Μπάμπης Ζαφειράτος: Πάμπλο Νερούδα (12.7.1904-23.9.1973), Θρηνητική Ωδή

Πάμπλο Νερούδα - Ρικάρδο Ελιέσερ Νεφταλί Ρέγιες Μπασοάλτο (Pablo Neruda - Ricardo Eliécer Neftalí Reyes Basoalto)

Παράλ, Χιλή, 12 Ιουλίου 1904 - Σαντιάγο, Χιλή, 23 Σεπτεμβρίου 1973

Σχέδιο (1ο από 2 του Νερούδα), Μπάμπης Ζαφειράτος, 23.XII.2015 (Μελάνι, 29 χ 21 εκ.)

 

 

 Μετάφραση
Μπάμπης Ζαφειράτος / Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση, 12/7/2023

 

 

Το ποίημα που ακολουθεί είναι ένα από τα 69 ποιήματα της ιδιόχειρης ανθολογίας που είχε μαζί του ο Τσε στη Βολιβία: Το περίφημο Πράσινο Σημειωματάριο (El Cuaderno vedre del Che. Grupo Editorial Planeta, 2009 - Πρόλογος Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ΙΙ).

Τα ποιήματα ανήκουν σε τέσσερεις μόνο ποιητές: 25 του Γκιγιέν (10 Ιουλ. 1902, Καμαγουέι - 16 Ιουλ. 1989, Αβάνα). 18 του Σέσαρ Βαγιέχο (Περού, 16 Μαρ. 1892 – Παρίσι, 15 Απρ. 1938· ο Τσε ήταν τότε 10 χρονών). 17 του Νερούδα και 9 του Λεόν Φελίπε (Ισπανία, 11 Απρ. 1884 – Πόλη Μεξικού, 18 Σεπ. 1968), όπου ζούσε εξόριστος στο Μεξικό κι εκεί, το 1955, γνωρίστηκε με τον Τσε.

 

 

 

Πάμπλο Νερούδα

Θρηνητική Ωδή

 

 

Αχ κοριτσάκι μου εσύ, μέσα στα τριαντάφυλλα, αχ σύναξη περιστεριών

αχ φυλακή μου από ψάρια κι άγρια ρόδα,

είν’ η ψυχή σου μια μποτίλια γεμάτη αλάτι διψασμένο

κι ένα πανέρι ξέχειλο από σταφύλια το κορμί σου.

 

Κι αλίμονο δεν έχω να σου δώσω τίποτ’ άλλο μόνο νύχια

ή ματόκλαδα, ή κάτι λειωμένα ερωτευμένα κλειδοκύμβαλα

ή όνειρα που απ’ την καρδιά μου αναβλύζουνε,

όνειρα σκονισμένα του τρέχουνε, καβαλαρέοι μαύροι,

όνειρα ξέχειλα από αστραπές και δυστυχίες.

Νέα περί της αναμφισβήτητης δολοφονίας του Χιλιανού ποιητού Πάμπλο Νερούδα στις 23 Σεπτεμβρίου 1973 μέσα στο χαντάκι του δικτάτορα Αουγούστο Πινοτσέτ (*)

 

Ο Πάμπλο Νερούδα σε σύνθεση του Χιλιανού καλλιτέχνη Άλβαρο Τάπια Ιδάλγο (Πηγή: http://www.alvarotapia.com/newrepublic#1)

*

(*) Τίτλος δάνειος από τον Νίκο Εγγονόπουλο στο ποίημά του για το θάνατο του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα.

*

Βλέπε και από εδώ:

Μπάμπης Ζαφειράτος: Πάμπλο Νερούδα - Η γη μοιράζεται με το ντουφέκι – 5 ποιήματα από το Canto General – Και για τη δολοφονία του

*

ΧΙΛΗ

Ο Πάμπλο Νερούδα δολοφονήθηκε με δηλητήριο αποδεικνύει νέα ιατροδικαστική έρευνα

Ο μεγάλος κομμουνιστής ποιητής Πάμπλο Νερούδα

Μετά από χρόνια υποψιών και καταγγελιών από το περιβάλλον του Πάμπλο Νερούδα ότι δολοφονήθηκε, μία ιατροδικαστική έκθεση που ανακοινώθηκε σήμερα επιβεβαιώνει αυτή την εκδοχή, διαπιστώνοντας ότι ο βραβευμένος με Νόμπελ Χιλιανός κομμουνιστής ποιητής πέθανε μετά από δηλητηρίαση με ισχυρή τοξίνη.

