Μπάμπης Ζαφειράτος: Ελ Ίντιο Ναβορί, Οι λυτρωτές δεν αφανίζονται απ’ το χρόνο – Τι είπαν τα τέρατα και οι άνθρωποι για τον Φιντέλ

γιατί η ηλικία στους ήρωες και στις μεγαλοφυΐες
δεν λογαριάζεται ποτέ με μέρες και με χρόνια
παρά με αιώνες λαμπερούς και με χιλιετίες

*

Φιντέλ Κάστρο Ρους

(Fidel Alejandro Castro Ruz)

Κούβα, Μπιράν 13 Αυγούστου 1926 – Αβάνα, 25 Νοεμβρίου 2016

*

Χεσούς Όρτα Ρουίς — Ελίντιο Ναβορί
(30 Σεπ. 1922 – 30 Δεκ. 2005)

Ένα σονέτο για τον Φιντέλ

Τα τέρατα και οι άνθρωποι για τον Φιντέλ

*

Μετάφραση – Σημείωση και μετάφραση κειμένων

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση: Κατιούσα, 25/11/2021

*

«Επειδή γεννήθηκε από τον λαό και παραμένει ανάμεσα στον λαό, γι’ αυτό το μεγαλείο του είναι το μεγαλείο του κουβανικού λαού. Ό,τι έχει κάνει, όλες του οι πράξεις είναι η έκφραση των υψηλότερων προσδοκιών για την Πατρίδα του Χοσέ Μαρτί. Η ειρήνη στην οποία εγώ πιστεύω είναι και θα παραμείνει αδιάσπαστη από τη δικαιοσύνη, από την ελευθερία, από την ελπίδα για έναν καλύτερο κόσμο· και όλα αυτά τα ενσαρκώνει ο Φιντέλ».

(Χόρχε Αμάδο, 1986)

*

STUDIO new star art cinema: Τιμούμε, Εμπνεόμαστε, Διδασκόμαστε, Συνεχίζουμε! — 5 χρόνια από τον θάνατο του Φιντέλ — Πέμπτη 25/11/2021, 19.30 – ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ

*

Αβάνα, Πλατεία της Επανάστασης, 1967, «Έτος του Ηρωικού Αντάρτη». Χρονιά φιερωμένη στη μνήμη του Τσε Γκεβάρα. Lee Lockwood/Taschen. (Πηγή φωτό: https://www.almendron.com)

 

Ελ Ίντιο Ναβορί

Οι λυτρωτές δεν αφανίζονται απ’ το χρόνο

 

Άγαλμα ζωντανό εσύ από δεμένο ατσάλι,
δεν μπόρεσαν τα τέρατα από βούρκο και χρυσάφι
με σφαίρα ή δηλητήριο να σε ξεκάνουν· στράφι
τους πήγαν και ζητάνε ο χρόνος τέλος να σου βάλει.

Ραφαέλ Αλβέρτι – Μπάμπης Ζαφειράτος: Δύο Σονέτα και ένα Επίγραμμα για τον Φεδερίκο Γαρθία Λόρκα

 *

ΑΠΟΨΕ όπου στου καλοκαιριού το πτώμα
βαθιά του ανέμου το στιλέτο είναι μπηγμένο
είδα το μελαμψό σου πρόσωπο στο δώμα,
προφίλ Τσιγγάνου, στις σκιές ζωγραφισμένο.

*

Φεδερίκο Γαρθία Λόρκα: Γεννήθηκε στις 5 Ιουνίου του 1898, στη Φουέντε Βακέρος της Γρανάδας.

Αφού η ακριβής ημερομηνία θανάτου του αποτέλεσε αντικείμενο μακράς συζήτησης (μέχρι και το 2011, ίσως και πιο πρόσφατα), φαίνεται ότι —οριστικά πλέον— ο ποιητής πυροβολήθηκε στις 4:45 το πρωί της 18ης Αυγούστου του 1936, στο δρόμο που πηγαίνει από το Βιθνάρ στο Αλφακάρ, στην περιοχή της Γρανάδας. Ακόμα και σήμερα σε πολλές βιογραφίες (π.χ. en.wiki) αναφέρεται η 19η Αυγούστου.

Τον συλλάβανε στην πόλη της Γρανάδας στις 16 Αυγούστου.

Κατηγορήθηκε ότι «ήταν κατάσκοπος των Ρώσων, ότι επικοινωνούσε μαζί τους μέσω ασυρμάτου, ότι ήταν γραμματέας του Φερνάντο δε λος Ρίος [Fernando de los Ríos Urruti, σημαίνων πολιτικός, διπλωμάτης, νομικός, καθηγητής] και ομοφυλόφιλος».

