Κώστας Γουλιάμος: Για τη λογοτεχνία, τις τέχνες, τις επιστήμες και την απεραντοσύνη του ελάχιστου

Κώστας Γουλιάμος

Σκέψεις

(Φωτογραφία: Γιώργος Χρηστάκη            ς)

Πολλοί διαβάζουν, μελετούν ή/και παραπέμπουν στην έννοια του “χρονότοπου” του Mikhail Bakhtin, ωστόσο ελάχιστοι γνωρίζουν ή συνειδητοποιούν πως ο όρος έχει τις ρίζες του στη θεωρία της σχετικότητας του Albert Einstein.

Το αναφέρω επειδή αρκετές εννοιλογήσεις αφομοιώθηκαν από θεωρητικούς των γραμμάτων και των τεχνών.

Από την άλλη λογοτεχνία και τέχνες εμπνέουν κατά καιρούς επιστημονικές ιδέες.

Τα επιστημονικής φαντασίας μυθιστορήματα, για παράδειγμα το “Contact” (1985) του Carl Sagan, έρχονται κι` επανέρχονται σε θεματικές επαφών της ανθρωπότητας με πιο προηγμένες τεχνολογικά εξωγήινες μορφές ζωής.

Κώστας Γουλιάμος: Προκατειλημμένη άγνοια — Οι σοφιστές, ο Πλάτωνας κι η αριστοκρατία του καπιταλισμού

 

Κώστας Γουλιάμος

Προκατειλημμένη άγνοια

Έχω κατ’ επανάληψη αναφερθεί σε προηγούμενα σχόλια για συγγραφείς που αποδίδουν εννοιολογήσεις και όρους σε λάθος στοχαστές ή/και αγνοούν ολόκληρες σχολές σκέψης. (βλ. και εδώ).

Πριν από λίγες μέρες ολοκλήρωσα το πόνημα του Jean-François Lyotard με τίτλο «Το Απάνθρωπο ‒ Κουβέντες για τον χρόνο» (2019, ελληνική έκδοση).

Ο Γάλλος διανοητής αναγνωρίζεται διεθνώς για το πολυσχιδές έργο που άφησε στα φιλοσοφικά και κοινωνιολογικά πεδία του 20ου αιώνα.

Στο συγκεκριμένο βιβλίο που αναφέρομαι, ο Lyotard στο κεφάλαιο «Το υψηλό και η αβανγκάρντ» —μιλώντας για τον Μπουαλώ και τη μετάφρασή του «Περί Ύψους» του Λογγίνου—, διατείνεται (με βάση τον Λογγίνο) πως «...μετά τον Αριστοτέλη, τον Κικέρωνα, τον Κοϊντιλιανό, η διδακτική της ρητορικής είναι μέρος της παράδοσης» (σελίδα 151).

Κώστας Γουλιάμος: O “εξειδικευμένος ηλίθιος” και άλλες εννοιολογήσεις

Κώστας Γουλιάμος

O “εξειδικευμένος ηλίθιος” και άλλες εννοιολογήσεις

Στις δυτικές μητροπόλεις του καπιταλισμού και, συνακόλουθα, στην περιφέρεια, πολλές φορές ερευνητές αλλά και λόγιοι αποδίδουν όρους ή/και εννοιολογήσεις σε λάθος συγγραφείς και διανοητές.

Για παράδειγμα, ολοκλήρωσα πρόσφατα τον τόμο του Karel Kosik υπό τον ελληνικό τίτλο “Η Κρίση της Νεοτερικότητας”.

Πρόκειται για κείμενα που καλύπτουν την περίοδο 1964-2000 του σημαντικού Τσέχου φιλόσοφου, όπου σ`ένα εξ αυτών —στο «Διαφωτισμός και Κουλτούρα»— αποδίδει λανθασμένα στον Max Weber την εννοιολόγηση (όρο) “εξειδικευμένος ηλίθιος”.

Προφανώς ο Karel Kosik αγνοεί —για δικούς του λόγους— πως ο εν λόγω όρος απαντάται στον Diderot, και βέβαια στην “Αθλιότητα της φιλοσοφίας” του Marx, δημοσιευμένη ως γνωστόν το 1847 ως “απάντηση στη Φιλοσοφία της αθλιότητας του κ. Προυντόν”.

Φρίντριχ Ένγκελς (28.11.1820 - 5.8.1895): Δουλεία στον αρχαίο κόσμο, δουλοπαροικία στο μεσαίωνα, μισθωτή εργασία στη νεότερη εποχή. Αυτές είναι οι τρεις μεγάλες μορφές της υποδούλωσης που χαρακτηρίζουν τις τρεις μεγάλες εποχές του πολιτισμού

Φρίντριχ Ένγκελς (Friedrich Engels)

28 Νοεμβρίου 1820, Βούπερταλ, Γερμανία

5 Αυγούστου 1895, Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο

Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 28.XI.2015 (Μελάνι, 29 χ 21 εκ.)