Σύμφωνα με τη μέχρι σήμερα επίσημη εκδοχή, ο Νερούδα πέθανε από καρκίνο του προστάτη στις 23 Σεπτεμβρίου 1973, μόλις 12 ημέρες μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα που ανέτρεψε τη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση του Σαλβαδόρ Αλιέντε.

Ωστόσο αρκετοί, συμπεριλαμβανομένου του ανιψιού του Νερούδα, Ροδόλφο Ρέγιες, πίστευαν εδώ και καιρό ότι δολοφονήθηκε λόγω της αντίθεσής του στην μόλις επιβληθείσα δικτατορία του Αουγκούστο Πινοσέτ.

Πριν από δέκα χρόνια, ένας Χιλιανός δικαστής διέταξε την εκταφή των λειψάνων του ποιητή, αφού ο πρώην σοφέρ του, Μανουέλ Αράγια, αποκάλυψε ότι ο Νερούδα τους είχε τηλεφωνήσει ταραγμένος από το νοσοκομείο του Σαντιάγο όπου νοσηλευόταν για να του πει ότι του έκαναν ένεση στο στομάχι ενώ κοιμόταν. Ο ποιητής πέθανε λίγες ώρες αργότερα.

Δείγματα των λειψάνων του Νερούδα εστάλησαν σε εγκληματολογικά εργαστήρια σε τέσσερις χώρες για ανάλυση και το 2015 η κυβέρνηση της Χιλής είπε ότι ήταν «πολύ πιθανό ότι κάποιος τρίτος» ευθύνεται για τον θάνατό του. Δύο χρόνια αργότερα, μια ομάδα διεθνών επιστημόνων είπε ότι ήταν «100% πεπεισμένοι» ότι ο ποιητής δεν πέθανε από καρκίνο του προστάτη.

Τελικά, οι επιστημονικές δοκιμές έδειξαν ότι η τοξίνη «clostridium botulinum» υπήρχε στο σώμα του θείου του όταν πέθανε, υποδηλώνοντας ότι πράγματι «δηλητηριάστηκε» μετά το πραξικόπημα.

Τα βακτήρια, που παράγουν τη νευροτοξίνη που προκαλεί αλλαντίαση, ανακαλύφθηκαν σε ένα από τα δόντια του Νερούδα που είχαν εκταφεί το 2017. Η ανάλυση από ειδικούς στο Πανεπιστήμιο McMaster στον Καναδά και το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης απέδειξε ότι τα βακτήρια δεν κατέληξαν στο σώμα του Νερούδα από το φέρετρο ή από τη γύρω περιοχή.

Το αμερικανοκίνητο από τις ΗΠΑ πραξικόπημα του Πινοσέτ, κατά το οποίο ο Αλιέντε αυτοκτόνησε ενώ τα στρατεύματα εισέβαλαν στο προεδρικό μέγαρο, συγκλόνισε τον Νερούδα, ο οποίος σχεδίαζε να διαφύγει στο Μεξικό.

Όμως, μια μέρα πριν από την προγραμματισμένη αναχώρησή του, μεταφέρθηκε με ασθενοφόρο στο νοσοκομείο της πρωτεύουσας της Χιλής όπου νοσηλευόταν για καρκίνο και άλλες παθήσεις. Πέθανε εκεί το βράδυ της 23ης Σεπτεμβρίου, υποτίθεται ότι από τις καταστροφικές συνέπειες του καρκίνου του προστάτη που είχε εντοπιστεί για πρώτη φορά τέσσερα χρόνια νωρίτερα.

Ζωή γεμάτη ποίηση κι αγώνες

Πάβλο Νερούδα – Ρικάρδο Ελιέσερ Νεφταλί Ρέγιες Μπασοάλτο
(Pablo Neruda – Ricardo Eliécer Neftalí Reyes Basoalto)
Χιλή. 12 Ιουλίου 1904, Παράλ – 23 Σεπτεμβρίου 1973, Σαντιάγο

Ο Πάμπλο Νερούδα (Ρικάρντο Νεφταλί Ελιέθερ Ρέγιες Μποσοάλτο) γεννήθηκε στο Παράλ της Χιλής, στις 12/7/1904. Δίχρονος, με το σιδηροδρομικό πατέρα του, εγκαθίσταται στο χωριό Τεμούκο. Από μικρός διαβάζει φημισμένους Λατινοαμερικανούς και Ευρωπαίους συγγραφείς. Στο Γυμνάσιο, η καθηγήτριά του Γκαμπριέλα Μιστράλ, η πρώτη Λατινοαμερικάνα που πήρε Νόμπελ Λογοτεχνίας, τον μυεί στην κλασική ρωσική λογοτεχνία. Γυμνασιόπαιδο, ακόμα, δημοσιεύει ποιήματά του σε εφημερίδες και περιοδικά, με διάφορα ψευδώνυμα, αφού δεν του επιτρέπει ο πατέρας του. Ετσι υιοθετεί και το όνομα Νερούδα, από τον Τσέχο συγγραφέα Γιαν Νερούντα.

