Μποτίλια Στον Άνεμο

Για ναυαγούς που θέλουν να κολυμπήσουν. Το σημείωμα άλλοτε βιαστικό και ταραγμένο, άλλοτε φλύαρο ή λακωνικό, ακατάληπτο κι ερμητικό, κακογραμμένο κι αδέξιο, ευδιάκριτο ή ξεθωριασμένο. Μπουκαλάκια, φιαλίδια, φιάλες αερίου. Μποτίλιες, μποτίλιες, μποτίλιες... Με καθορισμένο, πάντοτε, στίγμα. Καλή στεριά, συνταξιδιώτες... Ή καλή θάλασσα.

Παρασκευή 19 Δεκεμβρίου 2014

STUDIO: Το δεύτερο, μετά την Αλκυονίδα, παν-όραμα του Βελισσάριου Κοσσυβάκη

Αλκυονίς και STUDIO

Γεννήθηκαν με δύο χρόνια διαφορά
Ξαναγεννιούνται δίδυμα

Συνέντευξη στον Δημήτρη Φύσσα (2/12/2013)

_________________________

Μεταγενέστερη Επισήμανση

Το κείμενο που ακολουθεί και δημοσιεύτηκε στις 19/12/2014, σαν καλωσόρισμα στην Αλκυονίδας και στο STUDIO, είναι απόσπασμα από το μεγάλο αφιέρωμα στα σινεμά της νιότης μας, που θα ολοκληρωθεί εντός… ολίγου προσεχώς.

Στην οριστική τελική(;) του μορφή (15/1/2015), με προσθήκες κείμενων, ταινιών, προγραμμάτων από τη συλλογή της Μποτίλιας, θα το βρείτε υπό τον τίτλο:

Λευκή ρετροσπεκτίβα σε φόντο κόκκινο – Δ' Μέρος: Κόκκινος Θερισμός – Με αφορμή την επαναλειτουργία της Αλκυονίδας και του Studio (4 από 5) – Ταινίες (VIDEO)

Με δύναμη πάλι και πάλη
Μπ.Σ.Α.
_________

1967, 1969. Έτη σωτήρια, στην κυριολεξία, για τους σινεμαδόφιλους και τους "αντιστασιακούς" εν μέσω… εθνοσωτηρίου.

Αλκυονίς και STUDIO. Δυο σινεμά που έπαιξαν ρόλο πρωτεύοντα στην κινηματογραφική (και όχι μόνο) παιδεία της γενιάς του ’70, της γενιάς του Πολυτεχνείου, ας πούμε. Άλλο αν αργότερα κάποιοι από αυτή την πολλά υποσχόμενη γενιά, βγαίνοντας από το φωτεινά σκοτάδια δεκάδων ταινιών, καμωμένων από τα πιο πρωτοπόρα μυαλά της 7^ης τέχνης, κράτησαν μόνο τα σκοτάδια (ονόματα μη λέμε).

Αλκυονίς και STUDIO. Γεννήθηκαν με δύο χρόνια διαφορά. Ξαναγεννιούνται σήμερα, ταυτόχρονα σχεδόν, με μόλις ένα μήνα απόσταση.
Κι αυτό χάρη στο πείσμα και την τρέλα και το όραμα του Βελισσάριου Κοσσυβάκη, καλλιτεχνικού διευθυντή της New Star Cinema –του Τριανόν, της Αλεξάνδρας -I,II, του καλοκαιρινού Ζέφυρου– που από το 2001 μάς έχει κακομάθει:

... ... ...

Σωκράτης Καψάσκης

Εν αρχή ην το STUDIO (2) της οδού Τρικόρφων 3 και 3^ης Σεπτεμβρίου 69. Άνοιξε έξι μόλις μήνες μετά το πραξικόπημα των παπαδοπουλαίων.