 

 

Και στο αλέγρο σάλπισμα των νέων πατρίδων

νιώθω να ’ρχεται καταπάνω μου ο αχός

από του Μαρξ και του Ένγκελς το τραγούδι·

το παίζει ο Λένιν και το λένε οι λαοί.

 

Τσε Γκεβάρα, Σκοτεινή Αυτοπροσωπογραφία

(Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος)

Οποιητής Τσε Γκεβάρα - Με του Μαρξ και του Ένγκελς το τραγούδι ─ 5 ποιήματα ─Μια κριτική προσέγγιση

 

 

 

Η τιμή ενός εμπορεύματος, επομένως και της εργασίας, είναι ίση με το κόστος της παραγωγής. Στο βαθμό λοιπόν που αυξάνει η αποκρουστικότητα της δουλειάς, πέφτει και ο μισθός.

Καρλ Μαρξ - Φρήντριχ Ένγκελς: Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος (1848

 

 

Επειδή το κράτος δημιουργήθηκε από την ανάγκη να χαλιναγωγούνται οι ταξικές αντιθέσεις, και επειδή ταυτόχρονα γεννήθηκε μέσα στη σύγκρουση αυτών των τάξεων, είναι κατά κανόνα κράτος της πιο ισχυρής, οικονομικά κυρίαρχης τάξης, που με τη βοήθεια του κράτους γίνεται και πολιτικά κυρίαρχη τάξη, και έτσι αποκτάει νέα μέσα για την κατάπνιξη και την εκμετάλλευση της καταπιεζόμενης τάξης.

[…]

Δεν χρειάστηκε πια πολύς καιρός ώσπου να ανακαλυφθεί η μεγάλη «αλήθεια» ότι, δηλαδή, και ο άνθρωπος μπορεί να γίνει εμπόρευμα, ότι η ανθρώπινη δύναμη μπορεί να ανταλλαχθεί και να χρησιμοποιηθεί με όφελος, όταν μετατραπεί ο άνθρωπος σε δούλο.

Φρίντριχ Ένγκελς: Η καταγωγή της εργατικής τάξης

Φρίντριχ Ένγκελς (Friedrich Engels)
 28 Νοεμβρίου 1820, Βούπερταλ, Γερμανία
5 Αυγούστου 1895, Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 28.XI.2015 (Μελάνι, 29 χ 21 εκ.)

28 Νοεμβρίου 1820

Γεννιέται ο Φρίντριχ Ένγκελς

Επειδή το κράτος δημιουργήθηκε από την ανάγκη να χαλιναγωγούνται οι ταξικές αντιθέσεις, και επειδή ταυτόχρονα γεννήθηκε μέσα στη σύγκρουση αυτών των τάξεων, είναι κατά κανόνα κράτος της πιο ισχυρής, οικονομικά κυρίαρχης τάξης, που με τη βοήθεια του κράτους γίνεται και πολιτικά κυρίαρχη τάξη, και έτσι αποκτάει νέα μέσα για την κατάπνιξη και την εκμετάλλευση της καταπιεζόμενης τάξης.

ΣΥΡΙΖΑ: Το κράτος και οι «θεσμοί» - Δυο νέες ταινίες στα προσεχώς

ALEXANDER: Part II
BEGINNER'S LUCK 
Φιλοσοφική (επι)θεώρηση: Σλαβόι Ζίζεκ

Υπόθεση ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ
Υποχώρηση της Κυβέρνησης και Νίκη της  Δημοκρατικής Ευρώπης

Μιλώντας το βράδυ της Κυριακής στο Φεστιβάλ Νέων του ΣΥΡΙΖΑ, ο Αλ. Τσίπρας αναφέρθηκε στις εξελίξεις με τη Χρυσή Αυγή. Είπε, μεταξύ άλλων, για την κυβέρνηση:

«Αναγκάστηκαν σε αναδίπλωση. Αναγκάστηκαν σε αλλαγή στρατηγικής. Αναγκάστηκαν να κινήσουν τις διαδικασίες εξάρθρωσης των νεοναζί. Και αυτό όχι μόνο δε μας προβληματίζει αλλά το χαιρετίζουμε και το πανηγυρίζουμε. Είναι μια μεγάλη νίκη! Νίκη της δημοκρατίας, νίκη του αντιφασιστικού κινήματος, νίκη της δημοκρατικής Ευρώπης.