Κώστας Γουλιάμος: Για τη λογοτεχνία, τις τέχνες, τις επιστήμες και την απεραντοσύνη του ελάχιστου

Κώστας Γουλιάμος

Σκέψεις

(Φωτογραφία: Γιώργος Χρηστάκη            ς)

Πολλοί διαβάζουν, μελετούν ή/και παραπέμπουν στην έννοια του “χρονότοπου” του Mikhail Bakhtin, ωστόσο ελάχιστοι γνωρίζουν ή συνειδητοποιούν πως ο όρος έχει τις ρίζες του στη θεωρία της σχετικότητας του Albert Einstein.

Το αναφέρω επειδή αρκετές εννοιλογήσεις αφομοιώθηκαν από θεωρητικούς των γραμμάτων και των τεχνών.

Από την άλλη λογοτεχνία και τέχνες εμπνέουν κατά καιρούς επιστημονικές ιδέες.

Τα επιστημονικής φαντασίας μυθιστορήματα, για παράδειγμα το “Contact” (1985) του Carl Sagan, έρχονται κι` επανέρχονται σε θεματικές επαφών της ανθρωπότητας με πιο προηγμένες τεχνολογικά εξωγήινες μορφές ζωής.

Κώστας Γουλιάμος: Τα... νούμερα στα λογοτεχνικά πρακτορεία και στα πρακτορεία στοιχημάτων

Κώστας Γουλιάμος

Λογοτεχνικά πρακτορεία και πρακτορεία στοιχημάτων

Μαζί με τους ποδοσφαιριστές και τους καλλιτέχνες, έχουν πλέον παραγωγούς ή/και μανατζεραίους και οι λογοτέχνες. Μάλιστα στο google υπάρχει διαφημιστική «ενημέρωση» υπό τον τίτλο «ποια εταιρεία διαχείρισης (management) λογοτεχνίας του Χόλυγουντ είναι η καλύτερη για εσάς».

Αυτές -και άλλες- εταιρείες δημοσίων σχέσεων και διαχείρισης λογοτεχνίας διαφημίζουν ανοικτά τι ακριβώς κάνουν. Για παράδειγμα, η Aevitas Creative αναφέρει πως προσφέρει «στους πελάτες (της) ασυνήθιστα ουσιαστική εκδοτική καθοδήγηση και έμπνευση και λειτουργεί ως συνήγορός τους σε όλη τη διαδικασία δημοσίευσης».

Κώστας Γουλιάμος: Ο ιός των (απο)μιμήσεων

Κώστας Γουλιάμος

Ο ιός των (απο)μιμήσεων

Η επέκταση της λογοτεχνικής και καλλιτεχνικής ανεπάρκειας πολλαπλασιάζεται όσο ένα έργο αποτελεί άθροισμα (απο)μιμήσεων, μεταφέροντας το µνηµονικό ή φαντασιακό πρότυπο άλλων.

Έτσι το κείμενο (εικόνα, ήχος, γλώσσα) που μιμείται, “περιέχοντας πλήθη” κατά τη ρήση του W. Whitman, εκ προοιµίου ωθεί, αν δεν ενδυναµώνει έναν απατηλό τρόπο έκφρασης που κάθε άλλο παρά σχέση έχει με τη διακειμενική προέκταση ή/και τη δημιουργική συνδιαµόρφωση.

Η (απο)μίμηση συνθέτει ένα επικίνδυνο παιγνίδι και, συνάµα, έναν παιγνιώδες υβριδικό αποτύπωμα αυτο‐αναφορικής μορφής, όπου συγγραφείς και καλλιτέχνες μέσω φαντασμαγορικών και μη τεχνασμάτων αφενός καλύπτουν τη συγγραφική ή καλλιτεχνική τους ανεπάρκεια, αφετέρου απαξιώνουν λόγω αδυναμίας την οντολογική διαλεκτική του κοινωνικού είναι.

Κώστας Γουλιάμος: Οι Ολυμπιάδες των αναβολικών και οι καταβολές τους στην Ελληνική Μυθολογία

Κώστας Γουλιάμος

Η αέναη παρουσία της Ελληνικής Μυθολογίας

Με αφορμή τους Ολυμπιακούς αγώνες, αξίζει να σημειώσουμε πως η χρήση αναβολικών ουσιών και στεροειδών δεν αποτελούν “τέχνασμα” της εποχής μας.