Είναι το όραμα του ποιητή, σκηνοθέτη και χαλκέντερου μεταφραστή τού κατά Τζόυς Οδυσσέα, μα και βαθύτατου μελετητή των Σολωμού και Κάλβου: του αλησμόνητου Σωκράτη Καψάσκη.

Στεγάστηκε στον χώρο του πρωτοποριακού θεάτρου Πορεία, όραμα κι αυτό ενός μοναχικού Ηνίοχου του θεάτρου και του κινηματογράφου με τη δική του πεισματική πορεία: του Αλέξη Δαμιανού της Ευδοκίας. Eδώ παίχτηκαν και "Τα κόκκινα φανάρια" (1962-1964) του Αλέκου Γαλανού με Μαίρη Χρονοπούλου.

Κι εδώ ήρθε τον Οκτώβρη του 1967 να στήσει ο Καψάσκης την οθόνη του ‒παντός καιρού και με φοιτητικό αργότερα. Είναι η πρόταση-απάντηση στην αμερικανοκίνητη χούντα και στα χολυγουντιανά κατασκευάσματα. Κι αρχίζει η νέα εποχή με τις μεγάλες ταινίες του σινεμά. Είναι εντέλει ο Οκτώβρης του Καψάσκη. Αλλά αυτός ο άνθρωπος είναι από μόνος του μια άλλη ιστορία...

Πηγή: εφημερίδα "Τα Νέα" 21/11/1967

Πρώτη ταινία «Ο ενεχυροδανειστής». Κι ακολουθούν (ενδεικτικά): «Άγριες φράουλες» του Μπέργκμαν· «Κλέφτης ποδηλάτων» του Ντε Σίκα· «Η κυρία με το σκυλάκι» του Γιόσιφ Κέιφιτς· «Ο φασίστας» του Λουτσιάνο Σάλτσε με τον Ούγκο Τονιάτσι· «Η κυρία θέλει έρωτα» του Γκοντάρ με Άννα Καρίνα, Ζαν-Κλωντ Μπριαλύ, Μπελμοντό· «Η κόκκινη έρημος» του Αντονιόνι· «Οι νικημένοι» του Μίκλος Γιάντσο· «Η παρθένα κι ο τσιγγάνος» του Κρίστοφερ Μάιλς από νουβέλα του Ντ. Χ. Λώρενς, με Φράνκο Νέρο, Τζοάνα Σίμκους· «Σάββατο βράδυ, Κυριακή πρωί» του Κάρελ Ράις, με Αλμπερτ Φίνει· «Όσο έχουμε την υγειά μας» και «Γιογιό» του Πιερ Εταίξ· «Τα χέρια πάνω από την πόλη» με Ροντ Στάιγκερ και «Σαλβατόρε Τζουλιάνο (Τζουλιάνο ο Αρχιληστής)» του Φραντζέσκο Ρόζι· «Ο καταδότης» του Τζων Φορντ· «Οι θρύλοι του Καντέρμπουρυ» του Παζολίνι· «Το προξενιό της Άννας» του Βούλγαρη…

Πηγή: εφημερίδα "Τα Νέα" 19/03/1973

Το STUDIO (2) άντεξε συμπτωματικά όσο κι χούντα ‒αν και οι βίοι τους ασύμπτωτοι· έκλεισε το 1973, συνεχίζοντας την Πορεία του τη θεατρική ‒και το όνομά του‒, απ’ το ’80 μέχρι σήμερα.

Πηγή: εφημερίδα "Τα Νέα" 23/02/1973

Ύστερα έρχεται η σειρά του STUDIO (1) στην Πλατεία Αμερικής, Σπάρτης και Κ. Σταυροπούλου 33. Όταν το άνοιξε κι ετούτο ο Καψάσκης, με τη προοπτική να αφήσει της Τρικόρφων, είπε (2) το παλιό και (1) το καινούργιο. Κοντά δυο χρόνια κάνανε συλλείτουργο τα δυο τους.

