Μάγια Αγγέλου: Δύο ποιήματα | Μετάφραση - Σημειώσεις: Μπάμπης Ζαφειράτος - Μποτίλια Στον Άνεμο

Maya Angelou. Photographed by g. Paul Bishop, ’54. ©2019 G. Paul Bishop, Jr.

(Πηγή: http://www.gpaulbishop.com)

 

Μάγια  Αγγέλου

Μάργκεριτ Άννι Τζόνσον
4 Απρ. 1928, Σαιντ Λούις, Μιζούρι
28 Μαΐ. 2014, Ουίνστον-Σάλεμ, Βόρεια Καρολίνα

 

 

Maya Angelou

 Poor Girl – Still I Rise

 

 

Μετάφραση – Σημειώσεις

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

(Πρώτη παρουσίαση, δημοσίευση του Poor Girl στα Ελληνικά για το BookSitting, 7/7/2024)

 

 

Μάγια Αγγέλου

Φτωχό Κορίτσι

 

Έχεις άλλον έρωτα τώρα

         και το ξέρω καλά

Κάποια που σε λατρεύει

          όπως κι εγώ

Απ’ τα λόγια σου κρέμεται

         λες κι είναι χρυσάφι

Και πιστεύει πως ξέρει καλά

         την ψυχή σου

Φτωχό Κορίτσι

                όπως κι εγώ.

 

Ραγίζεις μιαν άλλη καρδιά

         και το ξέρω καλά

Και τίποτα δεν μπορώ

         πια να κάνω

Αν πάω να της πω

         όσα έχω περάσει

Θα με παρεξηγήσει

         να φύγω θα μ’ αναγκάσει

Φτωχό Κορίτσι

                όπως κι εγώ.

 

Θα την παρατήσεις κι αυτή

         και το ξέρω καλά

Και ποτέ δεν θα βρει

         γιατί έχεις χαθεί

Θα κλαίει και θα λέει

         τι να πήγε στραβά

Και τότε θ’ αρχίσει

         αυτό το τραγούδι βουβά

Φτωχό Κορίτσι

                Όπως κι εγώ.

 

 

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 24 Φεβ. 2024

 

Oh Pray My Wings Are Gonna Fit Me Well ‒ Part One (1975)

 

 

Maya Angelou

Poor Girl

 

You've got another love

         and I know it

Someone who adores you

         just like me

Hanging on your words

         like they were gold

Thinking that she understands

         your soul

Poor Girl

            Just like me.

 

You’re breaking another heart

         and I know it

And there's nothing

         I can do

If I try to tell her

         what I know

She’ll misunderstand

         and make me go

Poor Girl

            Just like me.

 

You’re going to leave her too

         and I know it

She’ll never know

         what made you go

She’ll cry and wonder

         what went wrong

Then she’ll begin

         to sing this song

Poor Girl

            Just like me.

 

 

Μάγια Αγγέλου
Και ανυψώνομαι

 

Στην ιστορία ναι μπορείς να με αφανίσεις
Με τα φαρμακερά και τ’ άθλια ψέματά σου
Στο χώμα ναι μπορείς να με ποδοπατήσεις
Μα σαν τη σκόνη θα υψωθώ ξανά μπροστά σου.

 

Μήπως το πείσμα μου σου φέρνει ταραχή;
Γιατί τέτοια μελαγχολία σε βαλαντώνει;
Επειδή πάω σαν να ’χω πετρελαιοπηγές
Που τις αντλώ απ’ το μικρό μου το σαλόνι.

 

Και σαν τους ήλιους θα με δεις σαν τα φεγγάρια
Σαν την παλίρροια μπροστά σου θα βρεθώ
Σαν τις ελπίδες που ψηλά φτεροκοπάνε
Ξανά θ’ ανυψωθώ.

 

Ήθελες να ’μαι με σκυμμένο το κεφάλι;
Κορμί λειψό και με χαμηλωμένα μάτια;
Με ώμους βαριούς σαν δάκρυα που κυλάνε
Και να σπαράζω και να γίνομαι κομμάτια;

 

Τάχα προσβάλλεσαι έτσι αγέρωχη που στέκω;
Μη χολοσκάς και μη βουτάς στη δυστυχία
Που όλο γελάω λες και πίσω στην αυλή μου
Σκάβω γιατί έχω μυστικά χρυσωρυχεία.

