Μπάμπης Ζαφειράτος: Επίγραμμα για τον ποιητή-μεταφραστή Γιώργο Κεντρωτή

Μπάμπης Ζαφειράτος, 3/5/2022

Γιώργος Κεντρωτής, 5 Μαΐου 1958, Μολάοι Λακωνίας
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 10.V.2022 (Μολύβι σε χαρτί ακουαρέλας, 30,5 χ 23 εκ.)

 

 

 

Επίγραμμα

Για έναν δεινό μεταφραστή

(Γιώργος Κεντρωτής, 5 Μαΐου 1958, Μολάοι Λακωνίας)

 

 

Άνθη εξαίσια θαυμαστά απ’ της παγκόσμιας ποίησης τον κήπο

Φέρνει και σε τετράδιο ριγωτό τ’ αρώματά τους ξεκλειδώνει

Με πάθος τ’ αγκαλιάζει ερωτικό βρίσκει το μυστικό τους χτύπο

Μάστορας κεντρωτής δεινός απ’ τ’ άνθη της ψυχής του τα κεντρώνει

 

 

Μπάμπης Ζαφειράτος, 3 Μαΐου 2022

 

 

(Πρώτη δημοσίευση, Κατιούσα, 12/5/2022)

 

Όλα τα Επιγράμματα του Μπάμπη Ζαφειράτου

 

 

Γιώργος Κεντρωτής Επίγραμμα Επίγραμμα για τον ποιητή-μεταφραστή Γιώργο Κεντρωτή Μπάμπης Ζαφειράτος Μπάμπης Ζαφειράτος: Ποίηση Μπάμπης Ζαφειράτος: Σχέδιο Ποίηση

·

Πωλ Ελυάρ: 3 ποιητές –Ελύτης, Κεντρωτής, Λιοντάκης– παλεύουνε στο "Τόξο των Ματιών της" και 3 πορτρέτα από τον Πικάσο

 

ξάγρυπνος πάντα ανάβοντας στου γαλαξία τη φλόγα το τσιγάρο σου
(Γιάννης Ρίτσος, Πωλ Ελυάρ)
Πωλ Ελυάρ: 14 Δεκεμβρίου 1895, Σαιν Ντενί - 18 Νοεμβρίου 1952, Σαραντόν-λε-Πον
Σχέδιο (2 από 2), Μπάμπης Ζαφειράτος, 18.XI.2015 (Μελάνι, 29 χ 21 εκ.)

 

Ενα ποίημα του Ελυάρ

 

και

 

Τρεις ποιητές παλεύουνε στο τόξο των ματιών της

Picasso, Portrait de Paul Éluard, 1956, Lithographie (24,5 x 16 cm)

LA COURBE DE TES YEUX

La courbe de tes yeux fait le tour de mon coeur,

Un rond de danse et de douceur,

Aureole du temps, berceau nocturne et sur,

Et si je ne sais plus tout ce que j'ai vecu

C'est que tes yeux ne m'ont pas toujours vu.

Feuilles de jour et mousse de rosee,

Roseaux du vent, sourires parfumes,

Ailes couvrant le monde de lumiere,

Bateaux charges et sources des couleurs

Chasseurs des bruits et sources de couleurs

Parfums eclos d'une couvee d'aurores

Qui git toujours sur la paille des astres,

Comme le jour depend de l'innocence

Le monde entier depend de tes yeux purs

Et tout mon sang coule dans leurs regards. 

Ο Ελυάρ από τον Πικάσο το 1936. Θα μπεί προμετωπίδα στη συλλογή του Les yeux fertiles (Εύφορα Μάτια) (Πηγή: https://pierresel.typepad.fr)

ΤΟ ΤΟΞΟ ΤΩΝ ΜΑΤΙΩΝ ΣΟΥ

Χριστόφορος Λιοντάκης

Το τόξο των ματιών σου κύκλους κάνει γύρω απ’ την καρδιά μου

Απαλές και ρυθμικές στροφές

Φωτοστέφανο του χρόνου, λίκνο νυχτερινό και σί­γουρο
Δε γνωρίζω πια όσα έχω ζήσει

Γιατί τα μάτια σου δε με κοιτούσαν πάντα.

Μπέρτολτ Μπρεχτ: ...κι έχουμε κιόλας αργήσει!

Μπέρτολτ Μπρεχτ
10 Φεβ. 1898, Άουγκσμπουργκ Βαυαρίας
14 Αυγ. 1956, Ανατολικό Βερολίνο
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 14.VIII.2015 (Μελάνι, 29χ21 εκ.)

