Αρτούρο Κορκουέρα: Το Προφίλ Του Φιντέλ − Ένα ποίημα και ένας ύμνος για τον Ποιητή της Ιστορίας

Φιδέλ Αλεχάντρο Κάστρο Ρους
(Fidel Alejandro Castro Ruz)
Μπιράν Επαρχίας Οριέντε, 13 Αυγούστου 1926 - Αβάνα, 25 Νοεμβρίου 2016
1964. Με το φακό του Έλιοτ Έργουιτ (Παρίσι, 1928). Magnum Photos

Αρτούρο Κορκουέρα

Η Φυσιογνωμία Του Φιντέλ

Πρώτη ελληνική μετάφραση, μεταφράσεις κειμένων, λοιπά κείμενα, Σημειώσεις
Μπάμπης Ζαφειράτος - Μποτίλια Στον Άνεμο

El perfil de Fidel Arturo Corcuera PARA hablar de Fidel hay que cederle la palabra al mar, pedir su testimonio a las montañas. El Turquino canta y cuenta     su biografía, los árboles lo recuerdan, saben su edad y repiten     su nombre. La edad de Fidel es la edad de los framboyanes en     flor, la enhiesta edad de su barba     verde olivo. Todos lo sabemos: los héroes no tienen edad, tienen historia, hacen la historia, son la historia. No le arredra a Fidel la cuadratura     del Pentágono ni las bravatas al rojo de cara     pálida en la hora oscura de la     Casa Blanca. Quien lo dude puede ver en alerta    al héroe y un millón de cubanos cara     al Norte en el Malecón de      La Habana. Él es América Negra, América Hispana, América Andina:   el perfil de Fidel es el perfil de América Latina. 2006

Το Προφίλ Του Φιντέλ Αρτούρο Κορκουέρα ΑΝ είναι να μιλήσεις για τον Φιντέλ πρέπει να δώσεις το λόγο στη θάλασσα να ζητήσεις τη μαρτυρία των βουνών. Το Τουρκίνο τραγουδάει και αφηγείται     τη βιογραφία του, τα δέντρα τον θυμούνται, ξέρουν την ηλικία του λένε και ξαναλένε     το όνομά του. Η εποχή του Φιντέλ είναι η εποχή του ανθισμένου     φλογόδεντρου, η περήφανη εποχή της λιόχρωμης     γενειάδας του. Όλοι το ξέρουμε: οι ήρωες δεν έχουνε εποχή, έχουνε ιστορία, γράφουνε την ιστορία, είναι η ιστορία. Δεν τον τρομάζει τον Φιντέλ ακόμα     και να τετραγωνίσει το Πεντάγωνο ούτε και χαμπαριάζει ο κόκκινος από τα     νταηλίκια αυτού του χλωμοπρόσωπου μέσα στις μαύρες εποχές του     Λευκού Οίκου. Και όποιος έχει άλλη άποψη ας ρίξει μια     ματιά στον ήρωα που αγρυπνάει και στο ένα εκατομμύριο Κουβανούς που     είναι στραμμένοι στο Βορρά εκεί στη λεωφόρο Μαλεκόν μες στην     Αβάνα. Α υ τ ό ς   είναι η Μαύρη Αμερική, η Ισπανοαμερική, των Άνδεων η Αμερική.   Το προφίλ του Φιντέλ είναι το προφίλ της Λατινικής Αμερικής. Πρώτη ελληνική μετάφραση, Μπάμπης Ζαφειράτος, 7 Ιανουαρίου 2016. _________________ [barba verde olivo = λιόχρωμη γενειάδα: El hombre de Barba y Verde Olivo = Ο άνθρωπος με τη γενειάδα και τη λαδοπράσινη στολή· και έτσι αποκαλούν τον Φιντέλ. Ή ακόμα και Diamante Verde (πράσινο διαμάντι). ΜπΖ.]

