Μπάμπης Ζαφειράτο: Ένα συγκλονιστικό έργο της παγκόσμιας ποίησης για τον Σαντίνο (18.5.1895 - Δολοφονήθηκε από τη CIA 21.2.1934) του μαρξιστή παπά, του αντάρτη Σαντινίστα, του κομμουνιστή ποιητή Ερνέστο Καρδενάλ ➽ Για πρώτη φορά στα Ελληνικά (Μετάφραση – Σχολιασμός – Σαντίνο – Σημειώσεις – Επίμετρο)

Augusto César Sandino (Αugusto Nicolás Calderón de Sandino y José de María Sandino): Νικαράγουα. Γεννήθηκε στις 18 Μαΐ. 1895 στο Νικινόμο – Δολοφονήθηκε στις 21 Φεβ. 1934 στη Μανάγουα. Ο Στρατηγός των Ελεύθερων Ανδρών και Γυναικών.

Φωτό: Ο Σαντίνο στο Μεξικό, 1930. (Πηγή: http://www.mediateca.inah.gob.mx)

Είμαι εργάτης της πόλης, τεχνίτης που λέμε σε τούτη τη χώρα, όμως το ιδανικό μου βλασταίνει σε έναν πλατύ διεθνιστικό ορίζοντα, στο δικαίωμα του να είσαι ελεύθερος και να απαιτείς δικαιοσύνη, αν και για να αγγίξεις αυτή την τελειότητα είναι απαραίτητο να χυθεί το δικό σου και το ξένο αίμα.
(Από το Πρώτο Μανιφέστο του Σαντίνο, 1 Ιουλ. 1927)

Ώρα 0: Ένα συγκλονιστικό έργο της παγκόσμιας ποίησης· ένα αριστούργημα της ποίησης διαμαρτυρίας (Μπριτάνικα)· από τα πιο δυνατά και αποτελεσματικά που έχει δώσει η πολιτική ποίηση στη Λατινική Αμερική (Μπενεδέτι).

Για πρώτη φορά στα Ελληνικά.

Μετάφραση – Σχολιασμός – Σαντίνο – Σημειώσεις – Επίμετρο
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

 

Ερνέστο Καρδενάλ

Ώρα 0

1.

Τροπικές νύχτες της Κεντρικής Αμερικής,
με λίμνες και ηφαίστεια κάτω από το φεγγάρι
και φώτα των προεδρικών μεγάρων,
στρατώνες και θλιβερές απαγορεύσεις της κυκλοφορίας.
«Πολλές φορές καπνίζοντας το σιγαρίγιο μου
αποφάσισα να πεθάνει ένας άνθρωπος»,
είπε ο Ουβίκο ^[1] εκεί που κάπνιζε ένα σιγαρίγιο...
Μέσα στο ροζ, σαν μια γαμήλια τούρτα, μέγαρό του
ο Ουβίκο έχει κρυάδες. Έξω ο λαός
διαλύθηκε με βόμβες φωσφόρου.
Το Σαν Σαλβαδόρ κάτω απ’ τη νύχτα και τη σπιουνιά
ψιθυρίζοντας μέσα στα σπίτια και στις πανσιόν
κι ουρλιάζοντας στα αστυνομικά τμήματα.
Το μέγαρο του Καρίας ^[2] πετροβολήθηκε απ’ τον λαό.
Ένα παράθυρο του γραφείου του έσπασε
κι η αστυνομία έριξε στο ψαχνό.
Και η Μανάγουα στην μπούκα των πολυβόλων
από το μέγαρο μιας σοκολατένιας τούρτας ^[2α]
κι απ’ τ’ ατσαλένια κράνη που αλωνίζουνε στους δρόμους.

Σκοπός! Τι ώρα να ’ναι μέσα στη νύχτα; ^[2β]
Σκοπός! Τι ώρα να ’ναι μέσα στη νύχτα;

[...]

