21 Απριλίου 1963: Γρηγόρης Λαμπράκης - Ο Μαραθωνομάχος ήλιος ‒ Με δυο Θούρια του Γιάννη Ρίτσου

Οι συνοδοιπόροι
Ο 16χρονος Ανδρέας Μαμωνάς (αριστερά),  ο ηλεκτρολόγος Παντελής Γούτης (πίσω αριστερά -ο γιατρός είχε σώσει τη ζωή της γυναίκας του) και ο κρεοπώλης Μπάμπης Παπαδόπουλος (δεξιά)

21 Απριλίου

1963 ‒Πρώτη Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης. Την Πορεία οργανώνουν η Ελληνική Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη (ΕΕΔΥΕ), η Κίνηση Νέων για τον Πυρηνικό Αφοπλισμό «Μπέρτραντ Ράσελ» και άλλοι φορείς. Η Πορεία απαγορεύτηκε από την κυβέρνηση της ΕΡΕ του Κ. Καραμανλή και δεν πραγματοποιήθηκε, αφού με αστυνομικές διαταγές κηρύχθηκαν παράνομες όλες οι συγκεντρώσεις σε ανοιχτό χώρο. Ισχυρότατες αστυνομικές δυνάμεις έζωσαν ολόκληρη την περιοχή από τον τύμβο του Μαραθώνα έως το Γηροκομείο. Περισσότεροι από 3.000 οπλισμένοι χωροφύλακες είχαν αναλάβει τον αποκλεισμό της περιοχής του Μαραθώνα, ενώ ο στρατός βρισκόταν σε ετοιμότητα. Έγιναν 200 συλλήψεις, ενώ 300 άτομα τραυματίστηκαν.

Μνημείο Γρηγόρη Λαμπράκη στη Θεσσ/κη. Γλύπτης: Βασ. Δωρόπουλος (1942–)
Θέση: Ερμού, Βενιζέλου και Σπανδωνή - σημείο όπου στις 22 Μαΐου του 1963, βγαίνοντας από τη συγκέντρωση για την ειρήνη και τον πυρηνικό αφοπλισμό, χτυπήθηκε στο κεφάλι από τους Γκοτζαμάνηδες του Εθνάρχα. Τραυματίζεται βαριά και υποκύπτειε στα τραύματά του λίγες μέρες μετά.
Οι πολιτικές ευθύνες της δολοφονίας βαρύνουν την κυβέρνηση Καραμανλή και το παρακράτος του. Σε λιγότερο από μήνα ο... Τριανταφυλλίδης φεύγει από την Ελλάδα και επιστρέφει με δόξες και τιμές ως λυτρωτής.

Πηγή φωτό, Πηγή στοιχείων γλύπτη

Τελικά την Πορεία πραγματοποίησαν μόνο οι Γρηγόρης Λαμπράκης, Ανδρέας Μαμμωνάς, Μπάμπης Παπαδόπουλος, Παντελής Γούτης, Γιούλια Λιναρδάτου, Βασίλης Παπασταφίδας και Τεύκρος Ανθίας. Πλησιάζοντας στο Πικέρμι, ο Λαμπράκης μάζεψε λίγα λουλούδια για να τα τοποθετήσει στο μνημείο που είχε στηθεί προς τιμήν των απαγχονισμένων από τους Γερμανούς. Λίγο παρακάτω συνελήφθησαν όλοι εκτός από τον Λαμπράκη και την Λιναρδάτου. Στην Παλλήνη τέλος συνελήφθη και ο Λαμπράκης.

902

Από Μποτίλια:

• Γρηγόρης Λαμπράκης: Μαραθώνιος μιας ημιτελούς άνοιξης (5 VIDEO & 25 ΦΩΤΟ)

Ετικέτα:

Ο ΔΩΔΕΚΑΛΟΓΟΣ ΤΗΣ Γ' ΜΑΡΑΘΩΝΙΑΣ ΠΟΡΕΙΑΣ

Σέ ποιητική απόδοση Γιάννη Ρίτσου

Βαδίζω στον ίδιο δρόμο του αρχαίου Μαραθωνοδρόμου.

Ξεκινώ από την ιδίαν ένδοξην αφετηρία απ’ όπου ξεκίνησε κι Εκείνος

φτάνοντας κάτω απ’ την 'Ακρόπολη

για ν’ αναγγείλει

τη νίκη της Ελευθερίας και της Ειρήνης.

Βαδίζω πάνω στα πάμφωτα ίχνη που άφησαν σ’ αυτό το χώμα

τα φτερωτά πόδια του ήρωα και μάρτυρα της Ειρήνης, Γρηγόρη Λαμπράκη,

Βαδίζω πλάι στον Μπέρτραντ Ράσσελ,

πλάι στον Πάουλινγκ, τον Λούθερ Κινγκ και τον Έρεμπουργκ.