Φιντέλ Κάστρο: Ποιητής της Ιστορίας

Αρτούρο Κορκουέρα, Περού. 30 Σεπ. 1935, Τρουχίγιο – 21 Αυγ. 2017, Λίμα.
Κατά τον Μάριο Μπενεδέτι «Ο Μάγος της Λέξης».
Από τον διάσημο φωτογράφο, σκηνοθέτη και διευθυντή φωτογραφίας Τζέρρυ Σάτζμπεργκ (26 Ιουν. 1927, Μπρονξ, Νέα Υόρκη, ΗΠΑ)– Χρυσός Φοίνικας στις Κάννες το 1973 για το Σκιάχτρο με τον Αλ Πατσίνο)

Το κείμενο που ακολουθεί διαβάστηκε από τον Αρτούρο Κορκουέρα τον Αύγουστο του 2006 κατά τη βράβευσή του με το Βραβείο Casa de las Américas[1]:

Όπως ακριβώς υπάρχουν ποιητές που βρίσκουν μορφή έκφρασης στο δράμα ή στον αφηγηματικό λόγο, σαν τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες[2], τον Χοσέ Μαρία Αργέδας[3] ή τον Χούλιο Κορτάσαρ[4], υπάρχουν κι εκείνοι που επιλέγουν τη δράση και το λόγο, και σε όλη τη διάρκεια της ζωή τους, με τα έργα τους, αφήνουν στην ιστορία το ίχνος της ποίησης. «Τα λόγια δράση, τα έργα τους τραγούδια»[5], όπως είπε ο Πάμπλο Νερούδα.

Τέτοια είναι η περίπτωση του Φιντέλ Κάστρο. Από το ξεκίνημά της ακόμα, η Κουβανική Επανάσταση συνδέθηκε με την ποίηση. Τι άλλο ήταν η επίθεση στο Μονκάδα, αν όχι ένα επικό επεισόδιο, παρμένο κατευθείαν από τη μυθολογία; Τι άλλο είναι η συμφορά με την τραγική εικόνα του Αβέλ Σανταμαρία [6], να θωρεί, δίχως μάτια, το μέλλον, θύμα του Κάιν και των φριχτών εγκλημάτων του; Στο «Η Ιστορία θα με δικαιώσει» του Φιντέλ; Δεν υπάρχουν, ίσως, στιγμές σπαραχτικής ποίησης;

Η περιπέτεια του Γκράνμα;[7] Εκείνο το ελαφρύ πλοιάριο των Αχαιών, από τις πιο ένδοξες σελίδες του αγώνα των ανταρτών, δεν περιέχει δυνατές στιγμές ποίησης; Οι μέρες της Σιέρας Μαέστρα; Η ανάληψη στους ουρανούς του Καμίλο Σιενφουέγος[8]; Η Πρώτη Διακήρυξη της Αβάνας; Δεν είναι κομμάτι αξέχαστο και ισάξιο της Επί του Όρους ομιλίας; Κι έπειτα, η μέρα της απαλλοτρίωσης: Η επική νίκη της Πλάγιας Χιρόν;[9] Τα ποιήματα και οι σελίδες από το Ημερολόγιο του Τσε; «Μπαίνουμε στην εποχή των πουλιών»[10], γράφει σε κάποια παράγραφο.

Δείτε τον Φιντέλ, με το ένα εκατομμύριο Κουβανούς, να οδηγεί τις πορείες αντίστασης και επαγρύπνησης στη λεωφόρο Μαλεκόν, με μέτωπο προς το Βορρά, προς τις ΗΠΑ, που τείνει να είναι ένα σχεδόν καθημερινό γεγονός. Πόση νιότη κατά τη διάρκεια της ζωής του είναι αφιερωμένη στον αγώνα για το λαό του, με τον λαό του, στην υπεράσπιση της ανθρώπινης υπόθεσης!  Και οι τραγουδιστές της Επανάστασης που ηγήθηκαν της Επανάστασης του λόγου; «Στο ’χε τάξει ο Μαρτί κι ο Φιντέλ το ’χε ορκιστεί»[11].