Μεταφέρθηκε στην πόλη Βιθνάρ όπου πέρασε την τελευταία του νύχτα σε μια πρόχειρη φυλακή, μαζί με άλλους κρατούμενους.

Το πτώμα του δεν βρέθηκε ποτέ. Παραμένει σε κάποιον από τους πολλούς ανώνυμους ομαδικούς τάφους σ’ εκείνα τα μέρη, όπου θάφτηκε μαζί με έναν δάσκαλο, τον Διόσκορο Γαλίντο (Discoro Galindo) και δυο μπαντεριγιέρος (βοηθούς ταυρομάχου), αναρχικούς, τον Φρανθίσκο Γαλαδί (Francisco Galadí) και τον Χοακίν Αρκόλιας (Joaquín Arcollas), που εκτελέστηκαν το ίδιο πρωί.

Ένας από τους εκτελεστές του, ο Χουάν Λούις Τρεσκάστρο (Juan Luis Trescastro) καυχιόταν αργότερα ότι ξεπάστρεψε έναν ομοφυλόφιλο.

___________

— Σχέδιο επάνω (λεπτομέρεια): Αυτοπροσωπογραφία του Λόρκα για τη συλλογή, Ο Ποιητής στη Νέα Υόρκη (1930). (Πηγή φωτό: es.wiki).

*

Ραφαέλ Αλβέρτι: Δύο Σονέτα

Μπάμπης Ζαφειράτος: Επίγραμμα

*

Gregorio Prieto Muñoz (Βαλδεπένιας, 2 Μαΐ. 1897 – 14 Νοε. 1992)
Φεδερίκο Γαρθία Λόρκα, 1962 (24,6 x 16,9 cm). Biblioteca Nacional de España. Madrid.

*

Ραφαέλ Αλβέρτι

Στον Φεδερίκο Γαρθία Λόρκα,
Ποιητή από τη Γρανάδα
(1924)

 

*

Μετάφραση – Σημείωση
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση των δύο σονέτων, Κατιούσα, 19/8/2021

*

 

Ι
(ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ)


ΑΠΟΨΕ όπου στου καλοκαιριού το πτώμα
βαθιά του ανέμου το στιλέτο είναι μπηγμένο
είδα το μελαμψό σου πρόσωπο στο δώμα,
προφίλ Τσιγγάνου, στις σκιές ζωγραφισμένο.

Μπάμπης Ζαφειράτος: Αρτούρο Κορκουέρα, Το προφίλ του Φιντέλ – Ένα κείμενο και ένα ποίημα για τον Ποιητή της Ιστορίας

1964. Με το φακό του Έλιοτ Έργουιτ (Παρίσι, 1928). (CUBA. Havana. 1964. Fidel CASTRO, by Elliott Erwitt-NYC 143758).

*

Όπως ακριβώς υπάρχουν ποιητές που βρίσκουνε μορφή έκφρασης στο δράμα ή στο αφήγημα, υπάρχουν κι εκείνοι που επιλέγουν τη δράση και το λόγο και σε όλη τη διάρκεια της ζωή τους, με τα έργα τους, αφήνουν στην ιστορία το ίχνος της ποίησης. Τέτοια είναι η περίπτωση του Φιντέλ Κάστρο.

Αρτούρο Κορκουέρα

*

Το Προφίλ Του Φιντέλ

Ο κορυφαίος Περουβιανός ποιητής Αρτούρο Κορκουέρα (30 Σεπ. 1935, Τρουχίγιο – 21 Αυγ. 2017, Λίμα) –«Ο Μάγος της Λέξης» κατά τον Μάριο Μπενεδέτι– σκιαγραφεί τον Φιδέλ Κάστρο Ρους (Fidel Alejandro Castro Ruz, Μπιράν Επαρχίας Οριέντε, 13 Αυγ. 1926 – Αβάνα, 25 Νοε. 2016), τον Ποιητή της Ιστορίας, όπως τον χαρακτηρίζει, με ένα καταπληκτικό κείμενο και με ένα από τα ωραιότερα ποιήματα που έχουν γραφτεί για τον θρυλικό Κομαντάντε.

*

Μετάφραση – Σημειώσεις
Μπάμπης Ζαφειράτος

Πρώτη δημοσίευση, Μποτίλια Στον Άνεμο, 13/1/2017.

Εδώ και στην Κατιούσα, ξανακοιταγμένο με μικρές διορθώσεις.

