Μπάμπης Ζαφειράτος: Πατρίς Λουμούμπα (2.7.1925-17.1.1961), Κλάψε, αγαπημένε μαύρε μου αδερφέ

Πατρίς Λουμούμπα – Patrice Émery Lumumba
(Βελγικό Κονγκό, νυν Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό)
Γεννήθηκε στις 2 Ιουλίου 1925, στο Ανατολικό Κασάι
Δολοφονήθηκε από τη CIA στις 17 Ιανουαρίου 1961, στην Ελίζαμπετβιλ, Κατάνγκα
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 2.VII.2016 (Μολύβι, 29χ21 εκ.) 

Εσύ κυνηγημένο αγρίμι, διωγμένος απ’ το σπίτι σου
Σακατεμένος από μάχες που βία ωμή τις γένναγε
Κι αιώνες βαρβαρότητας με βιαστές και μακελλάρηδες
Που σου έδιναν επιλογή: νεκρός ή σκλάβος.

Πατρίς Λουμούμπα

Ο Μαύρος Άγιος

(Patrice Émery Lumumba)

Όμορφος σαν την απόφαση της ελευθερίας
(Γιάννης Ρίτσος, Ο Μαύρος Άγιος)

Κονγκολέζος ηγέτης της ανεξαρτησίας, ο πρώτος δημοκρατικά εκλεγμένος πρωθυπουργός της Δημοκρατίας του Κονγκό

Σύμβολο του αφρικανικού αλυτρωτισμού

Γεννήθηκε στις 2 Ιουλίου 1925, στο Ανατολικό Κασάι του Κονγκό
Δολοφονήθηκε από τη CIA και τις μυστικές υπηρεσίες Αγγλίας και Βελγίου, στις 17 Ιανουαρίου 1961, στην Ελίζαμπετβιλ της Κατάνγκα

Weep, Beloved Black Brother

Μετάφραση

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση, Κατιούσα, 2/7/2022

 

Πατρίς Λουμούμπα

Κλάψε, αγαπημένε μαύρε μου αδερφέ

 

Κλάψε, ω, μαύρε αγαπημένε μου αδερφέ,
Βαθιά θαμμένος στην αιώνια νύχτα των κτηνών.
Ω, εσύ, που η σκόνη του σιμούν και οι τυφώνες
Στους τέσσερεις ανέμους σε σκορπίσανε
Εσύ που με τα χέρια σου έχτισες ολόλαμπρους ναούς
Για να κοιμούνται οι βασιλιάδες δολοφόνοι σου τον ύπνο του δικαίου.

Εσύ κυνηγημένο αγρίμι, διωγμένος απ’ το σπίτι σου
Σακατεμένος από μάχες που βία ωμή τις γένναγε
Κι αιώνες βαρβαρότητας με βιαστές και μακελλάρηδες
Που σου έδιναν επιλογή: νεκρός ή σκλάβος.

Εσύ στα βάθη εκεί της ζούγκλας εβρήκες καταφύγιο
Και σιωπηλά υπόκυψες σε αμέτρητους θανάτους
Ρακένδυτος, ψημένος απ’ τους πυρετούς
Ή να σε καρτεράνε της τίγρης τα σαγόνια
Ή μέσα στο ατελείωτο το σφιχταγκάλιασμα των βάλτων
Που στραγγαλίζουνε αργά και βασανιστικά όπως ο πύθωνας.

Μπάμπης Ζαφειράτος: Μίρτα Αγίρε, Παλιό Τραγούδι για τον Τσε Γκεβάρα (14.6.1928 – 9.10.1967) - 3 VIDEO

—Πού να βρίσκεσαι ιππότη αγνέ, όλο λάμψη,
μες στους άλλους ιππότες εσύ ο πιο ωραίος;
— Του αντάρτικου ανάβω τη δάδα· έχω χρέος
το σκοτάδι, κυρά, το σκοτάδι να κάψει.