Η Αλίσια Αλόνσο[12]. Αυτός ο κύκνος πάνω στον κύκνο, όπως γλιστρά στη λίμνη του, που κατοικεί στο νησί των αγαπημένων αρπισμάτων του Κάρλος Πουέμπλα[13]. Και η Nueva Trova[14] που έφερε επανάσταση στη μουσική, συγκεντρώνοντας πλήθη, που στήνοντας βάθρα για την ποίηση των μαρτύρων, την ποίηση εκείνων που αυτοπυρπολήθηκαν –¡Patria o muerte![15]– και έδωσαν το σπόρο τους για τη γέννηση μιας πατρίδας απόρθητης και θαλερής: Η ιστορία μάς διδάσκει ότι η ποίηση γράφεται εκτός των άλλων με σάρκα και με αίμα κι είναι πολύ σκληρό το κόκκαλό της για να σπάσει. Και δεν μιλάω για την καθαρή ποίηση (θαυμάσια και σεβαστή), αλλά για κείνη την ποιητική καθαρότητα με την οποία συγκροτείται η ιστορία της Κούβας.

Να γιατί θέλω να χαιρετίσω τον Κομαντάντε Φιντέλ Κάστρο, αυτόν τον Ποιητή της Ιστορίας, με ένα ποίημα που πάλλεται στον άνεμο σαν ένα άσπρο τριαντάφυλλο: El perfil de Fidel.

Ο κορυφαίος ποιητής Αρτούρο Κορκουέρα, Φιντελίστας εκ πεποιθήσεως

Ο Κορκουέρα είναι μια αναμφισβήτητη αξία, όχι μόνο για την ποίηση της χώρας του, αλλά και για ολόκληρη τη Λατινική Αμερική.

Μάριο Μπενεδέτι[16]

Στην κηδεία του Φιντέλ, εκτός από την επίσημη εκπροσώπηση της περουβιανής κυβέρνησης, παραβρέθηκαν και δυο από τους τρεις σπουδαίους Περουβιανούς ποιητές που έχουν τιμηθεί από το μεγάλο πολιτιστικό κέντρο της Κούβας –αλλά και ολόκληρης της Λατινικής Αμερικής–, Casa de las Américas, κατά την 60χρονη λειτουργία του: Ο Αρτούρο Κορκουέρα [είχε βραβευτεί το 2006] και ο Ιλντεβράντο Πέρεζ [Hildebrando Pérez, Λίμα, 1941· βραβεύτηκε το 1978]. Ο τρίτος Περουβιανός ήταν ο Αντόνιο Σισνέρος [Antonio Cisneros, Λίμα, 27 Δεκ. 1942 - 6 Οκτ. 2012· είχε τιμηθεί το 1968].

Σχεδόν ένα μήνα μετά το θάνατο του Φιντέλ, στις 5 Δεκεμβρίου 2016, η Κούβα τίμησε για δεύτερη φορά τον Αρτούρο Κορκουέρα με το Εθνικό Μετάλλιο για τον Πολιτισμό, για την ποιητική του διαδρομή και την πίστη του στα μεγάλα ιδανικά.

Η τελετή πραγματοποιήθηκε στην Αβάνα, στην αίθουσα του οίκου ALBA, στο Υπουργείο Πολιτισμού, με την παρουσία του πρεσβευτή του Περού στην Κούβα, Γουίδο Οκτάβιο Κορνέχο (Guido Octavio Cornejo).

Ανάμεσα στους παρευρισκόμενους, ο Ροβέρτο Φερνάντες Ρεταμάρ [Roberto Fernández Retamar, 9 Ιουν. 1930 - 20 Ιουλ. 2019, ποιητής, δοκιμιογράφος, κριτικός λογοτεχνίας, πρόεδρος τότε του Casa de las Américas –ο οποίος μεταξύ άλλων υπογράφει και την Εισαγωγή στο βιβλίο του Τσε Ανταρτοπόλεμος], ο Μιγέλ Μπάρνετ [Miguel Barnet, γεν. 1940· ποιητής, μυθιστοριογράφος, δοκιμιογράφος, εθνολόγος και πρόεδρος της UNEAC –La Unión de Escritores y Artistas de Cuba], και πολλοί εκπρόσωποι της κουβανικής διανόησης.

