Ο Σαμαραγδής αγαπάει το χαβιάρι με ολίγη από τάκο ή ο μέγας (προς την εξουσία) αλληθωρίζων. Η Μποτίλια Στον Άνεμο αποκαλύπτει την μεθεπόμενη ταινία του

«Ο θεός αγαπάει το χαβιάρι, αλλά μισεί το προλεταριάτο»

Nicholas Bell, Αμερικανός κριτικός (1)

«Το φανταράκι στο στρατό να μην το λησμονείτε

με χρήματα κι επιταγές να το παρηγορείτε».

 Μαντινάδα «του Στρατού»

 «Σαν ήλιος βγήκες φωτεινός, στ' Αμερικής τ' αλώνι,

κι ήρθες κι έλαμψες και ήρθες νικητής, και σ' αγαπάμε όλοι».

Γιάννης Σαμαραγδής. Ο και «μέγας ανηφορίζων»

Με αυτό το δύστυχο ευχαρίστησε ο Σαμαραγδής (ο μεγάλος μας πρόεδρος) τον… Σαμαραγδή (τον μεγάλο μας σκηνοθέτη), σε ειδική εκδήλωση, για να τιμήσει την τεράστια προσφορά του δεύτερου στον πολιτισμό (ο Αγγελόπουλος έφυγε. Ζήτω ο Σαμαραγδής), και για να ευχαριστήσει ο δεύτερος τον πρώτο όταν ο πρώτος τον προσφώνησε με την αποδιδόμενη στον Καζντζάκη έκφραση «ο μέγας ανηφορίζων».

Τώρα, αν όντως αναφέρεται στο έργο του Καζαντζάκη τέτοιο γλωσικό υβρίδιο, θα λέμε ότι ο και περί τον Ελύτη ειδήμων μπορεί να φέρει επαξίως τον τίτλο: «ο μέγας καζαντζακίζων».
 

Στην ίδια εκδήλωση (δύο σε ένα) τιμήθηκε και ο Βέλιος Καραβίας (1948-2009), ο ηρωικός Έλληνας που έσωσε 29 ναυτικούς από ένα φλεγόμενο δεξαμενόπλοιο.

Ο συμβολισμός και η σημειολογία της παράλληλης τιμής και στον αγιογράφο-σκηνοθέτη, είναι προφανή: Ο ηρωικός μας εικονοκλάστης, το μεγάλο κεφάλαιο της Ελληνικής Κινηματογραφίας σώζει το εφοπλιστικό τοιούτο από το φλεγόμενο και βυθιζόμενο «δεξαμενόπλοιο η ΕΛΛΑΣ» (το μεγαλείο σου).

Και για να μην νομίζουν, όσοι νομίζουν, ότι ο τρισμέγιστος ασχολείται μόνο με τυχοδιώκτες εμπόρους, να και κανένας καλλιτέχνης αγιοβιογραφούμενος. Καζαντζάκης, μάθαμε, η νέα του ταινία.

Διότι ο συνειρμός τελείται αυτομάτως: Ρε παιδί μου –σου λέει ο άλλος–, μεγάλος δεν είναι ο Καζαντζάκης; Ε, κι ο Σαμαραγδής, δεν μπορεί να υπολείπεται…

 *

Τ’ άρβυλα, μωρέ!

Προηγουμένως ο μεγάλος μας δημιουργός είχε γλύψει τα άρβυλα και του Υπουργού Πολιτισμού κ. Παναγιωτόπουλου (του αείποτε κόκκινου Πάνου), «ο οποίος φέρνει μια νέα αντίληψη στον πολιτισμό, με τη νέα πολιτιστική οικονομική πολιτική του υπουργείου του».

Όχι δηλαδή ότι έτσι θα γίνει πρόεδρος του Δ.Σ. του Εθνικού (2) Θεάτρου. Τι ανάγκη έχει αυτός με την αξία του;

Και δεν είναι η πρώτη φορά που επιδίδεται στο σπορ του γυαλίσματος  των αρβύλων της εξουσίας ο Σαμαραγδής (σκηνοθέτης, αν και ο άλλος παρακολουθεί από κοντά).

(Διαβάστε στο τέλος μικρό απάνθισμα).

*

Μια, υπό ανήσυχη οπτική γωνία, προσέγγιση του φαινομένου Σαμαραγδής

Πολλά γράφτηκαν για την εκδήλωση, για τον μεγάλο μας, για τον Καζαντζάκη και τους ήρωές του, για τη μαντινάδα. Μύρια όσα ακούστηκαν, επίσης, περί εξουσίας και τέχνης, και λοιπά...

