Νίκος Γκάτσος: Αεί

Νίκος Γκάτσος. 8 Δεκεμβρίου 1911, Ασέα Αρκαδίας - 12 Μαΐου 1992, Αθήνα

Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 30.IV.2015 (Μολύβι, 29 χ 21 εκ.)

Ώσπου και πάλι στις σπηλιές των ποταμιών ν’ αντηχήσουν

Βαριά σφυριά της υπομονής

Όχι για δαχτυλίδια και σπαθιά

Αλλά για κλαδευτήρια κι αλέτρια.

Νίκος Γκάτσος, Ο ιππότης κι ο θάνατος

*

ΜΙΑ ΝΥΧΤΑ ΤΟΥ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΥ

Στον Αντρέα Εμπειρίκο

Μερόπη κλείνω τα μάτια μου να θυμηθώ το χώμα που ρούφηξε το αίμα των σκοτωμένων πουλιών στα σπλάχνα του κι έγινε κάπου μιά φωτιά ένας καπνός κι ένα σίδερο πέρα απ’ τη σκόνη των ποταμιών που οι λυγαριές τραγουδάνε. Πάνω στα βραδυνά βουνά αναβοσβύνει ένα άστρο θέλει ν’ αρχίσει το χορό των αηδονιών και των γρύλλων.

Από το βιβλίο: Νίκος Γκάτσος, «Δάνεισε τα μετάξια στον άνεμο»
Ίκαρος, Αθήνα 1994, σελ. 25
(ΑΛΩΝΑΚΙ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ)

*

Γράμμα στον Kύριο Νίκο Γκάτσο - Τάνια Τσανακλίδου
Στου τραγουδιού την όχθη (1994)

Στίχοι: Γιώργος Ανδρέου
Μουσική: Γιώργος Ανδρέου

Το σπασμένο βιολί του κόσμου ακόμα ουρλιάζει
Στα νωπά σπαρμένα χωράφια η μέρα χαράζει
Φαντάροι χορεύουν τις νύχτες σε άδειες ταβέρνες
Δελφίνια στο πέλαγο μόνα, νεράκι στις στέρνες
Νησιά ταξιδεύουν στον ήλιο, κανείς δε μιλάει
Την Άνοιξη όλοι προσμένουν
Κι αυτή προσπερνάει

Όλα κύριε Νίκο είναι εδώ
Όπως τα άφησες εσύ κι όπως τα ξέρεις
Από της λύπης τον καιρό
Κι όταν γυρίσεις και σε δω
Μέσα στη στάμνα τη χρυσή νερό να φέρεις
Της λησμονιάς πικρό νερό

Το πιστό σκυλί της Ιθάκης στα πόδια σου κλαίει
Και η καλή, παλιά Περσεφόνη τραγούδια σου λέει
Η φωτιά πληγή που σε καίει ,δε λέει να γιάνει
Το πικρό το όνειρο φταίει του αδελφού Μακρυγιάννη
Πόσο ακόμα ραγιάδες η Κρήτη κι η Μάνη
Σκοτεινές μαυροφόρες, μανάδες στου Οδυσσέα το χάνι

Ο Γιάννης ο φονιάς - Μανώλης Μητσιάς
Αθανασία (1976)

Στίχοι: Νίκος Γκάτσος

Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις

Ο Γιάννης ο φονιάς,

παιδί μιας πατρινιάς
κι ενός μεσολογγίτη
Προχτές την Κυριακή

μετά απ’ τη φυλακή
επέρασ’ απ’ το σπίτι

Του βγάλαμε γλυκό,

τού βγάλαμε και μέντα
μα για το φονικό

δεν είπαμε κουβέντα

Μονάχα το Φροσί

με δάκρυ θαλασσί
στα μάτια τα μεγάλα
Τού φίλησε βουβά

τα χέρια τ’ ακριβά
και βγήκε από τη σάλα

Δεν μπόρεσε κανείς

τον πόνο της ν’ αντέξει
Κι ούτε ένας συγγενής

να πει δεν βρήκε λέξη

Κι ο Γιάννης ο φονιάς

στην άκρη της γωνιάς
με του καημού τ’ αγκάθι

Θυμήθηκε ξανά

φεγγάρια μακρινά

και τ’ όνειρο που εχάθη

Η Μικρή Ραλλού - Φλέρυ Νταντωνάκη

Της Γης το Χρυσάφι (1970)