Αβέλ Πριέτο, Αρτούρο Κορκουέρα

Ο υπουργός Πολιτισμού της Κούβας Αβέλ Πριέτο (βλ. σημ. [6]), κατά την απονομή του μεταλλίου εξήρε την ποιητική του σταδιοδρομία και την πίστη του στα μεγάλα ιδανικά.

Ο Γουάλντο Λέυβα [Waldo Leyva, γεν. 1943· διάσημος Κουβανός ποιητής συγγραφέας, δημοσιογράφος], αναφέρθηκε στο έργο του τιμώμενου, στην έφεσή του για κοινωνική δικαιοσύνη και στην αταλάντευτη αλληλεγγύη του για την Κουβανική επανάσταση και για τις ιδέες του Φιντέλ, αναγνωρίζοντάς τον ως «ουσιώδη ποιητή της Αμερικής Μας[17] και έναν σύντροφο που στάθηκε πάντοτε δίπλα μας χωρίς να το βάζει κάτω».

Γουάλντο Λέυβα, Αρτούρο Κορκουέρα, Ρομπέρτο Φερνάντες Ρεταμάρ, Αβέλ Πριέτο

Κατά τη βράβευσή του ο Κορκουέρα είπε μεταξύ άλλων:

Σε αυτές τις στιγμές, που είμαστε βυθισμένοι σε έναν αβάσταχτο πόνο, το μόνο που μπορώ να αρθρώσω είναι λίγα ευχαριστήρια λόγια για το μετάλλιο που μου απονέμεται, και το οποίο όχι μόνο με τιμά, αλλά και με κάνει περήφανο, και να εκφράσω ταυτόχρονα την άπειρη ευγνωμοσύνη μου.

Είναι μια καλή ευκαιρία για να ανακαλέσω την παλιά φιλία μεταξύ των λαών μας, προσθέτοντας ότι στον πόλεμο της ανεξαρτησίας μας πολλοί Κουβανοί στρατιώτες άφησαν τη ζωή τους στο πεδίο της μάχης, όπως και πολλοί Περουβιανοί πολέμησαν για την ανεξαρτησία της Κούβας.

Θυμάμαι ακόμα, ότι ο Φιντέλ ηγήθηκε της εκστρατείας μεγάλου αριθμού Κουβανών εθελοντών αιμοδοτών για να βοηθήσουν τους επιζώντες από το σεισμό στο Περού το 1970.

Ιούλιος 2016. Ο Κορκουέρα στο Casa de las Américas διαβάζει από το Παραλήρημα του Νώε. (Πηγή)

Στη συνέχεια ανφέρθηκε στην ιστορική ομιλία του Υπουργού Εξωτερικών Ραούλ Πόρας Μπαρενατσέα [Raúl Porras Barrenachea, 1897-1960, διπλωμάτης, ιστορικός, καθηγητής, δικηγόρος, δοκιμιογράφος και γερουσιαστής του Περού], κατά τη διάρκεια της διάσκεψης των Υπουργών Εξωτερικών που συνήλθε το 1960 στο Σαν Χοσέ, στην Κόστα Ρίκα, καθοδηγούμενη από τις ΗΠΑ, και η οποία είχε συγκληθεί από τον OAS (Organization of American States –Organización de los Estados Americanos) με θέμα τον αποκλεισμό της Κούβας. Για εκείνη τη διάσκεψη, ο Φέλιξ Αλβαρές Μπρουν [Felix Alvarez Brun –ιστορικός, δάσκαλος και διπλωμάτης], πρέσβης στη Μαδρίτη το 1964, του έχει πει:

«Ήμουν τότε γραμματέας του Δρ Πόρας και όταν πήγαμε στην αίθουσα της συνεδρίασης για το κλείσιμο της διάσκεψης, μου είπε ότι μόλις είχε λάβει οδηγίες από τον Πρόεδρο να υπογράψει τη συμφωνία, η οποία, τελικά, με πλειοψηφία καταδίκασε την Κούβα. Αλλά, την ίδια στιγμή, είχε λάβει και ένα τηλεγράφημα από έναν νεαρό ποιητή, φοιτητή του, που εξέφραζε την πίστη του ότι δεν θα υπογράψει κανένα έγγραφο που μπορεί να προσβάλλει την Κουβανική Επανάσταση. Ποιος δεν θα τον άκουγε; –ρώτησε· και απάντησε ο ίδιος: Η νεολαία και η ποίηση έχουν πάντα δίκιο. Δεν θα υπογράψω!».