Εμείς, εδώ στην Μποτίλια, θα αποπειραθούμε μια άλλη προσέγγιση, λογοτεχνική, επειδή πιστεύουμε ­–παρά τις δυσμενείς κριτικές– πως πρόκειται για υψηλής αισθητικής διστίχημα.

 *

Αισθητική ανάλυση

Έχουμε λοιπόν και λέμε

Α. Καλολογικά στοιχεία 

• Παρομοιώσεις:  Ήλιος φωτεινός, ο οποίος εκτός του ότι είναι φωτεινός, λάμπει κι όλας. 

• Ισόκωλα σχήματα λόγου. Ίσος αριθμός συλλαβών μεταξύ δύο κώλων (περιόδων).

• Μεταφορές παραστατικές και πρωτότυπες: Μεταφέρεται δηλαδή στης Αμερικής τα αλώνια κι επιστρέφει ξανά. Αν ο Μάικλ Ράντφορντ του Ιλ Ποστίνο, είχε γνωρίσει τον Έλληνα συνάδελφό του, αυτόν θα διάλεγε για ποιητή και όχι τον Νερούντα. Κατά την άποψή μας, θα έπαιζε και τους δυο ρόλους. Και του Ποιητή και του ταχυδρόμου, αφού είναι άφθαστος στις μεταφορές.

• Αλληγορία-Μεταφορά-Παρομοίωση και Συμβολισμός: Ταυτόχρονα(!!) Συμπυκνωμένο το έπος του Διγενή Ακρίτα και των Μυστικών του Βαλτού (όχι, δεν είναι παρατονισμός). Χάρος, μαρμαρένια αλώνια, αντρειωμένος, πάλη με τον θάνατο, το μεγαλείο της φυλής, Μακεδονικός Αγώνας, σύνορα, εθνική ανεξαρτησία και ακεραιότητα, και δεν συμμαζεύεται.

Β. Μορφή-Περιεχόμενο

Όλη η τέχνη της κρητικής μαντινάδας σε δυο δεκαπεντασύλλαβους, όπου ο δεύτερος είναι ένας ηρωικός 18σύλλαβος, που σπάει όλα τα γνωστά μέχρι σήμερα μέτρα, και απογειώνει τον ρυθμό σε υπερεαλιστικά μονοπάτια.

Ακόμα και αν το πρώτο «κι ήρθες» πρόκειται για σαρδάμ (είχε πολύ τρακ), πάλι  περισσεύει το επόμενο χασμωδιακό «και ήρθες» (κι έλαμψες και ήρθες), που καθιστά τον δεύτερο 15σύλλαβο, έναν τολμηρό 16σύλλαβο: Το χάσμα, δηλαδή, προκειμένου να αποδοθεί η διάρκεια της λάμψης, ο μεγαλοπρεπής και τελετουργικός ερχομός.

Τέλος, η απρόσμενη, γεμάτη εκπλήξεις, τέλεια ομοιοκαταληξία: αλώνι-όλοι (!!!)

Έτσι, η λαϊκή μας σοφία και παράδοση συμπυκνώνονται σε μια άνευ όρων παράδοση στη γοητεία της εξουσίας.

Ακόμη, να επισημάνουμε, στην όλη ατμόσφαιρα, την συγκλονιστική, πάλλουσα από συγκίνηση –σαιξπηρικών προδιαγραφών– γονυπετή απαγγελία. Άνετα μπορεί να παίξει ο ίδιος τον Καζαντζάκη.

Και μην σας περνάει από το μυαλό ότι, επειδή διάβαζε από χειρογράφου, του είχε γράψει άλλος την μαντινάδα…

Σημείωση:

Ας μας επιτρέψει ο μεγάλος μας εικονοκλάστης να του προτείνουμε μια ακόμα εκδοχή για την κατακλείδα των τελευταίων δύο κώλων, χωρίς να θέλουμε να μειώσουμε ουδ’ επ’ ελάχιστον την αξία του:

«Και έλαμψες πάλι νικητής στο ΗΠΑτο σαλόνι»

Κρατιέται ο τολμηρός 16σύλλαβος, αλλά η ρίμα (αλώνι-σαλόνι) –όχι ότι είναι καλύτερη– επιτρέπει τη σύνδεση τόσο με την παραδοσιακή φιλία των ΗΠΑ όσο και με τα Ύπατα αξιώματα στα οποία οδηγούνται Σαμαραγδής και Σαμαραγδής (πώς λέμε Ντυπόν και Ντυπόν). Επιπλέον, συνάδει με τα κομμένα από τον φόβο και τον τρόμο της ανεργίας ήπατα των κατοίκων αυτής της χώρας.

