Τσε Γκεβάρα: Ένα ποίημα για τον Φιντέλ − Σημειώσεις και Επίμετρο για την κρίσιμη αναμέτρηση στη Σάντα Κλάρα, 28-29 Δεκ. 1958 − El Vaquerito (φωτό)

Μεξικό, 1956. Ο Φιντέλ και ο Τσε στη φυλακή Miguel Ε. Schultz, μετά τη σύλληψή τους.
Το κοινό κελί και η απαρχή της καθοριστικής αδερφικής τους σχέσης.

«Ένας νεαρός Κουβανός ηγέτης με προσκάλεσε να προσχωρήσω στο κίνημά του, που αφορά την ένοπλη απελευθέρωση της πατρίδας του. Εγώ, φυσικά, δέχτηκα».
(Τσε: Γράμμα στους γονείς του, 6 Ιουλίου 1956).

Δημοσίευση: Τετάρτη, 28/12/2016, 20:20
Ανανέωση: Τετάρτη, 28/12/2016, 23:33

Ερνέστο Τσε Γκεβάρα

Vámonos

Μετάφραση - Σημειώσεις
Μπάμπης Ζαφειράτος - Μποτίλια Στον Άνεμο

Canto a Fidel Ernesto Che Guevara Vámonos ardiente profeta de la aurora, por recónditos senderos inalámbricos a liberar el verde caimán que tanto     amas. Vámonos, derrotando afrentas con la frente plena de martianas estrellas     insurrectas, juremos lograr el triunfo o encontrar la     muerte. Cuando suene el primer disparo y se     despierte en virginal asombro la manigua     entera, allí, a tu lado, serenos combatientes, nos tendrás. Cuando tu voz derrame hacia los cuatro     vientos reforma agraria, justicia, pan,     libertad, allí, a tu lado, con idénticos acentos, nos tendrás. Y cuando llegue el final de la jornada la sanitaria operación contra    el tirano, allí, a tu lado, aguardando la postrer     batalla, nos tendrás. El día que la fiera se lama el flanco     herido donde el dardo nacionalizador     le dé, allí, a tu lado, con el corazón altivo, nos tendrás. (No pienses que puedan menguar nuestra     entereza las decoradas pulgas armadas de     regalos; pedimos un fusil, sus balas y una     peña. Nada más). Y si en nuestro camino se interpone     el hierro, pedimos un sudario de cubanas     lágrimas para que se cubran los guerrilleros huesos en el tránsito a la historia     americana. Nada más. México, 1956

Τραγούδι για τον Φιντέλ  Ερνέστο Τσε Γκεβάρα Πάμε λοιπόν, φλογερέ προφήτη της αυγής για τα κρυφά αποκομμένα μονοπάτια να ελευθερώσουμε αυτόν τον πράσινο    αλιγάτορα* που τόσο αγαπάς. Πάμε λοιπόν τους εξευτελισμούς να αντιμετωπίσουμε οπλισμένοι με τα εξεγερμένα αστέρια     του Μαρτί* κι ας ορκιστούμε πως ή θα βγούμε νικητές     ή που μας περιμένει ο θάνατος. Όταν θα πέσει η πρώτη ντουφεκιά και     θα σκιρτήσει μες στον παρθενικό της ύπνο η ζούγκλα     απ’ άκρη σ’ άκρη, εκεί, στο πλάι σου, αποφασισμένους μαχητές λογάριαζε κι εμάς. Όταν η φωνή σου στους τέσσερεις ανέμους     αντηχήσει γι’ αγροτική αλλαγή, δικαιοσύνη, ψωμί     και λευτεριά, εκεί, στο πλάι σου, με μια φωνή, λογάριαζε κι εμάς. Κι όταν θα φτάσεις στου ταξιδιού το τέρμα στην κρίσιμη αναμέτρησή σου* με τον    τύραννο εκεί, στο πλάι σου, προσμένοντας την    τελευταία μάχη, λογάριαζε κι εμάς. Τη μέρα που το κτήνος θα γλείφει     την πληγή απ’ της εθνικοποίησης το βέλος που     θα ρίξεις, εκεί, στο πλάι σου, με την καρδιά αγέρωχη, λογάριαζε κι εμάς. (Μη φανταστείς ότι μπορεί να κόψουν     την ορμή μας αυτοί οι στολισμένοι ψύλλοι που     παριστάνουν το στρατό· ένα τουφέκι χρειαζόμαστε, τις σφαίρες τους     κι ένα βράχο. Τίποτ’ άλλο). Κι άμα το δρόμο μας το σίδερο     θα κόψει, το μόνο που ζητάμε είν’ ένα σάβανο     απ’ τα δάκρυα της Κούβας για να σκεπάζει τ’ αντάρτικα κουφάρια μας, καθώς θα διασχίζουν την αμερικάνικη     ιστορία. Τίποτ’ άλλο. Μετάφραση, Μπάμπης Ζαφειράτος, 26 Δεκεμβρίου 2016.