Ένας στρατός ξυπόλυτος ή με κάιτες σχεδόν με δίχως όπλα
που δεν είχε πειθαρχία, ούτε και σκόρπιος ήτανε,
κι ούτε οι επικεφαλής ούτε οι στρατιώτες πληρωνόντουσαν
και που κανείς δεν τους ανάγκαζε να πολεμήσουνε κανέναν:
κι είχανε ιεραρχία στρατιωτική, μα ήτανε όλοι ίσοι
χωρίς διάκριση να μοιραστούνε το φαΐ,
τα ρούχα, με ίδιες μερίδες όλοι τους.
Και οι ανώτεροι δεν είχανε κατώτερους:
σαν μια κομούνα θα ’λεγες παρά ένας στρατός
κι από αγάπη ενωμένοι πιο πολύ παρά από πειθαρχία στρατιωτική
αν και ποτέ δεν έχει υπάρξει σε στρατό μεγαλύτερη ενότητα.
Ένας στρατός κεφάτος, με κιθάρες και αγκαλιές.
Ένα τραγούδι αγάπης ήτανε το εμβατήριό τους.

                       Κι αν η Αδελίτα ^[17] μ’ έναν άλλον θα φύγει από ’δω
                       σε στεριά ή σε θάλασσα θα την βρω να την πάρω.
                       Αν είναι σε θάλασσα σε τρανό θωρηκτό θ’ ανεβώ
                       κι αν είναι στεριά σ’ ένα τρένο του στρατού θα σαλτάρω.

«Μια αγκαλιά είν’ ο χαιρετισμός μας»
—έλεγε ο Σαντίνο— κι όπως αυτός κανένας δεν αγκάλιαζε.
Κι όποτε μιλάγανε για λόγου τους λέγανε ό λ ο ι:
«Όλοι εμείς...» «Είμαστε όλοι ίσοι»,
«Εδώ όλοι αδέρφια είμαστε», έλεγε ο Ουμανσόρ.
Και μείνανε όλοι ενωμένοι μέχρι που τους σκότωσανε όλους.
Πολεμώντας ενάντια σε αεροπλάνα μ’ έναν στρατό μόνο κατ’ όνομα
χωρίς καμιάν ανταμοιβή πέρα απ’ το φαΐ, τα ρούχα και τα όπλα,
την κάθε σφαίρα λογαριάζοντας σαν να ’τανε χρυσάφι·
με όλμους από σωλήνες καμωμένους
και μπόμπες φτιαγμένες από πέτρες και γυαλιά
παραγεμισμένες με δυναμίτη απ’ τα ορυχεία κι όλα μαζί σε δέρμα τυλιγμένα·
με χειροβομβίδες από σαρδελοκούτια.

[...]

Δείτε το από εδώ:

Μπάμπης Ζαφειράτος: Ερνέστο Καρδενάλ, Σαντίνο, Ώρα 0 (56 Φωτό και άλλα πολλά)

και ο Σαντίνο του Πάμπλο Νερούδα

Πάμπλο Νερούδα: 3 ποιήματα για τον Αουγούστο Σέσαρ Σαντίνο που δολοφονήθηκε σαν σήμερα (18.5.1895-21.2.1934) – Mετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος

Μπάμπης Ζαφειράτος: Ερνέστο Καρδενάλ, Σαντίνο, Ώρα 0 (56 Φωτό) — Ένα συγκλονιστικό έργο της παγκόσμιας ποίησης από τον μαρξιστή παπά, που δίδαξε το Ευαγγέλιο της Επανάστασης στους φτωχούς, για να κατακτήσουνε τον επίγειο παράδεισο με το όπλο στο χέρι

Από τον Βενεζουελανό σκιτσογράφο Αβίλιο Παδρόν (βλ. πιο κάτω)

 

Ώρα 0: Ένα συγκλονιστικό έργο της παγκόσμιας ποίησης· ένα αριστούργημα της ποίησης διαμαρτυρίας (Μπριτάνικα)· από τα πιο δυνατά και αποτελεσματικά που έχει δώσει η πολιτική ποίηση στη Λατινική Αμερική (Μπενεδέτι).

