ΑΛΕΚΑ ΠΑΠΑΡΗΓΑ: Το νομοσχέδιο βαθαίνει την ταξικότητα της Εκπαίδευσης

Με ονομαστική ψηφοφορία, που ολοκληρώθηκε μετά τα μεσάνυχτα, ψηφίστηκε χτες από τους βουλευτές της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, στο δεύτερο Θερινό Τμήμα της Βουλής, στο σύνολό του, το αντιεκπαιδευτικό νομοσχέδιο της κυβέρνησης για το «νέο Λύκειο».

***

Η ομιλία της Προέδρου της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΚΚΕ, χτες στη Βουλή

«Χτες, από την τηλεόραση της Βουλής, παρακολούθησα ένα μέρος -σημαντικό κατά τη γνώμη μου- της συζήτησης που έγινε στην Επιτροπή της Βουλής, τη λεγόμενη "πρώτη ανάγνωση". Θέλω με βάση και αυτή τη συζήτηση να βάλω ορισμένα ερωτήματα, αντί να ξεκινήσω με γενικές θέσεις και χαρακτηρισμούς, μια και το κλίμα είναι ήπιο σήμερα.

Η κυβέρνηση έφερε αυτό το νομοσχέδιο με ένα άγχος ότι εν πάση περιπτώσει πρέπει να αντιστοιχήσουμε την Παιδεία με τις ανάγκες της αγοράς και μάλιστα σε μια περίοδο που υπάρχει μεγάλη ανεργία και σε μια περίοδο που υπάρχουν και πολλές επικαλύψεις ειδικοτήτων. Αναρωτιέμαι: Δηλαδή τώρα έχουμε μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που φιλοδοξεί να αντιστοιχήσει τις ανάγκες της αγοράς με την Παιδεία; Υπάρχει εκπαιδευτική μεταρρύθμιση από γεννήσεως του σύγχρονου ελληνικού κράτους, που να μην είχε αυτό το στόχο; Και υπάρχει κοινωνία είτε καπιταλιστική είτε σοσιαλιστική, που δεν έχει και τέτοιο στόχο η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση; Τι είναι, "γνώση για τη γνώση"; Πάντα αυτό γινόταν, δεν είναι τίποτα καινούργιο...

Βεβαίως, οι μεταρρυθμίσεις γίνονται στα πλαίσια της καπιταλιστικής κοινωνίας, διότι υπάρχουν αλλαγές. Σήμερα έχουμε δραματικές, αρνητικές, καταιγιστικές αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις. Σήμερα έχουμε τις νέες τεχνολογίες στην παραγωγική διαδικασία. Και όχι μόνο, αλλά και στο κοινωνικό πεδίο, στον πολιτισμό κλπ. Και θα υπάρχει μόνιμη ανεργία στα πλαίσια του καπιταλισμού, γιατί βεβαίως ο καπιταλισμός δεν μπορεί και δε θέλει να εξασφαλίσει πλήρη απασχόληση του εργατικού δυναμικού, του ανθρώπινου δυναμικού. Και επομένως αυτή η αντιστοίχηση γίνεται.

Εγώ ήμουν νια και γέρασα, κύριε υπουργέ. Εγώ θυμάμαι '62, '63, '64 γινόντουσαν διαδηλώσεις και υπήρχαν και συντεχνιακές αντιπαραθέσεις για τα πτυχία των μηχανικών κλπ. Τώρα αυτά πολλαπλασιάστηκαν. Και να σας πω και κάτι; Δεν πα να φέρετε πλήρη αντιστοίχηση - γιατί η καπιταλιστική κοινωνία δεν είναι μόνο ταξική, εκμεταλλευτική, μέσα της έχει και το στοιχείο της αναρχίας. Δεν μπορείτε να προγραμματίσετε. Δεν πα να κάνετε χίλιες πιστοποιήσεις επαγγελμάτων. Θα υπάρχει αναντιστοιχία. Γιατί εδώ δεν μπορεί να υπάρξει σχεδιασμός. Σχεδιασμός αντεργατικός μπορεί να υπάρξει, αλλά σχεδιασμός επαγγελμάτων όχι. Σε άλλη φάση θα υπάρχει πληθωρισμός σε ένα επάγγελμα, σε άλλη φάση θα υπάρχει σε άλλο.