1964. Από το φακό του Έλιοτ Έργουιτ (Παρίσι, 1928) -Magnum Photos

_________________________________________________________

Σημειώσεις - Επίμετρο

verde caiman = πράσινος αλιγάτορας: πρόβλεπε και Νικολάς Γκιγιέν: Μια Μακριά Πράσινη Σαύρα
*
de martianas (estrellas insurrectas): από τις ιδέες του Χοσέ Μαρτί = οπλισμένοι με τα εξεγερμένα αστέρια του Μαρτί

Χοσέ Μαρτί (José Julián Martí Pérez - Jose Marti)
Εθνικός ήρωας - Εθνικός ποιητής της Κούβας
Αβάνα, 28 Ιαν.1853 - Ντος Ρίος, 19 Μαΐ 1895
Σχέδιο - Σύνθεση, Μπάμπης Ζαφειράτος, 18.V.2015
(Μελάνι, 29 χ 21 εκ. / Συν. 41,5 χ 32 εκ.)

Βασικό έργο του Μαρτί, το δοκίμιο Η δική μας Αμερική (Nuestra América, 30 Ιαν. 1891). Θεμέλιο του Επαναστατικού Κόμματος της Κούβας, αλλά και των κρατών που συνθέτουν την άλλη Αμερική: Από το Ρίο Γκράντε (βόρεια σύνορα του Μεξικού) μέχρι την Παταγονία.

***

Σάντα Κλάρα, 28-29 Δεκέμβρη 1958
Η κρίσιμη αναμέτρηση
(Τσε Γκεβάρα: Η Επανάσταση στην Κούβα)

Σάντα Κλάρα: Μνημείο Τρεν Μπλιντάδο (Tren Blindado - Θωρακισμένο Τρένο), του Κουβανού γλύπτη Χοσέ Δελάρα.
28 Δεκέμβρη 1958. Ο Τσε με 300 άντρες, απέναντι σε 3.000 στρατιώτες του Μπατίστα, κατέλαβε την πόλη. Την επομένη εκτροχίασαν το τρένο που θα μετέφερε
408 στρατιώτες και πολεμοφόδια με προορισμό την ανακοπή την ανταρτών.
(Φωτό: Μπάμπης Ζαφειράτος, 15 Ιουλ. 2015)

Ενώ τα στρατεύματα του Διευθυντηρίου είχαν αναλάβει να πάρουν το στρατώνα Νο 31 της Αγροτικής Φρουράς, εμείς ετοιμαζόμασταν να περικυκλώσουμε όλα τα οχυρά σημεία της Σάντα Κλάρα. Παράλληλα συγκεντρώναμε τις προσπάθειές μας ενάντια στους υπερασπιστές ενός θωρακισμένου τραίνου στήν είσοδο τού δρόμου τού Καμαχουανί, θέση που υποστηριζόταν σταθερά από το στρατό.