Αυτή η απόφαση κόστισε την καριέρα του Πόρας στο Υπουργείο Εξωτερικών [πέθανε εκείνη τη χρονιά].

Ο νεαρός άνδρας που του είχε γράψει δεν ήταν άλλος από τον Αρτούρο Κορκουέρα, ο οποίος είχε ήδη εκδώσει δυο ποιητικές συλλογές: Cantoral, 1953 (18χρονος) και Η Κραυγή Του Ανθρώπου (El grito del hombre, 1957).

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με τον ποιητή να απαγγέλλει το ποίημά του για τον Φιντέλ.

***

Αύγουστος 2016. Ο Κορκουέρα στον Καλλιτεχνικό Κύκλο Σπείρα, στο Αρανχουέζ της Ισπανίας, κατά την παρουσίαση μιάς εκ των πολών εκδόσεων του εμβληματικού ποιητικού βιβλίου του, Παραλήρημα του Νώε. (Πηγή)

Ο Κορκουέρα καθιερώθηκε με την εμβληματική πλέον συλλογή του, το Παραλήρημα Του Νώε (Noé Delirante, 1963), που αποτέλεσε τον πυρήνα ενός ποιητικού έργου με το οποίο έχει αναγνωριστεί ως μια από τις μεγάλες λυρικές φωνές στη σύγχρονη λατινοαμερικανική λογοτεχνία. Το Παραλήρημα του Νώε έχει σημειώσει πολλές μέχρι σήμερα εκδόσεις, τρεις εκ των οποίων με εικόνες της διάσημης Περουβιανής ζωγράφου Τίλσα Τσουτσίγια Καστίγιο (Tilsa Tsuchiya Castillo, 1928-1984).

Έργα του: Ο Θρίαμβος Tης Άνοιξης (Primavera triunfante, 1963), Ελεύθερη Επικράτεια (Territorio libre, 1965), Οι Σειρήνες Kαι Οι Eποχές (Las Sirenas Y Las Estaciones, 1967), Ταξική Ποίηση (Poesía de clase, 1968), Οι Εραστές (Los Amantes, 1978), Γέφυρα Των Στεναγμών (Puente De Los Suspiros, 1982), Η Πρόζα Του Τροβαδούρου (Prosa De Juglar, 1992), Τραγούδι Και Θρήνος Της Γης (Canto y gemido de la Tierra, 1998), Λιμάνι Της Μνήμης (Puerto de la memoria, 2001), Σονέτα Του Γέρου Εραστή (Sonetos del viejo amador, 2001), Parajuegos (2002).

(Πηγή)

Το 2003 κυκλοφόρησε στην Τεργέστη (ιταλική έκδοση) η ποιητική ανθολογία Ο Ταρζάν Και Ο Χαμένος Παράδεισος (Tarzan e il Paradiso perduto. Antologia Poetica).

Και το 2006 το έργο του Στο Κατάστρωμα Της Κιβωτού (A Βοrdo Del Αrca), που του χάρισε και το Βραβείο Casa de las Américas.

