Εμιλιάνο Ζαπάτα (8.8.1879 – 10.4.1919): Ο Ηγέτης του Νότου ωαπό τον Πάμπλο Νερούδα

«Εμιλιάνο Ζαπάτα, Ο ηγέτης του Νότου». Λεπτομέρεια τοιχογραφίας του Ροβέρτο Ροδρίγες Ναβάρο στο σπίτι-μουσείο του Ζαπάτα στην πόλη Ανενεκουίλκο του Μεξικού
(Πηγή: https://x.com/MikelArriola)

Η γη μοιράζεται με το ντουφέκι.
Μην περιμένεις, χωριάτη λασπωμένε
το φως το αληθινό απ’ τον ίδρωτά σου,
μπροστά σου ο ουρανός να γονατίσει.

 Πάμπλο Νερούδα
Στον Εμιλιάνο Ζαπάτα με μουσική του Τάτα Νάτσο

Κι όταν γίναν αβάσταχτες οι πίκρες
στη γη, και μόνο αγκάθια ρημαγμένα
ήταν των χωρικών ο μόνος κλήρος,
κι όπως ξαναφανήκανε τα όρνια
με τις γενειάδες τις φριχτές και τα μαστίγια,
ήρθε καλπάζοντας έν’ άνθος και μια φλόγα... 

[...]

Πάνω στις σέλες το φεγγάρι αποκοιμιέται.
Ο θάνατος το στρώνει κι έχει αράξει
μαζί με τους στρατιώτες του Σαπάτα.
Κάτω απ’ της μαύρης νύχτας τα ταμπούρια
το όνειρο κρύβει καλά το ριζικό του,
υφαίνοντας το ζοφερό του πέπλο.
Τρώει η φωτιά τον άγρυπνον αγέρα:
ιδρώτας, ξίγκι και της νύχτας το μπαρούτι. 
 

[...]

Μεξικό, έρημη αγροτιά, αγαπημένη
πατρίδα μου στους σκλάβους μοιρασμένη:
πίσω απ’ το αραποσίτι ήρθαν στον ήλιο
οι ιδρωμένοι κεντυρίωνές σου.
Έρχομαι να σε τραγουδήσω απ’ το χιόνι.
Στη μοίρα σου άφησέ με να καλπάσω
μπαρούτι και αλέτρια φορτωμένος.

Πάμπλο Νερούδα: Οικουμενικό Άσμα (1950), IV.─ Οι Ελευθερωτές
Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 16 Αυγούστου 2019

Ολόκληρος ο Ζαπάτα και πολλά άλλα:
Μπάμπης Ζαφειράτος: Πάμπλο Νερούδα - Η γη μοιράζεται με το ντουφέκι – 5 ποιήματα από το Canto General

Εμιλιάνο Ζαπάτα (8.8.1879 – 10.4.1919): Ο Ηγέτης του Νότου — Γη και Ελευθερία ή Η γη μοιράζεται με το ντουφέκι

«Εμιλιάνο Ζαπάτα, Ο ηγέτης του Νότου». Λεπτομέρεια τοιχογραφίας του Ροβέρτο Ροδρίγες Ναβάρο στο σπίτι-μουσείο του Ζαπάτα στην πόλη Ανενεκουίλκο του Μεξικού
(Πηγή: flickr.com)

Η γη μοιράζεται με το ντουφέκι.
Μην περιμένεις, χωριάτη λασπωμένε
το φως το αληθινό απ’ τον ίδρωτά σου,
μπροστά σου ο ουρανός να γονατίσει.

Περισσότερα:

Μπάμπης Ζαφειράτος: Πάμπλο Νερούδα - Η γη μοιράζεται με το ντουφέκι – 5 ποιήματα από το Canto General

Μπάμπης Ζαφειράτος: Επίγραμμα Β΄ για τον ΟυρανοΜίκη Θεοδωράκη

Επίγραμμα Β΄ για τον ΟυρανοΜίκη Θεοδωράκη

 