Αποδιοργανώνεται η ικανότητα σκέψης των παιδιών

Αυτό βεβαίως που θέλετε να κάνετε και προσπαθείτε, είναι η μια πλευρά που τέθηκε και χτες στην Επιτροπή των Μορφωτικών Υποθέσεων και έχει τεθεί υποθέτω και όταν ξεκίνησε η συζήτηση σήμερα: Η παραγωγή του σημερινού φθηνού και του αυριανού -όπως εύχεστε- εργατικού δυναμικού. Ομως, για να πούμε και την αλήθεια, η Παιδεία δε βγάζει μόνο μαζικά φθηνό εργατικό δυναμικό, αλλά και χειραγωγημένο και υποταγμένο. Και σήμερα αυτή η πλευρά δεν έχει προσεχτεί. Και δυστυχώς, θα έλεγα ηθελημένα, αλλά ας αφήσω τις προθέσεις...

Αυτές τις μέρες στο επίκεντρο της συζήτησης είναι τα δίκαια αιτήματα των εκπαιδευτικών. Εχουν και οικονομικά και εργασιακά αιτήματα βεβαίως. Συζητάμε για τις μορφές πάλης, για το πότε η κυβέρνηση θέλει να γίνεται ή να μη γίνεται απεργία, εμείς έχουμε εκφράσει τη θέση μας γι' αυτό. Συζητάμε όλα αυτά τα πράγματα και δεν μπαίνει εξίσου και στην ίδια μοίρα ένα διαχρονικό γεγονός που οξύνεται τώρα: Οτι έχει σταδιακά -άλλοτε με αργούς ρυθμούς και άλλοτε με πιο δυναμωμένους- αποδιοργανωθεί η ικανότητα σκέψης των μαθητών και μαθητριών, για να μιλήσω για το Γυμνάσιο - Λύκειο.

Εχει αποδιοργανωθεί η ικανότητα σκέψης, η κριτική ικανότητα. Και αυτή τη στιγμή μπορεί τα παιδιά να χειρίζονται πολύ καλά το "ποντίκι", να ξέρουν πράγματα που εμείς δε διανοούμασταν σε αυτήν την ηλικία ότι μπορούσαμε να τα πιάσουμε και ταυτόχρονα να είναι -με συγχωρείτε- και αγράμματα. Και παράγεται όχι απλώς φθηνό εργατικό δυναμικό, αλλά πλήρως χειραγωγημένο και υποταγμένο.

Η Παιδεία επανδρώνει την κρατική υπαλληλία. Βεβαίως, οι εκπαιδευτικοί παίζουν σημαντικό ρόλο μέσα στη διαδικασία τη μορφωτική, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι είναι υπάλληλοι ενός ιδεολογικού μηχανισμού του κράτους. Που δεν παράγει -θα το ξαναπώ- μόνο φθηνή εργατική δύναμη. Είναι άλλο πράγμα ότι βεβαίως μέσα στην πάλη, μέσα στο κίνημα, δημιουργούνται προϋποθέσεις ριζοσπαστισμού. Ενας ριζοσπαστισμός που σήμερα όμως, ίσως έχει πάει και πίσω.

Ξέρετε, σε συνθήκες κρίσης και όταν γίνεται μια συστηματική προσπάθεια συκοφάντησης της έννοιας "ανατροπή", "ο λαός στην εξουσία", και όταν καλλιεργείται με τη θεωρία και με την πράξη ο φόβος, τότε και ένα τμήμα των ριζοσπαστικών λαϊκών μαζών ξαναγυρνάει στην κοίτη του συντηρητισμού - και μη μας κάνει εντύπωση αυτό. Η Παιδεία παράγει και διευθυντικά στελέχη και τα τσιράκια των διευθυντών και ερευνητές.

