Μπάμπης Ζαφειράτος: Μάγια Αγγέλου, Και ανυψώνομαι (VIDEO - Απαγγέλλει η Μάγια) — Με τη μουσική του Μιχάλη Σακέλλη (VIDEO)

Μάγια Αγγέλου

Μάργκεριτ Άννι Τζόνσον (Marguerite Annie Johnson)

4 Απρ. 1928, Σαιντ Λούις, Μιζούρι

28 Μαΐ. 2014, Ουίνστον-Σάλεμ, Βόρεια Καρολίνα

 

 

Maya Angelou

Still I Rise

 

 

Έμμετρη μετάφραση

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Στον Γιώργο Πήττα, που ήταν και πάλι η αφορμή

(Βλέπε στο τέλος)

Μετά Μουσικής του Μιχάλη Σακέλλη

 

 

Μάγια Αγγέλου

Και Ανυψώνομαι

 

 

Στην ιστορία ναι μπορείς να με αφανίσεις

Με τα φαρμακερά και τ’ άθλια ψέματά σου

Στο χώμα ναι μπορείς να με ποδοπατήσεις

Μα σαν τη σκόνη θα υψωθώ ξανά μπροστά σου

 

Μήπως το πείσμα μου σου φέρνει ταραχή;

Γιατί τέτοια μελαγχολία σε βαλαντώνει;

Επειδή πάω σαν να ’χω πετρελαιοπηγές

Που τις αντλώ απ’ το μικρό μου το σαλόνι;

 

Και σαν τους ήλιους θα με δεις σαν τα φεγγάρια

Σαν την παλίρροια μπροστά σου θα βρεθώ

Σαν τις ελπίδες που ψηλά φτεροκοπάνε

Ξανά θ’ ανυψωθώ

 

Ήθελες να ’μαι με σκυμμένο το κεφάλι;

Κορμί λειψό και με χαμηλωμένα μάτια;

Με ώμους βαριούς σαν δάκρυα που κυλάνε

Και να σπαράζω και να γίνομαι κομμάτια;

 

Τάχα προσβάλλεσαι έτσι αγέρωχη που στέκω;

Μη χολοσκάς και μη βουτάς στη δυστυχία

Που όλο γελάω λες και πίσω στην αυλή μου

Σκάβω γιατί έχω μυστικά χρυσωρυχεία.

 

Μπορούν τα λόγια σου σαν σφαίρες να με βρούνε

Από το μίσος σου μπορεί να σκοτωθώ

Μπορούν τα μάτια σου μαχαίρια να με σφάξουν

Αλλά και πάλι σαν αγέρας θα υψωθώ

 

Μήπως ο ερωτισμός μου σε αναστατώνει;

Μήπως εκπλήσσεσαι και σου ’ρχεται ζαλάδα

Που όταν χορεύω λες κι αστράφτουνε διαμάντια

Μες στων μηρών μου την ολάνθιστη κοιλάδα;

 

Απ’ τις καλύβες της ντροπής βαθιά στο χρόνο

Ανυψώνομαι

Από το παρελθόν που ’χει τις ρίζες του στον πόνο

Ανυψώνομαι

Είμ’ ωκεανός μαύρος κι απέραντος που αφρίζει,

Παλίρροια μέσα μου και φρέαρ που αναβρύζει.

 

Νύχτες στο φόβο και στον τρόμο αφήνω πίσω

Ανυψώνομαι

Σ’ ένα ξημέρωμα λαμπρό που θα το ζήσω

Ανυψώνομαι

Και των προγόνων μου κρατώ τα άγια δώρα

Ελπίδα κι όνειρο του σκλάβου είμαι τώρα

Ανυψώνομαι

Ανυψώνομαι

Ανυψώνομαι

 

 

Από τη συλλογή, And Still I Rise ‒ Part Three: And Still I Rise (1978)

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 23 Φεβ. 2024

Από το βιβλίο, Maya Angelou: The Complete Poetry (Virago Press, 2015, p. 159)

 

Μελοποίηση (25 Φεβ. 2024): Μιχάλης Σακέλλης

 

 

 

 

Maya Angelou, Live performance (1987)

 

 

 

Maya Angelou

Still I Rise

 

 

You may write me down in history

With your bitter, twisted lies,

You may trod me in the very dirt

But still, like dust, I'll rise.

 

Does my sassiness upset you?

Why are you beset with gloom?

’Cause I walk like I've got oil wells

Pumping in my living room.

 

Just like moons and like suns,

With the certainty of tides,

Just like hopes springing high,

Still I'll rise.

 

Did you want to see me broken?

Bowed head and lowered eyes?

Shoulders falling down like teardrops,

Weakened by my soulful cries?

 

Does my haughtiness offend you?

Don't you take it awful hard

’Cause I laugh like I've got gold mines

Diggin’ in my own backyard.

 

You may shoot me with your words,

You may cut me with your eyes,

You may kill me with your hatefulness,

But still, like air, I’ll rise.

 

Does my sexiness upset you?