Μουσική: Μανος Χατζιδάκις
Ποίηση: Νίκος Γκάτσος
Κύκλος: Οι γειτονιές του Φεγγαριού

Σαράντα παλικάρια στην άκρη του γιαλού
επαίξανε στα ζάρια τη μικρή Ραλλού
σ’ ανατολή σε δύση σε κόσμο και ντουνιά
ρωτάν ποιος θα κερδίσει την ομορφονιά

Μικρό το καλοκαίρι μεγάλος ο καιρός
κανείς όμως δεν ξέρει ποιος θα ’ναι ο τυχερός
σαράντα παλικάρια στην άκρη του γιαλού
επαίξανε στα ζάρια τη μικρή Ραλλού

Σαράντα παλικάρια με λιονταριού καρδιά
ερίξανε στα ζάρια μια τρελή βραδιά
ζηλεύει το φεγγάρι και στέλνει απ’ τα βουνά
το μαύρο καβαλάρη που μας κυβερνά

Κι ο χάροντας σαν φίδι τραβάει την κοπελιά
σ’ αγύριστο ταξίδι σ’ ανήλιαγη σπηλιά
σαράντα παλικάρια στην άκρη του γιαλού
εχάσανε στα ζάρια τη μικρή Ραλλού

Η Παναγία των Πατησίων  - Γιάννα Κατσαγιώργη  

Πορνογραφία (1982)

Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις
Πρώτη εκτέλεση: Γιάννα Κατσαγιώργη

Τη μέρα που γεννήθηκα
με πήρανε τρεις γύφτοι
και στράτα στράτα με έφεραν
εδώ στον Ποδονίφτη

Τα σπίτια τότε φτωχικά
ξεσκέπαστο το ρέμα
το γάλα ήταν όνειρο
και παραμύθι η κρέμα

Μα εμένα μού ’δωσε η ζωή λαχταριστές καμπύλες
που για τους άντρες άνοιγαν των ουρανών τις πύλες
και μού ’λεγαν στενάζοντας καθώς με παίρναν πρέφα
"Εσύ κερδίζεις μάνα μου και κύπελλο Ουέφα"

Απ’ αριθμούς και γράμματα
δε σκάμπαζα ούτε λέξη
κι ένα παιδί της γειτονιάς
που ’χα μαζί του μπλέξει

Έπαιζε με ένα ακορντεόν
σε μια μικρή ορχήστρα
και με το ζόρι μ’ έβαλε
να γίνω τραγουδίστρα

Βγήκα στο πάλκο μια βραδιά κι ω θαύμα των θαυμάτων
πάψαν των σκύλων οι φωνές κι οι τσαχπινιές των γάτων
και μου ’λεγαν οι φίλοι μου, παιδιά του εργοταξίου
"εσύ μασάς τη Μοσχολιού και τρως την Αλεξίου"

Με τον καιρό βαρέθηκα
τον ακορντεονίστα
τα λόγια του μου φέρνανε
και κούραση και νύστα

Έτσι λοιπόν παντρεύτηκα
κάποιον συνταξιούχο
κι είχα σπιτάκι καθαρό
σιδερωμένο ρούχο

Κι έμαθα σαν λησμόνησα του τραγουδιού τα φάλτσα
να φτιάχνω φίνο μουσακά και μακαρόνια σάλτσα
κι όλοι μου λέγαν σε γιορτές, σε γάμους, σε βαφτίσια
"εσύ θα γίνεις Παναγιά μια μέρα στα Πατήσια".

     

Έλα σε μένα - Νατάσσα Μποφίλιου

Πορνογραφία (1982)

Στίχοι: Νίκος Γκάτσος

Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις

Πρώτη εκτέλεση; Βασίλης Λέκκας

Αν κουραστείς απ’ τους ανθρώπους

κι ειν’ όλα γύρω γκρεμισμένα,

μην πας ταξίδι σ’ άλλους τόπους,

έλα σε μένα, έλα σε μένα.

