Δεκέμβρης 1944 (17)

Ο Φιντέλ θα ζει παντοτινά. Ο Φιντέλ είναι αθάνατος

Έφοδος στις Μονκάδες τ’ Ουρανού!: Fidel vivirá para siempre! Fidel es inmortal! - Ο Φιντέλ θα ζει παντοτινά! Ο Φιντέλ είναι αθάνατος!
Φιδέλ: Ένα σύγγραμμα περί ηθικής και δυο μεγάλα αρχίδια στην υπηρεσία της ανθρωπότητας (Ντανιέλ Τσαβαρία)
* Φιντέλ: Αυτός που τους σκλάβους ανύψωσε στην κορφή της μυρτιάς και της δάφνης
* Πάμπλο Νερούδα: Φιντέλ, Φιντέλ, οι λαοί σ’ ευγνωμονούνε * Νικολάς Γκιγιέν: Φιντέλ, καλημέρα! (3 ποιήματα)
* Ντανιέλ Τσαβαρία: Η Μεγάλη Κουβανική Επανάσταση και τα Ουτοπικά Αρχίδια του Φιδέλ * Ντανιέλ Τσαβαρία: Ο ενεργειακός βαμπιρισμός του Φιδέλ * Ραούλ Τόρες: Καλπάζοντας με τον Φιντέλ − Τραγούδι μεταφρασμένο - Video * Χουάν Χέλμαν: Φιντέλ, το άλογο (video)


Κάρλος Πουέμπλα - Τρία τραγούδια μεταφρασμένα που συνάδουν με τη μελωδία:
* Και τους πρόφτασε ο Φιντέλ (Y en eso llego Fidel) − 4 Video − Aπαγγελία Νερούδα * Δεν έχεις πεθάνει Καμίλο (Canto A Camilo) * Ως τη νίκη Κομαντάντε (Hasta siempre Comandante)
* Τα φρούρια του ιμπεριαλισμού δεν είναι απόρθητα: Μικρή ιστορική αναδρομή στη νικηφόρα Κουβανική Επανάσταση και μέχρι τις μέρες μας ‒ Με αφορμή τα 88α γενέθλια του Φιντέλ ‒ Εκλογικό σύστημα & Εκλογές - Ασφάλεια - Εκπαίδευση - Υγεία (88 ΦΩΤΟ) * Φιντέλ
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Canto General. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Canto General. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Πέμπτη 9 Σεπτεμβρίου 2021

Μπάμπης Ζαφειράτος: ΟυρανοΜίκης Θεοδωράκης - Παύλος Νερούδα, Ελευθερωτές των λαών της Οικουμένης (Canto General - Video)

 

 

Τούτη τη γη παρ’ τη στα χέρια,
μπες στο χορό αυτής της λάμψης,
πάρ’ το ψωμί σου και το μήλο,
πάρ’ την καρδιά και τ’ άλογό σου
γίνε φρουρός στο σύνορό σου,

*

Μετάφραση:

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση: 23/9/2019

*

Canto General: Οικουμενικό Τραγούδι ή Οικουμενικός Ύμνος ή Καθολικό / Γενικό Τραγούδι ή Γενικό Άσμα, όπως το μάθαμε από τη μετάφραση της Δανάης Στρατηγοπούλου. Άρχισε να γράφεται το 1938. Πρώτη έκδοση στο Μεξικό το 1950 και στη συνέχεια κυκλοφόρησε κρυφά στη Χιλή. Αποτελείται από δεκαπέντε μέρη, Cantos, αριθμημένα από το I-XV. 231 ποιήματα συνολικά (πάνω από 15.000 στίχοι), που δεν αφορούν μόνο τους λαούς της Λατινικής Αμερικής –γι’ αυτό άλλωστε και (εδώ) Οικουμενικό, με οκτώ (8) αναφορές στην Ελλάδα και στους Έλληνες.

Πρώτες πρόβες του μελοποιημένου από τον ΟυρανοΜίκη Θεοδωράκη
Canto General, με τη Μαρία Φαραντούρη και τον Πέτρο Πανδή, είναι στο Παρίσι τον Αύγουστο του 1972, παρουσία του Νερούδα (πρέσβης της Χιλής στη Γαλλία τότε) και της συζύγου του Ματίλντε Ουρούτια. Αύγουστο του ’73 θα παρουσιαστεί σε μεγάλη περιοδεία στη Λατινική Αμερική...

 

*

 

– Άσμα  IV

Οι Ελευθερωτές

 

Οι Ελευθερωτές

Πάμπλο Νερούδα

 

 

Εδώ φυτρώνει αυτό το δέντρο,
της θύελλας, του λαού το δέντρο.
Απ’ τη γη βγαίνουν οι ήρωές του
όπως απ’ τους χυμούς τα φύλλα,
κι ο άνεμος σπάει τ’ ανταριασμένου
πλήθους το φύλλωμα, ώσπου ο σπόρος
ψωμί στη γη να ξαναπέσει.

Εδώ φυτρώνει αυτό το δέντρο
απ’ τους γυμνούς νεκρούς θρεμμένο
νεκρούς δαρμένους, πληγωμένους,
νεκρούς με μάγουλα μπασμένα,
παλουκωμένους σε κοντάρια,
από φωτιά πυρπολημένους,
πετσοκομμένους με τσεκούρι,
στην εκκλησία σταυρωμένους.