Σπουδάζει στο Πανεπιστήμιο του Σαντιάγο γαλλική φιλολογία και μετέχει στους φοιτητικούς αγώνες. Αφήνει το Πανεπιστήμιο για να αφοσιωθεί στην ποίηση. Το 1923 δημοσιεύει το πρώτο του ποιητικό βιβλίο «Ηλιοβασιλέματα».

Το 1927 μπαίνει στο διπλωματικό Σώμα. Από το 1934-1937 είναι διπλωμάτης στην Ισπανία. Παίρνει μέρος στη μάχη του ισπανικού λαού. «Ο κόσμος άλλαξε κι έχει αλλάξει και η ποίησή μου», λέει κάπου. Το 1937 γράφει την ποιητική συλλογή «Ισπανία στην καρδιά». Το 1942 και το 1943 γράφει δυο «Τραγούδια αγάπης για το Στάλινγκραντ».

«Στα τέλη του 1943 ξαναγύρισα στο Σαντιάγο. Εγκαταστάθηκα στο σπίτι που απόκτησα με το σύστημα των δόσεων. Η χώρα μου δεν είχε αλλάξει: Τρομερή φτώχεια στις περιοχές των μεταλλείων και η κομψή κοινωνία που γέμιζε το Κάντρι Κλαμπ. Επρεπε ν' αποφασίσω. Η απόφασή μου μού στοίχισε καταδιώξεις και στιγμές εκρηκτικές», γράφει ο Νερούδα. Στις 15/7/1945 οργανώνεται στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Χιλής, του οποίου εκλέγεται και γερουσιαστής.

Ο Νερούδα, επειδή καταγγέλλει τον εκλεγμένο και με τις ψήφους του ΚΚΧ Πρόεδρο Γκονσάλες Βιδέλα, διώκεται. Με εντολή του παράνομου πλέον ΚΚΧ, βγαίνει στην παρανομία. Διασχίζοντας τις βουνοκορφές των Ανδεων, περνά στην Αργεντινή και από εκεί, με το διπλωματικό διαβατήριο του φημισμένου λογοτέχνη από τη Γουατεμάλα, Μιγκέλ Ανχελ Αστούριας (Νόμπελ 1967), φθάνει στο Παρίσι. Οι Πικάσο, Ελυάρ και Αραγκόν φροντίζουν να του δοθεί πολιτικό άσυλο και γαλλικό διαβατήριο.

Το 1950 έγινε μέλος του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ειρήνης. Επισκέπτεται πολλές φορές την ΕΣΣΔ, όπου τις εμπειρίες αυτής της περιόδου της ζωής του καταγράφει στο λυρικό ημερολόγιο «Τα αμπέλια και ο άνεμος». Στην ΕΣΣΔ γνωρίζει σπουδαίους Σοβιετικούς δημιουργούς και τον Τούρκο ποιητή Ναζίμ Χικμέτ. Το 1951 τού απονέμεται το βραβείο «Στάλιν».

Ανάμεσα στα σημαντικότερα έργα του περιλαμβάνονται τα «Είκοσι ερωτικά ποιήματα και ένα τραγούδι απελπισμένο», «Γενικό Άσμα» («Canto general»), «Οι στίχοι του καπετάνιου», «Όλη η αγάπη», «Το βιβλίο των ερωτήσεων» κ.α.

Ο Νερούδα, από το 1952 έως το 1957, ζει στην πατρίδα του. Στη δεκαετία του 1960, το ΚΚΧ απονέμει στον Νερούδα το μετάλλιο «Ρεκαμπάρεν» (η ανώτατη κομματική διάκριση στη μνήμη του πρωτοπόρου «οδηγητή» της εργατικής τάξης της Χιλής). Μετά τη νίκη της Λαϊκής Ενότητας στέλνεται ως πρέσβης στο Παρίσι. Η χιλιανή κυβέρνηση ζητά από τον ποιητή της να γυρίσει από το Παρίσι, για να βοηθήσει στις εκλογές της 4ης Μάρτη 1973. Άρρωστος, ήδη, επιστρέφει το Γενάρη του 1973.