Κι αν πέσει απάνω σου το βράδυ

με τ’ άστρα του τ’ απελπισμένα,

μη φοβηθείς απ’ το σκοτάδι,

έλα σε μένα, έλα σε μένα.

Έλα και γείρε το κεφάλι

στα χέρια μου τ’ αγαπημένα,

να ζήσεις τ’ όνειρο και πάλι,

έλα σε μένα, έλα σε μένα.

Κι αν δεις καράβια να σαλπάρουν

κι αν δεις να ξεκινάνε τρένα,

μην πεις μαζί τους να σε πάρουν,

έλα σε μένα, έλα σε μένα.

Έχω μια θάλασσα σμαράγδια

μ’ αγάπη κι ήλιο κεντημένα

για την καρδιά σου που ’ναι άδεια

έλα σε μένα έλα σε μένα.

Έλα και κάθισε δεξιά μου

σαν ξεχασμένος αδερφός,

να μοιραστείς τη μοναξιά μου

και να σου δώσω λίγο φως.

Ο ΧΟΡΟΣ ΤΩΝ ΣΚΥΛΩΝ - Αλίκη Καγιαλόγλου

Αντικατοπτρισμοί (1993)

στίχοι: Νίκος Γκάτσος
μουσική: Μάνος Χατζιδάκις
Αλίκη Καγιαλόγλου & Μάνος Χατζιδάκις
 
Πέντε σκύλοι πεινασμένοι
Μια ζωή βασανισμένοι
Μέσα σε βρισιές και γιούχα
Βάλανε καινούρια ρούχα
Και με γιορτινή φορεσιά
Βγήκανε να πάνε βόλτα
Στου παράδεισου την πόρτα
Πίσω απ την παλιά εκκλησιά

Μέσα στη ζωή ποτέ
Μη ζητάς να βρεις
Ποιος είναι ο δικαστής
Να περπατάς
Και πάντα να κοιτάς
Πού θα πας να κρυφτείς

Μες στην ερημιά του κόσμου
Ένα χέρι γράφει εντός μου:
κάπου υπάρχει Θεός

Πέντε πεισμένοι σκύλοι
Στου παράδεισου την πύλη
Περιμέναν απ τους πρώτους
Για να στήσουν το χορό τους
Μα προτού η αυγή χαράξει
Στ ουρανού την άγια τάξη
Χωροφύλακες αγγέλοι
Τους κρεμάσαν στο τσιγκέλι

Μέσα στη ζωή ποτέ
Μη ζητάς να βρεις
Ποιος είναι ο δικαστής
Να περπατάς
Και πάντα να κοιτάς
Πού θα πας να κρυφτείς

Φίλοι σκύλοι μου μην κλαίτε
Μες στη συμφορά να λέτε:
Κάπου υπάρχει Θεός

ΠΕΡΙΜΠΑΝΟΥ - Δήμητρα Γαλάνη

Στίχοι: Νίκος Γκάτσος

Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις

Περιμπανού τη λέγαν τα παιδιά, Περιμπανού
κι ήτανε δεκαπέντε χρονών
Έγραφε τ’ όνομά της στον καθρέφτη τ’ ουρανού
μ’ ενός πνιγμένου γλάρου φτερό

Μα της ζωής το κύμα το παράφορο
σάρωσε βάρκες και κουπιά
Και στο μεγάλο κόσμο τον αδιάφορο
ποιός τη θυμάται τώρα πια

Περιμπανού την έλεγα κι εγώ, Περιμπανού
κι ας μη με είχε ακούσει κανείς
Έμοιαζε με κοχύλι στο βυθό του αυγερινού
προτού καρδιά μου πέτρα γενείς

Ο ΡΟΒΙΝΣΩΝ ΣΤΗ ΜΥΚΟΝΟ – Γιώργος Ρωμανός

Στίχοι: Νίκος Γκάτσος

Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις

Στον εικοστό αιώνα, στη Μύκονο

είδα τον Ροβινσώνα με δίκαννο.

Με το παλιό στη πλάτη δισάκι του

μου θύμιζε γαλάτη του Τάκιτου.