Σάντα Κλάρα: Μνημείο Τρεν Μπλιντάδο (Tren Blindado - Θωρακισμένο Τρένο), του Κουβανού γλύπτη Χοσέ Δελάρα.
Ιούλ. 1988. Για το Μνημείο χρησιμοποιήθηκαν τέσσερα βαγόνια του αυθεντικού τρένου, στρατιωτικά σχέδια και χάρτες, φωτογραφίες και όπλα.
(Φωτό: Μπάμπης Ζαφειράτος, 15 Ιουλ. 2015)

Στις 29 του Δεκέμβρη άρχισε η μάχη. Στις 29 του Δεκέμβρη άρχισε η μάχη. Το Πανεπιστήμιο είχε αρχικά χρησιμέψει σα βάση επιχειρήσεων. Στη συνέχεια εγκαταστήσαμε το Γενικό Επιτελείο μας πιο κοντά στο κέντρο της πόλης. Οι άντρες μας μάχονταν ενάντια σε τμήματα που υποστηρίζονταν από μονάδες θωρακισμένων και τα έτρεπαν σε φυγή, άλλα πολλοί ήταν αυτοί που πλήρωσαν με τη ζωή τους αυτά τα κατορθώματα. Νεκροί και τραυματίες άρχισαν να γεμίζουν τα νεκροταφεία και τα αυτοσχέδια νοσοκομεία.

Σάντα Κλάρα
[Η κρίσιμη αναμέτρηση – Ένα επεισόδιο]

Σάντα Κλάρα: Μνημείο Τρεν Μπλιντάδο (Tren Blindado - Θωρακισμένο Τρένο), του Κουβανού γλύπτη Χοσέ Δελάρα.
Η αυθεντική μπουλντόζα D-6 Caterpillar. Με αυτήν οι αντάρτες αφαίρεσαν τις ράγες, για τον απαραίτητο εκτροχιασμό και την παράδοση των ανδρών του Μπατίστα.(Φωτό: Μπάμπης Ζαφειράτος, 15 Ιουλ. 2015)

Θυμάμαι ένα επεισόδιο πολύ χαρακτηριστικό της ψυχικής κατάστασης του στρατού μας στη διάρκεια αυτής της τελευταίας επίθεσης. Είχα επιπλήξει ένα στρατιώτη που κοιμόταν την ώρα της μάχης. Μου απάντησε πως τον είχαν αφοπλίσει γιατί του είχε ξεφύγει ένας πυροβολισμός. Του είπα, με το συνηθισμένο ξερό μου τρόπο: «Πήγαινε στήν πρώτη γραμμή με γυμνά χέρια και βρες εκεί όπλο... αν είσαι ικανός». Στη Σάντα Κλάρα ενώ είχα πάει στο στρατιωτικό νοσοκομείο να δώσω κουράγιο στους λαβωμένους, ένας ετοιμοθάνατος μ’ άγγιξε στο χέρι και μου είπε: «Θυμάσαι, ταγματάρχη; Μ’ έστειλες να βρω όπλο στο Ρεμέντιος... και το πήρα». Ήταν ο ίδιος αγωνιστής, που πέθανε λίγα λεπτά αργότερα. Μου φάνηκε ευτυχισμένος που είχε αποδείξει το θάρρος του. Τέτοιος είναι ο αντάρτικος στρατός μας.

[30 Δεκέμβρη: Ολοήμερη μάχη]

Σάντα Κλάρα: Το Θωρακισμένο τρένο (Πηγή φωτό)

Οι λόφοι τού Κάπιρο εξακολουθούσαν ν’ αντιστέκονται και η μάχη βάσταξε ολόκληρη τη μέρα –30 τού μηνός. Ταυτόχρονα πιάναμε διάφορα σημεία της πόλης. Ήδη είχαν κοπεί οι επικοινωνίες ανάμεσα στο κέντρο της Σάντα Κλάρα και το θωρακισμένο τραίνο. Οι αμυνόμενοι, βλέποντας πως είχαν περικυκλωθεί πάνω στους λόφους του Κάπιρο, προσπάθησαν να ξεφύγουν από τη σιδηροδρομική γραμμή κι έπεσαν μαζί με το πλούσιο φορτίο τους στη διακλάδωση που είχαμε φροντίσει ν’ ανατινάξουμε.