 

Μπορούν τα λόγια σου σαν σφαίρες να με βρούμε
Από το μίσος σου μπορεί να σκοτωθώ
Μπορούν τα μάτια σου μαχαίρια να με σφάξουν
Αλλά και πάλι σαν αγέρας θα υψωθώ.

 

Μήπως ο ερωτισμός μου αυτός σ’ αναστατώνει;
Μήπως εκπλήσσεσαι και σου ’ρχεται ζαλάδα
Που όταν χορεύω λες κι αστράφτουνε διαμάντια
Μες στων μηρών μου την ολάνθιστη κοιλάδα;

 

Απ’ τις καλύβες της ντροπής βαθιά στο χρόνο
Ανυψώνομαι
Από το παρελθόν που ’χει τις ρίζες του στον πόνο
Ανυψώνομαι
Είμ’ ωκεανός μαύρος κι απέραντος που αφρίζει,
Παλίρροια μέσα μου και φρέαρ που αναβρύζει.

 

Νύχτες στον φόβο και στο τρόμο αφήνω πίσω
Ανυψώνομαι
Σ’ ένα ξημέρωμα λαμπρό που θα το ζήσω
Ανυψώνομαι
Και των προγόνων μου κρατώ τα άγια δώρα
Ελπίδα κι όνειρο του σκλάβου είμαι τώρα
Ανυψώνομαι
Ανυψώνομαι
Ανυψώνομαι

 

 

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 23 Φεβ. 2024

 

Πρώτη δημοσίευση: Μποτίλια Στον Άνεμο, 23/2/2024
(Εδώ ξανακοιταγμένο με μικρές αλλαγές)

Από τη συλλογή, And Still I Rise ‒ Part Three (1978)

 

 

Maya Angelou, Live performance (1987)

 

 

Maya Angelou
Still I Rise

 

You may write me down in history
With your bitter, twisted lies,
You may trod me in the very dirt
But still, like dust, I’ll rise.

 

Does my sassiness upset you?
Why are you beset with gloom?
’Cause I walk like I’ve got oil wells
Pumping in my living room.

 

Just like moons and like suns,
With the certainty of tides,
Just like hopes springing high,
Still I’ll rise.

 

Did you want to see me broken?
Bowed head and lowered eyes?
Shoulders falling down like teardrops,
Weakened by my soulful cries?

 

Does my haughtiness offend you?
Don’t you take it awful hard
’Cause I laugh like I’ve got gold mines
Diggin’ in my own backyard.

 

You may shoot me with your words,
You may cut me with your eyes,
You may kill me with your hatefulness,
But still, like air, I’ll rise.

 

Does my sexiness upset you?
Does it come as a surprise
That I dance like I’ve got diamonds
At the meeting of my thighs?

 

Out of the huts of history’s shame
I rise
Up from a past that’s rooted in pain
I rise
I’m a black ocean, leaping and wide,
Welling and swelling I bear in the tide.

 

Leaving behind nights of terror and fear
I rise
Into a daybreak that’s wondrously clear
I rise
Bringing the gifts that my ancestors gave,
I am the dream and the hope of the slave.
I rise
I rise
I rise.

 

 

Μια σημείωση και δυο λόγια για την ποιήτρια

 

 Φωτογραφία: Portrait photograph of Maya Angelou by Marlene Callahan Wallace from the 1978 first-edition dust jacket of And Still I Rise (Πηγή: https://commons.wikimedia.org)

 

Και Ανυψώνομαι: Διάσημο ποίημα της Αγγέλου, από την επίσης διάσημη ομώνυμη συλλογή, και για τον λόγο πως διαβάστηκε το 1994 από τον Νέλσον Μαντέλα κατά την τελετή ορκωμοσίας του.