Βαδίζω υπερασπίζοντας τον άνθρωπο, τα ποιήματα, τη μουσική, τ’ αγάλματα,

την Ειρήνη και τη Δημοκρατία.

2

Βαδίζω ανάμεσα σε τόπους που τους λάξευσε

το μεγάλο, δυνατό χέρι της Ιστορίας.

Βαδίζω σε τούτη τη γη, τη σπαρμένη

με κόκαλα και αγάλματα ηρώων,

σηκώνοντας στους ώμους μου σαν δύο τεράστια φτερά πού με σηκώνουν

την κοινή μας ευθύνη

για την Ειρήνη και τη Δημοκρατία.

3

Πιστεύω στον άνθρωπο.

Όλους μας μια κοινή μοίρα μας ενώνει:

η πάλη κατά του πολέμου, κατά της δυστυχίας και του θανάτου,

η πάλη κατά της φτώχιας και του φόβου,

η πάλη κι η ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο.

Βαδίζω ενάντια σ’ όλες τις προκαταλήψεις που χωρίζουν τους ανθρώπους,

βαδίζω για την Ειρήνη,

κι αισθάνομαι στο πρόσωπό μου την ανάσα της Ανθρωπότητας.

4

Είκοσι χρόνια κλείσανε απ’ τη συντριβή του αιματοστάλαχτου χιτλερισμού.

Δεν ξεχνώ την καπνιά των κρεματόριων.

Δεν ξεχνώ την παιδούλα Άννα Φρανκ,

τον Φούτσικ, τον Γκαμπριέλ Περί, τη Ζώγια,

τον Ναπολέοντα Σουκατζίδη, την Ηλέκτρα, τον Περρίκο.

Δεν ξεχνώ τα 50 εκατομμύρια νεκρούς,

το απόκρημνο σκοτάδι του τρόμου και τους ποταμούς των δακρύων,

Βαδίζω μ’ όλους που μισούν το φασισμό και τον πόλεμο.

Βαδίζω μ’ αυτούς πού αγαπούν την Ειρήνη.

Για να παίξουν αμέριμνα τα παιδιά στις αυλές.

Για να χαμογελούν οι μανάδες στα παράθυρα.

Για ν’ ανοίγουν σαν άσπρα λουλούδια τα βιβλία.

Για να λάμπει σαν ήλιος το ψωμί επάνω σ’ όλα τα τραπέζια.

Για να παραδίδει ευγενικά η μια γενιά στην άλλη,

όχι το δαυλό του τελειωτικού εμπρησμού,

αλλά τη δάδα της Δημιουργίας.

5

Δεν ξεχνώ το τρομερό νέφος που σαβάνωσε

τη Χιροσίμα.

Δεν ξεχνώ τούς 200.000 νεκρούς της Χιροσίμα.

Πέρασαν είκοσι χρόνια από τότε.

Δεν ξεχνώ.

Δεν ξεχνώ την τερατώδη απειλή

κατά της Ανθρωπότητας και του Πολιτισμού.

Δεν ξεχνώ τα λόγια του Αϊνστάιν:

«Σταματήστε τον πυρηνικό ανταγωνισμό, πριν οι άνθρωποι

ξαναγυρίσουν στα σπήλαια και στα τόξα».

Παλεύω για την κατάργηση των πυρηνικών όπλων,

των πυραύλων,

των μέσων μαζικής καταστροφής.

Παλεύω για την κατάργηση των στρατιωτικών βάσεων.

Παλεύω για μια συμφωνία ανάμεσα στους λαούς.

Για να μην υπάρξουν ποτέ πια Χιροσίμες.

6

Βαδίζω με τη σκέψη στην Κύπρο.

Βαδίζω για την Ειρήνη, και μάχομαι

για την ειρήνευση στο αγαπημένο μας νησί,

για την αρμονική διαβίωση των δύο κοινοτήτων,

για την αδέσμευτη Ανεξαρτησία ‒ Αυτοδιάθεση ‒ 'Ένωση.

Αρνούμαι κάθε ιδέα διχοτόμησης,

κάθε παζάρεμα για «ανταλλάγματα»,

κάθε σκέψη για ομόσπονδο κράτος.

Οι Κύπριοι δε ζητούν παρά να ’ναι

ελεύθεροι σαν άνθρωποι και σαν λαός.

Ζητούν

ν’ αποστρατικοποιηθεί το νησί και να γίνει

δεσμός ειρήνης

με τους γύρω Λαούς.