Πηγή εφημερίδα "Τα Νέα" 07/10/1972

Το 1994, μέχρι την άνοιξη το 2001, τo STUDIO περνάει σε μια άλλη "μορφή" του χώρου, από εκείνες που πάλαιψαν μοναχικά σχεδόν, καθιερώνοντας αίθουσες και πέραν του αμφιβληστροειδούς: Είναι ο Αντώνης ο Στεργιάκης με τους γιους του. Παράλληλα με το ΑΛΦΑΒΙΛ τους, συνέχισαν τον ποιοτικό και ποητικό δρόμο του ιδρυτή του. Τη δεύτερη αναγέννησή του επιχείρησε ο Γιώργος Τζιότζιος (ο πρώτος διευθυντής του περιοδικού ΣΙΝΕΜΑ -Οκτ. 1989), μέχρι την άνοιξη του 2005, οπότε και έκλεισε οριστικά, μα άνοιξε πόρτα για τον ουρανό, αφού θα γίνει στούντιο λατρείας του Υψίστου, παίζοντας μόνο για τη χάρη Του, για τις ψυχές που ακούνε με μάτια και αφτιά κλειστά και βλέπουνε οράματα:

Η πίστη έρχεται ΜΕ ΤΗΝ ΑΚΟΗ

ΚΑΙ Η ΑΚΟΗ με τον λόγο του Θεού

Ημερ. λήψης: 26/02/2009

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ · ΑΘΗΝΑΣ · ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΑΚΟΗΣ
CHURCH OF ALL NATIONS ATHENS HEARING MINISTRY

Τώρα η ταμπέλα του θεού αποκαθηλώθηκε. Το STUDIO (1) πήρε από προχτές (14/12/2014) ξανά, μετά 33 χρόνια, όσα τα χρόνια του Χριστούλη μας, τη… γήινη υπόστασή του.

‒‒Μια από τις πρώτες ταινίες, που θα δούμε τον Γενάρη, όπως μας είπε ο Βελισσάριος, θα είναι ο ΧΙΤΛΕΡ (HITLER, ΕΙΝ FILM AUS DEUTSCHLAND), του Χανς-Γύργκεν Ζύμπερμπεργκ: Το πορτρέτο του Άντολφ Χίτλερ, η «γοητεία του φασισμού», η άνοδος και η πτώση του Γ΄ Ράιχ.

Ένα επτάωρο έπος χωρισμένο σε τέσσερα μέρη, μια ανεπανάληπτη –διάρκειας επτάμισι ωρών– οπτικοακουστική εμπειρία, κι ένα από τα τολμηρότερα κινηματογραφικά πειράματα στην ιστορία του κινηματογράφου· ρηξικέλευθο τόσο από αισθητικής όσο και από πολιτικής άποψης. Πρωτοπαίχτηκε τον Απρίλη που μας πέρασε, αλλά για τεχνικούς λόγους διακόπηκε. Θα ξαναμιλήσουμε γι αυτήν την ταινία, σύντομα. Κι όποιος αντέξει…

‒‒Ακόμα, στις 8 Γενάρη, το πολυαναμενόμενο ντοκιμαντέρ για τον 9μηνο αγώνα των χαλυβουργών, NON OMNIS MORIAR (Δεν θα πεθάνω ολάκερος), από την κολεκτίβα «Lokomotiva», σε σκηνοθεσία της Θεοδοσίας Γραμματικού.

«Διατηρώντας την παλιά τους αισθητική ‒θα πει σε πρόσφατη συνέντευξή του ο Βελλισσάριος Κοσσυβάκης‒, αλλά και πολλά από τα στοιχεία της περιόδου που πρωτολειτούργησαν, έχουν εκσυγχρονιστεί για να συνεχίσουν τη μεγάλη τους παράδοση ως ζεστοί και φιλόξενοι χώροι του κέντρου της Αθήνας δίνοντας ζωή και χρώμα στο μέχρι πρότινος απαξιωμένο κέντρο, επί της οδού Ιουλιανού η Αλκυονίδα και επί τους οδού Σταυροπούλου κοντά στην Πλατεία Αμερικής το Στούντιο».