Στο μακρινό 1960, ο ποδηλάτης Κναντ Γένσεν από την Δανία πέθανε στη Ρώμη, αφού πήρε αμφεταμίνες.

Αργότερα στους Ολυμπιακούς του Μόντρεαλ, στον Καναδά, εισάγεται για πρώτη φορά ο έλεγχος στεροειδών.

Παρά ταύτα η προκλητική ένταση κι έκταση της εμπορευματοποίησης του αθλητισμού, εκτρέφει πλέον έναν ηγεμονικά “αναγνωρισμένο” τρόπο τοξικού ανταγωνισμού, όπου κυριαρχούν μηχανισμοί του ντόπινγκ.

Άλλωστε η ίδια Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) έχει ταυτίσει την ύπαρξη των Ολυμπιακών Αγώνων με τα δισεκατομμύρια των πολυεθνικών επιχειρήσεων, καθιστώντας τον αθλητισμό πεδίο κερδοφορίας και συσσώρευσης πλούτου, όπου κατ’ ουσίαν οι πολυεθνικές ασκούν έλεγχο στις πολιτικές αλλά και στις δομές των αθλητικών θεσμών, του ντόπινγκ συμπεριλαμβανομένου.

Κώστας Γουλιάμος: Τα μέσα παραγωγής, οι άλογες ανάγκες του κεφαλαίου και ο λόγος που μας ανήκει

Κώστας Γουλιάμος

Ανάγκη για βαθύτερα ρήγματα

Τα όρια της λογοτεχνίας και των τεχνών δοκιμάζονται από μια τεχνολογικοποιημένη δυνατότητα ενός λόγου (εικόνα-γλώσσα-ήχος) που όλο και λιγότερο θα μας ανήκει, αφού (θα) προσαρμόζεται προς τις ψηφιακές και κβαντικές εφαρμογές.

Στο πλαίσιο αυτών των ορίων δημιουργείται μια νέα αντίληψη όπως κι ένα νέο πεδίο με την ανάλογη ή/και συνακόλουθη μηχανιστική πρακτική.

Όμως αυτή η αντίληψη/πρακτική, φυσικοποιώντας τα εγχειρήματα των ψηφιακών και κβαντικών εφαρμογών αλλά και κανονικοποιώντας τη γενικευμένη εικονοποίηση των πάντων, υπονομεύει το λόγο ως υποκείμενο βιωμένων εμπειριών και (ανα)στοχαστικής φαντασίας.

Συν τοις άλλοις, δημιουργεί περιβάλλον θεσμίζουσας υποταγής, με συνέπεια την αυτο-αλλοίωση ή/και μετάλλαξη του λόγου.

Ζοζέ Σαραμάγκου (16.11.1922 - 18.6.2010): Ήμασταν ήδη τυφλοί τη στιγμή που τυφλωθήκαμε, Ο φόβος μας τύφλωσε, ο φόβος θα μας κρατήσει τυφλούς

Ζοζέ Σαραμάγκου (José de Sousa Saramago)

16 Νοε. 1922, Αζινιάγκα, Πορτογαλία – 18 Ιουνίου 2010, Λανθαρότε, Κανάρια Νησιά

Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 18.VI.2018 (Μολύβι, 21χ29 εκ.)

 Νομίζω ότι δεν τυφλωθήκαμε, νομίζω ότι είμαστε τυφλοί, Τυφλοί που βλέπουν, Τυφλοί που δεν βλέπουν, κι ας βλέπουν. (Περί Τυφλότητος, 1995. Στα Ελληνικά 1998, σ. 381)

Η Ραμάλα είναι το Άουσβιτς του σήμερα: Στη Ραμάλα είδα την ανθρωπότητα ταπεινωμένη και εκμηδενισμένη, όπως στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των ναζί. (Ζοζέ Σαραμάγκου, 2004)

Η τυφλότητα εξαπλώνεται, όχι σαν μια ξαφνική φουσκονεριά που πλημμυρίζει και σαρώνει τα πάντα στο πέρασμά της, αλλά σαν μια θυελλώδης διύλιση από χίλια και ένα ρυάκια που, αφού μουσκέψουν αργά το χώμα, ξαφνικά το βυθίζουν εντελώς. (Περί Τυφλότητος, σ. 149)