Του γυρισμού κατάρτια στα πέλαγα

του θάμπωναν τα μάτια και γέλαγα.

Μα κείνος στον αγώνα, σαν ύαινα

κρατάει του Ποσειδώνα την τρίαινα.

Και δίνει και σε μένα τα κιάλια του

να βρω τα πεθαμένα τσακάλια του.

Στον εικοστό αιώνα, στη Μύκονο

είδα τον Ροβινσώνα με δίκαννο.

Τα φλουριά - Χρύσανθος

Δροσουλίτες (1975)

Στίχοι: Νίκος Γκάτσος

Μουσική: Χριστόδουλος Χάλαρης

Πρώτη εκτέλεση: Χρύσανθος

Σ’ έρημο φαράγγι σε λυποποριά

Έχασα μαντήλι μ’ εκατό φλουριά

Ξόρκισα το χώμα έκανα σταυρό

Πριν αποσπερώσει να τα βρω

Τότε καρασκέρι γροίκησα μακριά

Κι είδα μες στο ήλιο στην κακοπετριά

Τρεις αλογολάτες με βαριά σπαθιά

Και τις αλυσίδες αρμαθιά

Τι ’ναι το κισμέτι τι ’ναι το γραφτό

Πριν το μονοπάτι πάρω να κρυφτώ

Μου ’στησαν καρτέρι σε μια πατουλιά

Και με κλαίγαν δένδρα και πουλιά

Ήταν μαύρη Τρίτη μαύρο δειλινό

Κι έχασα τον κόσμο και τον ουρανό

Σε μεγάλο κάστρο σε βαθειά σπηλιά

Με τους πεθαμένους αγκαλιά

Ώσπου κάποιο βράδυ τρίξαν οι αρμοί

Κι άστραψε στην πόρτα λυγερό κορμί

Μια Βασιλοπούλα σαν τη Μαξιμώ

Που ’χε δυο φιδάκια στο λαιμό

Πάρε λέει τα φίδια, βάλ ’τα στη καρδιά

Και μεγάλωσέ τα σαν μικρά παιδιά

Το ’να είν’ ο Δράκος τ’ άλλο ο Διγενής

Άξιο τους αδέρφι να γενείς

Κράτησα τα φίδια μες στην ερημιά

Βιος μου και ρεγάλο και κληρονομιά

Μου ’φερναν καρύδια γάλα και ψωμί

Δίχως να γυρεύουν πλερωμή

Κι όταν κάποια νύχτα σώπασε η φωτιά

Σκάψανε του τοίχου τη ραγισματιά

Βρήκαν κερκοπόρτα και πρωί πρωί

Μού ’δειξαν το δρόμο στη ζωή

Τώρα τι στα λέω τι στα μολογώ

Μάθε μόνο τούτο που ’μαθα κι εγώ

Αν κρατάς χρυσάφι πλούτη και φλουριά

Δεν κατέχεις τι ’ναι λευτεριά

Από τα ΘΑΛΑΣΣΙΝΑ ΦΕΓΓΑΡΙΑ
11 τραγούδια του Νίκου Γκάτσου

Τ’ όνειρο καπνός - Βαγγέλης Ντίκος

Ο Βαγγέλης Ντίκος κυκλοφορεί το 1977 στην "Columbia" τα "Τραγούδια της Απανεμιάς", ένα δίσκο με 12 αντιπροσωπευτικά τραγούδια του χώρου και του κοινού του.

Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης

Έσπειρα στον κήπο σου χορτάρι
να ’ρχονται το βράδυ τα πουλιά
τώρα ποιο φεγγάρι σ’ έχει πάρει
κι άδειασε τού κόσμου η αγκαλιά.

Στης νύχτας το μπαλκόνι
παγώνει ο ουρανός
κι είν’ η αγάπη σκόνη
και τ’ όνειρο καπνός.

Κύλησαν τα νιάτα στο ποτάμι
κι έγινε ο καιρός ανηφοριά.
Ήμουνα στον άνεμο καλάμι
κι ήσουνα στην μπόρα λυγαριά.