Για πρώτη φορά στα Ελληνικά.

Μετάφραση – Σχολιασμός – Σαντίνο – Σημειώσεις – Επίμετρο
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση: Κατιούσα, 18/5/2020

Αουγούστο Σέσαρ Σαντίνο – Augusto César Sandino (Αugusto Nicolás Calderón de Sandino y José de María Sandino): Νικαράγουα. Γεννήθηκε στις 18 Μαΐ. 1895 στο Νικινόμο – Δολοφονήθηκε στις 21 Φεβ. 1934 στη Μανάγουα.

Κοπιάστε λοιπόν εσείς, βρομερή γλίτσα των μορφινομανών· κοπιάστε στη δική μας γη να μας δολοφονήσετε, εδώ που σας περιμένω όρθιος, επικεφαλής του στρατού των συμπατριωτών μου, δίχως να νοιάζομαι για το πόσοι είσαστε· αλλά βάλτε το καλά στο μυαλό σας πως όταν αυτό συμβεί, η συντριβή του μεγαλείου σας θα τραντάξει συθέμελα το Καπιτώλιο της Ουάσινγκτον, και το αίμα σας θα βάψει τον τρούλο του περίφημου Λευκού Οίκου σας, αυτού του άντρου όπου σχεδιάζετε τα εγκλήματά σας.

(Το Πρώτο Μανιφέστο του Σαντίνο: Ορυχείο Σαν Αλμπίνο, Νέα Σεγόβια, Νικαράγουα, 1 Ιουλίου 1927 [βλ. στο τέλος])

 

Από τον Βενεζουελανό σκιτσογράφο Αβίλιο Παδρόν

Υπήρχε ένας Νικαραγουανός στο εξωτερικό,
ένας «nica» από το Νικινόμο,
που δούλευε στην Huasteca Petroleum Co. του Ταμπίκο
Και δεν ήταν ούτε πολιτικός ούτε στρατιωτικός.
Τα ’βαλε κάτω και τα μέτρησε, και τελικά είπε στον εαυτό του:
Κάποιος θα πρέπει να το κάνει.
Και τότε έγραψε το πρώτο του μανιφέστο.

Ερνέστο Καρδενάλ, Ώρα 0

 

Ο Ερνέστο Καρδενάλ, στα 93α γενέθλιά του (2018), διαβάζοντας ένα από τα βιβλία του στο σπίτι του. Του άρεσε να διαβάζει στην αιώρα πριν κοιμηθεί. (Φωτό: Franklin Villavicencio | Niú)

Eρνέστο Καρδενάλ (Ernesto Cardenal Martínez): Νικαράγουα. 20 Ιαν. 1925, Γρανάδα – 1 Μαρ. 2020, Μανάγουα. Ο μαρξιστής παπάς, ο αντάρτης Σαντινίστα. Ο κομμουνιστής ποιητής που δίδαξε το Ευαγγέλιο της Επανάστασης στους φτωχούς, για να κατακτήσουνε τον επίγειο παράδεισο με το όπλο στο χέρι:

[..] Φυσικά και δεν υπάρχει ελευθερία όσο υπάρχουνε πλούσιοι
Όσο υπάρχουνε τάξεις ελευθερία δεν υπάρχει.
[..] Kαπιταλισμός· τι άλλο από αγοραπωλησία ανθρώπων;

[..] Αυγή της νέας μέρας και νέες σχέσεις παραγωγής.
Από τον καθένα σύμφωνα με την ικανότητά του στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του. Ένα σύστημα που ικανοποιεί τις ανάγκες της ζωής και οι ανάγκες καθορίζουν την παραγωγή Παράδειγμα: όπου τα ρούχα δεν φτιάχνονται για να βγάλεις χρήμα, παρά
μόνο για να ντύσεις τον άνθρωπο, γαμώτο.