*

 

Το Προφίλ Του Φιντέλ

Αρτούρο Κορκουέρα

 

ΑΝ είναι να μιλήσεις για τον Φιντέλ
πρέπει να δώσεις το λόγο στη θάλασσα
να ζητήσεις τη μαρτυρία των βουνών.
Το Τουρκίνο τραγουδάει τη βιογραφία του,
τα δέντρα τον θυμούνται,
ξέρουν την εποχή του λένε και ξαναλένε το όνομά του.

Η εποχή του Φιντέλ
είναι η εποχή του ανθισμένου φλογόδεντρου,
η περήφανη εποχή της λιόχρωμης γενειάδας του.
Όλοι το ξέρουμε:
οι ήρωες δεν έχουνε εποχή,
έχουνε ιστορία,
γράφουνε την ιστορία,
είναι η ιστορία.

Δεν τον τρομάζει τον Φιντέλ ακόμα και να τετραγωνίσει το Πεντάγωνο
ούτε και χαμπαριάζει ο κόκκινος από τα νταηλίκια
αυτού του χλωμοπρόσωπου
μέσα στις μαύρες εποχές του Λευκού Οίκου.

Και όποιος έχει άλλη άποψη ας ρίξει μια ματιά στον ήρωα που αγρυπνάει
και στο ένα εκατομμύριο Κουβανούς που είναι στραμμένοι στο Βορρά
εκεί στη λεωφόρο Μαλεκόν μες στην Αβάνα.

Α υ τ ό ς είναι η Μαύρη Αμερική,
η Ισπανοαμερική,
των Άνδεων η Αμερική:
Το προφίλ του Φιντέλ
είναι το προφίλ
της Λατινικής Αμερικής.

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος

*

El perfil de Fidel
Arturo Corcuera


PARA hablar de Fidel
hay que cederle la palabra al mar,
pedir su testimonio a las montañas.
El Turquino canta y cuenta su biografía,
los árboles lo recuerdan,
saben su edad y repiten su nombre.

La edad de Fidel
es la edad de los framboyanes en flor,
la enhiesta edad de su barba verde olivo.

Todos lo sabemos:
los héroes no tienen edad,
tienen historia,
hacen la historia,
son la historia.

No le arredra a Fidel la cuadratura del Pentágono
ni las bravatas al rojo de cara pálida
en la hora oscura de la Casa Blanca.

Quien lo dude puede ver en alerta al héroe
y un millón de cubanos cara al Norte
en el Malecón de La Habana.

Él es América Negra,
América Hispana,
América Andina:

el perfil de Fidel
es el perfil
de América Latina.

(2006)

*

Ο κορυφαίος ποιητής Αρτούρο Κορκουέρα,

Φιντελίστας εκ πεποιθήσεως

Ο Αρτούρο Κορκουέρα, από τον διάσημο φωτογράφο, σκηνοθέτη και διευθυντή φωτογραφίας Τζέρυ Σάτζμπεργκ (26 Ιουν. 1927, Μπρονξ, Νέα Υόρκη – Χρυσός Φοίνικας στις Κάννες το 1973 για το Σκιάχτρο με τον Αλ Πατσίνο).

*

Ο Κορκουέρα είναι μια αναμφισβήτητη αξία, όχι μόνο για την ποίηση της χώρας του, αλλά και για ολόκληρη τη Λατινική Αμερική.
Μάριο Μπενεδέτι

*

Το κείμενο του Κορκουέρα με Σημειώσεις: Μποτίλια Στον Άνεμο

*

1964. Με το φακό του Έλιοτ Έργουιτ (Παρίσι, 1928). Magnum Photos (CUBA. Havana. 1964. Fidel CASTRO, by Elliott Erwitt- NYC 143756).

*

 

Μπάμπης Ζαφειράτος: Μπομπ Ντύλαν, Η δολοφονία του Έμετ Τιλ — Μετάφραση στα μέτρα της μελωδίας

Σικάγο, 6 Σεπ. 1955. Η μάνα του Έμετ Τιλ στην κηδεία. (Πηγή φωτό: https://abcnews.go.com)

*

Μπομπ Ντύλαν: Η δολοφονία του Έμετ Τιλ – Μετάφραση στα μέτρα της μελωδίας

Τo άψυχο έπειτα παιδάκι, κι έβρεχε βροχή από αίμα,
Στο ποτάμι το βουλιάξαν, να του πνίξουνε τον πόνο
Κι όλο αυτό το φονικό έγινε –δεν είναι ψέμα–
Για να δουν ν’ αργοπεθαίνει, για την πλάκα τους και μόνο

*

Πρόλογος – Μετάφραση – Σημειώσεις
Μπάμπης Ζαφειράτος

Πρώτη δημοσίευση: Μποτίλια Στον Άνεμο, 14 Νοε. 2016.