Το πανηγύρι των άστρων - Γρηγόρης Μπιθικώτσης

Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Πρώτη εκτέλεση: Γρηγόρης Μπιθικώτσης

Βάλ’ το μαχαίρι σου στο θηκάρι
δε σου χρειάζεται τώρα πια
πήρε η ρουφήχτρα το παλικάρι
κι έχει σταυρό του τα δυο κουπιά
- βάλ’ το μαχαίρι σου στο θηκάρι

Κάτω απ' των άστρων το πανηγύρι
στάσου για λίγο στη κουπαστή
κοίτα τη νύχτα πώς έχει γείρει
τον στεναγμό του ν αφουγκραστεί
- κάτω απ’ των άστρων το πανηγύρι

Φύκια κοχύλια νεκρά κοράλλια
στο προσκεφάλι του κατοικούν
της προσμονής σου τα παρακάλια
δεν λογαριάζουν και δεν ακούν
- φύκια κοχύλια νεκρά κοράλλια

Σταύρος Ξαρχάκος - Το πρακτορείο

Ρεμπέτικο (1983)

Στίχοι: Νίκος Γκάτσος

Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος

Το πρακτορείο

θολό και κρύο

κάποιοι μιλάνε για παράξενες βροχές

και το ταξίδι

σαν άγριο φίδι

γεμίζει φόβο τις αδύνατες ψυχές

Απόψε μοιάζουμε κι οι δύο

πιο πίσω ’γω κι εσύ μπροστά

σα βραδινό λεωφορείο

που ’χει τα φώτα του σβηστά

για μας ο κόσμος δεν τελειώνει

για μας ο κόσμος αρχινά

μα της καρδιάς το μαύρο χιόνι

δε θα μας βγάλει πουθενά

Το πρακτορείο

Θολό και κρύο

κάποιοι μιλάνε για παράξενες βροχές

και το ταξίδι

σαν άγριο φίδι

γεμίζει φόβο τις αδύνατες ψυχές

Άντρα και γείτονα και φίλε

στη φτώχεια και στην προσφυγιά

μια παγωμένη σπίθα στείλε

να σου την κάνω πυρκαγιά

Κι αν δεν καείς έλα κατόπι

που δε θα μείνει πια κανείς

για να γίνουμε πάλι ανθρώποι

στο κήπο της Γεθσημανής

ΑΓΑΠΗ ΑΓΑΠΗ - Δήμητρα Γαλάνη

Συμφωνία της Γιάλτας & της πικρής αγάπης τα τραγούδια (1976)

Στίχοι: Νίκος Γκάτσος.

Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος

Αγάπη αγάπη
κουράστηκα να σε περιμένω.
Δώσ’ μου το χέρι σου το ματωμένο.
Αγάπη αγάπη
ποια χαραυγή θα σε ξαναφέρει
μ’ ένα αστροκέντητο πικρό μαχαίρι;
Αγάπη αγάπη
στο περιβόλι που σε προσμένω
στείλε το αηδόνι σου το δακρυσμένο.

ΣΤΟΝ ΚΑΤΩ ΔΡΟΜΟ – Βίκυ Μοσχολιού
Νυν και Αεί (1974)

Στίχοι: Νίκος Γκάτσος

Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος

Στον κάτω δρόμο
τώρα που νυχτώνει
το χελιδόνι
διπλώνει τα φτερά.
Στον κάτω δρόμο
βγήκαν οι γειτόνοι
σ’ ένα μπαλκόνι
να δουν τη συμφορά.

Φέραν τον Ρήγα τον αετό τον Διγενή
κι ήταν η όψη του χλωμή
σαν το πανί.

Στον κάτω δρόμο
τώρα που βραδιάζει
πέφτει τ’ αγιάζι
στου κήπου τα κλαδιά.
Στον κάτω δρόμο
πίσω απ’ το περβάζι
κάποιος ουρλιάζει
και σκίζεται η καρδιά.
Φέραν τον Άδωνη το Λίνο το Χριστό
κι ήταν ακόμη το κορμάκι του ζεστό.