Ο φόβος τυφλώνει, είπε η κοπέλα με τα σκούρα γυαλιά, Αυτή είναι η σωστή κουβέντα, ήμασταν ήδη τυφλοί τη στιγμή που τυφλωθήκαμε, Ο φόβος μας τύφλωσε, ο φόβος θα μας κρατήσει τυφλούς, (Περί Τυφλότητος, σ. 158)

Κι εσύ τι θα κάνεις τώρα, Τίποτα, θα μείνω εδώ, […] Μόνη σου και τυφλή, Συνήθισα πια στην τύφλωση, Και στη μοναξιά, (Περί Τυφλότητος, σ. 293)

Ντανιέλ Τσαβαρία (23.11.1933 - 6.4.2018): Ο πρωτεϊκός Ελ Τσάβα, ο άνθρωπος-μυθιστόρημα

Ντανιέλ Τσαβαρία (Edmundo Daniel Chavarría Bastélica)
Σαν Χοσέ δε Μάγιο, Ουρουγουάη, 23 Νοεμβρίου 1933
Αβάνα, Κούβα, 6 Απριλίου 2018
Μόνιμος κάτοικος Αβάνας από το 1969
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 30.XI.2016 (Μολύβι, 29 χ 21 εκ.)

Αυτή η πρωτεϊκή φυσιογνωμία, ο –κατά τη ρήση του Εμπεδοκλή– «φυγάς θεόθεν και αλήτης», που περιπλανήθηκε στο σύμπαν με διάφορες μορφές, είναι προορισμένος, όπως κι ο πυθαγόρειος φιλόσοφος, να ξαναπάρει κάποτε την πρωταρχική του υπόσταση, ενός αντάρτη-συγγραφέα.

Έτσι, πιστεύω ακράδαντα πως μετά από μια σύντομη στάση στη χώρα μας, ο El Chava θα καταλήξει και πάλι στην Αβάνα για να ξαναφιλήσει τον αγαπημένο του Κομαντάντε.

Και μαζί θα εξακολουθήσουν να μάχονται και να οδηγούν τους ανθρώπους στο δρόμο της Επανάστασης.

(Μπ. Ζ. 6/4/2018)

Ο Τσαβαρία δήλωνε «Κουβανός συγγραφέας που γεννήθηκε στην Ουρουγουάη». Και όταν το 2010 βραβεύτηκε από το Επιμελητήριο Βιβλίου της Ουρουγουάης με το πρώτο βραβείο Bartolomé Hidalgo (1788–1822), που του απένειμε στην Κούβα ο Ουρουγουανός Πρέσβης, πρόσθεσε: «τώρα πλέον είμαι και συγγραφέας της Ουρουγουάης που ζει στην Κούβα».

 «Αναγνωρίζω ότι η Κουβανική Επανάσταση με συγκίνησε, γιατί έγινε ο βωμός κάθε ελπίδας και δικαιοσύνης. Η Κούβα είναι η πιο δίκαιη και αλληλέγγυα κοινωνία που γνωρίζω. Αυτό το μικρό νησί, καταδιωγμένο και μπλοκαρισμένο, είναι σε θέση να προσφέρει βοήθεια σε άλλους λαούς του κόσμου. Αυτή η αλληλεγγύη του κουβανικού λαού είναι που θαυμάζω περισσότερο».

Ντανιέλ Τσαβαρία, 12 Αυγ. 2010
Κατά την παρουσίαση του τελευταίου του βιβλίου, Το αβοκάντο και η αρετή, Διηγήματα

 «Μια μέρα συνειδητοποίησα την ιδιαιτερότητα που μου πρόσφερε η Κουβανική Επανάσταση. Η Κούβα ήταν η μοναδική χώρα στην Δύση που αντιμετώπιζε τις ΗΠΑ με όλες της τις δυνάμεις. Όλοι οι άλλοι ήταν οι περισσότερο ή λιγότερο υποταγμένοι σύμμαχοί τους ή οι επαίσχυντοι υποτελείς τους...»