 

 

ΕΓΚΩΜΙΟ ΣΤΗ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ
Μπέρτολτ Μπρεχτ


Το άδικο προχωράει σήμερα με αβέβαιο βήμα.
Γι’ ακόμα δέκα χιλιάδες χρόνια
οι καταπιεστές παίρνουνε μέτρα.
Η βία μάς βεβαιώνει πως
όπως είναι τα πράγματα, θα παραμείνουν.
Φωνή άλλη δεν ακούγεται
πάρεξ η φωνή των κυριάρχων,
ενώ η εκμετάλλευση ξελαρυγγιάζεται στις αγορές
πως μόλις τώρα ν’ αποδίδει ξεκινάει.
Μα κι από τους καταπιεσμένους
πολλοί λένε τώρα: ’Κείνο που θέλουμ’ εμείς
ποτέ δεν πρόκειται να γίνει.

Όμως όποιος ακόμα ανεβαίνει
δεν κάνει να λέει ποτέ!
Καθόλου βέβαιο το βέβαιο δεν είναι.
Όταν οι Αποπάνω αποσώσει θα ’χουνε τους λόγους τους,
θα μιλήσουνε οι Αποκάτω.
Ποιος θα τολμήσει πια να ξαναπεί ποτέ;
Ποιος φταίει που υπάρχει ακόμα καταπίεση; Εμείς!
Ποιος να την συντρίψει θ’ αναλάβει; Εμείς ομοίως!
Οι γονατισμένοι όλοι, εμπρός! Σηκωθείτε!
Οι χαμένοι όλοι, εμπρός! Στον αγώνα! Πολεμήστε!
Όποιος την κατάστασή του ξέρει και κατανοεί
πώς θα εμποδιστεί να την αλλάξει;
Οι νικημένοι του σήμερα, βλέπετε,
είναι οι νικητές του αύριο,
όσο για κείνο το ποτέ
έχει πλέον γίνει σήμερα, κι έχουμε κιόλας αργήσει!


Μετάφραση: Γιώργος Κεντρωτής

Μπέρτολτ Μπρεχτ: Η Βαβυλωνιακή Σύγχυση Των Λέξεων Και Άλλα 499 Ποιήματα
GUTENBERG, Αθήνα, 2014 (σ. 219)

*

Γιώργος Κεντρωτής: «Άπαντα τα ιταλικά» του Σολωμού πρώτη φορά σε έμμετρη μετάφραση — Συνέντευξη στον Ριζοσπάστη (5-6/6/2021)

«Άπαντα τα ιταλικά» του Σολωμού πρώτη φορά σε έμμετρη μετάφραση

Συζήτηση με τον μεταφραστή, καθηγητή Γιώργο Κεντρωτή

Κυκλοφόρησε, πρόσφατα, από τις εκδόσεις «Gutenberg» η δίγλωσση έκδοση «Απαντα τα ιταλικά» του Διονυσίου Σολωμού σε μετάφραση και επιλεγόμενα του Γιώργου Κεντρωτή.

Ο καθηγητής Θεωρίας - Πράξης της Μετάφρασης στο Τμήμα Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιονίου Πανεπιστημίου μάς παραδίδει, για πρώτη φορά, έμμετρη μετάφραση των ιταλικών ποιημάτων του Σολωμού.

«Η παρούσα έκδοση με τα μεταφρασμένα όλων των ιταλικών έργων του Σολωμού είναι αμιγώς ποιητική και έχει επιτελεσθεί προγραμματικώς και ενσυνειδήτως κατά μίμηση του ελληνόγλωσσου ποιητικού έργου του: σαν να εκτελείται παλιό μουσικό έργο σήμερα με όργανα εποχής», διαβάζουμε στα επιλεγόμενα.

Ο «Ριζοσπάστης» έχει τη χαρά και την τιμή να απευθυνθεί στον καθηγητή Γιώργο Κεντρωτή και να συζητήσουμε μαζί του για την παρούσα έκδοση, τα περιεχόμενά της, τον τρόπο που προσέγγισε τα ποιήματα, τη μετάφρασή τους, αλλά και γενικότερα για τον Δ. Σολωμό.

«Παντού και στα πάντα δάσκαλος ο λαός»

-- Τι είναι αυτό που καθιστά κατά τη γνώμη σας τον Σολωμό μεγάλο ποιητή; Ποια είναι τα στοιχεία που ξεχωρίζετε;

-- Στο έργο του Σολωμού συναντάμε για πρώτη φορά το «υψηλό» στοιχείο της ποίησης τόσο στη μορφή όσο και στο περιεχόμενο των ποιημάτων, που γράφτηκαν στην κοινή νεοελληνική.