Και τούς τ’ αρνιούνται

οι Ιμπεριαλιστές κι οι Τούρκοι σωβινιστές.

Όμως οι λαοί είναι μαζί τους.

Μαζί τους κι ή ιστορία.

Κι εμείς μαζί

ως το τέλος πιστοί.

Βαδίζω για την Κύπρο. Κι η Κύπρος βαδίζει μαζί μας.

7

Όδοιπορώ και για το μακρινό, μαρτυρικό Βιετνάμ.

Κάθε άνθρωπος, όπου γης, συγκλονίζεται

απ την αποκορύφωση της ιμπεριαλιστικής παρανομίας και βίας.

Όχι, δεν είναι οι απλοί 'Αμερικάνοι που κάνουν την πρωτάκουστη επίθεση.

Αυτοί μίλησαν με το στόμα του γερουσιαστή Μος:

«Τα χέρια μας στάζουν αίμα σ’ αυτό το βρώμικο πόλεμο».

Είναι οι ιμπεριαλιστές των ΗΠΑ που κάνουν την επίθεση.

Η φωτιά της επέμβασης πρέπει να σβήσει.

Να φύγουν οι ξένοι απ’ το Βιετνάμ.

Να γίνουν διαπραγματεύσεις

για να υπάρξει Ειρήνη και Δημοκρατία

σύμφωνα με τη θέληση του λαού της τραγικής τούτης χώρας.

Οδοιπορώ και για το μακρινό, μαρτυρικό Βιετνάμ.

8

Σ’ έναν κόσμο όπου οι Μεγάλοι έχουν στα χέρια τους τα μέσα του ολέθρου,

έχουνε κι οι μικροί να παίξουν ένα μεγάλο ρόλο.

Συμφωνώ μ’ όσους ζήτησαν, σαν τον Ού-Θάντ,

να γίνουν τα Βαλκάνια απύραυλη ζώνη

κι ή Μεσόγειος,

αυτό το αρχαίο λίκνο των πολιτισμών.

Επιδοκιμάζω

τις φιλειρηνικές διακηρύξεις

των προέδρων Ελλάδος-Γιουγκοσλαβίας, στο Βελιγράδι,

κι αγωνίζομαι να γίνουν πράξη.

9

Δεν έχουν θέση στην Ελλάδα οι βάσεις του θανάτου·

Δεν έχουν θέση στα ήρεμα λιμάνια μας

τα μακάβρια όπλα των ξένων φορτωμένα στα «Ρίκετς».

Αρνούμαι την «πολυμερή», και κάθε ιδέα

να πάρουν οι Γερμανοί θερμοπυρηνικά όπλα.

Οι γαλάζιες μας θάλασσες

ήταν πάντα δεσμός εμπορικών ανταλλαγών και Ειρήνης,

‒«ομφάλιος λώρος» της πατρίδας μας μ’ όλο τον κόσμο.

Και πρέπει να μείνουν.

10

Αρνούμαι να επιτρέψω οι δεσμοί με το NATO

να γίνουν δεσμά για την Κύπρο.

Η Ελλάδα

έχει πολιτική δική της και δική της πολιτιστικήν αποστολή.

Πρέπει να γίνει αδέσμευτη,

για να μείνει περήφανη.

11

Χιλιάδες δισεκατομμύρια σπαταλιούνται για μέσα ολέθρου.

Θα γίνονταν σχολεία και κήποι κι εργαστήρια,

ψωμί και στίχοι, αλέτρια και βιολιά.

Και θ’ άλλαζε η μορφή του κόσμου.

Εμπρός, λοιπόν, όλα τα όπλα στα μουσεία

πριν σκάψουμε τον τάφο της Ανθρωπότητας.

Τα όπλα στα Μουσεία,

και τ’ αγάλματα των μεγάλων νεκρών,

των παραμελημένων ηρώων της Σκέψης και της Πράξης μες στους κήπους.

Οδοιπορώ για έναν πλήρη, γενικό και δίκαιο αφοπλισμό.

Για τον περιορισμό των αβάσταχτων στρατιωτικών δαπανών.

Οδοιπορώ για την απελευθέρωση του ανθρώπου απ’ το φόβο του πολέμου.

Οδοιπορώ για την Ειρήνη και την Ευτυχία της Ανθρωπότητας.

12

Δε φτάνει ν’ αγαπάμε την Ειρήνη και τον Άνθρωπο.

Πρέπει ν’ αγωνιζόμαστε γι’ αυτόν.

Είμαι ένας απ’ την ατέλειωτη στρατιά που ζώνει τον κόσμο.

Οδοιπορώ για να ενώσω κι εγώ τη θέλησή μου με τη θέληση όλων για

την Ειρήνη.