Ο Ντανιέλ Τσαβαρία για το μυθιστόρημά του Επιχείρηση Τζόυ (1978)
Σύγχρονη Εποχή (1988), Μετάφραση Νάνας Παπανικολάου

Περισσότερα από Μποτίλια Στον Άνεμο

Ντανιέλ Τσαβαρία: Επιχείρηση Τζόυ και Σενάρια Επιστημονικής Τρομοκρατίας

Ντανιέλ Τσαβαρία: Ο άνθρωπος-μυθιστόρημα – Ένας Ουρουγουανός της Αρχαίας Ελλάδας στην Κούβα

Ντανιέλ Τσαβαρία: Η Μεγάλη Κουβανική Επανάσταση και τα Ουτοπικά Αρχίδια του Φιδέλ

Ντανιέλ Τσαβαρία: Ο ενεργειακός βαμπιρισμός του Φιδέλ

Μπάμπης Ζαφειράτος: Ο Ζοζέ Σαραμάγκου (16.11.1922 - 18.6.2010) Με αφορμή ένα πορτρέτο του Τσε Γκεβάρα ή Επειδή ο Τσε Γκεβάρα είναι το άλλο όνομα για το δίκιο και την αξιοπρέπεια της ανθρώπινης ψυχής (VIDEO)

Ζοζέ Σαραμάγκου (José de Sousa Saramago)
16 Νοε. 1922, Αζινιάγκα, Πορτογαλία – 18 Ιουνίου 2010, Λανθαρότε, Κανάρια Νησιά
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 18.VI.2018 (Μολύβι, 21χ29 εκ.)

 

*

Άλλοι ομολογούν πως παρασύρθηκαν από τη μόδα των καιρών, την ίδια μόδα που μεγάλωνε τα γένια και μάκραινε τα μαλλιά, λες και η επανάσταση ήταν υπόθεση κομμωτικής.

*
Μετάφραση – Επιμέλεια
Μπάμπης Ζαφειράτος / Μποτίλια Στον Άνεμο

 

Ζοζέ Σαραμάγκου. Σχέδιο (μελάνι,) Wilson Santos. Πηγή: Wilson Santos - Sketchblog

Σύντομος στοχασμός με αφορμή ένα πορτρέτο του Τσε Γκεβάρα

Δεν έχει σημασία ποιο πορτρέτο. Το όποιο: σοβαρό, χαμογελαστό, με όπλο στο χέρι, με τον Φιντέλ ή χωρίς τον Φιντέλ, να βγάζει λόγο στον ΟΗΕ, νεκρός, με το στήθος γυμνό και μάτια μισάνοιχτα, σαν να ’θελε, ακόμη κι απ’ την άλλη μεριά της ζωής, να ακολουθήσει την τροχιά του κόσμου που έπρεπε να εγκαταλείψει, σαν να μην ήθελε να παραιτηθεί και ν’ αδιαφορήσει οριστικά για την πορεία των αναρίθμητων πλασμάτων που ακόμα δεν είχαν γεννηθεί.

Σε κάθε μία από τούτες τις εικόνες, θα μπορούσα να συλλογίζομαι επίμονα, με τρόπο λυρικό ή και δραματικό, με την πεζή αντικειμενικότητα του ιστορικού ή απλά σαν κάποιον ο οποίος ετοιμάζεται να μιλήσει για τον φίλο που ανακαλύπτει ότι έχασε επειδή δεν τον γνώρισε ποτέ...

Μπάμπης Ζαφειράτος: Ο πάντα επίκαιρος Ζοζέ Σαραμάγκου

 Ζοζέ Σαραμάγκου (José de Sousa Saramago)

16 Νοε. 1922, Αζινιάγκα, Πορτογαλία – 18 Ιουν. 2010, Λανθαρότε, Κανάρια Νησιά

Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 18.VI.2018 (Μολύβι, 21χ29 εκ.)

 

*

 

G20

 

Εν όψει της συνόδου των G20 σήμερα [2/4/2009, αλλά και για κάθε σύνοδο], τρεις μόνο ερωτήσεις:

Τι;

Για τί;

Για ποιον;

(Ζοσέ Σαραμάγκου, Το τελευταίο Τετράδιο, 2011. Καστανιώτης, μτφρ. Αθηνά Ψυλλιά)

 

*

 

Μου φαίνεται ότι είναι μια χαρά

 

1 Σεπτεμβρίου (1995)

 