Ρίτσο Ελύτη Σεφέρη και Νερούδα
Σαν τετραβάγγελο ύψωσε από ωραία πύλη
Βάψανε οι νότες κόκκινη του ουρανού τη φλούδα
Βγήκαν χρωματιστά πουλιά απ’ του λαού τα χείλη
Κι ως το Σαντιάγο την Παλαιστίνη το Πεκίνο
Ο Πέτρουλας ο Μπελογιάννης ο Ζαπάτα
Ο Παναγούλης ο Λαμπράκης ο Σαντίνο
Με έναν ύμνο ένα canto μια σονάτα
Γίνονται άγιοι–ήρωες θαυματουργές εικόνες
Για να ’χουνε οι φτωχοί ζωή στης γης τις Δραπετσώνες
 

Μπάμπης Ζαφειράτος, 6 Σεπτεμβρίου 2021

________________

 

*

Μπάμπης Ζαφειράτος / Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση, Κατιούσα, 6/9/2021

 

*

Το πρώτο Επίγραμμα για τον Μίκη

Μπάμπης Ζαφειράτος: Επίγραμμα για τον ΟυρανοΜίκη

 

*

 

Άλλα επιγράμματα του Μπάμπη Ζαφειράτου στην Μποτίλια

 

Ραφαέλ Αλβέρτι – Μπάμπης Ζαφειράτος: Δύο Σονέτα και ένα Επίγραμμα για τον Φεδερίκο Γαρθία Λόρκα

*

Επίγραμμα για τον Μάνο Δούκα

*

Επίγραμμα για τον Θάνο Μικρούτσικο – Επίμετρο με 7+2 ιδιαίτερες μουσικές στιγμές του

*

Επίγραμμα για τον Άνθρωπο Με Το Γαρύφαλλο

*

Επίγραμμα: Η εκδίκηση του Μαραντόνα

*

Επίγραμμα για τον Ντιέγκολ Μαραντόνα

 

___________

 

Μπάμπης Ζαφειράτος: Ο Εμιλιάνο Ζαπάτα του Πάμπλο Νερούδα — Γη και Ελευθερία

Μάιος 1911. Ο Εμιλιάνο Σαπάτα στο αρχηγείο του στην Κουερναβάκα, πρωτεύουσα της πολιτείας Μορέλος του Μεξικού. (Φωτό: Hugo-Brehme. Πηγή: https://www.kcet.org/shows/artbound/searching-for-soldaderas-the-women-of-the-mexican-revolution-in-photographs)

*

Ο Εμιλιάνο Σαπάτα (Ζαπάτα εις τα καθ’ ημάς) γεννήθηκε στο Μεξικό, 8 Αυγ. 1879 και δολοφονήθηκε σε ενέδρα στις 10 Απρ. 1919

*

Η γη μοιράζεται με το ντουφέκι.
Μην περιμένεις, χωριάτη λασπωμένε
το φως το αληθινό απ’ τον ίδρωτά σου,
μπροστά σου ο ουρανός να γονατίσει.

  *

Διέγο Ριβέρα, Γη και Ελευθερία. Λεπτομέρεια τοιχογραφίας με θέμα την κατάκτηση του Μεξικού (1930) στο Palacio Nacional του Μεξικού.

*

Ο Εμιλιάνο Ζαπάτα του Πάμπλο Νερούδα

Από το Canto General

Μετάφραση – Σημειώσεις – Φωτό – Σχέδιο

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Γκράφιτι σε τοίχο κτηρίου, απέναντι από το σπίτι του Νερούδα, στη συνοικία Μπέγια Βίστα, στο Σαντιάγο. (Φωτό Μπ.Ζ.)

Canto General: Οικουμενικό Τραγούδι. Άρχισε να γράφεται το 1938. Πρώτη έκδοση στο Μεξικό το 1950 και στη συνέχεια κυκλοφόρησε κρυφά στη Χιλή. Αποτελείται από δεκαπέντε μέρη, Cantos, αριθμημένα από το I-XV. 231 ποιήματα συνολικά (πάνω από 15.000 στίχοι), που δεν αφορούν μόνο τους λαούς της Λατινικής Αμερικής –γι’ αυτό άλλωστε και Οικουμενικό, με πέντε αναφορές στην Ελλάδα: Βλέπε πιο κάτω στον πρώτο σύνδεσμο.