Ο Βελλισσάριος Κοσσυβάκης με τον Μπέλα Ταρ

Και στο φυλλάδιο της Αλκυονίδας σημειώνει:

«Η Αλκυονίδα δεν έρχεται μόνο για να φέρει την άνοιξη στην καρδιά του παρατεταμένου πολιτιστικού χειμώνα που πλήττει την πόλη. Έρχεται για να προτείνει μια εναλλακτική προσέγγιση της δημιουργίας σε όλο το φάσμα των τεχνών. Για τον κινηματογράφο. Για το θέατρο. Για τις εικαστικές τέχνες. Για το βιβλίο. Για τη μουσική. Για τον άνθρωπο. Γιατί όποια κι αν είναι η ερώτηση που θέτει η τέχνη, η απάντηση είναι ο άνθρωπος».

Έτσι είναι με τα οράματα: Κάποιοι βλέπουν, κάποιοι άλλοι τα (ξε)πουλάνε. Και κάποιοι λίγοι, περίεργοι, τα έχουν και τα πραγματοποιούν.

Αν και το STUDIO ξεκίνησε πρώτο, τα σκήπτρα τα κράτησε η Αλκυονίς.

Οι Αλκυονίδες μέρες μας και νύχτες μας. Παρουσιάσεις ταινιών, κι ένας καινούργιος κόσμος ανοιγόταν πριν από μισόν αιώνα. Με τα κυριακάτικα πρωινά και τον Ραφαηλίδη, μαχητικό, αιρετικό και "προβοκάτορα", που ήταν ήδη κόκκινο πανί, αφού με το πρώτο βιβλιαράκι του, τα "12 μαθήματα για τον κινηματογράφο" φιγουράριζε στη λίστα απαγορευμένων της χούντας. Όχι επειδή μ' αυτό έφτιαχνες βόμβες, μα «επειδή ο συγγραφέας είναι κομμουνιστής», αλλά και γιατί τα μαθήματα είχαν εκδοθεί από το κομμουνιστικό άντρο του ζωγράφου Ασσαντούρ Μπαχαριάν (1924-1990), την γκαλερί ΩΡΑ της οδού Ξενοφώντος 7 (εκεί τα είχε παραδόσει κι όλας, άρτι αποφυλακισθείς από την Αίγινα –είχε όλα τα εχέγγυα), όπου σήμερα στεγάζεται η γκαλερί του ΣΕΒ ή της ΕΕ, ή κάποια μπουτίκ τουριστική της κυρίας Κεφαλογιάννη.

Εκεί στην Ιουλιανού κι ο Νίνος Φένεκ Μικελίδης, ο Διαμαντής Λεβεντάκος (1978-1981) κι ο Ανδρέας Τύρος, και στις επιλογές των ταινιών οι Χρίστος Χριστοδούλου (βλέπε πιο κάτω πρόγραμμα), Ζήνος Παναγιωτίδης, Κώστας Αλεξάνδρου. Και ο Σολδάτος του Αιγόκερου.

Ο Βαγγέλης Σιδέρης ‒πριν δύο χρόνια ανέβηκε στον ουρανό του Μπουνουέλ‒, πολιτικός μηχανικός, ιδιοκτήτης και κατασκευαστής της αίθουσας, με τα ωραία ανάγλυφα του Αρμακόλα, βάφτισε το σινεμά «Αλκυονίδα», απ' τις Αλκυονίδες, τα νησάκια του Κορινθιακού που πήγαινε για ψάρεμα, κυρίως όμως για τις άλλες, τις ηλιόλουστες στη μέση του χειμώνα.