Και δε θα σταματήσω

πριν η Ειρήνη στεριώσει για πάντα σ’ ολόκληρη τη Γη.

Οδοιπορώ για τη βαθιά συνεννόηση ανθρώπου μ’ άνθρωπο,

οδοιπορώ για την πρόοδο, την ευτυχία, την ελευθερία του ανθρώπου, οδοιπορώ για την αξιοπρέπεια του ανθρώπου που έμαθε να περπατάει,

ανάμεσα στ’ αστέρια,

οδοιπορώ για να στήσουμε τη σημαία της ειρηνικής γης πάνω στ’ αστέρια,

οδοιπορώ για την ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΙΡΗΝΗ.

ΑΘΗΝΑ, Μάης 1965

«Αυγή», 22.5.65, σελ. 5.

ΘΟΥΡΙΟ ΤΗΣ ΜΑΡΑΘΩΝΙΑΣ ΠΟΡΕΙΑΣ

Χώρος βαθύς, χώρος Ιερός, πανύψηλο ορόσημο

ελευθερίας και ειρήνης.

Από ’δω

ο Γρηγόρης Λαμπράκης ξεκίνησε μόνος,

μόνος, με την πολυπληθή μοναξιά των μαρτύρων,

μόνος, όπως ό ήλιος,

φέγγοντας όλος όπως ο ήλιος,

φωτίζοντας τα τζάμια των φτωχόσπιτων,

τις καμινάδες των μελλοντικών πολιτειών,

και τα πελώρια δάση των ειρηνικών σημαιών.

Τώρα,

το ματωμένο παλικάρι

μπροστάρης πάλι,

με τα δύο χέρια του, όπως τότε, ανοιχτό,

πλατιά φτερά,

με τα δύο χέρια του σταυρού του

παμμέγιστα φτερά

ολάνοιχτα προς τον ορίζοντα του μέλλοντος·

και πάνω στην ευρυχωρία του λογχισμένου στήθους του

ή Ελλάδα ολόκληρη αναπεπταμένη,

ολόκληρος ό κόσμος αναπεπταμένος.

Και το βιολί και η σάλπιγγα και το βιβλίο

και το ψωμί και τ’ άστρα και τ’ αγάλματα

και το ξύλινο αλογάκι του σκοτωμένου παιδιού

και τα πολλά δεκανίκια των ανάπηρων

και η παρατεταμένη σιωπή των γκρεμισμένων σπιτιών

και τα παράθυρα και οι κήποι και τα φλάμπουρα

και η Κύπρος με το σχήμα της καρδίας μας

και το Βιετνάμ το πολυπίκραντο

κι ό Άγιος Δομίνικος με τα διάτρητα χέρια του

κι οι ωραίοι, χωρίς αγάλματα ακόμη, νεκροί της Αντίστασης,

χιλιάδες και χιλιάδες οι νεκροί μας·

παρόντες πάντα

μαζί μας,

οι αθάνατοί μας

με τ’ άγραφτα ποιήματα και τ’ ατραγούδιστα τραγούδια,

με τα εκατόφυλλα τριαντάφυλλα στις σιωπηλές πληγές τους

με τα σφυριά, τ’ αλέτρια και τις σκαλωσιές στα χέρια τους,

κι οι νέοι

με τις λαμπρές σημαίες τους, να πλαταγίζουν πάνω απ’ τα όνειρα

όλοι

με τα τραγούδια, τα δαφνόκλωνα και τις ελπίδες,

όλοι

με την παγκόσμια αγάπη

όλοι

κόντρα στη φτώχεια και στον πόλεμο

κόντρα στους ίσκιους και στα δάκρυα

(όποιος γλιτώνει από ’να δάκρυ τον άνθρωπο,

ανυψώνει ένα μέτρο το μπόι της ανθρωπότητας),

και ό ήλιος, να ’τος ο ήλιος,

ο μέγας κυκλικός αγώνας του φωτός,

δίνοντας το ρυθμό σ’ όλα τα βήματα,

μαζί μας

ο αιώνιος Μαραθωνομάχος κόντρα σ’ όλο το σκοτάδι

μαζί μας ο ήλιος Μαραθωνοδρόμος, ο ήλιος,

εμπρός,

Ειρήνη, Ειρήνη, Ειρήνη.

ΑΘΗΝΑ, 15.V.66

«Η Αυγή», 22.5.1966, σελ. 1.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ, ΣΥΝΤΡΟΦΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ - Αφιέρωμα στα 40χρονα του ΕΑΜ (ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ, 1988, σελ. 131-136, το πρώτο, σελ. 138-139, το δεύτερο)

Διαδικτυακή μεταφορά: Μπ.Σ.Α.