– IV –

Οι Ελευθερωτές

XXXVI

Στον Εμιλιάνο Σαπάτα με μουσική του Τάτα Νάτσο

Πάμπλο Νερούδα

Κι όταν γίναν αβάσταχτες οι πίκρες
στη γη, και μόνο αγκάθια ρημαγμένα
ήταν των χωρικών ο μόνος κλήρος,
κι όπως ξαναφανήκανε τα όρνια
με τις γενειάδες τις φριχτές και τα μαστίγια,
ήρθε καλπάζοντας έν’ άνθος και μια φλόγα... 

Μεθυσμένο πηγαίνω
και στην πόλη τραβώ...

χλιμίντρησε η ανατολή που αχνοφαινόταν
και σείστηκε η γης απ’ τα μαχαίρια,
βγήκε ο παρίας απ’ τη μαύρη του την τρύπα
κι έπεσε σαν ξεσπυρισμένο καλαμπόκι
στην άγρια μοναξιά που βασιλεύει.

Μπάμπης Ζαφειράτος: Πάμπλο Νερούδα - Η γη μοιράζεται με το ντουφέκι – 5 ποιήματα από το Canto General

Η γη μοιράζεται με το ντουφέκι.
Μην περιμένεις, χωριάτη λασπωμένε
το φως το αληθινό απ’ τον ίδρωτά σου,
μπροστά σου ο ουρανός να γονατίσει.

*

Πάμπλο Νερούδα: Οικουμενικό Άσμα

Πέντε ποιήματα από το Canto General

Μετάφραση – Σημειώσεις – Φωτό – Σχέδιο

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση: Κατιούσα, 23/9/2019

*

Πάμπλο Νερούδα: Χιλή, Παράλ, 12 Ιουλ. 1904 – Σαντιάγο, 23 Σεπ. 1973. «Ο μεγαλύτερος ποιητής του εικοστού αιώνα σε οποιαδήποτε γλώσσα» (Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες).

Canto General: Οικουμενικό Τραγούδι (ή Οικουμενικός Ύμνος ή Καθολικό / Γενικό Τραγούδι ή Γενικό Άσμα, όπως το μάθαμε από τη μετάφραση της Δανάης Στρατηγοπούλου). Άρχισε να γράφεται το 1938. Πρώτη έκδοση στο Μεξικό το 1950 και στη συνέχεια κυκλοφόρησε κρυφά στη Χιλή. Αποτελείται από δεκαπέντε μέρη, Cantos, αριθμημένα από το I-XV. 231 ποιήματα συνολικά (πάνω από 15.000 στίχοι), που δεν αφορούν μόνο τους λαούς της Λατινικής Αμερικής –γι’ αυτό άλλωστε και (εδώ) Οικουμενικό, με οκτώ (8) αναφορές στην Ελλάδα και στους Έλληνες (βλ. στις Σημειώσεις).

– IV –

Οι Ελευθερωτές

Οι Ελευθερωτές

Πάμπλο Νερούδα

Εδώ φυτρώνει αυτό το δέντρο,
της θύελλας, του λαού το δέντρο.
Απ’ τη γη βγαίνουν οι ήρωές του
όπως απ’ τους χυμούς τα φύλλα,
κι ο άνεμος σπάει τ’ ανταριασμένου
πλήθους το φύλλωμα, ώσπου ο σπόρος
ψωμί στη γη να ξαναπέσει.

Εδώ φυτρώνει αυτό το δέντρο
απ’ τους γυμνούς νεκρούς θρεμμένο
νεκρούς δαρμένους, πληγωμένους,
νεκρούς με μάγουλα μπασμένα,
παλουκωμένους σε κοντάρια,
από φωτιά πυρπολημένους,
πετσοκομμένους με τσεκούρι,
στην εκκλησία σταυρωμένους.

Εδώ φυτρώνει αυτό το δέντρο,
που ’χει ολοζώντανες τις ρίζες
ήπιε απ’ τη δυστυχία νίτρο
οι ρίζες του ποτίσαν μ’ αίμα,
και δάκρυα ρούφηξ’ απ’ το χώμα:
τ’ ανέβασε απ’ τα κλαριά του
κυλήσανε μες στον τον κορμό του.
Βγήκαν αόρατα λουλούδια
πολλές φορές ήταν θαμμένα,
κι άλλες φορές τα πέταλά τους
φεγγοβολούσαν σαν πλανήτες.