Πηγή: εφημερίδα "Τα Νέα" 06/04/1970

Αξέχαστες οι θείες κυριακάτικες λειτουργίες του σινεμά που κοινωνούσαμε ‒εμείς οι άπιστοι πιστοί‒ στη μνήμη αγίων και μαρτύρων: Ντονσκόι, Κόζνιτσεφ, Βερτόφ, Αϊζενστάιν, Ρομ, Πουντόβκιν και Ντοβζένκο... Αλέα, Λίτιν, Μπελόκιο, Γκοντάρ, Γιάντσο και Ποντεκόρβο... Αλλά και ντόπιων όσιων: Βούλγαρης, Μανουσάκης, Αγγελόπουλος, Λύκας και Δαμιανός και Κατσουρίδης...
Ταινίες, ταινίες, ταινίες: «Το Κορίτσι του 17» του Πέτρου Λύκα· «Παρένθεση» του Τάκη Κανελλόπουλου· «Όταν περνούν οι γερανοί» του Μιχαήλ Καλατόζοφ με Τατιάνα Σαμοΐλοβα και Αλεξέι Μπατάλοφ· «Ευδοκία» του Αλέξη Δαμιανού· «Η μάχη των σιδηροδρόμων» του Ρενέ κλεμάν· «Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση;» του Ντίνου Κατσουρίδη· «Βασιλιάς Ληρ» του Γκριγκόρι Κόζιντσεφ, με Γιούρι Γιέρβετ και μπουσική Ντμίτρι Σοστακόβιτς· «Το δεκαήμερον» του Παζολίνι· «Μέρες του '36» του Θόδωρου Αγγελόπουλου· «Βαρθολομαίος» του Μανούσου Μανουσάκη· «Συνάντησα κι ευτυχισμένους τσιγγάνους ακόμα» του Αλεξάντερ Πέτροβιτς· «Τζώννυ Γκιτάρ» του Νίκολας Ραίη με Τζόαν Κρώφορντ και Στέρλινγκ Χέυντεν...

Αναπαράσταση, 1971: Η πρώτη μεγάλου μήκους, πολυβραβευμένη ταινία του Θεού Αγγελόπουλου (είχε προηγηθεί η επίσης βραβευμένη ‒βραβείο κριτικών στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1968‒ μικρού μήκους, Εκπομπή) έκοψε 11.000 εισιτήρια την πρώτη εβδομάδα.
Γη του Ντοβζένκο (έχει η Μποτίλια μισοέτοιμο αφιέρωμα) έκοψε 15,000 εισιτήρια στην πρώτη της επίσης εβδομάδα.
Βαρθολομαίος, 1972, του Μανούσου Μανουσάκη: Δύο φορές κομμένη από τη λογοκρισία ταινία, χαμένη σήμερα, με άδεια προβολής για μία και μόνο αίθουσα. Στο σχόλασμα, ο χαμός. Το τραγούδι του έργου, με τους στίχους του Γιώργου Σκούρτη, τη μουσική του Γιάννη Μαρκόπουλου και την άγια φωνή του Ξυλούρη, συνεχίστηκε με αυτοσχέδιες χορωδίες κατά μήκος της Ιουλιανού: Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί! Και γίναμε όλοι… παραβάτες.

Σε ποιον θεό προσεύχονται, άραγε;

Αλκυονίς, 1.000 ταινίες: Μ' αυτόν τον τίτλο, μου έλεγε ο φίλος Βελισσάριος Κοσσυβάκης, θα τις μαζέψουν σ' ένα ωραίο άλμπουμ-ευαγγέλιο για όσους πιστούς (παλιούς και νέους) προσέρχονται.

Αμήν!

Αλκυονίς και STUDIO: Ταινίες-σταθμοί, δημιουργοί-ποιητές, χώροι πολιτι(στι)κής επιμόρφωσης, ξανά κοντά μας.

Προγράμματα από το προσωπικό αρχείο του Μπάμπη Ζαφειράτου