Σάντα Κλάρα: Το Θωρακισμένο τρένο (Πηγή φωτό)

Η μηχανή και πολλά βαγόνια Εκτροχιάστηκαν. Έγινε τότε μια πολύ ενδιαφέρουσα μάχη: οι άντρες του θωρακισμένου τραίνου διώχτηκαν με τα κοκτέιλ Μολότοφ. Παρά τη θαυμάσια προστασία τους, δεν ήταν διατεθειμένοι να πολεμήσουν παρά από απόσταση, από θέσεις ευνοϊκές κι εναντίον ενός εχθρού ουσιαστικά άοπλου, σε άψογο στυλ αποίκων εναντίον των Ινδιάνων του Αμερικάνικου Γουέστ. Βαλλόμενο από τους άντρες που από γειτονικές θέσεις και διπλανά βαγόνια έριχναν μπουκάλια μ’ αναμμένη βενζίνα, το τραίνο μεταβλήθηκε –χάρη στις λαμαρίνες της θωράκισης – σε πραγματικό φούρνο για τους στρατιώτες. Μέσα σε λίγες ώρες ολόκληρο το πλήρωμα παραδινόταν μαζί με τα 22 βαγόνια του, τα αντιαεροπορικά του κανόνια, τα πολυβόλα D.CA. και τις μυθικές ποσότητες των εφοδίων του (μυθικές για μας, βέβαια).

[«Ο Μικρός Γελαδάρης» και η «Ομάδας Αυτοκτονίας»]

Ρομπέρτο Ροντρίγκες - El Vaquerito
Λας Βίγιας,7 Ιουλ. 1935 - 30 Δεκ. 1958, Σάντα Κλάρα (Πηγή φωτό)

Καταφέραμε να καταλάβουμε τον κεντρικό ηλεκτρικό σταθμό κι ολόκληρο το Βορειοδυτικό τμήμα της πόλης. Αναγγείλαμε από το ραδιόφωνο πως η Σάντα Κλάρα βρισκόταν σχεδόν ολόκληρη στα χόρια της Επανάστασης. Στη διάρκεια αυτής της αναγγελίας που έκανα σαν ανώτερος διοικητής των Ενόπλων Δυνάμεων του Λας Βίλιας έκανα με θλίψη γνωστό στο λαό της Κούβας το θάνατο του λοχαγού Ρομπέρτο Ροντρίγκες, του «Μικρού Γελαδάρη» [El Vaquerito], μικρού στο ανάστημα και στην ηλικία, αρχηγού της «Ομάδας Αυτοκτονίας» που είχε διακινδυνέψει τη ζωή του χίλιες φορές στον αγώνα για τη λευτεριά. Η «Ομάδα Αυτοκτονίας» ήταν ένα πρότυπο Επαναστατικής ευψυχίας που αποτελούνταν αποκλειστικά από δοκιμασμένους εθελοντές. Ωστόσο, κάθε φορά που σκοτωνόταν ένας άντρας –πράμα που συνέβαινε σε κάθε μάχη– μέχρι την υπόδειξη του νέου δόκιμου, εκείνοι που αποκλείονταν δεν μπορούσαν να κρύψουν τη θλίψη τους, ούτε να κρατήσουν τα δάκρυά τους. Πόσο παράξενο ήταν να βλέπει κανείς αυτούς τους ευγενικούς πολεμιστές με το ηλιοψημένο δέρμα ν’ αφήνουν να μιλάει ή νιότη τους χύνοντας δάκρυα απελπισίας γιατί δεν είχαν την τιμή να διαλεχτούν για την πρώτη θέση της μάχης και του θανάτου.

[Η στρατολόγηση]

Ο… Έλβις Πρίσλεϋ που εμφανίστηκε στη Σιέρα Μαέστρα απαιτώντας να στρατολογηθεί στο αντάρτικο. (Πηγή)

 

Το Μνημείο του θρυλικού Βακερίτο (Monumento al Vaquerito, 1983, διαστ. 3.50 χ 1.20 μ.) στο Parque del Carmen, στην Σάντα Κλάρα, έργο του Χοσέ Δελάρα (Πηγή)

 