Άλλα βραβεία: του Πανεπιστημίου του San Marcos (1956), Εθνικό Βραβείο Ποίησης (1963), βραβείο César Vallejo (1968), Διεθνές Βραβείο Ποίησης «Trieste» (2003), Βραβείο Ποίησης «Ατλαντίς» (2002) –θεσμοθετημένο από τις Καναρίους Νήσους και την πόλη Λας Πάλμας της Ισπανίας (2006).
Το 1972 αντιπροσώπευσε το Περού στην Μπιενάλε της ποίησης στο Knokke (Βέλγιο). Το 1974 εντάχθηκε στην κριτική επιτροπή του Casa de las Américas, και το 1984 προήδρευσε στη σύνοδο ποίησης στο Παγκόσμιο Συνέδριο των Συγγραφέων «Η Ειρήνη, Ελπίδα του Πλανήτη» (La Paz, Esperanza del Planeta), που πραγματοποιήθηκε στη Σόφια της Βουλγαρίας.
Διευθύνει την ποιητική επιθεώρηση Transparencia.

Πηγές: Granma, Fidel, poeta de la historia και Fidel: Soldado de las ideas, http://www.mcnbiografias.com/

______________________________

1964. Με το φακό του Έλιοτ Έργουιτ (Παρίσι, 1928). Magnum Photos

Σημειώσεις:

[1] Casa de las Américas και Αϊδέ Σανταμαρία, Βλ. σημ. [6] και [14]

[2] Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες (Αρακατάκα της Κολομβίας, 6 Μαρ. 1927 - 17 Απρ. 2014, Πόλη του Μεξικού): Μάρκες Γκαμπριέλ Γκαρσία

[3] Χοσέ Μαρία Αργέδας (Περού, Ανταχουάϊλας, 18 Ιαν.1911 - 2 Δεκ. 1969, Λίμα). Ανήκει στον κύκλο των Περουβιανών διανοουμένων, οι οποίοι υπό την καθοδήγηση του Μαριάτεγι, πρώτου μαρξιστή - θεωρητικού της Λατινικής Αμερικής, ερεύνησαν τις πολιτιστικές ρίζες της χώρας τους και προσπάθησαν να βρουν λύση στα σύγχρονα προβλήματά της.

Ως τα εννιά του χρόνια έζησε με τους Ινδιάνους της ζούγκλας, μιλώντας μόνο τη γλώσσα τους «Κέτσουα». Αργότερα σπούδασε εθνολογία και ανθρωπολογία και δίδαξε εθνολογία στο Πανεπιστήμιο του Αγίου Μάρκου.

Ο Αργέδας, ακούραστος μελετητής και λάτρης της κουλτούρας των Άνδεων, προσπάθησε να συγχωνεύσει την πλούσια πολιτιστική παράδοση της περιοχής με τις σύγχρονες μορφές της δυτικής σκέψης. Πίστευε πως έτσι το σύγχρονο Περού θα έλυνε όλα τα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα που το σπάραζαν.

Έγραψε πολλά έργα (εθνολογικά, κοινωνιολογικά, μελέτες, μυθιστορήματα, διηγήματα). Το πιο φημισμένο έργο του είναι το μυθιστόρημα Βαθιά ποτάμια, μεταφρασμένο σ’ όλο τον κόσμο.

[4] Χούλιο Κορτάσαρ (Βρυξέλλες, 26 Αυγ. 1914 - Παρίσι, 12 Φεβ. 1984): Ο Τσε εις τους αιώνες των αιώνων: 5 ποιήματα - 1 τραγούδι.

[5] «Τα λόγια δράση, τα έργα τους τραγούδια» (Fidel, Fidel, los pueblos te agradecen / Palabras en acción y hechos que cantan – Φιντέλ, Φιντέλ, οι λαοί σ’ ευγνωμονούνε: / τα λόγια δράση, τα έργα σου τραγούδια) Νερούδα.