«Εγώ θα μείνω με τους εργάτες να τραγουδήσω

(...) για των ψαράδων τον ωκεανό,

για το ψωμί των παιδικών μας αηδονιών,

και για την αγροτιά και για τ' αλεύρι μας,

τη θάλασσα, το ρόδο και το στάχυ,

τους σπουδαστές, τους ναύτες, τους φαντάρους,

για όλους τους λαούς σ' όλους τους τόπους,

για τη λυτρωτική τη θέληση/ των πορφυρών λαβάρων της αυγής.

Πάλεψε πλάι μου, κι εγώ θα σου χαρίσω τα όπλα όλα της ποίησής μου»...

(Με πληροφορίες από «Associated Press», «Guardian», Ριζοσπάστη)

902, Πηγή φωτό: Associated Press

Μπάμπης Ζαφειράτος: Πάμπλο Νερούδα (12.7.1904 – 23.9.1973), 12 Σονέτα του Έρωτα

(Φωτό: Πάμπλο Νερούδα και Ματίλντε Ουρούτια. © Archivo Fundación Pablo Neruda)

*

Ω, ένα ταξίδι ο έρωτας από νερό κι αστέρια,
από αέρα πνιγερόν κι από αλευριού φουρτούνες·
μια μάχη είναι ο έρωτας από αστροπελέκια
και δυο κορμιά που λειώνουνε σε μια σταγόνα μέλι.

*

Πάμπλο Νερούδα

Πάβλο Νερούδα – Ρικάρδο Ελιέσερ Νεφταλί Ρέγιες Μπασοάλτο
(Pablo Neruda – Ricardo Eliécer Neftalí Reyes Basoalto)
Χιλή. 12 Ιουλίου 1904, Παράλ – 23 Σεπτεμβρίου 1973, Σαντιάγο
Σχέδιο (1ο από 2 του Νερούδα), Μπάμπης Ζαφειράτος, 23.XII.2015 (Μελάνι, 29 χ 21 εκ.)

 

 

12 Σονέτα του Έρωτα

(Από τη συλλογή Cien Sonetos de Amor, 1959)

Μετάφραση – Σημειώσεις
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση, Κατιούσα, 23/9/2022

 

 

 

Πρωί

(5 σονέτα)

 

VI

ΧΑΜΕΝΟΣ ΣΤΑ ΔΑΣΗ κόβω ένα μαύρο κλαράκι,
στα φρυγμένα μου χείλια ο ψίθυρός του λες βγήκε:
της βροχής μπορεί να ’ταν η φωνή η κλαμένη,
μια σπασμένη καμπάνα, μια καρδιά ραγισμένη.

Κάτι τόσο απόμακρο που σχεδόν μού φαινόταν
κρυμμένο βαθιά, απ’ τη γη σκεπασμένο,
μια πνιγμένη κραυγή φθινοπώρων πελώριων,
απ’ το νοτερό και μισάνοιχτο σκοτάδι των φύλλων.

Αλλά εκεί, μέσα απ’ το όνειρο ξυπνώντας του δάσους,
τραγουδούσε στα χείλια μου της φουντουκιάς το κλαράκι
κι ένα διάχυτο άρωμα τις αισθήσεις μου αγγίζει

σαν να μ’ έψαχναν άξαφνα οι κομμένες μου ρίζες,
της παιδικής μου ηλικίας η γη η χαμένη,
κι απ’ το διάχυτο άρωμα απόμεινα εκεί πληγωμένος.

 

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος

 

VI

EN LOS BOSQUES, perdido, corté una rama oscura
y a los labios, sediento, levanter su susurro:
era tal vez la voz de la lluvia llorando,
una campana rota o un corazón cortado.

Algo que desde tan lejos me parecía
oculto gravemente, cubierto por la tierra,
un grito ensordecido por inmensos otoños,
por la entreabierta y húmeda tiniebla de las hojas.

Pero allí, despertando de los sueños del bosque,
la rama de avellano cantó bajo mi boca
y su errabundo olor trepó por mi criterio

como si me buscaran de pronto las raíces
que abandoné, la tierra perdida con mi infancia,
y me detuve herido por el aroma errante.