Προϋπήρξαν βεβαίως ο Κορνάρος και το Κρητικό Θέατρο, αλλά εκεί τα από διαλέκτου στοιχεία σφραγίζουν τα μεγαλοφυή δημιουργήματα.

Σαρλ Μπωντλαίρ - Γιώργος Κεντρωτής: Οι Φάροι & Ταξίδι στα Κύθηρα

Charles Baudelaire. Ilustracion: Alejandro Oyervides (Πηγή: El Sol De México)

 

 

ΣΑΡΛ ΜΠΩΝΤΛΑΙΡ (Παρίσι, 9 Απρ. 1821 - 31 Αυγ. 1867)

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΕΝΤΡΩΤΗΣ (Μολάοι Λακωνίας, 5 Μαΐ. 1958)

 

 

VI. ΟΙ ΦΑΡΟΙ

 

 

Ὦ Ροῦμπενς, ποταμέ τῆς λήθης, κῆπε πού βλασταίνει ἡ σχόλη,

προσκέφαλο τῆς εὔδροσης σαρκός, πού δέν γεννάει τά μέσα

τοῦ πόθου, ξεχειλίζεις στή ζωή, καί συνταράσσεται ὅλη

σάν ἄνεμος στόν οὐρανό, σάν πέλαγο στό πέλαο μέσα·

 

Ντά Βίντσι Λεονάρδε, τρίσβαθε καί σκοτεινέ καθρέφτη,

ὅπου ἄγγελοι χαριτωμένοι, χαμογελαστοί σιμώνουν,

μυστήριο περιβεβλημένοι, νά ’μπουν στή σκιά πού πέφτει

τῶν πάγων καί τῶν πεύκων πού τίς χῶρες τους παντοῦθε ζώνουν·

 

ὦ Ρέμπραντ, ἐλεεινό νοσοκομείο, κάκιωμα γεμάτο,

πού ὁ Ἐσταυρωμένος, μ’ ἕναν στέφανον ἐξ άκανθών, κοιτάει

τίς προσευχές σέ δάκρυα νά ξεθυμαίνουν, και πιό κάτω

βρομιές νά σκάβουν πού χειμερινή μι’ ἀχτίδα τίς τρυπάει·

Του φτωχού Μπ. Μπ. από τα μαύρα δάση και του οσίου Μαραμπού από τα χίλια πέλαγα

Νίκος Καββαδίας: 11 Ιαν. 1910, Χαρμπίν Μαντζουρίας – 10 Φεβ. 1975, Αθήνα

Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 7.V.2015 (Μελάνι, 29χ21 εκ.)

Νίκος Καββαδίας

ANTINOMIA

 

Ο έρωτάς σου μια πληγή και τρεις κραυγές.
Στα κόντρα σκούζει ο μακαράς καθώς τεζάρει.
Θαλασσοκόρη του βυθού –χίλιες οργιές–
του Ποσειδώνα εγώ σε κέρδισα στο ζάρι.

 

Και σ’ έριξα σ’ ένα βιβάρι σκοτεινό
που στέγνωσε κι ξανεμίστηκε το αλάτι.
Μα εσύ προσμένεις απ’ το δίκαιον ουρανό
το στεριανό, το γητευτή, τον απελάτη.

 

Όταν θα σμίξεις με το φως που σε βολεί
και θα χαθείς μέσα σε διάφανη αμφιλύκη
πάνω σε πράσινο πετούμενο χαλί,
θα μείνει ο ναύτης να μετρά το άσπρο χαλίκι.

 

m/s Aquarius 1974

 

Τραβέρσο –Προμετωπίδα Γιάννη Μόραλη (Δεύτερη Έκδοση, Κέδρος, 1977, σ. 31)

 

 

*

 

Μπέρτολτ Μπρεχτ: 10 Φεβ. 1898, Άουγκσμπουργκ Βαυαρίας – 14 Αυγ. 1956, Ανατολικό Βερολίνο

Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 14.VIII.2015 (Μελάνι, 29 χ 21 εκ.)

