαλλία
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 1973, τη χρονιά που πέθανε ο Πάμπλο (Μελάνι, 29 χ 21 εκ.)

«Όταν ήμουν παιδί, ήθελα να μπορώ να ζωγραφίζω σαν τους μεγάλους. Τώρα που μεγάλωσα, θέλω να μπορώ να ζωγραφίζω σαν τα παιδιά».

25 Οκτώβρη 1881 ‒ Γεννιέται ο Ισπανός κομμουνιστής ζωγράφος Πάμπλο Πικάσο, δημιουργός της «Γκουέρνικα» και άλλων έργων (όπως το περίφημο σκίτσο του Νίκου Μπελογιάννη). Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος τον βρίσκει στο Παρίσι, όπου εντάσσεται στη Γαλλική Αντίσταση. Το 1944 γίνεται μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Γαλλίας, στο οποίο θα παραμείνει μέχρι το τέλος της ζωής του.

«Πήγα στο Κομμουνιστικό Κόμμα όπως πάει κανείς στην πηγή. Θα είμαι πια με τους δύστυχους ανθρώπους, στο δρόμο», έλεγε ο Πικάσο, απαντώντας σε όσους ενοχλούνταν ή ενοχλούνται για την ένταξή του.

Από Μποτίλια: Πικάσο (9 τίτλοι)

Νίκος Μπελογιάννης
Αμαλιάδα, 22 Δεκέμβρη 1915 - Εκτελέστηκε στο Γουδή,
30 Μάρτη 1952

Η τυφλότητα των δημόσιων πραγμάτων και η εποχή της αδράνειας

Πάμπλο Πικάσο: Μάνα με νεκρό Παιδί [IV]. Σκίτσο για την Γκερνίκα (28 Μαΐ. 1937, Παρίσι). Μολύβι, γκουάς, κολάζ και χρωματιστά κραγιόνια σε ύφασμα, 23,1 x 29,2 cm - Αναφορά στο Θωρηκτό Ποτέμκιν του Αϊζενστάιν

 

Σπασμένες μορφές

Του
Γιώργου ΚΑΚΟΥΛΙΔΗ

1. Είδα, όπως όλοι, τον Κούρδο αγωνιστή που σκότωσαν οι Τούρκοι στρατιώτες και έσερναν δεμένο από το λαιμό στους δρόμους. Με αυτούς η Μέρκελ προτείνει να προστατέψουμε από κοινού το Αιγαίο.

Η αστική Τουρκία είναι μια οργανωμένη συμμορία, και όποιος πιστεύει σε μια συνεργασία μαζί της πλανάται πλάνην οικτράν.

Αν τα παιδιά του Νταβούτογλου τα μαθαίνουν να επιδίδονται δημόσια σε τέτοιου είδους φρικαλεότητες, φανταστείτε τι πράττουν όταν δεν τους βλέπει κανείς.

Η Γκερνίκα της Ντόρας Μάαρ (45 πίνακες - Επίμετρο - VIDEO)

Πάμπλο Πικάσο
25 Οκτ. 1881, Μάλαγα, Ισπανία - 8 Απρ. 1973, Μουζέν, Γαλλία
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 1973 (Μελάνι, 29 χ 21 εκ.)
Μποτίλια Στον Άνεμο
 

Όταν ήμουν παιδί, ήθελα να μπορώ να ζωγραφίζω σαν τους μεγάλους. Τώρα που μεγάλωσα, θέλω να μπορώ να ζωγραφίζω σαν τα παιδιά.

Η τέχνη είναι το ψέμα που μας βοηθάει να δούμε την αλήθεια.

Πάμπλο Πικάσο

Κείμενα, μεταφράσεις κειμένων, έρευνα, επιμέλεια:
Μπάμπης Ζαφειράτος - Μποτίλια Στον Άνεμο.
Βλέπε και: Πικάσο
(Όλοι οι πίνακες ανοίγουν σε μεγέθυνση)

Πάμπλο Πικάσο, Γκερνίκα, 1937 (1 Μαΐου - 4 Ιουνίου, Παρίσι).
Λάδι σε καμβά, 349,3 x 776,6 cm

 26 Απριλίου 1937 ‒Ισπανικός Εμφύλιος. H Γκερνίκα ύ Λούνο, η μικρή ιερή πόλη της ισπανικής χώρας των Βάσκων, καταστρέφεται ολοσχερώς από τη γερμανική αεροπορία των ναζί που έχει συμπράξει με τους εθνικιστές του Φράνκο. 1.654 ανυπεράσπιστοι άμαχοι νεκροί. «Κραυγές παιδιών, κραυγές γυναικών, κραυγές πουλιών», σημείωνε στο ημερολόγιό του ο μεγάλος Ισπανός κομμουνιστής ζωγράφος Πάμπλο Πικάσο, λίγο πριν αποτυπώσει στον ομώνυμο πίνακά του την καταστροφή της Γκερνίκας, κληροδοτώντας στην αιωνιότητα την αγριότητα του πολέμου.

*

Γερμανός αξιωματούχος ρώτησε τον Πικάσο:

«Εσείς το κάνατε αυτό;»

«Όχι, εσείς!» του απάντησε.

*

Πάμπλο Πικάσο: Σπουδή [IV] (1 Μαΐου, Παρίσι)
 Λάδι και μολύβι σε κόντρα πλακέ, 53,5 x 64,5 cm

Η Ντόρα της Γκερνίκας και η Γκερνίκα της Ντόρας

Μέσα στο 1937 ο Πικάσο θα κάνει 60 συνολικά μικρές "Γκερνίκες": 45 «σχέδια-σπουδές», από την 1 Μαΐου έως τις 4 Ιουνίου που διαρκεί η διαδικασία της σύνθεσης, θα συνεχίσει μετά την ολοκλήρωση του έργου με 13 «Υστερόγραφα της Γκερνίκας», μέχρι της 7 Οκτωβρίου, και θα "τελειώσει" με δύο ακόμη "Θρηνούσες Γυναίκες με Μαντήλι", χωρίς όμως "ένδειξη" ημέρας και μήνα γι' αυτές.