Τσε

Ερνέστο Γκεβάρα δε λα Σέρνα, γνωστός και ως «Τσε»
(Che Guevara – Ernesto Guevara de la Serna)
Γεννήθηκε στις 14 Ιουνίου 1928 στο Ροσάριο της Αργεντινής
Δολοφονήθηκε από τη CIA, στις 9 Οκτωβρίου 1967, στη Λα Ιγέρα της Βολιβίας

Μίρτα Αγίρε

(Αβάνα, 18 Οκτ. 1912 – 8 Αυγ. 1980)

Μετάφραση
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση, Κατιούσα, 14/6/2022

 

Παλιό Τραγούδι για τον Τσε Γκεβάρα

Μίρτα Αγίρε

“Sans peur et sans reproche…”
«Δίχως φόβο και δίχως ψεγάδι…»

—Πού να είσαι Μπαγιάρδο, γενναίε μου ιππότη
δίχως φόβο ή ψεγάδι, παντού σε ζητάω;
—Στις ριπές των ανέμων, κυρά μου, γυρνάω,
που της φλόγας μου άγρια σαρώνουν τη νιότη.

—Πού να βρίσκεσαι ιππότη εσύ ο αντρειωμένος,
ο αψεγάδιαστος κι άφοβος, να ’ρχόσουν μαζί μου;
—Στο ανθάκι που κάνω προσφορά στη ζωή μου:
στο αγριαγκάθι, κυρά, στο αγριαγκάθι ορισμένως.

Μπάμπης Ζαφειράτος: Πάμπλο Νερούδα, Η δολοφονία του Σαντίνο (18.5.1895-21.2.1934)

Αουγούστο Σέσαρ Σαντίνο – Augusto César Sandino (Αugusto Nicolás Calderón de Sandino y José de María Sandino): Νικαράγουα. Γεννήθηκε στις 18 Μαΐ. 1895 στο Νικινόμο – Δολοφονήθηκε στις 21 Φεβ. 1934 στη Μανάγουα. Επαναστάτης, ηγέτης της εξέγερσης 1927-1933, ενάντια στην αμερικανική στρατιωτική κατοχή της Νικαράγουας. Εθνικός Ήρωας, «Στρατηγός των Ελεύθερων Ανθρώπων».

Από μικρό παιδί γνωρίζει την αδικία, δουλεύοντας με τη μάνα του στις καφεοφυτείες της χώρας κι έχει δει ήδη τα έργα του στρατού των Γιάνκηδων.

Τα κατορθώματά του τον έκαναν ήρωα σε όλη τη Λατινική Αμερική, όπου έγινε σύμβολο αντίστασης κατά της κυριαρχίας των ΗΠΑ, που τον… τίμησαν με τον τίτλο του «bandolero» (λήσταρχος).

*

Πάμπλο Νερούδα

Αουγούστο Σέσαρ Σαντίνο

Δυο ποιήματα για τη δολοφονία του

*

Από τη συλλογή Επικό Τραγούδι (1960)

Μετάφραση – Σημείωση

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση, Κατιούσα, 21/2/2022

Φωτό επανω: Ο Αουγούστο Σέσαρ Σαντίνο (1895-1934) στην πόλη του Μεξικού το 1930. (Πηγή: http://quepasoestamosvivos).

*

«Θέλω μια πατρίδα ελεύθερη ή να πεθάνω»

 

Έλαβα χθες το μήνυμά σας και σας κατανοώ. Δεν θα τα παρατήσω και σας περιμένω εδώ. Θέλω μια πατρίδα ελεύθερη ή να πεθάνω. Δεν σας φοβάμαι. Λογαριάζω στον φλογερό πατριωτισμό των συντρόφων μου.
Patria y Libertad
A. C. Sandino

(12 Ιούλη 1927. Απάντηση του Σαντίνο, όταν ο Διοικητής της αμερικανικής αρμάδας τον κάλεσε να παραδοθεί μαζί με τους άντρες του)

*

Κοπιάστε λοιπόν εσείς, βρομερή γλίτσα των μορφινομανών· κοπιάστε στη δική μας γη να μας δολοφονήσετε, εδώ που σας περιμένω όρθιος, επικεφαλής του στρατού των συμπατριωτών μου, δίχως να νοιάζομαι για το πόσοι είσαστε· αλλά βάλτε το καλά στο μυαλό σας πως όταν αυτό συμβεί, η συντριβή του μεγαλείου σας θα τραντάξει συθέμελα το Καπιτώλιο της Ουάσινγκτον, και το αίμα σας θα βάψει τον τρούλο του περίφημου Λευκού Οίκου σας, αυτού του άντρου όπου σχεδιάζετε τα εγκλήματά σας.