       

Ελλάδα Ελλάδα - Μανώλης Μητσιάς

Δρομολόγιο (1979)

Στίχοι: Νίκος Γκάτσος

Μουσική: Δήμος Μούτσης

Πού πήγαν οι ώρες, πού πήγαν οι μέρες, πού πήγαν τα χρόνια,

φωτιά στα Χαυτεία, καπνιά στην Αιόλου, βρωμιά στην Ομόνοια,

ουρλιάζουν τριγύρω Φολκσβάγκεν και Φίατ, Ρενώ και Τογιότα,

σε λίγο νυχτώνει, στους άχαρους δρόμους θ’ ανάψουνε τα φώτα

κι ανθρώποι μονάχοι στην κόλαση ετούτη θα γίνουν λαμπάδα.

Πώς τα ’κανες έτσι τα μαύρα παιδιά σου Ελλάδα, Ελλάδα.

Πού πήγες Αφρούλα του ονείρου λουλούδι, πού πήγες Ελένη,

κρυφές αμαρτίες της άχαρης μέρας, το φως δεν ξεπλένει,

μονάχα πληβείοι με μάτια θλιμμένα χτυπάνε καρτέλες,

στον άθλιο μισθό τους σφιχτά κολλημένοι σαν στρείδια, σαν βδέλλες,

για ένα τριάρι, για λίγη βενζίνα για μια φασολάδα.

Πώς τα ’κανες έτσι τα μαύρα παιδιά σου Ελλάδα, Ελλάδα.

Πού πήγες αγάπη, παράδεισε πρώτε, πού πήγες ελπίδα,

περάσαν οι μέρες, περάσαν τα χρόνια κι ακόμα δεν είδα

ατρόμητους άνδρες, σοφούς κυβερνήτες, μεγάλους αντάρτες,

να σπάζουν τις πύλες, να ρίχνουν τα τείχη, ν’ αλλάζουνε τις στράτες

κι η νύχτα να γίνει χρυσό μεσημέρι κι η χώρα λιακάδα.

Πώς τα ’κανες έτσι τα μαύρα παιδιά σου Ελλάδα, Ελλάδα

    
Οι ρήτορες - Μανώλης Μητσιάς

Δρομολόγιο (1979)

Στίχοι: Νίκος Γκάτσος

Μουσική: Δήμος Μούτσης

Έρημες κι άδειες οι πλατείες

τα καταστήματα κλειστά

Θέ μου, σαν πόσες αμαρτίες

του ανθρώπου η μοίρα σου χρωστά.

όλοι τραβούν στην αγορά

κι οι ρήτορες απ’ το μπαλκόνι

ποτίζουν τις ψυχές μ’ αφιόνι

και κόβουν χέρια και φτερά.

Πότε θα βγει να σκούξει κάποιος:

Αυτός ο κόσμος είναι σάπιος!

Άλλοι κοιτάν αριστερά

κι άλλοι δεξιά γυρνάν το μάτι

και περιμένουν όλοι κάτι

σαν στρατιωτάκια στη σειρά.

Και προχωρούν κι οι ποιητές

με χρώματα και ουράνια τόξα

να μοιραστούνε λίγη δόξα

με του λαού τους μαυλιστές.

*

Όλα τα Πρόσωπα της Μποτίλιας

* * *

Νίκος Γκάτσος

Όταν έγραφε τους στίχους για το “Ρεμπέτικο” μου έδινε την εντύπωση, αυτός που ένιωθε και έπραττε τόσο μακριά από κάθε εξουσία και εξουσιαστή, πως είχε την ανώτερη εξουσία και την μεγαλύτερη δύναμη στα χέρια του. Έγραφε παντού. Στο διαμέρισμα που μέναμε στην Κυψέλη («Στης πίκρας τα ξερόνησα», «Μπουρνοβαλιά», «Το δίχτυ»), στο σπίτι μου στο χωριό μου, όπου είχαμε πάει για λίγες μέρες («Μάνα μου Ελλάς») και στο σπίτι της Μαρίας και του Σωτήρη Μουστάκα («Καίγομαι – καίγομαι»). Ήταν τα γενέθλια της λατρεμένης και σε μας κόρης τους και της πήγαμε δώρο μια κόκκινη γραφομηχανή. Παίζοντας ο Νίκος, άρχισε να γράφει: “Καίγομαι καίγομαι ρίξε κι άλλο λάδι στη φωτιά…”. Όταν τελείωσε, μας είπε χαριτολογώντας, πως έγραψε κι εκείνος ένα "σκυλάδικο"…" (Αγαθή Δημητρούκα, "Το ταξίδι", στο Ημερολόγιο 1999 των εκδόσεων Διάμετρος).