 

 

Μπάμπης Ζαφειράτος: Ο Λιμπερταδόρ του Πάμπλο Νερούδα

Σιμόν Μπολιβάρ

(Simón José Antonio de la Santísima Trinidad Bolívar y Palacios)

24 Ιουλίου 1783, Καράκας, Βενεζουέλα – 17 Δεκεμβρίου 1830, Σάντα Μάρτα, Κολομβία

Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 12.ΧΙΙ.2017 (Μολύβι, 29 χ 21 εκ.)

Πάμπλο Νερούδα

Ένα ποίημα για τον Λιμπερταδόρ

Μετάφραση – Σημειώσεις – Σχέδια

Μπάμπης Ζαφειράτος - Μποτίλια Στον Άνεμο

*

Πάμπλο Νερούδα

Ύμνος Στον Μπολιβάρ

Πατέρα μας, εσύ που είσαι στη γη και στο νερό και στον αέρα

παντού μέσα στ’ απέραντα τα σιωπηλά μας πλάτη,

όλα, πατέρα, έχουν τ’ όνομά σου, εδώ στο φτωχικό μας:

το όνομά σου γλυκαίνει το ζαχαροκάλαμο

το καλάι μπολιβάρ έχει μια λάμψη μπολιβάρ,

το πουλί μπολιβάρ πάνω απ’ το ηφαίστειο μπολιβάρ,

το νίτρο, η πατάτα, των ίσκιων οι αποχρώσεις,

τα ορμητικά ρυάκια, οι φλέβες στα φωσφορικά πετρώματα,

ό,τι δικό μας πηγάζει απ’ τη σβησμένη σου ζωή,

κληρονομιά σου ήταν τα ποτάμια, οι κάμποι, τα καμπαναριά,

κληρονομιά σου κι ο άρτος μας ο επιούσιος, πατέρα.

 

Το μικρό σου λείψανο, γενναίε καπετάνιε,

άπλωσε μες στο σύμπαν το άχραντο μέταλλό του,

κι άξαφνα, τα δάχτυλά σου ξεπροβάλλουν απ’ το χιόνι

και ο ψαράς του νότου φέρνει άξαφνα στο φως

το χαμογέλιο σου, και τη φωνή σου που σπαρταράει στα δίχτυα.

 

Η συνέχεια εδώ

Μπάμπης Ζαφειράτος: Πάμπλο Νερούδα (12.7.1904 – 23.9.1973), 11 Σονέτα του Έρωτα

Απ’ το Κιντσαμαλί, απ’ όπου είναι τα μάτια σου πλασμένα
μέχρι τα πόδια σου για μένανε χυμένα στη Φροντέρα
είσαι το μαύρο αργιλόχωμα που ξέρω:
μες στα λαγόνια σου απ’ την αρχή όλο το στάρι αγγίζω.

Πάμπλο Νερούδα

Πάβλο Νερούδα – Ρικάρδο Ελιέσερ Νεφταλί Ρέγιες Μπασοάλτο
(Pablo Neruda – Ricardo Eliécer Neftalí Reyes Basoalto)
Χιλή. 12 Ιουλίου 1904, Παράλ – 23 Σεπτεμβρίου 1973, Σαντιάγο

(Φωτό: Ο Πάμπλο Νερούδα και η Ματίλντε Ουρούτια στην Ίσλα Νέγρα)

 

 

11 Σονέτα του Έρωτα

(Από τη συλλογή Cien Sonetos de Amor, 1959)

Μετάφραση – Σημειώσεις
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση, Κατιούσα, 12/7/2022

 

 

Πρωί

(2 σονέτα)

 

II

ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ, ΩΣ να φτάσω στο φιλί πόσο μου πήρε,
ως τη δική σου συντροφιά τι μοναξιά πλανιόταν!
Τα τρένα μέσα στη βροχή μονάχα τους κυλάνε.
Η άνοιξη ακόμα στο Ταλτάλ δεν λέει να ξημερώσει.

Μα εσύ κι εγώ, αγάπη μου, μαζί είμαστε τώρα,
απ’ την κορφή μέχρι τα νύχια ενωμένοι,
με το φθινόπωρο, με το νερό, με τα κορμιά μας,
ώσπου μονάχα εσύ και μόνο εγώ γινόμαστε ένα.

Κι άμα σκεφτείς το πόσες πέτρες σέρνει το ποτάμι,
που φέρνει ξεμπουκάροντας το ρέμα του Μπορόα,
κι άμα σκεφτείς τι χωρισμοί από τρένα κι από τόπους,

εσύ κι εγώ δεν έπρεπε παρά ν’ αγαπηθούμε,
έτσι μπλεγμένοι ανάμεσα σε άντρες και σε γυναίκες,
μες στα γαρύφαλλα που η γη κρατάει και κανακεύει.