Εκείνη την εποχή, ήρθε μαζί μας κι ένα από τα πιο συμπαθητικά κι αγαπητά πρόσωπα του επαναστατικού μας πολέμου: ο «μικρός γελαδάρης». Ο μικρός γελαδάρης έπεσε πάνω μας μαζί μ’ ένα σύντροφό του μια μέρα. Μας αναζητούσε ένα μήνα! Ήταν από το Καμαγκουέι, από το Μορόν για την ακρίβεια. Όπως ήταν ο κανόνας σε παρόμοιες περιπτώσεις, του κάναμε διάφορες ερωτήσεις και του δώσαμε μερικές βάσεις πολιτικού προσανατολισμού. Αυτή τη δουλειά την αναλάβαινα συνήθως εγώ. Ο «μικρός γελαδάρης» δεν είχε ιδέα από πολιτική. Έμοιαζε να μην είναι παρά ένα χαρούμενο και γεροδεμένο παιδί που ’θελε να ζήσει μια θαυμαστή περιπέτεια. Έφτασε ξυπόλητος. Η Σέλια [Σάντσες] του ’δωσε ένα ζευγάρι παπούτσια μεξικάνικης κατασκευής ξώρραφα. Κανένα άλλο παπούτσι δεν του ερχόταν, ο «Βακερίτο» ήταν τόσο μικρός! Με τα καινούργια του παπούτσια και το καπέλο τού γκαχίρο έμοιαζε πραγματικά με μεξικάνο γελαδάρη. Γι’ αυτό και τον βγάλαμε «Μικρό Γελαδάρη».

Ο «Βακερίτο» δεν μπόρεσε να δει το τέλος του επαναστατικού αγώνα. Σκοτώθηκε την παραμονή που πατήσαμε τη Σάντα Κλάρα, όντας αρχηγός αποσπάσματος αυτοκτονιας της φάλαγγας 8.

Από το πέρασμά του ανάμεσά μας, θυμόμαστε την εξαιρετική αγάπη του για τη ζωή, την ακράτητη ευθυμία του και κείνο τον περίεργο και ρομαντικο τρόπο με τον οποίο αντιμετώπιζε τον κίνδυνο. Ο «Βακερίτο» ήταν ένας καταπληκτικός ψεύτης. Σαν άνοιγε το στόμα του, έκανε την αλήθεια αγνώριστη... Αλλά βλέποντας τη δράση του, στην αρχή σαν ταχυδρόμου, σαν στρατιώτη αργότερα ή σαν αρχηγού αποσπάσματος αυτοκτονίας, καταλάβαινε κανείς, πώς γι’ αυτόν δεν υπήρχαν σαφή όρια ανάμεσα στο φανταστικό και στον πραγματικό χρόνο. Κι όλα τα κατορθώματα που εφεύρισκε το ανήσυχο πνεύμα του, τα πραγματοποιούσε στο πεδίο της μάχης. Η εξαιρετική γενναιότητά του είχε κιόλας γίνει μυθική όταν ολοκληρώθηκε η εποποιίας μέσα σ’ έναν θρίαμβο που εκείνος δεν ήταν γραφτό να δει.

Μια φορά λίγο μετά τον ερχομό του, μου ήρθε να τον ρωτήσω κάτι στη διάρκεια ενός από τα νυχτερινά μαθήματα ανάγνωσης που κάναμε στη φάλαγγα. Αμέσως ο «Βακερίτο» άρχισε να μου διηγείται τη ζωή του. Καθώς δεν μ’ ενδιέφεραν αυτά, βάλθηκα να κάνω λογαριασμούς μ’ ένα μολύβι. Σαν τέλειωσε, μετά από μπόλικα σπαρταριστά ανέκδοτα, τον ρώτησα πόσων χρονών είναι. Δεν ήταν παραπάνω από είκοσι. Μα αν κάναμε τον απολογισμό όλων των κατορθωμάτων του, θα ’πρεπε να παραδεχτούμε πως είχε ζήσει πέντε χρόνια πριν από τη γέννησή του.

Τσε Γκεβάρα, Επεισόδια από την Κουβανική Επανάσταση (1963)

Στα ελληνικά:
Η Επανάσταση στην Κούβα
(Άπαντα Τσε Γκουεβάρα, Τόμος 2)
Μετάφραση, Φ. Κομνηνού
Επιμέλεια και θεώρηση ύλης, Σ. Σιδεράς
Εκδόσεις Καρανάση, 1981,
Η κρίσιμη αναμέτρηση (Σάντα Κλάρα, 28-29 Δεκέμβρη 1958): Απόσπασμα από το τελευταίο 27ο κεφ. του βιβλίου (σελ. 222-224)
Η στρατολόγησηση: Απόσπασμα από το 12ο κεφ. (σελ. 82-83)
Ολόκληρο το Τελευταίο κεφάλαιο (σελ. 213-225):
Κούβα, 1 Γενάρη 1959: Εκείνοι που απ’ το λήθαργό τους βγήκαν − Ο Φιντέλ με το φακό του Μπαρτ Γκλιν (130 φωτό) − Τσε: Σάντα Κλάρα, Η κρίσιμη αναμέτρηση (Αφιέρωμα)