(Από Το Πρώτο Μανιφέστο του Σαντίνο, 1 Ιουλ. 1927)

*

Η σημαία του Σαντίνο. (Πηγή φωτό: https://enbatallas.wordpress.com)

 

Πάμπλο Νερούδα

[XI]

Η Προδοσία

 

Μια θλιβερή νυχτιά, για την ειρήνη
τον Στρατηγό Σαντίνο προσκαλέσαν
σε γεύμα, την ανδρεία του να γιορτάσουν,
μαζί με της «Αμερικής» τον Πρέσβη
(για δες που τ’ όνομα όλης της Ηπείρου
καπηλευτήκαν τούτοι οι αγιογδύτες!).

Μπάμπης Ζαφειράτος: Ο Χοσέ Μαρτί (28.1.1853 – 19.5.1895), ο Απόστολος της Ανεξαρτησίας, και η Σπανιολοελληνίδα χορεύτρια του φλαμένκο με το πρόσωπο της Παρθένου

*

Στη σκηνή τα τακούνια χτυπάει,
Αντηχούνε και γλείφουν σαν φίδια,
Λες και πάνω σ’ αυτά τα σανίδια
Έχει στρώσει καρδιές και πατάει.

*

Χοσέ Μαρτί

Ο Απόστολος της Ανεξαρτησίας

(José Julián Martí y Pérez)

Κούβα, Αβάνα 28 Ιανουαρίου 1853 – Δος Ρίος, 19 Μαΐου 1895

Συγγραφέας, Ποιητής, Εθνικός ήρωας της Κούβας

*

Απλοί Στίχοι

(1891)

 

Μετάφραση – Σημειώσεις

(Καρολίνα Οτέρο – Γαβριέλα Μιστράλ)
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση Κατιούσα, 28/1/2022

*

Ας συνειδητοποιήσουμε το θαύμα που φανερώνουν αυτά τα τετράστιχα των Απλών Στίχων, τα καμωμένα από γρήγορα ασημένια βέλη.
Γαβριέλα Μιστράλ, 1938 (βλ. κάτω)

*

 

Χοσέ Μαρτί

[Η Σπανιόλα Χορεύτρια]

 

X

Η ΨΥΧΗ τρεμουλιάζει μονάχη
Όταν πέσει το βράδυ υποφέρει
Πάμε λέω χορός κάπου υπάρχει
Μια σπουδαία Σπανιόλα χορεύει.

Είχαν κάνει καλά κι είχαν βγάλει
Τη σημαία που κυμάτιζε εκεί·
Γιατί αυτή με γεμίζει οργή,
Θα ’χα φύγει δε θα ’μπαινα πάλι.

Μπάμπης Ζαφειράτος: Ερνέστο Καρδενάλ (20.1.1925 – 1.3.2020), 14 Επιγράμματα του Έρωτα και της Επανάστασης

Ερνέστο Καρδενάλ

Ernesto Cardenal Martínez

(Νικαράγουα. 20 Ιαν. 1925, Γρανάδα – 1 Μαρ. 2020, Μανάγουα)

Ο μαρξιστής παπάς, ο αντάρτης Σαντινίστα. Ο κομμουνιστής ποιητής που δίδαξε το Ευαγγέλιο της Επανάστασης στους φτωχούς, για να κατακτήσουνε τον επίγειο παράδεισο με το όπλο στο χέρι.

14 Επιγράμματα

(Epigramas)

*

Μετάφραση – Σημειώσεις
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση τα 13 (εκτός του 22), Κατιούσα, 20/1/2022

 

*

[..] Φυσικά και δεν υπάρχει ελευθερία όσο υπάρχουνε πλούσιοι
Όσο υπάρχουνε τάξεις ελευθερία δεν υπάρχει.
[..] Kαπιταλισμός· τι άλλο από αγοραπωλησία ανθρώπων;

[..] Κομμουνισμός ή το βασίλειο του Θεού στη γη που είναι το ίδιο.