Είναι μια ρίμα που δίνει και την πολιτική άποψη, για να μην λένε, παρά τα όσα ο ίδιος φιλοσοφεί, ότι πρόκειται περί απολιτικού ζώου (3).

 *

Επίλογος

Μεθεπόμενη ταινία: «Σταύρος Νιάρχος. Ένας ευαίσθητος καπιταλιστής

Δείτε πώς έχει πάντα έναν καλό λόγο να πει για κάποιους επίσης σπουδαίους Έλληνες της αθάνατης ιδιωτικής πρωτοβουλιάς, σε βαρυσήμαντο άρθρο του υπό τον τίτλο: Ωραίοι σαν Έλληνες (4).

Κι όποιος πει ότι προσβλέπει σε ρευστό («χρήματα κι επιταγές») για τις αγιογαφίες του, να του κοπεί η γλώσσα.

Γράφει λοιπόν ο μεγάλος μας.

«Σε μια εκδήλωση για τη νεότητα των Εκπαιδευτηρίων Δούκα, η Νένη Δούκα μου εκμυστηρεύτηκε πως Έλληνες εφοπλιστές της Ελλάδος και του Λονδίνου συγκέντρωσαν ένα τεράστιο ποσό για να στηρίξουν πάσχουσες πολυμελείς οικογένειες – ΧΩΡΙΣ ΠΟΤΕ ΝΑ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟΠΟΙΗΣΟΥΝ – αυτό δεν δείχνει ανωτερότητα και μεγάλη ψυχή; Όχι μόνο η πράξη αλλά και ο τρόπος!!!

Όπως επίσης αποτελεί τιμή για τον εφοπλιστικό κόσμο το ευεργετικό έργο του «Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος» επιπλέον για την κοινωνική ευαισθησία που αναδεικνύει προσφάτως για τους απελπισμένους Έλληνες...»

Δράττεται δε της ευκαιρίας να μιλήσει και για τους «μάγκες των άκρων».

Μάλιστα αξίζει να διαβάσετε και δυο τρία σχόλια που ακολουθούν (πώς συμμερίζονται οι απλοί άνθρωποι τις απόψεις του), μαζί με την διαφωνία της Έλενας Ακρίτα, στην οποία  απαντώντας (μόνο σε αυτήν καταδέχεται) ξαναπλέκει –για όσους δεν κατάλαβαν– το πουλόβερ του Νιάρχου.

Με τον καλό λόγο, πάντα.

Ωραίος ο Έλληνας!

Μόνο Τεό; Ημίτεο και βάλε!...

_______________
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1.    Κριτική για το Χαβιάρι, της Τζίας Γιοβάνη

2.    Πρόεδρος του Δ.Σ. του Εθνικού

3.    Εκ βαθέων συνέντευξη. Κι όποιον πάρει ο χάρος

4.    Ωραίοι σαν Έλληνες

__________________
Σαμαραγδή απάνθισμα 
Περί καθαρισμού αρβύλων, πολιτικής, τέχνης και πολιτισμού

Για τον υπουργό Πολιτισμού.

 «Θα αφήσει το ίχνος του στο ΥΠΠΟ - είμαι βέβαιος. Τον γνωρίζω πολλά χρόνια».

Για τον Αντώνη Σαμαρά:

«Είναι ψηλός και όμορφος» και «ο καλύτερος καπετάνιος, ο άνθρωπος που θα σώσει το καράβι της Ελλάδας».

Για τον κόσμο που καίγεται, για τους ανθρώπους που απολύονται και πεινάνε, για το ύψος του κ. Σαμαρά.

«Μα οι καλλιτέχνες ασχολούνται με την ομορφιά. Τα υπόλοιπα είναι δουλειά των πολιτικών αναλυτών, των δημοσιογράφων, των επιστημόνων».

Για το αν θα έκανε μια ταινία που να μιλάει γι αυτά συμβαίνουν δίπλα μας.

«Οχι. Δεν είναι αυτή η δουλειά της τέχνης. Η τέχνη δημιουργεί οροπέδια καταφυγής της ανθρώπινης ψυχής».