Η Ασέα, γεννέτειρα του Νίκου Γκάτσου. Φωτογραφία του 1927 (από τη Μαρία Φράγκου).

"Ως Ασεάτης έχω γνωρίσει το Νίκο Γκάτσο και έχω επισκεφθεί και το σπίτι του, όταν ζούσε και αργότερα, και γνωρίζω και την ευρύτερη οικογένεια των Γκατσαίων, παρακολουθώ δε με ενδιαφέρον ότι αφορά τον ποιητή.

Το εικονιζόμενο (στο άρθρο του Άθω Δημουλά στο περιοδικό "Κ") σπίτι δεν είναι το σπίτι του Νίκου Γκάτσου αλλά του θείου του, αδελφού του πατέρα του, Λεωνίδα. Το σπίτι του Νίκου είναι στο πίσω μέρος του οικοδομήματος , προς το Βορρά, γιατί τα δυο αδέλφια ,ο Γιώργης πατέρας του Νίκου και ο Λεωνίδας, είχαν μοιράσει με κλήρο το πατρικό σπίτι. Ο Γιώργης πήρε το παραγώνι, την καμαρούλα, την πέτρινη σκάλα με την καμάρα που στήριζε το χαγιάτι, όπου ο Νίκος αργότερα επεξεργάστηκε την «Αμοργό» και μετέφραζε το «Ματωμένο Γάμο» του Λόρκα. Ο Λεωνίδας πήρε τη σάλα και έκανε επέκταση και προσθήκη στο κτίριο με ισόγειο και τσιμεντένια σκάλα προς τη μεσημβρία, όπου στεγάστηκε αργότερα ο Σταθμός Χωροφυλακής Ασέας.

Το εμπρός μέρος της οικοδομής, που φαίνεται στη φωτογραφία της προηγούμενης δημοσίευσης, ανήκει σήμερα στις κληρονόμους του Λεωνίδα Γκάτσου, τις τρεις εγγονές του, ενώ το πίσω μέρος στη φωτογραφία που επισυνάπτω δείχνει την απαράδεκτη κατάσταση που βρίσκεται το σπίτι του Νίκου που ανήκει στην Αγαθή Δημητρούκα, σύντροφο του Γκάτσου. Η προσπάθεια της τελευταίας και των «Δροσουλιτών» να επέμβουν και αναδείξουν το σπίτι δε φαίνεται να έχει αποτελέσματα όπως και οι προσπάθειες του τ. Δήμου Βαλτετσίου, των τοπικών Σωματείων καθώς και των Ασεατών της Αθήνας και τούτο γιατί προσκρούει στην απροθυμία των κληρονόμων να παραχωρήσουν το μερίδιό τους για να γίνει ένα περίλαμπρο «Μουσείο Νίκου Γκάτσου» όπως το επιθυμούν και το ονειρεύονται όλοι" (Δημήτρης Γ. Παπαφράγκος, Arkadia Press).

Φοιτητής (δεξιά στη φωτογραφία), επισκέπτεται την Ασέα το 1930. (Από τη Μαρία Φράγκου).

Ο Νίκος Γκάτσος φοιτητής στην είσοδο του πάρκου στο σχολείο της Ασέας. (Από τη Μαρία Φράγκου).

Συνάντηση ποιητών. Γιώργος Κατσίμπαλης, Νίκος Γκάτσος, Ανδρέας Καραντώνης, Οδυσσέας Ελύτης. (Φωτ. via Το Μώλυ).

Νίκος Γκάτσος, Μάνος Χατζιδάκις, Μίκης Θεοδωράκης. (Αρχείο της συντρόφου του Νίκου Γκάτσου, Αγαθή Δημητρούκα).

Στην έγχρωμη φωτογραφία ο Θανάσης Μωραϊτης δίπλα στον Θεοδωράκη και τον Χατζιδάκι.