Ερνέστο Καρδενάλ
Canto Nacional (1972)

*

 

Ερνέστο Καρδενάλ, 20.1.1925-1.3.2020. (Πηγή: web)

 

Ερνέστο Καρδενάλ

Επιγράμματα

 

13.

Μίμηση του Προπέρτιου

Δεν υμνώ την υπεράσπιση του Στάλινγκραντ
ούτε την εκστρατεία της Αιγύπτου
ούτε την απόβαση της Σικελίας
ούτε το πέρασμα του Ρήνου από τον στρατηγό Αϊζενχάουερ

Υμνώ μονάχα μιας κοπέλας την κατάχτηση.

Ούτε με τα κοσμήματα του Οίκου Morlock
ούτε με αρώματα του Dreyfus
ούτε με ορχιδέες μέσα σε κουτιά μαρμαρυγίας
κι ούτε με Cadillac
μονάχα με τα ποιήματά μου την κατάχτησα.

Κι αυτή με προτιμάει, ας είμαι και φτωχός, κι απ’ όλα
             τα εκατομμύρια του Σομόσα.

Μπάμπης Ζαφειράτος: Έντγκαρ Άλλαν Πόε (19.1.1809 – 7.10.1849), Ελντοράντο (Με σημειώσεις & 2 Video Clip του Sopor Aeternus)

Κάλπασε γοργά / Αν θες του Ελντοράντο τη χώρα!

*

Έντγκαρ  Άλλαν  Πόε

Edgar Allan Poe

(19 Ιαν. 1809, Βοστώνη, Μασαχουσέτη – 7 Οκτ. 1849, Βαλτιμόρη, Μέριλαντ)

Eldorado

*

Μετάφραση – Σημειώσεις

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

(με 2 Video Clip)

Και στην Κατιούσα, 19/1/2022

*

 

Edgar Allan Poe. Portrait by Charles Hine, 1855, oil on canvas, 16 3/4 x 14 1/2 inches. Courtesy of the Cleveland Public Library (Πηγή: https://www.eapoe.org)

 

Έντγκαρ Άλλαν Πόε

Ελντοράντο

(1849)

 

Στις μάχες δεινός
Ιππότης τρανός
Σε λιοπύρι, σε σκιά και σε μπόρα
Για χρόνια γυρνά
Kαι τραγουδά
Του Ελντοράντο ζητώντας τη χώρα.

Μπάμπης Ζαφειράτος: Ροβέρτο Φερνάντες Ρεταμάρ, Επανάστασή μας, αγάπη μας - 5 ποιήματα για την Ανακτημένη Νήσο

 Με αφορμή τα 63 χρόνια της Μεγάλης Κουβανικής Επανάστασης, 1 Γενάρη 1959, μεταφράζονται 5 αντιπροσωπευτικά ποιήματα μιας από τις σημαντικότερες φωνές της εποχής μας:

Ροβέρτο Φερνάντες Ρεταμάρ (Roberto Fernández Retamar, Αβάνα. 9 Ιουν. 1930 – 20 Ιουλ. 2019). Ποιητής, δοκιμιογράφος, κριτικός λογοτεχνίας, με περί τις τριάντα ποιητικές συλλογές και πλήθος δοκιμίων. Μια από τις σημαντικότερες φωνές της εποχής μας. Από τους πρώτους στενούς συνεργάτες του Τσε και του Φιντέλ, κεντρική φιγούρα στην πολιτιστική και πολιτική ζωή της Κούβας, υπογράφει, μεταξύ άλλων, και την Εισαγωγή στο βιβλίο του Τσε, Ανταρτοπόλεμος. Το 1965 άρχισε να διευθύνει την Επιθεώρηση Casa, του σημαντικότερου για ολόκληρη τη Λατινική Αμερική ιδρύματος της Κούβας, Casa de Las Américas, όπου από το 1986 μέχρι το θάνατό του κατείχε τη θέση του Προέδρου. Σπούδασε φιλοσοφία και λογοτεχνία στην Αβάνα, στο Παρίσι και στο Λονδίνο. Δίδαξε για κάποια χρόνια στο Πανεπιστήμιο Yale των ΗΠΑ. Κατείχε την έδρα Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Alma Mater της Αβάνας. Μετά την Επανάσταση υπηρέτησε στο Διπλωματικό Σώμα. Έχει μεταφραστεί στα Αγγλικά, Γαλλικά, Ρωσικά, Ιταλικά κ.λπ. (Για το πλήρες βιογραφικό βλ. κάτω, από τον σύνδεσμο μετά το ποίημα).