 

Μπέρτολτ Μπρεχτ
ΑΝ ΜΕΙΝΟΥΝΕ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΟΠΩΣ ΕΙΝΑΙ

 

Αν μείνουνε τα πράγματα όπως είναι
είσαστε χαμένοι.
Η μεταβολή, ναι, είναι εσάς ο φίλος σας,
και η διαφωνία ο σύμμαχός σας στον αγώνα.
Από το τίποτα
κάτι πρέπει εσείς να φτιάξετε,
οι δε του κόσμου οι παντοδύναμοι
να γίνουν πρέπει τίποτα.
Αυτό που ήδη κατέχετε αφήστε το·
πιάστε πάρτε αυτό που σας αρνιούνται.

Μετάφραση: Γιώργος Κεντρωτής

Η βαβυλωνιακή σύγχυση των λέξεων και άλλα 499 ποιήματα
GUTENBERG, Αθήνα, 2014 (σελ. 280)

 

*

Μπάμπης Ζαφειράτος: Ουλαλούμ - Η μεγαλοφυής ποιητική σύλληψη του Πόε για μια τραγωδία δίχως τέλος

Claude Buck (New York City 1890 – Santa Barbara, CA 1974), Edgar Allan Poe, ca. 1915, pen and ink, ink wash and charcoal on paper (sheet: 25.2 x 17.8 cm). Smithsonian American Art Museum. Gift of Mrs. Claude Buck. Object Number 1983.46.4. (Από όπου και η λεπτομέρεια στη φωτό τίτλου).

Ουλαλούμ: Η μεγαλοφυής ποιητική σύλληψη του Πόε για μια τραγωδία δίχως τέλος

Νύχτα του έρμου Οχτώβρη θλιμμένη
Μια αμνημόνευτη κρύα χρονιά

 

Έντγκαρ  Άλλαν  Πόε

Edgar Allan Poe

(19 Ιαν. 1809, Βοστώνη, Μασαχουσέτη – 7 Οκτ. 1849, Βαλτιμόρη, Μέριλαντ)

Ulalume

*

Μετάφραση – Σχολιασμός – Σημειώσεις – Επιμέλεια

Μπάμπης Ζαφειράτος / Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση Κατιούσα, 19/1/2021

*

 

Claude Buck (New York City 1890 – Santa Barbara, CA 1974), Edgar Allan Poe, ca. 1915, pen and ink, ink wash and charcoal on paper (sheet: 25.2 x 17.8 cm). Smithsonian American Art Museum. Gift of Mrs. Claude Buck. Object Number 1983.46.4. (Από όπου και η λεπτομέρεια στη φωτό τίτλου).

 

Ουλαλούμ — Μπαλάντα

Έντγκαρ Άλλαν Πόε

 

1
ΣΚΥΘΡΩΠΟΙ οι ουρανοί βουρκωμένοι
         Και τα φύλλα, στεγνά και ξερά —
         Ρουφηγμένα τα φύλλα, ξερά:
Νύχτα του έρμου Οχτώβρη θλιμμένη
         Μια αμνημόνευτη κρύα χρονιά
Πλάι μου του Ώμπερ η λίμνη, ένας βάλτος,
         Στου Γουήρ τη βαριά καταχνιά: —
Του Ώμπερ δίπλα ο θολός δασοβάλτος
         Του Γουήρ τα μακάβρια στοιχειά.

2
Σε Τιτάνια αλέα σεργιανούσα,
         Κυπαρίσσια ψηλά κι η ψυχή μου —
         Μια Ψυχή συντροφιά μου, η ψυχή μου.
Στην καρδιά μου ηφαίστεια βογγούσαν
         Καταρράχτες που σέρνουν σκουριά —
         Την καυτή τους τη λάβα ξερνούσαν
Και θειάφι απ’ το Γιάνικ σκορπούσαν,
         Σε ακτές μακρινές του Βοριά —
Απ’ του Γιάνικ τα όρη περνούσαν,
         Για τις χώρες του άγριου Βοριά.

3
Κουβεντιάζαμε αργά, βουρκωμένοι,
         Μαραμένες οι σκέψεις χλωμές —
         Οι αναμνήσεις προδότρες χλωμές·
Πως του Οκτώβρη ήταν νύχτα αγριεμένη
         Δεν το ξέραμε ή ποιας χρονιάς η νυχτιά —
         (Ω, ποιας χρονιάς η πιο μαύρη νυχτιά!)
Δεν προσέξαμε του Ώμπερ τον βάλτο,
         (Κι ας είχαμε έρθει κάποια άλλη φορά) –
Δεν θυμόμαστε του Ώμπερ τον βάλτο,
         Και του Γουήρ τα μακάβρια στοιχειά.