[..] Κομμουνισμός ή το βασίλειο του Θεού στη γη που είναι το ίδιο

 

Ερνέστο Καρδενάλ
(ελάχιστο απόσπασμα από το)
Canto Nacional (1972)
[Βλ. Σχολιασμό]

Ορισμένοι έχουν μιλήσει στη Λατινική Αμερική για τη νηφαλιότητα της ποίησής μου, για το ότι είναι απαλλαγμένη από στολίδια, για το ότι είναι άμεση, κλπ. Δεν είναι τίποτα παραπάνω απ’ την αφομοίωση των διδαγμάτων του Πάουντ, υπό την έννοια του να κάνεις ποίηση τοποθετώντας εικόνες τη μία μετά την άλλη, χωρίς να καταφεύγεις σε ρητορείες, αφού δεν είναι απαραίτητο. [...] δύο πράγματα αντίθετα ή καλύτερα δύο πράγματα παρόμοια που, όταν τοποθετούνται το ένα δίπλα στο άλλο, παράγουν μια τρίτη εικόνα. [...] Είναι αυτό που κάνει ο κινηματογράφος με το μοντάζ των εικόνων.

(Συνέντευξη του ποιητή στον ομότεχνό του Μάριο Μπενεδέτι. Δημοσιεύτηκε υπό τον τίτλο, Ερνέστο Καρδενάλ: Ευαγγέλιο και Επανάσταση, Αβάνα, Ιαν. 1970).

 

Δυο λόγια

 

Σέρτζιο Μιτσιλίνι (Ιταλία, 1948). Ο Ποιητής Ερνέστο Καρδενάλ, 2005 (λάδι 80x55 cm) (Φωτό: la-bottega-del-pittore)

 

Ώρα 0 (Hora 0): Είναι το πρώτο ποιητικό έργο του Ερνέστο Καρδενάλ που είδε το φως της δημοσιότητας (1960). Γράφτηκε μεταξύ 1954-1956, όταν ο μαρξιστής-παπάς-ποιητής-επαναστάτης ήταν 30 ετών. Ένα ποίημα-χρονικό, ένας ποταμός 574 στίχων, για δυο σημαντικές στιγμές στην ιστορία της Νικαράγουας:

— Ο Σαντίνο, ο αγώνας του, η δολοφονία του το 1934.
— Η «Εξέγερση του Απριλη» του 1954, στην οποία συμμετείχε και ο ποιητής, κι ενώ στην εξουσία βρίσκεται ο αιμοσταγής δικτάτορας Τάτσο Σομόσα, ο δολοφόνος του Σαντίνο, διοικητής τότε της εγκληματικής Εθνοφρουράς.

Μια πένα-κάμερα και εικόνες μονταρισμένες με τη σκληρότητα του Αϊζενστάιν και το λυρισμό του Πουντόβκιν.

Πρώτο μέρος (21 στίχοι). Πρόλογος για τις μπανανίες της Κεντρικής Αμερικής.

Δεύτερο μέρος (124 στίχοι). Μια «λογιστική» αποτίμηση των διεφθαρμένων μητρικών, θυγατρικών και κρατικών εταιρειών της Νικαράγουας.

Τρίτο μέρος (248 στίχοι). Σαντίνο.

Τέταρτο μέρος (181 στίχοι). Μετά 20 έτη. Ο Ξεσηκωμός του Απρίλη, η δολοφονία των φίλων, η καινούργια κατοχή και το όραμα του Σαντίνο, που θα πραγματοποιηθεί εντέλει το 1979 με τη νίκη της Επανάστασης των Σαντινίστας, μετά από σκληρούς αγώνες και με την ενεργό, πάλι, συμμετοχή του ποιητή.