 

 

Ροβέρτο Φερνάντες Ρεταμάρ

Θα μιλήσει ο Φιντέλ. CUBA. La Havana. 1959. New Year Days, a crowd begins to gather in Govt Plaza. (Burt Glinn-Magnum Photos)

 

5 ποιήματα για την Ανακτημένη Νήσο

Από την ποιητική συλλογή

Ναι στην Επανάσταση

 

*

Μετάφραση – Σημειώσεις – Επιμέλεια

Μπάμπης Ζαφειράτος / Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση Κατιούσα, 8/1/2022

*

Ο Ρεταμάρ με τον Φιντέλ και δεξιά ο Γαβριέλ Γαρσία Μάρκες. (Foto: La Ventana / Casa de las Américas)

 

Έζησα, δίδαξα και έμαθα σε πολλές χώρες, δημοσίευσα περισσότερα από είκοσι βιβλία, μίλησα με εκατοντάδες ανθρώπους, αλλά τίποτα δεν ήταν τόσο σημαντικό όσο το ότι γνώρισα τον Φιντέλ.

Μου λείπει κάθε μέρα της ζωής μου. Πιστεύω ότι στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν υπάρχουν πολλοί σαν τον Φιντέλ, ούτε στην Κούβα, ούτε στην Αμερική, στον κόσμο ολόκληρο. Πρέπει να ανατρέξουμε σε εξαιρετικές μορφές όπως ήταν αυτός πραγματικά. Σκέφτομαι τον Φιντέλ, όπως τον Τσε, όπως και τον Μαρτί, διαρκώς. Τέτοιοι άνθρωποι δεν θα ’πρεπε να πεθαίνουν, αν και κατά μία έννοια δεν πεθαίνουν ποτέ.

Ο Φιντέλ είναι ένα απολύτως εξαιρετικό πλάσμα που, για μένα, συγκρίνεται μόνο με τον Σιμόν Μπολίβαρ και τον Χοσέ Μαρτί· αυτή είναι η γιγάντια τριάδα της ηπείρου μας.

Roberto Fernández Retamar
(Δυο μήνες περίπου πριν πεθάνει, στην τελευταία του συνέντευξη)

 

Ο Ρεταμάρ είναι ένας από τους συγγραφείς που ήξερε να μιλάει καλύτερα για λογαριασμό μιας γενιάς.

Graziella Pogolotti Jacobson

 

 

Ο Ρεταμάρ ξεπερνά τα στιλιστικά όρια για να ενώσει το πάθος και τη μνήμη με βαθιά υποβλητικούς τρόπους.

Margaret Randall

 

Ο Ρεταμάρ είναι ένας από τους πιο διακεκριμένους διανοούμενους της Λατινικής Αμερικής στον εικοστό αιώνα.

Joao Cezar Castro Rocha

 

 

 

Η ΑΝΑΚΤΗΜΕΝΗ ΝΗΣOΣ

 

Το άλογο, η πεταλούδα, ο ναύτης, ο γάτος,
Το μεγάλο ψάρι και το μικρό ψάρι
Τη βάλανε να ξεφωνίζει στης λοταρίας τo γλέντι απ’ όπου δε θα βγει
Παρά μόνο με τα στήθια κομμένα.
                                                               Ο γαλόγυπας
Και το σκουλήκι χαίρονται. Το σαλιγκάρι ξεφαντώνει.