 Σε τούτη τη δημοσίευση, της 25/7/2021, όπως και στην Κατιούσα την ίδια μέρα, έχουν προστεθεί κείμενα, φωτό και βίνετο.

*

Έμετ Τιλ: Γεννήθηκε στις 25 Ιουλ. 1941 και είχε μόλις κλείσει τα 14 όταν δολοφονήθηκε άγρια στις 28 Αυγ. 1955.

Οι φωτογραφίες του φριχτά παραμορφωμένου πτώματος προκάλεσαν τεράστια ααίσθηση σε όλο τον κόσμο, μετά και την απόφαση της μητέρας να μείνει το φέρετρο ανοιχτό κατά τη διάρκεια της κηδείας, ώστε να γίνει γνωστή η βαρβαρότητα των γεγονότων.

Αυτή η σκοτεινή στιγμή συγκλονίζει και σηματοδοτεί την «αυγή» του αναδυόμενου κινήματος των μαύρων.

Τη 1 Δεκέμβρη του ίδιου έτους, σε μία από τις πιο εμβληματικές στιγμές στον αγώνα κατά του ρατσισμού στη χώρα, η μαύρη μοδίστρα Ρόζα Παρκς αρνείται να σηκωθεί στο λεωφορείο για να καθίσει ένας λευκός.

[Βλ. και κάτω: Έμετ Τιλ]

*

Bob Dylan, The Death of Emmett Till, 1962, Finjan Club, Montreal

 

Ο Θάνατος του Έμετ Τιλ

Μπομπ Ντύλαν

Μεγάλο Λευκό Θαύμα (1969)

[Μετάφραση στα μέτρα της μελωδίας]

 

ΉTANE στο Μισισίπι, κι όχι πριν πολύ καιρό
Ένα αγόρι απ’ το Σικάγο πέρασε απ’ τη Νότια πύλη μοναχό
Τέτοια άγρια τραγωδία δεν μπορεί να ξεχαστεί
Το παιδί είχε μαύρο δέρμα και το λέγαν Έμετ Τιλ ^[1]

Κάποιοι, μέσα σ’ έναν στάβλο το έσυραν και το χτυπούν
Είπανε πως είχε φταίξει, δεν θυμάμαι όμως για τι
Του ’καναν φριχτά μαρτύρια, δύσκολο να ειπωθούν
Μες στο στάβλο κραυγές πόνου, έξω γέλια και γιορτή

Μπάμπης Ζαφειράτος: Πάμπλο Νερούδα - Ηλιακή Ωδή στον Λαϊκό Στρατό & Ο Μόλα στα Τάρταρα (Ισπανικός Εμφύλιος: 17 Ιουλ. 1936 – 1 Απρ. 1939)

Αφίσα του 1937 (111.75 x 79.5 cm). Καλλιτέχνης Εμετέριο Ρουίθ Μελεντρέρας (Emeterio Ruiz Melendreras, 1905-1986). Τίτλος: Όλες οι Πολιτοφυλακές Ενσωματωμένες στον Λαϊκό Στρατό. Το μήνυμα προφανές. Οι σημαίες (από πάνω προς τα κάτω). Αριστερά: Αναρχικοί, Κομμουνιστικό Κόμμα (Partido Comunista de España), Μαδρίτη, Ανδαλουσία. Δεξιά: Βάσκοι, Δημοκρατικοί, Καταλανοί, Ενωμένες Σοσιαλιστικές Νεολαίες (Juventudes Socialistas Unificadas). [Πηγή φωτό: https://www.reddit.com]

*

Δυο ποιήματα από τη συλλογή «Με την Ισπανία στην Καρδιά», που γράφτηκε κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου, ο οποίος διήρκεσε από 17 Ιουλ. 1936 – 1 Απρ. 1939.