 

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος

 

Ταλτάλ: «Νυχτοπούλι» στη γλώσσα των αυτοχθόνων. Πόλη – λιμάνι της Χιλής στην επαρχία Αντοφαγάστα (βλ. κάτω και Σονέτο LXXXVII), στην περιοχή της ερήμου Ατακάμα. Η πόλη στήθηκε με το άνοιγμα των ορυχείων χαλκού.

Μπάμπης Ζαφειράτος: Πάμπλο Νερούδα, Η δολοφονία του Σαντίνο (18.5.1895-21.2.1934)

Αουγούστο Σέσαρ Σαντίνο – Augusto César Sandino (Αugusto Nicolás Calderón de Sandino y José de María Sandino): Νικαράγουα. Γεννήθηκε στις 18 Μαΐ. 1895 στο Νικινόμο – Δολοφονήθηκε στις 21 Φεβ. 1934 στη Μανάγουα. Επαναστάτης, ηγέτης της εξέγερσης 1927-1933, ενάντια στην αμερικανική στρατιωτική κατοχή της Νικαράγουας. Εθνικός Ήρωας, «Στρατηγός των Ελεύθερων Ανθρώπων».

Από μικρό παιδί γνωρίζει την αδικία, δουλεύοντας με τη μάνα του στις καφεοφυτείες της χώρας κι έχει δει ήδη τα έργα του στρατού των Γιάνκηδων.

Τα κατορθώματά του τον έκαναν ήρωα σε όλη τη Λατινική Αμερική, όπου έγινε σύμβολο αντίστασης κατά της κυριαρχίας των ΗΠΑ, που τον… τίμησαν με τον τίτλο του «bandolero» (λήσταρχος).

*

Πάμπλο Νερούδα

Αουγούστο Σέσαρ Σαντίνο

Δυο ποιήματα για τη δολοφονία του

*

Από τη συλλογή Επικό Τραγούδι (1960)

Μετάφραση – Σημείωση

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση, Κατιούσα, 21/2/2022

Φωτό επανω: Ο Αουγούστο Σέσαρ Σαντίνο (1895-1934) στην πόλη του Μεξικού το 1930. (Πηγή: http://quepasoestamosvivos).

*

«Θέλω μια πατρίδα ελεύθερη ή να πεθάνω»

 

Έλαβα χθες το μήνυμά σας και σας κατανοώ. Δεν θα τα παρατήσω και σας περιμένω εδώ. Θέλω μια πατρίδα ελεύθερη ή να πεθάνω. Δεν σας φοβάμαι. Λογαριάζω στον φλογερό πατριωτισμό των συντρόφων μου.
Patria y Libertad
A. C. Sandino

(12 Ιούλη 1927. Απάντηση του Σαντίνο, όταν ο Διοικητής της αμερικανικής αρμάδας τον κάλεσε να παραδοθεί μαζί με τους άντρες του)

*

Κοπιάστε λοιπόν εσείς, βρομερή γλίτσα των μορφινομανών· κοπιάστε στη δική μας γη να μας δολοφονήσετε, εδώ που σας περιμένω όρθιος, επικεφαλής του στρατού των συμπατριωτών μου, δίχως να νοιάζομαι για το πόσοι είσαστε· αλλά βάλτε το καλά στο μυαλό σας πως όταν αυτό συμβεί, η συντριβή του μεγαλείου σας θα τραντάξει συθέμελα το Καπιτώλιο της Ουάσινγκτον, και το αίμα σας θα βάψει τον τρούλο του περίφημου Λευκού Οίκου σας, αυτού του άντρου όπου σχεδιάζετε τα εγκλήματά σας.

(Από Το Πρώτο Μανιφέστο του Σαντίνο, 1 Ιουλ. 1927)

*

Η σημαία του Σαντίνο. (Πηγή φωτό: https://enbatallas.wordpress.com)

 

Πάμπλο Νερούδα

[XI]

Η Προδοσία

 

Μια θλιβερή νυχτιά, για την ειρήνη
τον Στρατηγό Σαντίνο προσκαλέσαν
σε γεύμα, την ανδρεία του να γιορτάσουν,
μαζί με της «Αμερικής» τον Πρέσβη
(για δες που τ’ όνομα όλης της Ηπείρου
καπηλευτήκαν τούτοι οι αγιογδύτες!).