Κι ο άνθρωπος πήρε απ’ τα κλωνάρια
τα μεστωμένα τους μπουμπούκια,
σαν να ’ταν ρόδια ή μανόλιες
τα μοίρασε χέρι με χέρι
κι άξαφνα έσκασε το χώμα
και ψήλωσαν μέχρι τ’ αστέρια.

Είναι της λευτεριάς το δέντρο.
το δέντρο γη, το δέντρο νέφος.
Δέντρο ψωμί, δέντρο σαΐτα.
Δέντρο γροθιά και δέντρο φλόγα.
Το πνίγει η άγρια καταιγίδα
τούτης της μαύρης εποχής μας,
όμως αντέχει ο κορμός του
κι ο ρωμαλέος του αγώνας.

Κι είναι φορές που ξαναπέφτουν
χολεριασμένα τα κλαριά του,
στάχτη το πνίγει και σκεπάζει
το αλλοτινό του μεγαλείο:
κι έτσι γυρίσανε τα χρόνια
και βγήκε μέσα απ’ τα μαρτύρια,
ωσότου μυστικό ένα χέρι
και μπράτσα αμέτρητα υψωθήκαν,
φύλαξε ο λαός κομμάτια,
έκρυψε κούτσουρα ατόφυα,
με τα φιλιά του έβαλε φύλλα
στο διαλυμένο εκείνο δέντρο,
τα σκόρπισε σε χίλια μέρη
και με τις ρίζες του βαδίζει.
Ετούτο ’δω είναι το δέντρο,
του λαού, των λαών του κόσμου,
της λευτεριάς και του αγώνα.

Κοίτα επάνω απ’ τα κλαριά του,
τις νέες άγγιξε αστραπές του,
στις φάμπρικες βύθισ’ το χέρι
εκεί που δένει ο καρπός του,
σκόρπα το φως του κάθε μέρα.
Τούτη τη γη παρ’ τη στα χέρια,
μπες στο χορό αυτής της λάμψης,
πάρ’ το ψωμί σου και το μήλο,
πάρ’ την καρδιά και τ’ άλογό σου
γίνε φρουρός στο σύνορό σου,
στην άκρη εκεί της φυλλωσιάς του.

Για τ’ άνθη πάλεψε που σβήνουν,
χώσου βαθιά σου εχθρού τις νύχτες,
βίγλισε την αυγή που φτάνει,
ανάσανε το φως των άστρων,
βάστα το δέντρο αυτό, το δέντρο
στης γης το κέντρο, που ψηλώνει.

Πάμπλο Νερούδα: Οικουμενικό Άσμα (1950), IV.─ Οι Ελευθερωτές

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 18 Αυγούστου 2019

Μίκης Θεοδωράκης – Πάμπλο Νερούδα

Μαρία Φαραντούρη – Los Libertadores (Canto General)

*

XIX

Εξεγερμένη Αμερική (1800)

Πάμπλο Νερούδα

Η χώρα μας, χώρα πλατιά, ερημωμένη,
ψίθυρους γέμισε και στόματα και μπράτσα.
Πήρε μια ήρεμη φωνή να σιγοκαίει,
κρυφά το ρόδο το παράνομο συνάζει,
ώσπου τραντάχτηκαν, σκεπάστηκαν οι κάμποι
από έναν άγριο καλπασμό κι αχό μετάλλων.

Ο Εμιλιάνο Ζαπάτα του Πάμπλο Νερούδα (4 VIDEO)

Ο Εμιλιάνο Ζαπάτα (8 Αυγούστου 1879 - 10 Απριλίου 1919)
από τον Γιάννη Θωμά (Γίγα) και την Παναγιώτα (Πέγκυ) Κούβαρη*

10 Απριλίου

1919 ‒Κυβερνητικά στρατεύματα του Μεξικού σκοτώνουν σε ενέδρα τον θρυλικό επαναστάτη Εμιλιάνο Ζαπάτα και βάζουν τέλος στην ένοπλη εξέγερση των αγροτών που είχε ξεκινήσει εννέα χρόνια πριν.