Επιστρέφοντας από ένα ταξίδι στη Βολιβία και την Αργεντινή, οι κουνιάδοι μου φέρνουν την εφημερίδα Clarín της 30 Αυγούστου. Σε αυτήν ύπαρχει μια έιδηση, σύμφωνα με την οποία θα κατατεθεί ένας νόμος για τον τουρισμό, που δίνει τη δυνατότητα εκμετάλλευσης σημαντικών αρχαιολογικών χώρων, όπως ο Μάτσου Πίτσου και η ακρόπολη του Τσαν-Τσαν, σε ιδιωτικές εταιρείες κατόπιν διεθνούς διαγωνισμού. Η Clarín αναφέρεται σε αυτό ως «ο τρελός αγώνας ιδιωτικοποίησης του Φουζιμόρι». Ο συντάκτης του προτεινόμενου νόμου είναι κάποιος ονόματι Ricardo Marcenaro, πρόεδρος της Επιτροπής Τουρισμού, Τηλεπικοινωνιών και Υποδομών του Περουβιανού Νομοθετικού Σώματος, που συνοψίζεται στα ακόλουθα, χωρίς να χρειάζεται μετάφραση:

«Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι το κράτος δεν έχει διαχειριστεί καλά τους αρχαιολογικούς μας χώρους, γιατί να μην τους παραχωρούσαμε σε εξειδικευμένες εταιρείες αυτού του τομέα που δραστηριοποιούνται σε άλλες χώρες με μεγάλη αποτελεσματικότητα;»

Μου φαίνεται ότι είναι μια χαρά.

Να ιδιωτικοποιηθεί το Μάτσου Πίτσου,
να ιδιωτικοποιηθεί το Τσαν Τσαν
να ιδιωτικοποιηθεί η Καπέλα Σιστίνα
να ιδιωτικοποιηθεί ο Παρθενώνας
να ιδιωτικοποιηθεί ο Νούνο Γκονσάλβες
να ιδιωτικοποιηθεί ο Καθεδρικό Ναός της Σαρτρ
να ιδιωτικοποιηθεί η Αποκαθήλωση του Antonio da Crestalcore
να ιδιωτικοποιηθεί το Πρόστωο της Δόξας του Σαντιάγκο ντε Κομποστέλα
να ιδιωτικοποιηθεί η Κορδιλιέρα των Άνδεων
να ιδιωτικοποιηθούν τα πάντα,
να ιδιωτικοποιηθεί η θάλασσα και ο ουρανός,
να ιδιωτικοποιηθεί το νερό και ο αέρας,
να ιδιωτικοποιηθεί τη δικαιοσύνη και ο νόμος,
να ιδιωτικοποιηθεί και το σύννεφο το περαστικό,
να ιδιωτικοποιηθεί το όνειρο, προπαντός αν είναι ημέρας και με τα μάτια ανοιχτά.

Και σαν κερασάκι στην τούρτα όλων των ιδιωτικοποιήσεων,
ιδιωτικοποιήστε τα Κράτη, παραδίνοντας μια κι έξω
την εκμετάλλευσή τους σε ιδιωτικές εταιρείες με διεθνή διαγωνισμό.
Εκεί βρίσκεται η σωτηρία του κόσμου…

Και τώρα, μια που μπήκατε στον κόπο,
ιδιωτικοποιήστε και την πουτάνα τη μάνα που σας γέννησε.

Ζοζέ ντε Σούζα Σαραμάγκου (1922-2010)
Τα Σημειωματάρια του Λανθαρότε (Αυτοβιογραφικά κείμενα, 1993/95, Μετάφραση από ισπανικό κείμενο, Μπ. Ζ.) - Πηγή κειμένου: Marcona Protesta

____________________

Μάτσου Πίτσου: Η αρχαία Ακρόπολη των Ίνκας που βρίσκεται στο νότιο Περού.

Τσαν Τσαν: Η μεγαλύτερη πόλη της προ-Κολομβιανής εποχής στη Νότια Αμερική (Περού).

Καπέλα Σιστίνα: Το παρεκκλήσι του Αποστολικού Παλατιού, της επίσημης κατοικίας του Πάπα, στο Βατικανό. Αναγέρθηκε από τον Πάπα Σίξτο Δ’. Ολόκληρο με τοιχογραφίες μεγάλων αναγεννησιακών ζωγράφων, με τη φημισμένη οροφή και τον τοίχο του ιερού φιλοτεχνημένα από τον Μιχαήλ Άγγελο (1508-1512 και 1534-1541).

