Μπάμπης Ζαφειράτος: Μπομπ Ντύλαν, Η δολοφονία του Έμετ Τιλ — Μετάφραση στα μέτρα της μελωδίας

Σικάγο, 6 Σεπ. 1955. Η μάνα του Έμετ Τιλ στην κηδεία. (Πηγή φωτό: https://abcnews.go.com)

*

Μπομπ Ντύλαν: Η δολοφονία του Έμετ Τιλ – Μετάφραση στα μέτρα της μελωδίας

Τo άψυχο έπειτα παιδάκι, κι έβρεχε βροχή από αίμα,
Στο ποτάμι το βουλιάξαν, να του πνίξουνε τον πόνο
Κι όλο αυτό το φονικό έγινε –δεν είναι ψέμα–
Για να δουν ν’ αργοπεθαίνει, για την πλάκα τους και μόνο

*

Πρόλογος – Μετάφραση – Σημειώσεις
Μπάμπης Ζαφειράτος

Πρώτη δημοσίευση: Μποτίλια Στον Άνεμο, 14 Νοε. 2016.

 Σε τούτη τη δημοσίευση, της 25/7/2021, όπως και στην Κατιούσα την ίδια μέρα, έχουν προστεθεί κείμενα, φωτό και βίνετο.

*

Έμετ Τιλ: Γεννήθηκε στις 25 Ιουλ. 1941 και είχε μόλις κλείσει τα 14 όταν δολοφονήθηκε άγρια στις 28 Αυγ. 1955.

Οι φωτογραφίες του φριχτά παραμορφωμένου πτώματος προκάλεσαν τεράστια ααίσθηση σε όλο τον κόσμο, μετά και την απόφαση της μητέρας να μείνει το φέρετρο ανοιχτό κατά τη διάρκεια της κηδείας, ώστε να γίνει γνωστή η βαρβαρότητα των γεγονότων.

Αυτή η σκοτεινή στιγμή συγκλονίζει και σηματοδοτεί την «αυγή» του αναδυόμενου κινήματος των μαύρων.

Τη 1 Δεκέμβρη του ίδιου έτους, σε μία από τις πιο εμβληματικές στιγμές στον αγώνα κατά του ρατσισμού στη χώρα, η μαύρη μοδίστρα Ρόζα Παρκς αρνείται να σηκωθεί στο λεωφορείο για να καθίσει ένας λευκός.

[Βλ. και κάτω: Έμετ Τιλ]

*

Bob Dylan, The Death of Emmett Till, 1962, Finjan Club, Montreal

 

Ο Θάνατος του Έμετ Τιλ

Μπομπ Ντύλαν

Μεγάλο Λευκό Θαύμα (1969)

[Μετάφραση στα μέτρα της μελωδίας]

 

ΉTANE στο Μισισίπι, κι όχι πριν πολύ καιρό
Ένα αγόρι απ’ το Σικάγο πέρασε απ’ τη Νότια πύλη μοναχό
Τέτοια άγρια τραγωδία δεν μπορεί να ξεχαστεί
Το παιδί είχε μαύρο δέρμα και το λέγαν Έμετ Τιλ ^[1]

Κάποιοι, μέσα σ’ έναν στάβλο το έσυραν και το χτυπούν
Είπανε πως είχε φταίξει, δεν θυμάμαι όμως για τι
Του ’καναν φριχτά μαρτύρια, δύσκολο να ειπωθούν
Μες στο στάβλο κραυγές πόνου, έξω γέλια και γιορτή

Μπάμπης Ζαφειράτος: Νικολάς Γκιγιέν (10.7.1902-16.7.1989) - Ελεγεία για τον Έμετ Τιλ

Άγαλμα (από όπου και η λεπτομέρεια της κορυφής) σε φυσικό μέγεθος του εθνικού ποιητή της Κούβας, Νικολάς Γκιγιέν, στην Αλαμέδα δε Πάουλα, έναν από τους πιο παλιούς περίπατους με θέα το λιμάνι της Αβάνας. Εδώ του άρεσε να κάθεται και να κοιτάει αυτή “Τη Μαύρη Θάλασσα”, έτσι όπως την είπε και την τραγούδησε σε ένα αγαπημένο σον του. Τα αποκαλυπτήρια έγιναν το 2019, στα 117 χρόνια από το θάνατο του ποιητή και στα 30 από τη γέννησή του. Γλύπτης: Enrique Angulo (Ενρίκε Ανγκούλο, Σάνκτι Σπίριτους 1947). [Πηγή φωτό]

*

Νικολάς Γκιγιέν (10.7.1902-16.7.1989): Ελεγεία για τον Έμετ Τιλ

Ένα νεγράκι σκοτωμένο κι ολομόναχο,
γιατί ένα ρόδο αγάπης
πέταξε σ’ ένα λευκό κορίτσι που περνούσε.