— Στο ισπανικό κείμενο οι 4 ενότητες χωρίζονται μεταξύ τους με διπλό κενό. Στην παρούσα μετάφραση τέθηκε αρίθμηση για ευχερέστερη παρακολούθηση του Σχολιασμού και των Σημειώσεων.

— Τα Αγγλικά του πρωτότυπου παραμένουνε αμετάφραστα.

Μπρούνο Πορτουγές (Λίμα, 1956). Ο Στρατηγός Αουγούστο Σ. Σαντίνο. Από τη σειρά Πορτρέτα του Ανέμου και της Φωτιάς (Φωτό: el19digital.com)

 

Ώρα 0

Ερνέστο Καρδενάλ

1.

Τροπικές νύχτες της Κεντρικής Αμερικής,
με λίμνες και ηφαίστεια κάτω από το φεγγάρι
και φώτα των προεδρικών μεγάρων,
στρατώνες και θλιβερές απαγορεύσεις της κυκλοφορίας.
«Πολλές φορές καπνίζοντας το σιγαρίγιο μου
αποφάσισα να πεθάνει ένας άνθρωπος»,
είπε ο Ουβίκο ^[1] εκεί που κάπνιζε ένα σιγαρίγιο...
Μέσα στο ροζ, σαν μια γαμήλια τούρτα, μέγαρό του
ο Ουβίκο έχει κρυάδες. Έξω ο λαός
διαλύθηκε με βόμβες φωσφόρου.
Το Σαν Σαλβαδόρ κάτω απ’ τη νύχτα και τη σπιουνιά
ψιθυρίζοντας μέσα στα σπίτια και στις πανσιόν
κι ουρλιάζοντας στα αστυνομικά τμήματα.
Το μέγαρο του Καρίας ^[2] πετροβολήθηκε απ’ τον λαό.
Ένα παράθυρο του γραφείου του έσπασε
κι η αστυνομία έριξε στο ψαχνό.
Και η Μανάγουα στην μπούκα των πολυβόλων
από το μέγαρο μιας σοκολατένιας τούρτας ^[2α]
κι απ’ τ’ ατσαλένια κράνη που αλωνίζουνε στους δρόμους.

Σκοπός! Τι ώρα να ’ναι μέσα στη νύχτα; ^[2β]
Σκοπός! Τι ώρα να ’ναι μέσα στη νύχτα;

Ουκρανία: Δύο ταινίες του Αλεξάντρ Ντοβζένκο - Το Οπλοστάσιο (Άρσεναλ), Μια σημερινή ταινία του 1929 και Η Γη (1930) – Μια κριτική παρουσίαση από τον Μπ. Ζαφειράτο - Και καλή Επ-Ανάσταση

Αύτη η  ταινία-ποίημα της Ουκρανίας μάς οδηγεί [...] στην αιματηρή κατάπνιξη ενός ξεσηκωμού εργατών, που έχουν οχυρωθεί σ’ ένα εργοστάσιο πολεμοφοδίων του Κιέβου, τον Ιανουάριο του 1918.

Το φιλμ ασχολείται αποκλειστικά με συγκρουόμενες δυνάμεις μάλλον παρά με άτομα σε σύγκρουση.

Τζαίη Λέυντα

Για σας ο κινηματογράφος είναι ένα θέαμα.

Για μένα είναι σχεδόν μια αντίληψη του κόσμου.

Βλαντιμίρ Μαγιακόβσκη, 1922

Άρσεναλ–(Арсенал), 1929

Αλεξάντερ Ντοβζένκο 
(1894-1956)

Μια κριτική παρουσίαση από την Μποτίλια

Το Άρσεναλ (Οπλοστάσιο) δεν θεωρείται μόνο η μεγαλύτερη ταινία του Ντοβζένκο, «Το πρώτο αριστούργημα του ουκρανικού κινηματογράφου», αλλά και ένα από τα μεγάλα αριστουργήματα του σινεμά. Είναι μια ταινία αναφοράς στην παγκόσμια φιλμογραφία.