Νούνο Γκονσάλβες: Πορτογάλος ζωγράφος του 15ου αι.

Καθεδρικός Ναός της Σαρτρ: Η Παναγία της Σαρτρ στη Γαλλία (1145).

Αποκαθήλωση: Έργο του 1521 του Ιταλού ζωγράφου Ρόσο Φιορεντίνο (Τζοβάνι Μπατίστα ντι Γιάκοπο Ρόσο -Il Rosso. 1495, Φλωρεντία – 1540 Παρίσι).

Antonio da Crestalcore (Μπολόνια 1478-1513/1525): Στα αυτοβιογραφικά Σημειωματάρια του Λανθαρότε αναφέρεται ως ο μεγαλύτερος ζωγράφος του κόσμου.

Πρόστωο της Δόξας: Στον Καθεδρικό ναό, στην πόλη Santiago de Compostela, πρωτεύουσα της Γαλικίας, στην Ισπανία. Χτίστηκε μεταξύ 1075 και 1128, την εποχή των Σταυροφοριών. Ρωμανικού στυλ με ύστερα γοτθικά, αναγεννησιακά και Μπαρόκ στοιχεία, κατά την περίοδο της χριστιανικής Επανάκτησης.

(Μπ. Ζ.)

*

Σαπφώ Διαμαντή: Στον Λουίς Σεπούλβεδα Καλφουκούρα - Πάει χρόνος που σαλπάρισες, Λουίς…

 Λουίς Σεπούλβεδα (Luis Sepúlveda Calfucura)
Οβάγε, Χιλή, 1 Οκτωβρίου 1949 – Οβιέδο, Ισπανία, 16 Απριλίου 2020

*

Γράφει η

Σαπφώ Διαμάντη

Καθηγήτρια, μεταφράστρια, διερμηνέας

*

Ο κόνδορας και το χιόνι ακίνητα έμοιαζαν…

Άγγιξα την πέτρα και είπα:

Ποιος

με περιμένει;

 

Πάμπλο Νερούδα

Canto General

Αθήνα. - Θυμάμαι τα μάτια σου, Λουίς. Κουβεντιάζαμε για εκείνο το απόβραδο που διάβασα στον γιο μου τον Φοίβο, έξι χρονών τότε, την Ιστορία του γάτου που έμαθε σ’ ένα γλάρο να πετάει, για τα δάκρυα του μικρού που στραφτάλισαν ρυάκια ταξιδιάρικα στα μάτια όλων μας τριγύρω. Cuéntame las lágrimas, μου ζήτησες, πες μου για τα δάκρυα. Πώς εξιστορείς τα δάκρυα με λέξεις, πώς αιχμαλωτίζεις ένα άρωμα σε μια μνήμη, πώς κλείνεις ένα όνειρο σ’ ένα συρταράκι… Κι ύστερα είπαμε άλλα.

Οβάγε. - «Γεννήθηκα κόκκινος, κατακόκκινος», έλεγες, περήφανα, γλυκά. Χιλή. Εκείνα τα χρόνια. Σ’ ένα δωμάτιο ξενοδοχείου, αφού οι γονείς σου είχαν κλεφτεί. Πατέρας κομμουνιστής και μάνα Ινδιάνα, Μαπούτσε. Καλφουκούρα, «πέτρα γαλάζια» στα μαπουδουνγκούν. Και με «το ωραίο όνειρο να είσαι νέος δίχως να ζητάς την άδεια». Μα ναι. Είναι παράξενη η ζωή. Και το τι μπορούν να χτίσουν τα λόγια. Υποχρέωση του συγγραφέα

«να αφηγείται ωραία μια ωραία ιστορία και να μην αλλάζει την πραγματικότητα, γιατί τα βιβλία δεν αλλάζουν τον κόσμο. Αυτό το κάνουν οι πολίτες». 

Κοιταχτήκαμε, βάλαμε τα γέλια. Η σπίθα της αναγνώρισης. Μια ζωή, πολλές ζωές, ανακάτωμα μύθων και πραγματικότητας, θρύλοι ανεπιβεβαίωτοι και αλήθειες αδιάψευστες, όργωσες κι εσύ όλες τις πιθανές και απίθανες επικράτειες της γεωγραφίας και της ουτοπίας. Κι ύστερα είπαμε για την ελπίδα.