Σάντα Κλάρα: Μνημείο Τρεν Μπλιντάδο (Tren Blindado - Θωρακισμένο Τρένο), του Κουβανού γλύπτη Χοσέ Δελάρα.
Ιούλ. 1988. Η στήλη ιστορεί το περιστατικό: Gloria A Los Heroes - Δόξα Στους Ήρωες(Φωτό Μπάμπης Ζαφειράτος, 15 Ιουλ. 2015)

 

***

Σάντα Κλάρα: Πλατεία της Επανάστασης. Το Μνημείο του Τσε. Αρχιτέκτονας, Χόρχε Κάο Κάμπο. Γλύπτης, Χοσέ Δελάρα −José Ramón de Lázaro Bencomo (José Delarra), Σαν Αντόνιο δε λος Μπάνος, 26 Απρ. 1938 – Αβάνα, 26 Αυγ 2003).
Αποκαλυπτήρια, 28 Δεκέμβρη 1988. Για την 30ή επέτειο από τη μάχη.
Στο ανάγλυφο, αριστερά, σκηνές από την κρίσιμη αναμέτρηση. Στη δεξιά στήλη, επιγραφή με απόσπασμα από την επιστολή του Τσε, πριν φύγει για Βολιβία.
Για το Μνημείο −θα πει ο Δελάρα− χρησιμοποίησα πολύ καθαρά γεωμετρικά στοιχεία −ορθογώνια και τετράγωνα− που συμβολίζουν την προσωπικότητα του Τσε: πολύ σταθερή, πολύ ισχυρή.
(Φωτό Μπάμπης Ζαφειράτος, 15 Ιουλ. 2015).

Σάντα Κλάρα: Πλατεία της Επανάστασης. Το Μνημείο του Τσε. Αρχιτέκτονας, Χόρχε Κάο Κάμπο. Γλύπτης, Χοσέ Δελάρα.
Στη βάση του μνημείου βρίσκεται μουσείο (είσοδος πίσω αριστερά) με προσωπικά είδη του Τσε. Σχεδιάστηκε από την αρχιτεκτόνισσα Μπλάνκα Ερνάντες Γκιβερνάου. Δεξιά, κατασκευάστηκε το κενοτάφειο - σπηλιά, όπου μέσα σε κόγχες φυλάσσονται τα οστά του Τσε και 38 συντρόφων που βρέθηκαν στη Βολιβία, 30 χρονια μετά το θάνατό τους. Μεταφέρθηκαν στην Κούβα αρχές Ιουλίου του 1997.(Φωτό Μπάμπης Ζαφειράτος, 15 Ιουλ. 2015)

Σάντα Κλάρα: Πλατεία της Επανάστασης. Το Μνημείο του Τσε. Αρχιτέκτονας, Χόρχε Κάο Κάμπο. Γλύπτης, Χοσέ Δελάρα.
Νύχτα 21ης ​​Δεκεμβρίου 1958. Καμπαϊγουάν, Σάνκτι Σπίριτους. Ο Τσε κινούμενος μεταξύ των κτιρίων, για την κατάληψη των στρατώνων και κάτω από τα εχθρικά πυρά, πηδώντας έναν τοίχο, γλύστησε σπάζοντας το χέρι του.
Ο κομαντάντε γιατρός Όσκαρ Φερνάντες Μελ θα του βάλει το χέρι στο γύψο και θα του περιποιηθεί ένα τραύμα στο μέτωπο. Με σπασμένο χέρι, ένα μαντήλι στο λαιμό για στήριγμα και μια χειροβομβίδα κρεμασμένη από τη ζώνη, θα ξαναριχτεί στη μάχη. Σε αυτή τη μεγάλη στιγμή, γενειοφόρο και με τα μαλλιά έως τους ώμους, θα τον απεικονίσει ο Δελάρα στον ύψους 6,70 μέτρων μπρούτζινο ανδριάντα του.(Φωτό Μπάμπης Ζαφειράτος, 15 Ιουλ. 2011)