*

Εισαγωγή – Μετάφραση – Σημειώσεις
Μπάμπης Ζαφειράτος

Πρώτη δημοσίευση: Μποτίλια Στον Άνεμο, 14 Νοε. 2016

Εδώ και στην Κατιούσα, ξανακοιταγμένο

*

Νικολάς Γκιγιέν: 10 Ιουλίου 1902, Καμαγουέι – 16 Ιουλίου 1989, Αβάνα. Εθνικός ποιητής της Κούβας.

Το 1953, μετά το Κίνημα της 26 Ιούλη (Μ-26-7), σε περιοδεία του στο Σαντιάγο της Χιλής (Ηπειρωτική Διάσκεψη για τον Πολιτισμό), στο Ρίο ντε Τζανέιρο και το Σάο Πάολο τάσσεται με τους επαναστάτες του Φιντέλ και  διοργανώνει συγκεντρώσεις υποστήριξης και συζητήσεις.

Του απαγγέλλεται η κατηγορία του κομμουνιστή και του απαγορεύεται η επιστροφή στην πατρίδα.

Το 1954 στο Παρίσι, σε πολλές πόλεις της Ιταλίας (Ρώμη, Νάπολη, Βενετία, Τορίνο, Μιλάνο, Μπολόνια, Φλωρεντία) και στο Μεξικό, στη Γουατεμάλα, στην Κεντρική Αμερική εξακολουθεί να διοργανώνει συναυλίες και συνέδρια μιλώντας για το Κίνημα της 26 Ιουλίου.

Ακολουθούν η Στοκχόλμη, στο Συνέδριο Ειρήνης, η Βαρσοβία και η Μόσχα όπου θα λάβει μαζί με τον Μπρεχτ το Βραβείο Στάλιν για την Ειρήνη ‒μετέπειτα Λένιν.

Ας σημειωθεί εδώ ότι είχε προταθεί για το Νόμπελ Λογοτεχνίας και είναι μεταφρασμένος σε πάνω από 30 γλώσσες.

Το 1956 παίρνει μέρος στο Συνέδριο Ειρήνης στο Βερολίνο, επισκέπτεται όλες τις πόλεις της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας και επιστρέφει στο Παρίσι.

Εκεί θα μάθει για την άγρια δολοφονία του 14χρονου Έμετ Τιλ, στις 28 Αυγούστου του 1955, και θα γράψει μια από τις οκτώ συνολικά μεγάλες ελεγείες του (βλ. στο τέλος).

Πρόκειται για μια δολοφονία που συγκλόνισε τον κόσμο και ήταν ο καταλύτης στο αναδυόμενο κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα των μαύρων.

 

*

 

Ελεγεία για τον Έμετ Τιλ

Νικολας Γκιγιέν

 

Το ακρωτηριασμένο σώμα του δεκατετράχρονου
Έμετ Τιλ, από το Σικάγο του Ιλινόις, ανασύρθηκε
απ’ τον ποταμό Ταλαχάτσι, κοντά στο Γκρήνγουντ,
στις 31 Αυγούστου, τρεις μέρες μετά την απαγωγή
του από το σπίτι του θείου του, από ομάδα λευκών
οπλισμένων με τουφέκια…

Η Κρίση, Νέα Υόρκη, Οκτώβριος 1955.

 

Στη Βόρεια Αμερική
το νότιο πέταλο του Ρόδου των Ανέμων
είναι βαμμένο κόκκινο στο αίμα.

Κυλάει ο Μισισιπής,
ω, γεροπόταμε των νέγρων αδερφέ!
Με φλέβες ανοιχτές μες στο νερό,
κυλάει ο Μισισιπής.
Ακούγετ’ ένας στεναγμός απ’ το φαρδύ του στήθος
κι από τον άγριο ήχο της κιθάρας του,
κυλάει ο Μισισιπής
και κλαίει με μαύρο δάκρυ.

Μπάμπης Ζαφειράτος: Νικολάς Γκιγιέν - West Indies Ltd. (Δυτικές Ινδίες ΕΠΕ) - Γουαδελούπη Δ. Ι. ─ Μια κριτική παρουσίαση - Σημειώσεις

Κι αλήθεια, αυτός ο λαός είναι πειθήνιος ακόμα. / Ωστόσο, μια μέρα στο χώμα / παύει να σκύβει· / με τα ροζιασμένα του χέρια τα πάντα συντρίβει. / Σαν εκείνα τα δέντρα, που όντας φυτεμένα στην πόλη την γκρίζα / πεζοδρόμιο ολόκληρο ξηλώνουν μοναχά με μια ρίζα.