Λουίς Σεπούλβεδα: «Ο Γέρος που μας διάβαζε ιστορίες αγάπης», αυτός με το «Όνομα ταυρομάχου», «Ο γάτος που έμαθε στο γλάρο να πετάει» και γλύτωσε από την «Τρέλα του Πινοτσέτ» έφυγε για τον «Κόσμο του τέλους του κόσμου». Μας άφησε όμως μια αγκαλιά βιβλία για ν’ ακουμπάμε στον ώμο τους «Αν δεν έχουμε που να κλάψουμε». Κι έναν αποχαιρετισμό του στον Φιντέλ

Λουίς Σεπούλβεδα (Luis Sepúlveda Calfucura: Οβάγε, Χιλή, 1 Οκτωβρίου 1949 – Οβιέδο, Ισπανία, 16 Απριλίου 2020 (Φωτό: Jimena Mariana Contreras)

*

Ο Φιντέλ από τον Luis Sepúlveda

27 Νοεμβρίου 2016

«Η είδηση έρχεται με τα πρώτα φώτα της ημέρας, ίσως με την ίδιο έντονο φως της αυγής που είδε το τσούρμο του «Γκράνμα» στην ακτή του νησιού, πριν αποβιβαστεί κι αρχίσει το έπος που εγκαινίασε την αξιοπρέπεια της Λατινικής Αμερικής.

Στις κόρες των ματιών εκείνων των ανδρών [και γυναικών]* που άγγιξαν τη λευκή αμμουδιά της Κούβας υπήρχε και το φως εκείνων που έπεσαν κατά την επίθεση στους στρατώνες Μονκάδα, γι’ αυτό και το περιβραχιόνιο με το θρυλικό «26 de Julio» ήταν η εξαιρετική τους ταυτότητα.

Ζοζέ Σαραμάγκου (16.11.1922 - 18.6.2010): Με αφορμή ένα πορτρέτο του Τσε Γκεβάρα ή Το άλλο όνομα για το δίκιο και την αξιοπρέπεια της ανθρώπινης ψυχής (VIDEO)

Ζοζέ Σαραμάγκου (José de Sousa Saramago)
16 Νοε. 1922, Αζινιάγκα, Πορτογαλία – 18 Ιουνίου 2010, Λανθαρότε, Κανάρια Νησιά
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 18.VI.2018 (Μολύβι, 21χ29 εκ.)

 

*

Άλλοι ομολογούν πως παρασύρθηκαν από τη μόδα των καιρών, την ίδια μόδα που μεγάλωνε τα γένια και μάκραινε τα μαλλιά, λες και η επανάσταση ήταν υπόθεση κομμωτικής.

*
Πρώτη δημοσίευση: Κατιούσα, 18-6-2018
Μετάφραση – Επιμέλεια
Μπάμπης Ζαφειράτος / Μποτίλια Στον Άνεμο

 

Ζοζέ Σαραμάγκου. Σχέδιο (μελάνι,) Wilson Santos. Πηγή: Wilson Santos - Sketchblog

 

Σύντομος στοχασμός με αφορμή ένα πορτρέτο του Τσε Γκεβάρα

Δεν έχει σημασία ποιο πορτρέτο. Το όποιο: σοβαρό, χαμογελαστό, με όπλο στο χέρι, με τον Φιντέλ ή χωρίς τον Φιντέλ, να βγάζει λόγο στον ΟΗΕ, νεκρός, με το στήθος γυμνό και μάτια μισάνοιχτα, σαν να ’θελε, ακόμη κι απ’ την άλλη μεριά της ζωής, να ακολουθήσει την τροχιά του κόσμου που έπρεπε να εγκαταλείψει, σαν να μην ήθελε να παραιτηθεί και ν’ αδιαφορήσει οριστικά για την πορεία των αναρίθμητων πλασμάτων που ακόμα δεν είχαν γεννηθεί.

Σε κάθε μία από τούτες τις εικόνες, θα μπορούσα να συλλογίζομαι επίμονα, με τρόπο λυρικό ή και δραματικό, με την πεζή αντικειμενικότητα του ιστορικού ή απλά σαν κάποιον ο οποίος ετοιμάζεται να μιλήσει για τον φίλο που ανακαλύπτει ότι έχασε επειδή δεν τον γνώρισε ποτέ...