[6] Αβέλ Σανταμαρία Κουαδράδο (Abel Santamaría Cuadrado (20 Οκτ. 1927, Ενκρουσιχάδα, Λας βίγιας - 26 Ιουλ. 1953, Σαντιάγο δε Κούβα). Από τους σημαντικούς ηγέτες του Επαναστατικού Κινήματος της Κούβας. Αδελφός της Αϊδέ. Στο σπίτι τους στην Αβάνα (γωνία O και 25ης οδού), ο Φιντέλ Κάστρο και άλλα μέλη του Κινήματος σχεδίασαν και προγραμμάτισαν την επανάσταση και την κατάληψη στη Μονκάδα, τον Ιούλιο του 1953, όπου συμμετείχαν και τα δυο αδέλφια, με σκοπό την έναρξη της Επανάστασης και την ανατροπή του Μπατίστα. Μετά την αποτυχία του εγχειρήματος, ο Αβέλ και η Αϊδέ φυλακίστηκαν μαζί με πολλούς άλλους επαναστάτες. Ο Αβέλ δολοφονήθηκε στη φυλακή, αφού βασανίστηκε φριχτά από την αστυνομία για να αποκαλύψει το μέρος όπου κρύβονταν οι υπόλοιποι επαναστάτες. Λέγεται ότι η αστυνομία τού ξερίζωσε τα μάτια και τα έδειξε στην αδελφή του, αλλά αυτή ποτέ δεν αποκάλυψε τους συντρόφους της.

Μέλβα Ερνάντες (28 Ιουλ. 1921, Λας Βίγιας - 9 Μαρ. 2014, Αβάνα), Φιντέλ, Αϊδέ. Η έξοδος από τη φυλακή (15 Μαΐου 1955), μετά την καταδίκη για την κατάληψη του Μονκάδα (26 Ιούλη 1953).

Αϊδέ Σανταμαρία Κουαδράδο: (Haydee Santamaria Cuadrado, Λας Βίγιας, 30 Δεκ. 1923 - Αβάνα, 28 Ιουλ. 1980. Μια μεγάλη προσωπικότητα της Επανάστασης και της πολιτιστικής ζωής του νησιού. Ίδρυσε το Casa de las Américas· εκδοτικός οίκος αρχικά, με την από το 1961, μέχρι και σήμερα, ομώνυμη, 3μηνιαία, επιθεώρηση τέχνης, εξελίχθηκε σε διάσημο πολιτιστικό κέντρο, το οποίο χτίστηκε σε 4 μόλις μήνες από το θρίαμβο της Επανάστασης. Η Αϊδέ ηγήθηκε του Κέντρου μέχρι την αυτοκτονία της, λίγο μετά από ένα σοβαρό αυτοκινητιστικό ατύχημα.

Στόχος του Οίκου, η ανταλλαγή καλλιτεχνών και συγγραφέων από την αμερικανική ήπειρο. Αυτό το Σπίτι μάς έχει βοηθήσει να ανακαλύψουμε την Αμερική, είχε πει ο Γκαλεάνο, το 2012. Το κέντρο περιλαμβάνει τη συλλογή Colección Arte de Nuestra América (μπορείτε να δείτε εδώ μικρό δείγμα), από τις πληρέστερες εκθέσεις λατινοαμερικανικής ζωγραφικής και γραφιστικής, με έργα από το 1960. Σήμερα, πρόεδρος, μετά το θάνατο του ποιητή και δοκιμιογράφου, Ρομπέρτο Φερνάντες Ρεταμάρ, είναι ο Αβέλ Πριέτο (Abel Prieto, Πινάρ δελ Ρίο, 11 Νοε. 1950), πολιτικός, συγγραφέας Ε.Φ., εκδότης, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Αβάνας και υπ. Πολιτισμού, 1997-2012.

Το ίδρυμα Casa de las Américas και η UNEAC (ιδρύθηκε το 1961 με πρωτοβουλία του Νικολάς Γκιγιέν, ο οποίος διετέλεσε και πρόεδρος, μέχρι και το θάνατό του, το 1989) είναι τα δυο καλλιτεχνικά φυτώρια, οι δυο πάλλουσες πολιτιστικές καρδιές όχι μόνο της Κούβας, αλλά και ολόκληρης της Λατινικής Αμερικής.