*

Πάμπλο Νερούδα

Πάβλο Νερούδα – Ρικάρδο Ελιέσερ Νεφταλί Ρέγιες Μπασοάλτο
(Pablo Neruda – Ricardo Eliécer Neftalí Reyes Basoalto)
Χιλή. 12 Ιουλίου 1904, Παράλ – 23 Σεπτεμβρίου 1973, Σαντιάγο

*

Ηλιακή Ωδή στον Λαϊκό Στρατό

Ο Μόλα στα Τάρταρα

 

Oda Solar al Ejército del Pueblo

Mola en los infiernos

 

Μετάφραση
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

  

Πρώτη δημοσίευση Κατιούσα, 17/7/2018

 

*

 

1936. Πολεμική αφίσα του Κομμουνιστικού Κόμματος (Partido Comunista de España). Εργάτες, αγρότες, στρατιώτες, διανοούμενοι, ενισχύστε τις τάξεις του Κομμουνιστικού Κόμματος. Του σημαντικού καλλιτέχνη Χόσεπ Ρενάου Βερενγκέρ (Josep Renau Berenguer, 1907-1982). Χρωμολιθογραφία, (39,6 x 55,8 cm). Έκδοση του Πανεπιστημίου της Βαλένθιας. Από τη συλλογή αφισών του Ισπανικού Πολεμικού Μουσείου, Τμήμα Εμφυλίου Πολέμου. [Πηγή φωτό: https://www.iwm.org.uk]

 

*

 

Η Ηλιακή Ωδή στον Λαϊκό Στρατό είναι το τελευταίο από τα 23 ποιήματα της συλλογής España en el corazón – Himno a las Glorias del Pueblo en la Guerra (Με την Ισπανία στην Καρδιά – Ύμνος για το Μεγαλείο του Λαού στον Πόλεμο). Γράφτηκε κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου, ο οποίος διήρκεσε από 17 Ιουλ. 1936 – 1 Απρ. 1939. Στην αρχή του βιβλίου διαβάζουμε:

Σημείωση

       Ο μεγάλος ποιητής Πάβλο Νερούδα (η πιο βαθυστόχαστη φωνή της Αμερικής μετά τον Ρουβέν Δαρίο, όπως είπε ο Γαρθία Λόρκα), έζησε μαζί μας κατά τους πρώτους μήνες αυτού του πολέμου. Στη συνέχεια, σαν εξόριστος, έγραψε τα ποιήματα του ανά χείρας βιβλίου. Η Στρατιωτική Επιτροπή του Εστέλο το εκτύπωσε στην Ισπανία. Είναι οι στρατιώτες της Δημοκρατίας αυτοί που έφτιαξαν το χαρτί, αυτοί που στοιχειοθέτησαν το κείμενο και δούλεψαν τα μηχανήματα. Ας δεχτεί ο φίλος ποιητής ετούτη τη σημείωση σαν μια αφιέρωση.

Και ο κολοφώνας της Β΄ έκδοσης μας πληροφορεί (με κεφαλαία):

 

Στην πρώτη έκδοση αυτού του βιβλίου τυπώθηκαν 500
αντίτυπα αριθμημένα από το 1 έως το 500, υπό την
επίβλεψη του Μανουέλ Αλτολαγίρε, και η εκτύπωση
περατώθηκε στις 7 Νοέμβη του 1938.
Αυτή η δεύτερη έκδοση αποτελείται
από 1.500 αντίτυπα, χωρίς αρίθμηση,
και ολοκληρώθηκε
στις 10 Γενάρη του 1939.

 

Σημείωση του συγγραφέα:
Αυτός ο «Ύμνος για το Μεγαλείο του Λαού στον Πόλεμο» αποτελεί μέρος
του τρίτου τόμου της «Επίγειας Κατοικίας».

 

*

 

Αφίσες από τον Ισπανικό Εμφύλιο (17.7. 1936-1.4.1939). [Πηγή φωτό: https://entreapuntesytizas.wordpress.com]

 

 

Ηλιακή Ωδή στον Λαϊκό Στρατό

Πάμπλο Νερούδα

 

 

ΟΠΛΑ ΤΟΥ ΛΑΟΥ! Εδώ! Η απειλή, η πολιορκία
χύνονται πάλι στη γη την ανακατεύουν με θάνατο,
την κάνουνε τραχιά τη γεμίζουνε αγκάθια.

 

Χαίρε, χαίρε,
χαίρε σού λένε οι μανάδες του κόσμου,
τα σχολεία χαίρε σού λένε, οι γέροι ξυλουργοί,
Λαϊκέ Στρατέ, χαίρε σού λένε με τα στάχυα,
με το γάλα, με τις πατάτες, με το λεμόνι, με τη δάφνη,
με ό,τι γεμίζει τη γη και το στόμα
του ανθρώπου.

 

                           Όλα σαν ένα βραχιόλι,
σαν μια ζώνη
σφυρήλατη, σαν κεραυνοί πεισματάρηδες,
Τα πάντα για σένα ετοιμάζονται, τα πάντα σ’ εσένα συγκλίνουνε!
                                  Σιδερένια μέρα!
Οχυρωμένο γαλάζιο!