Does it come as a surprise

That I dance like I've got diamonds

At the meeting of my thighs?

 

Out of the huts of history’s shame

I rise

Up from a past that’s rooted in pain

I rise

I'm a black ocean, leaping and wide,

Welling and swelling I bear in the tide.

 

Leaving behind nights of terror and fear

I rise

Into a daybreak that’s wondrously clear

I rise

Bringing the gifts that my ancestors gave,

I am the dream and the hope of the slave.

I rise

I rise

I rise.

 

 

Ο Γιώργος Πήττας από την Μποτίλια

 

 

 

Μια σημείωση και δυο λόγια για την ποιήτρια

 

 Φωτογραφία: Portrait photograph of Maya Angelou by Marlene Callahan Wallace from the 1978 first-edition dust jacket of And Still I Rise (Πηγή: https://commons.wikimedia.org)

 

Και Ανυψώνομαι: Διάσημο ποίημα της Αγγέλου, από την επίσης διάσημη ομώνυμη συλλογή, και για τον λόγο πως διαβάστηκε το 1994 από τον Νέλσον Μαντέλα κατά την τελετή ορκωμοσίας του.

 

Όταν πέθανε ο Μαντέλα (18 Ιουλ. 1918 – 5 Δεκ. 2013) η Μάγια, μετά από παραγγελία του υπ. Εξωτερικών, έγραψε το His Day Is Done, που είναι και το τελευταίο της ποίημα, με την αφιέρωση:

 

Σε όλους τους πολίτες του κόσμου που όταν ο πρόεδρος Μαντέλα πέθανε χάσανε έναν φίλο

 

και με μότο τη ρήση του:

 

Η παιδεία είναι το πανίσχυρο όπλο που μπορείς να χρησιμοποιήσεις για να αλλάξεις τον κόσμο.

 

 

Μάγια Αγγέλου (Marguerite Annie Johnson, 4 Απρ. 1928 – 28 Μαΐ. 2014). Ποιήτρια, ιστορικός, συγγραφέας, ηθοποιός, θεατρική συγγραφέας, παραγωγός και σκηνοθέτης, ακτιβίστρια για τα πολιτικά δικαιώματα, φίλη του Μάλκολμ Χ και στενή συνεργάτιδα του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Γεννήθηκε στο Σεντ Λούις και μεγάλωσε στις γκετοποιημένες αγροτικές περιοχές του Αρκάνσας. Το Αγγέλου το… κληρονόμησε από τον Ελληνοαμερικανό πρώτο της σύζυγο Αναστάσιο Αγγελόπουλο.

 

8χρονη βιάστηκε από τον φίλο της μητέρας της, ο οποίος μετά τη μαρτυρία της Μάγιας φυλακίστηκε για μια μέρα και τέσσερεις μέρες μετά δολοφονήθηκε. Η Μάγια, θεωρώντας πως ήταν υπεύθυνη για τον θάνατό του, περιέπεσε σε αλαλία για έξι χρόνια με καταφύγιό της την ποίηση…

 

Έδωσε διαλέξεις στις ΗΠΑ και στο εξωτερικό και διετέλεσε καθηγήτρια στο τμήμα Αμερικανικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Γουέικ Φόρεστ του Σάλεμ, στη Βόρεια Καρολίνα από το 1981.

 

Από το 1969 έως το 2013 δημοσίευσε την 7τομη αυτοβιογραφία της, που έγινε μπεστ σέλερ, και πολλά άρθρα σε περιοδικά. Ήταν πολλές φορές υποψήφια για το βραβείο Πούλιτζερ και για το Εθνικό Βραβείο Βιβλίου. Εξέδωσε 5 ποιητικές συλλογές και κάποια μεμονωμένα ποιήματα.

 

Μετά από αίτημα του Προέδρου Κλίντον, το 1993, έγραψε και απήγγειλε στην ορκωμοσία του το ποίημα On the Pulse of Morning.

Ηχογράφησε δύο άλμπουμ με ποίηση και τραγούδια που έγραψε κατά τη διάρκεια της τραγουδιστικής της καριέρας σε νυχτερινά κέντρα.

Με πολλά βραβεία και διακρίσεις, το 2000 τιμήθηκε με το Εθνικό Μετάλλιο Τεχνών και το 2011 με το Μετάλλιο της Ελευθερίας από τον Πρόεδρο Ομπάμα.

 

Στα Ελληνικά κυκλοφορεί ο πρώτος τόμος της αυτοβιογραφίας της, μέχρι τα 17 της χρόνια (1944), Ξέρω γιατί κελαηδάει το πουλί στο κλουβί (I Know Why the Caged Bird Sings (1969), σε μετάφραση Ιωάννας Καρατζαφέρη (Πατάκης, 2019), όπου αναφέρεται και στην τραυματική εμπειρία του βιασμού της…

 

(Μπ. Ζ.  Ιούλ. 2024)

 

 

Η Μάγια Αγγέλου από την Μποτίλια Στον Άνεμο