Η Παιδεία είναι ανάλογη της κοινωνίας

Τώρα ανακαλύψαμε στην αντιπολίτευση ότι εμπορευματοποιείται η Παιδεία; Σοβαρά; Τώρα γίνεται; Μα από την αρχή έτσι ήταν. Ακουσα ομιλίες βουλευτών της αντιπολίτευσης. Αλλοι λένε ότι η Παιδεία δημιουργεί εθνική συνείδηση, άλλοι από τον ΣΥΡΙΖΑ ότι η Παιδεία δημιουργεί χειραφέτηση. Η Γνώση και η Παιδεία και η Επιστήμη μπήκαν και στην υπηρεσία της παραγωγής όπλων μαζικής καταστροφής, του πολέμου και του ναζισμού.

Η Παιδεία είναι ανάλογα με ποια κοινωνία έχεις. Και το λέω αυτό γιατί εν πάση περιπτώσει δεν είμαστε, κύριοι του ΣΥΡΙΖΑ, στην εποχή του 1789. Αυτά ήταν για το 1789, όταν ο καπιταλισμός ήταν στην προοδευτική του, εναρκτήρια φάση και όταν ήθελε να ανατρέψει τη φεουδαρχία και το εποικοδόμημα της φεουδαρχίας.

Ακόμη και το δίκαιο αίτημα -που δεν πρόκειται να εκπληρωθεί στον καπιταλισμό- της δωρεάν Παιδείας, δεν μπορεί να είναι μονοσήμαντο. Βεβαίως κι εμείς λέμε να μην κοστίζει τίποτα η Παιδεία, να είναι μόνο δημόσια και δωρεάν. Και πάλι οι ταξικοί φραγμοί δε θα καταργηθούν. Οπωσδήποτε θα δίνεται η δυνατότητα μεγαλύτερης πρόσβασης στις ανώτερες βαθμίδες, διότι υπάρχει και το περιεχόμενο της Παιδείας.

Αυτό λοιπόν που πάει να κάνει σήμερα το νομοσχέδιο, είναι ακριβώς να αντιστρέψει -αυτό που έχει πει ο υπουργός Παιδείας- τη σχέση ανάμεσα στα παιδιά που πηγαίνουν στο Γενικό Λύκειο και το ολοκληρώνουν και τα παιδιά που από τα 15 χρόνια θα ωθούνται στην κατάρτιση. Μια επαγγελματική κατάρτιση που πάλι θα έχει επικαλύψεις, δεξιότητες. Να μην τα επαναλάβω. Τα έχετε πει και πολλοί της αντιπολίτευσης αυτά, αλλά κατά κάποιο τρόπο σαν προϊόν μιας "μερκελικής" πολιτικής, "τροϊκανής" αντίληψης κλπ.

Ποτέ δε βοήθησε ούτε ο "αντιθατσερισμός", ούτε ο "αντιριγκανισμός", ούτε ο "αντιμερκελισμός". Αυτά είναι συνυφασμένα με το ίδιο το σύστημα. Αλίμονο αν το σύστημα παράγει ανθρώπους χειραφετημένους μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία. Αλλο η ταξική πάλη τι παράγει, άλλο οι διαδηλώσεις στο δρόμο τι παράγουν. Με συγχωρείτε, θα τα ανατρέψετε όλα λέει, όταν έρθετε στην κυβέρνηση... Το "ρετιρέ" της πολυκατοικίας της Παιδείας μπορεί να ξαναχτίσετε και την πρόσοψη. Δε θα είναι Παιδεία υποταγμένη στην καπιταλιστική οικονομία; Πού θα είναι; Στη γνώση ως αυτοσκοπό;

Παιδεία δύο ταχυτήτων

Εδώ ακούστηκε, και χτες και σήμερα, ότι στην Ευρώπη υπάρχουν άλλες εξελίξεις... Δεν υπάρχουν καθόλου άλλες εξελίξεις. Υπάρχει η Παιδεία των δύο ταχυτήτων. Φτιάχνουν και επιστήμονες πάρα πολύ καλούς. Και είναι εξαίρεση ένα παιδί από την εργατική οικογένεια να φτάσει στις ανώτερες βαθμίδες. Μπορεί να φτάσει, κι αν ξεπουλήσει και την ψυχή του μπορεί να γίνει και υπουργός ή να γίνει και σύμβουλος μεγάλων επιχειρήσεων. Και βεβαίως και εδώ στην Ελλάδα και παντού παράγονται και πάρα πολλοί καλοί επιστήμονες. Το νομοσχέδιο αφορά τα παιδιά της εργατικής, της λαϊκής οικογένειας, τη μάζα.