 

Όταν πέθανε ο Μαντέλα (18 Ιουλ. 1918 – 5 Δεκ. 2013) η Μάγια, μετά από παραγγελία του υπ. Εξωτερικών, έγραψε το His Day Is Done, που είναι και το τελευταίο της ποίημα, με την αφιέρωση:

 

Σε όλους τους πολίτες του κόσμου που όταν ο πρόεδρος Μαντέλα πέθανε χάσανε έναν φίλο

 

και με μότο τη ρήση του:

 

Η παιδεία είναι το πανίσχυρο όπλο που μπορείς να χρησιμοποιήσεις για να αλλάξεις τον κόσμο.

 

 

Μάγια Αγγέλου (Marguerite Annie Johnson, 4 Απρ. 1928 – 28 Μαΐ. 2014). Ποιήτρια, ιστορικός, συγγραφέας, ηθοποιός, θεατρική συγγραφέας, παραγωγός και σκηνοθέτης, ακτιβίστρια για τα πολιτικά δικαιώματα, φίλη του Μάλκολμ Χ και στενή συνεργάτιδα του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Γεννήθηκε στο Σεντ Λούις και μεγάλωσε στις γκετοποιημένες αγροτικές περιοχές του Αρκάνσας. Το Αγγέλου το… κληρονόμησε από τον Ελληνοαμερικανό πρώτο της σύζυγο Αναστάσιο Αγγελόπουλο.

 

8χρονη βιάστηκε από τον φίλο της μητέρας της, ο οποίος μετά τη μαρτυρία της Μάγιας φυλακίστηκε για μια μέρα και τέσσερεις μέρες μετά δολοφονήθηκε. Η Μάγια, θεωρώντας πως ήταν υπεύθυνη για τον θάνατό του, περιέπεσε σε αλαλία για έξι χρόνια με καταφύγιό της την ποίηση…

 

Έδωσε διαλέξεις στις ΗΠΑ και στο εξωτερικό και διετέλεσε καθηγήτρια Αμερικανικών στο Πανεπιστήμιο Γουέικ Φόρεστ του Σάλεμ, στη Βόρεια Καρολίνα από το 1981.

 

Από το 1969 έως το 2013 δημοσίευσε την 7τομη αυτοβιογραφία της, που έγινε μπεστ σέλερ, και πολλά άρθρα σε περιοδικά. Ήταν πολλές φορές υποψήφια για το βραβείο Πούλιτζερ και για το Εθνικό Βραβείο Βιβλίου. Εξέδωσε 5 ποιητικές συλλογές και κάποια μεμονωμένα ποιήματα.

 

Μετά από αίτημα του Προέδρου Κλίντον, το 1993, έγραψε και απήγγειλε στην ορκωμοσία του το ποίημα On the Pulse of Morning.

Ηχογράφησε δύο άλμπουμ με ποίηση και τραγούδια που έγραψε κατά τη διάρκεια της τραγουδιστικής της καριέρας σε νυχτερινά κέντρα.

Με πολλά βραβεία και διακρίσεις, το 2000 τιμήθηκε με το Εθνικό Μετάλλιο Τεχνών και το 2011 με το Μετάλλιο της Ελευθερίας από τον Πρόεδρο Ομπάμα.

 

Στα Ελληνικά κυκλοφορεί ο πρώτος τόμος της αυτοβιογραφίας της, μέχρι τα 17 της χρόνια (1944), Ξέρω γιατί κελαηδάει το πουλί στο κλουβί (I Know Why the Caged Bird Sings (1969), σε μετάφραση Ιωάννας Καρατζαφέρη (Πατάκης, 2019), όπου αναφέρεται και στην τραυματική εμπειρία του βιασμού της…

 

(Μπ. Ζ.  Ιούλ. 2024)

 

 

Η Μάγια Αγγέλου από την Μποτίλια Στον Άνεμο

 

 

And Still I Rise,ποιήτριες,πολιτισμός,Και Ανυψώνομαι,Μπάμπης Ζαφειράτος,Μάγια Αγγέλου,Ποίηση,Ποίημα,Φτωχό Κορίτσι,Maya Angelou,poetry,Poor Girl

 

____________