[7], [8], [9] Γκράνμα, Σιενφουέγος, Πλάγια Χιρόν: Τα φρούρια του ιμπεριαλισμού δεν είναι απόρθητα: Μικρή ιστορική αναδρομή στη νικηφόρα Κουβανική Επανάσταση ‒ Με αφορμή τα 88α γενέθλια του Φιντέλ ‒ Επίμετρο: Εκλογικό σύστημα & Εκλογές - Ασφάλεια - Εκπαίδευση - Υγεία (88 ΦΩΤΟ)

[10] Τσε Γκεβάρα, «Μπαίνουμε στην εποχή των πουλιών». Ημερολόγιο Βολιβίας, 1 Μάη 1967: Ημερολόγιο Βολιβίας. Οι στίχοι του Νικολάς Γκιγιέν μέσα απ' τα γεγονότα (Αφιέρωμα - Β' Μέρος με 118 φωτό)

[11] «Στο ’χε τάξει ο Μαρτί κι ο Φιντέλ το ’χε ορκιστεί»: Νικολάς Γκιγιέν: Αχ, Κούβα (3+1 ποιήματα)

[12] Αλίσια Αλόνσο (Αβάνα, 21 Δεκ. 1921- 17 Οκτ. 2019). Σημ.[11]: Πρίμα μπαλαρίνα και χορογράφος του Εθνικού Μπαλέτου Κούβας.

[13] Κάρλος Πουέμπλα.

[14] Nueva Trova: Μουσικό κουβανέζικο κίνημα που προέκυψε γύρω από 1967-1968, μετά την Επανάσταση του 1959 και τις επακόλουθες πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές.

Το Nueva Trova έχει τις ρίζες του στην παραδοσιακή μουσική Τροβά (από τους πλανόδιους μουσικούς του 19^ου αιώνα –τροβαδούροι– και τους τραγουδιστές του μπολερό), αλλά διαφέρει, επειδή έχει καθαρά πολιτικό περιεχόμενό. Συνδυάζει τα παραδοσιακά λαϊκά μουσικά ιδιώματα με τον «προοδευτικό» και συχνά πολιτικοποιημένο στίχο, με επιρροές από τον Ντύλαν την Μπαέζ, τους Μπητλς, τη Χιλιανή Βιολέτα Πάρα κ.ά. Κύριοι εκπρόσωποί του οι Πάμπλο Μιλανές, Σίλβιο Ροντρίγκες, Κάρλος Πουέμπλα [σχετικές ετικέτες]. Δημιουργός και χορηγός αυτού του κινήματος ήταν η Aϊδέ Σανταμαρία.

[15] ¡Patria o muerte! Κόλπος των Χοίρων, 15 & 16 Απριλίου 1961: «Πατρίδα ή Θάνατος»

[16] Μάριο Μπενεδέτι (Ουρουγουάη, Πάσο δε λος Τόρος, 14 Σεπ. 1920 - Μοντεβιδέο, 17 Μαΐ. 2009): Ο Τσε εις τους αιώνες των αιώνων: 5 ποιήματα - 1 τραγούδι

[17] Nuestra America: Αναφορά στο έργο του Μαρτί Η δική μας Αμερική

1993. Συλλαλητήριο στην Αβάνα. Με το φακό του Ρενέ Μπουρί (Ζυρίχη, Ελβετία, 9 Απρ. 1933 - 20 Οκτ. 2014). Magnum Photos

*

Πρώτη ελληνική μετάφραση
Μπάμπης Ζαφειράτος - Μποτίλια Στον Άνεμο

*

Περισσότερα από Μποτίλια:

Τα φρούρια του ιμπεριαλισμού δεν είναι απόρθητα: Μικρή ιστορική αναδρομή στη νικηφόρα Κουβανική Επανάσταση ‒ Με αφορμή τα 88α γενέθλια του Φιντέλ ‒ Επίμετρο: Εκλογικό σύστημα & Εκλογές - Ασφάλεια - Εκπαίδευση - Υγεία (88 ΦΩΤΟ)

1964. Με το φακό του Έλιοτ Έργουιτ (Παρίσι, 1928). Magnum Photos

*

Φιντέλ
Τσε
Γκιγιέν Ν.
Κούβα
Νερούδα

*

Ο Φιντέλ του Ντανιέλ Τσαβαρία
και

Όλα τα Πρόσωπα της Μποτίλιας

***