Εξαιρέσεις πάντα θα υπάρχουν. Στη Γερμανία, η επαγγελματική ειδίκευση, η στροφή προς την επαγγελματική κατάρτιση, άρχιζε από την ηλικία των 10 χρόνων. Μάλιστα, παρενέβη η Ευρωπαϊκή Ενωση στη Γερμανία και της είπε ότι αυτό πρέπει να γίνεται στα 15 χρόνια. Αυτή είναι η τομή που έχει ξεκινήσει στην Ευρώπη εδώ και αρκετά χρόνια... Ολα αυτά, μπορεί και να μην έχουν άμεσα αποτελέσματα. Και τα μεταπτυχιακά, δηλαδή, θα αυξάνονται στην Ελλάδα και τα διδακτορικά και η αμάθεια, όλα αυτά θα πηγαίνουν παράλληλα.

Και υψηλού επιπέδου επιστήμονες θα έχουμε και μάζα αγράμματων, φτηνού και χειραγωγημένου εργατικού δυναμικού θα έχουμε.

Αυτή είναι η επιδίωξη. Μπορεί και να μη γίνει έτσι αν ο λαός αποφασίσει να κάνει αυτό που πρέπει και τον συμφέρει να κάνει.

Απ' αυτή την άποψη, εγώ θα σας πω ορισμένα πράγματα. Διεκδικούμε και πράγματα τα οποία δεν αλλάζουν τον ταξικό χαρακτήρα της Παιδείας. Γιατί κύριε υπουργέ θεωρείται αναχρονισμός ή πολύ μπροστά το υποχρεωτικό 12χρονο ενιαίο σχολείο; Μιλάμε τώρα για το αν το Λύκειο αυτονομείται από το Πανεπιστήμιο; Εμείς μιλάμε για την αυτοτέλεια της ενιαίας 12χρονης Παιδείας, της υποχρεωτικής.

Ξέρετε πού θα πάμε τώρα; Από τη στιγμή που υποχρεωτικό είναι το 9χρονο, η κυβέρνηση θα κάνει μια λειψή επιδότηση για την 9χρονη υποχρεωτική Εκπαίδευση και από εκεί και πέρα ανάλογα αν υπάρχουν πλεονάσματα ή όχι -πώς τα λένε, πλεονασματικός προϋπολογισμός δεν ξέρω τι-, θα δίνονται και μερικά ψίχουλα. Και το Λύκειο, και με τη βοήθεια του "Καλλικράτη", θα οδηγηθεί στις πλάτες των γονιών. Δεν θα φύγουν άμεσα όλα τα παιδιά, να σταματήσουν το Λύκειο και να πάνε στα ΙΕΚ και εκείνα και τα άλλα και από τα 15 να μπουν στην επαγγελματική κατάρτιση, γιατί υπάρχει και η οικογένεια που θα σπρώξει. Αλλά μέχρι πόσο θα σπρώχνει η οικογένεια; Ενα είναι αυτό. Στα 15 χρόνια επαγγελματική κατάρτιση, αλλά και κάποιοι θα προχωράνε στα διδακτορικά, δεν υπάρχει θέμα, αυτή είναι η ταξικότητα της Παιδείας.

Γενίκευση της μαθητείας

Δεύτερον και το πιο φοβερό που γίνεται με αυτό το νομοσχέδιο: Η διαδικασία της μαθητείας ήταν στις σχολές του ΟΑΕΔ και τώρα γενικεύεται. Και να σας πω, είχα παρακολουθήσει, είχα διαβάσει όλο το υλικό του διαλόγου, όταν υπουργός Παιδείας ήταν η κυρία Γιαννάκου. Ξέρετε τι λεγόταν εκεί; Και λεγόταν μέσα κι από συνδικαλιστικούς φορείς. Οτι η διαδικασία της κατάρτισης και της μάθησης πρέπει να γίνεται αποκλειστικά μέσα στη βιομηχανία. Τότε δεν υπήρχε τέτοια κρίση, και μάλιστα έμπαινε το ερώτημα: Ποιος μπορεί να διδάξει τον μαθητευόμενο; Ενας που έχει δουλέψει 20 χρόνια σε μια βιομηχανία ή ένας που έχει βγάλει το Πολυτεχνείο ή το Πανεπιστήμιο. Καταλαβαίνετε τώρα πού πάμε;