***

Καμπαϊγουάν, 21 Δεκ. 1958. Από τον Perfecto Romero Ramírez (Καμπαϊγουάν 1936)

Σάντα Κλάρα. Με την Αλέιδα Μαρτς. (Πηγή φωτό)

Σάντα Κλάρα. Ένας υπνάκος δίπλα στο θωρακισμένο τρένο. (Πηγή φωτό)

Με τον γιατρό Όσκαρ Φερνάντες Μελ. (Πηγή φωτό)

Με τον γιατρό Όσκαρ Φερνάντες Μελ. Αργότερα θα βρεθούν μαζί και στο Κονγκό. (Πηγή φωτό)

Νεαροί επαναστάτες: Σε μια λαμπρή ψυχή ενώθηκαν οι δύο (Νικολάς Γκιγιέν)

1989. Φιντέλ: Ένα σύγγραμμα περί ηθικής και δυο μεγάλα αρχίδια στην υπηρεσία της ανθρωπότητας (Ντανιέλ Τσαβαρία)

***

Ερνέστο Γκεβάρα δε λα Σέρνα, γνωστός και ως «Τσε»
(Che Guevara - Ernesto Guevara de la Serna)
Γεννήθηκε στις 14 Ιουνίου 1928 στο Ροσάριο της Αργεντινής
Δολοφονήθηκε από τη CIA, στις 9 Οκτωβρίου 1967, στη Λα Ιγέρα της Βολιβίας
Σχέδιο (5^ο από 5 του Τσε), Μπάμπης Ζαφειράτος, 15.Χ.2015 (Μελάνι, 29 χ 21 εκ.)

«Στον ένοπλο αγώνα αναπτύσσει κανείς μια απαξία απέναντι στην ίδια του τη ζωή. Ο θάνατος παραμονεύει στη γωνία και κανένας δε νοιάζεται γι’ αυτό».
Από ομιλία του Τσε σε ομάδα Χιλιανών, για τον ένοπλο αγώνα (1962)

Τσε Γκεβάρα: Ημερολόγιο Βολιβίας ‒ Οι στίχοι του Νικολάς Γκιγιέν μέσα απ' τα γεγονότα (Αφιέρωμα - Β' Μέρος)

***

Μετάφραση - Σημειώσεις
Μπάμπης Ζαφειράτος - Μποτίλια Στον Άνεμο

Βλέπε και:
Το Επικό Τραγούδι του Νερούδα:

Πάμπλο Νερούδα: Φιντέλ, Φιντέλ, οι λαοί σ’ ευγνωμονούνε - Ποίημα XIX)

*

Ο Φιντέλ του Πάμπλο Νερούδα: Για να μπορούν τα γιασεμιά να λάμπουν − Ένα Επικό Τραγούδι και η ιστορία του (2 VIDEO-ντοκουμέντα και Φωτό) – Ποίημα IV

(Μεταφράζονται και άλλα ποιήματα της συλλογής)

*

Επίσης:
Φιντέλ: Αυτός που τους σκλάβους ανύψωσε στην κορφή της μυρτιάς και της δάφνης
Το καταπληκτικό πορτραίτο του Φιντέλ από  τον Νικολάς Γκιγιέν και το τραγούδι του Κάρλος Πουέμπλα, Ως τη νίκη Κομαντάντε

*

Τα φρούρια του ιμπεριαλισμού δεν είναι απόρθητα: Μικρή ιστορική αναδρομή στη νικηφόρα Κουβανική Επανάσταση ‒ Με αφορμή τα 88α γενέθλια του Φιντέλ ‒ Επίμετρο: Εκλογικό σύστημα & Εκλογές - Ασφάλεια - Εκπαίδευση - Υγεία (88 ΦΩΤΟ)

*

Φιντέλ (49)
Τσε (26)
Γκιγιέν Ν. (21)
Κούβα(120)
Νερούντα (14)

*

Ο Φιντέλ του Ντανιέλ Τσαβαρία
και

Όλα τα Πρόσωπα της Μποτίλιας

***