*

Νικολάς Γκιγιέν (Καμαγουέι, 10 Ιουλίου 1902 – Αβάνα, 16 Ιουλίου 1989). O εθνικός ποιητής της Κούβας, η μουλάτα ψυχή της και η ταξική της συνείδηση.

Οι Δυτικές Ινδίες ΕΠΕ (West Indies Ltd.), η πρώτη από τις 8 Μεγάλες Ελεγείες του (βλ. κατω: Γ΄ Δυτικές ινδίες ΕΠΕ), ένα συνθετικό ποίημα (318 στίχοι αναπτυγμένοι σε 8 μέρη) από την ομότιτλη συλλογή του 1934, είναι αυτό (κατά κύριο λόγο) που –μετά τα 8 σύντομα ποιήματα του Motivos De Son (1930) και τα 16 του Sóngoro Cosongo (1931)– «ακούστηκε» και πέρα από τα όρια του ισπανόφωνου κόσμου, εδραιώνοντας τη φήμη του και καθιστώντας τον μια από τις μεγάλες ποιητικές φωνές της εποχής μας.

*

Ένα σημαντικό έργο της παγκόσμιας ποίησης, για πρώτη φορά στα Ελληνικά.
Πρώτη δημοσίευση: Κατιούσα, 13-07-2018

Μετάφραση – Παρουσίαση – Σημειώσεις – Επιμέλεια Κειμένου, Πινάκων, Φωτό
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Επάνω: Μάριο Καρένιο (Αβάνα, Κούβα, 1913 – Σαντιάγο, Χιλή 1999), Η κοπή του Ζαχαροκάλαμου, 1943. (Εδώ, λεπτομέρεια).
Mario Carreño, El corte de caña, 1943 (Duco on wood).
Collection Isaac Carmen Lif and Family, Santo Domingo, Dominican Republic (Πηγή)

Δυτικές Ινδίες ΕΠΕ (West Indies Ltd.)

Νικολάς Γκιγιέν

1

ΔΥΤΙΚΕΣ ΙΝΔΙΕΣ! Καρύδες, καπνό κι αγουαρδιέντε πουλάνε…
Εδώ είναι σκουρόχρωμοι άνθρωποι που πάντα γελάνε,
συντηρητικοί και φιλελεύθεροι
με τα ζώα και τα ζαχαροκάλαμα τη ζωή τους περνάνε·
κι ενώ συχνά άφθονο χρήμα κυλάει
αυτός ο κόσμος μόνο ζόρια τραβάει.

Μπάμπης Ζαφειράτος: Νικολάς Γκιγιέν & Μπομπ Ντύλαν - Η Δολοφονία του Έμετ Τιλ – Μια ελεγεία, ένα τραγούδι. Και δυο ακόμη ποιήματα (ΚΚΚ-ΗΠΑ, Λυντς)

Μπομπ Ντύλαν (Ρόμπερτ Άλλεν Ζίμμερμαν)
24 Μαΐου 1941, Μινεσότα, ΗΠΑ
Σχέδιο (3^ο από 3 του Ντύλαν), Μπάμπης Ζαφειράτος, 13.XI.2016 (Μολύβι, 29 χ 21 εκ.)
Μποτίλια Στον Άνεμο

*
Μετάφραση των ποιημάτων του Ντύλαν και του Γκιγιέν - Επιμέλεια
Μπάμπης Ζαφειράτος - Μποτίλια Στον Άνεμο

Βλέπε και

Μεταφρασμένα 8 ακόμα τραγούδια του Ντύλαν και ένα του Γούντυ Γκάθρι

*

ΜΠΟΜΠ ΝΤΥΛΑΝ

Ο Θάνατος του Έμετ Τιλ ^[1]
Μεγάλο Λευκό Θαύμα (1969)

[Μετάφραση στα μέτρα του πρωτότυπου. Μπορεί να τραγουδηθεί με τη μελωδία]

Ήτανε στο Μισισίπι, κι όχι πριν πολύ καιρό
Ένα αγόρι απ’ το Σικάγο πέρασε απ’ τη Νότια πύλη μοναχό
Τέτοια άγρια τραγωδία δεν μπορεί να ξεχαστεί
Το παιδί είχε μαύρο δέρμα και το λέγαν Έμετ Τιλ

Κάποιοι, μέσα σ’ έναν στάβλο το έσυραν και το χτυπούν
Είπανε πως είχε φταίξει, δεν θυμάμαι όμως για τι
Του ’καναν φριχτά μαρτύρια, δύσκολο να ειπωθούν
Μες στο στάβλο κραυγές πόνου, έξω γέλια και γιορτή