Αυτά υπάρχουν σαν υλικά. Βεβαίως δεν υιοθετούνται όλα, αλλά δεν πάνε και χαμένα, κάποια στιγμή υιοθετούνται. Επομένως, αυτός είναι ο στόχος και ακριβώς φαίνεται από τον εξής λόγο, ότι γενικεύεται ο θεσμός της μαθητείας. Φτηνό εργατικό δυναμικό στις βιομηχανίες. Και δεύτερον, αυτά τα παιδιά που θα καταφέρουν, αφού περάσουν χίλιες εξετάσεις και αφού γονατίσουν οι γονείς τους να τους εξασφαλίσουν φροντιστήρια, αυτά που θα πάνε από την επαγγελματική κατάρτιση στα ΤΕΙ, πρέπει να περάσουν για να πάρουν πιστοποίηση -που τη δίνουν ιδιωτικοί φορείς- 12μηνη μαθητεία μέσα στους τόπους δουλειάς...

Εμείς λέμε το πτυχίο δίνει την ειδικότητα και η ειδικότητα το δικαίωμα για δουλειά. Γιατί μέσα στον καπιταλισμό δεν υπάρχει 100%, αλλά εν πάση περιπτώσει έχεις ένα πτυχίο και έχεις το δικαίωμα να ζητήσεις δουλειά, όχι να περάσεις από 40 κύματα... Αυτό λοιπόν κάνει το νομοσχέδιο: Γενίκευση της μαθητείας και στροφή των παιδιών, όχι όλων, ενός σημαντικού μέρους, από τα 15 χρόνια στην κατάρτιση. Γιατί σήμερα και η βιομηχανία και η αγροτική παραγωγή, δε χρειάζονται τόση ζωντανή εργασία, όση ήθελαν πριν.

Επομένως, στην Ελλάδα γίνεται ό,τι γίνεται στην υπόλοιπη Ευρώπη. Μόνο που γίνεται με καθυστέρηση και μην εξωραΐζετε κύριοι του ΣΥΡΙΖΑ την ΕΕ. Την εξωραΐζετε, πόσα ακούμε; Εδώ δεν έχουν επιστήμονες στην Ευρώπη και παίρνουν από την Ινδία, παίρνουν από την Ελλάδα... Κι εκεί υπήρχε -σε άλλο επίπεδο προβλημάτων- έλλειψη ειδικοτήτων. Στην Αυστραλία δεν έχουν οικοδόμους και παίρνουν από την Ελλάδα. Αυτό είναι σύμπτωμα της καπιταλιστικής οικονομίας, που είναι σύμφυτη και με την αναρχία, με την έλλειψη δυνατότητας προγραμματισμού.

Ο λαός να ανατρέψει αυτή την πορεία

Εμείς διεκδικούμε: Δωρεάν υποχρεωτική Παιδεία. 12χρονο σχολείο. Πτυχίο που δίνει την ειδίκευση, το απολυτήριο Λυκείου, έστω θεωρητικά, γιατί στην πράξη το να βρεις δουλειά είναι μια άλλη ιστορία. Οι εξετάσεις να είναι ενδοσχολικές. Και τέλος, να μην περάσει αυτό που περνάει στα Πανεπιστήμια, να βάζουν συντελεστές και να καθορίζουν και τα Πανεπιστήμια τους συντελεστές βαρύτητας για τις εισαγωγικές εξετάσεις. 

Αυτό πια κι αν είναι ταξικός πέλεκυς. Θα έχουμε 40 ταχυτήτων Πανεπιστήμια. Τώρα έχουμε βεβαίως και ΤΕΙ, αλλά αυτό θα πολλαπλασιαστεί. Από πολλές μεριές φαίνεται ο στόχος αυτού του νομοσχεδίου. Οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις τώρα θα έρχονται απανωτές και ελπίζω ο λαός να ανατρέψει αυτή την πορεία».

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ (μαζί και οι παρεμβάσεις Παφίλη)