"Το 1985 ο Μάνος Χατζιδάκις ιδρύει τη δισκογραφική εταιρία "Σείριος" κάνοντας μία φιλόδοξη προσπάθεια για την παραγωγή ποιοτικών μουσικών έργων. Ο "Σείριος" ξεκίνησε με σκοπό να στηρίζει κυρίως νέους τραγουδιστές και τραγουδοποιούς. Ο Διόνυσος είναι ο πρώτος δίσκος της δισκογραφικής εταιρίας "Σείριος" ο οποίος εγκαινίασε μία νέα εποχή στην ελληνική δισκογραφία" (e.orfeas.gr).

Νίκος Γκάτσος, Μάνος Χατζιδάκις, και μαζί τους η Αγαθή Δημητρούκα.

"Ο Γκάτσος επιρρέασε εμένα και όχι εγώ τον Γκάτσο. Εγώ ήμουν ο μαθητής. Είχα την τύχη να εισπράξω πολύτιμα μαθήματα, ιδίως σε μια περίοδο, μετά την απελευθέρωση, που οι συνομίλικοί του φίλοι έφυγαν στην Ευρώπη και οι δικοί μου πάλι το ίδιο, και μείναμε οι δυο μας στο πατάρι του ¨Λουμίδη¨ ή του ¨Πικαντίλλυ¨ να μιλάμε...Τον θεωρώ τον πιο σημαντικό άνθρωπο που γνώρισα στη ζωή μου, μετά τη μητέρα μου" (Μάνος Χατζιδάκις).

America America. Τη μουσική για την ταινία του Εlia Kazan έγραψε ο Μάνος Χατζιδάκις. Οι στίχοι των τραγουδιών ήταν του Νίκου Γκάτσου.

Βασίλης Γισδάκης, Νίκος Γκάτσος, Αγαθή Δημητρούκα, Μάνος Χατζιδάκις (via Asmata kai Miasmata).

Βασίλης Γισδάκης, Mάνος Χατζιδάκης (via Asmata kai Miasmata).

Με τον Σταύρο Ξαρχάκο.

Ο "Ματωμένος γάμος" του Ισπανού ποιητή Federico Garcia Lorca μεταφράστηκε από τον Νίκο Γκάτσο το 1943, εκδόθηκε από τον Ίκαρο το 1945, και ανέβηκε από τον Κάρολο Κουν στο Θέατρο Τέχνης το 1948 με την Έλλη Λαμπέτη.

Η 'Αννα Συνοδινού στο Ματωμένο Γάμο (στη μετάφραση του Νίκου Γκάτσου). Θέατρο της ΕΡΤ.

Η Αγαθή Δημητρούκα και η Νανά Μούσχουρη με τον αλγερινό ποιητή Amin Khan, νικητή του βραβείου Prix Méditerranée Nikos Gatsos 2012.

Ο αλγερινός ποιητής Amin Khan.

Η προτομή του Νίκου Γκάτσου (πέθανε το 1992) στην Ασέα.

Ο Νίκος Γκάτσος έγραψε την Αμοργό το 1943. Είναι η μόνη ποιητική σύνθεση που εξέδωσε όσο ζούσε. Κυκλοφόρησε στην Κατοχή σε 308 αντίτυπα (των 20 σελίδων). Γραμμένη σε μία νύχτα σε "αυτόματη γραφή", αποτελεί ένα από τα κορυφαία έργα του ελληνικού υπερρεαλισμού.

Έτσι κοιμάται ολόγυμνη. Παρτιτούρα του Μάνου Χατζιδάκι από την Αμοργό, έργο 46 (στην έκδοση του Ίκαρου).

Έτσι κοιμάται ολόγυμνη μέσα στις άσπρες κερασιές μια τρυφερή μου αγάπη,
Ένα κορίτσι αμάραντο σα μυγδαλιάς κλωνάρι
Με το κεφάλι στον αγκώνα της γερτό και την παλάμη πάνω στο φλουρί της
Πάνω στην πρωινή του θαλπωρή όταν σιγά-σιγά σαν τον κλέφτη,
Από το παραθύρι της άνοιξης μπαίνει ο αυγερινός να την ξυπνήσει!

Πηγή: lifo