Σάββατο 10 Απριλίου 2021

Μπάμπης Ζαφειράτος: Ο Εμιλιάνο Ζαπάτα του Πάμπλο Νερούδα — Γη και Ελευθερία

Μάιος 1911. Ο Εμιλιάνο Σαπάτα στο αρχηγείο του στην Κουερναβάκα, πρωτεύουσα της πολιτείας Μορέλος του Μεξικού. (Φωτό: Hugo-Brehme. Πηγή: https://www.kcet.org/shows/artbound/searching-for-soldaderas-the-women-of-the-mexican-revolution-in-photographs)
*
Ο Εμιλιάνο Σαπάτα (Ζαπάτα εις τα καθ’ ημάς) γεννήθηκε στο Μεξικό, 8 Αυγ. 1879 και δολοφονήθηκε σε ενέδρα στις 10 Απρ. 1919
*
Η γη μοιράζεται με το ντουφέκι.
Μην περιμένεις, χωριάτη λασπωμένε
το φως το αληθινό απ’ τον ίδρωτά σου,
μπροστά σου ο ουρανός να γονατίσει.
  *
Γκράφιτι σε τοίχο κτηρίου, απέναντι από το σπίτι του Νερούδα, στη συνοικία Μπέγια Βίστα, στο Σαντιάγο. (Φωτό Μπ.Ζ.)
*
Ο Εμιλιάνο Ζαπάτα του Πάμπλο Νερούδα
Από το Canto General

Μετάφραση – Σημειώσεις – Φωτό – Σχέδιο
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Γκράφιτι σε τοίχο κτηρίου, απέναντι από το σπίτι του Νερούδα, στη συνοικία Μπέγια Βίστα, στο Σαντιάγο. (Φωτό Μπ.Ζ.)
Canto General: Οικουμενικό Τραγούδι. Άρχισε να γράφεται το 1938. Πρώτη έκδοση στο Μεξικό το 1950 και στη συνέχεια κυκλοφόρησε κρυφά στη Χιλή. Αποτελείται από δεκαπέντε μέρη, Cantos, αριθμημένα από το I-XV. 231 ποιήματα συνολικά (πάνω από 15.000 στίχοι), που δεν αφορούν μόνο τους λαούς της Λατινικής Αμερικής –γι’ αυτό άλλωστε και Οικουμενικό, με πέντε αναφορές στην Ελλάδα: Βλέπε πιο κάτω στον πρώτο σύνδεσμο.

IV
Οι Ελευθερωτές

XXXVI

Στον Εμιλιάνο Σαπάτα με μουσική του Τάτα Νάτσο

Πάμπλο Νερούδα



Κι όταν γίναν αβάσταχτες οι πίκρες
στη γη, και μόνο αγκάθια ρημαγμένα
ήταν των χωρικών ο μόνος κλήρος,
κι όπως ξαναφανήκανε τα όρνια
με τις γενειάδες τις φριχτές και τα μαστίγια,
ήρθε καλπάζοντας έν’ άνθος και μια φλόγα... 

Μεθυσμένο πηγαίνω
και στην πόλη τραβώ...
χλιμίντρησε η ανατολή που αχνοφαινόταν
και σείστηκε η γης απ’ τα μαχαίρια,
βγήκε ο παρίας απ’ τη μαύρη του την τρύπα
κι έπεσε σαν ξεσπυρισμένο καλαμπόκι
στην άγρια μοναξιά που βασιλεύει.

Κυριακή 28 Μαρτίου 2021

Μπάμπης Ζαφειράτος: Μιγέλ Ερνάντες, Ο κομμουνιστής γιδοβοσκός με τη φλογέρα της ποίησης (τραγούδι-video) — Πάμπλο Νερούδα – Canto General: Στον Μιγέλ Ερνάντες, που δολοφονήθηκε (σαν σήμερα το 1942) στα κολαστήρια του Φράνκο — Αφιέρωμα

*

Είν’ η ζωή μου μια πληγή σε νιότη ευτυχισμένη.
Κι αλίμονο όποιος δεν τα ζει ποτέ τα τραύματά του
–πληγές ζωής· πάντα θα ’ναι η ζωή του σκορπισμένη
και σκόρπια κι η χαρά του.

*

Μπάμπης Ζαφειράτος / Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση: Κατιούσα, 28/3/2021

*

Μιγέλ Ερνάντες – Miguel Hernández Gilabert: 30 Οκτ. 1910, Οριουέλα – 28 Μαρ. 1942, Αλικάντε. Μεγάλη μορφή των Ισπανικών Γραμμάτων, παρά τον πρόωρο θάνατό του. Ποιητής μα και θεατρικός συγγραφέας, πρόλαβε να αφήσει 7 ποιητικές συλλογές και 5 θεατρικά έργα.

Αντιφασίστας ο Ερνάντες, με το ξέσπασμα του Ισπανικού Εμφυλίου κατατάσσεται εθελοντικά στους Δημοκρατικούς, το Καλοκαίρι του 1936 εντάσσεται στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Ισπανίας και από τις αρχές του 1937 είναι πολιτικός επίτροπος στο περίφημο 5ο Σύνταγμα του Δημοκρατικού Στρατού.

1933. Ο Μιγέλ Ερνάντες στην Καρταχένα (Μούρθια). Φωτογραφία από το αρχείο των κληρονόμων του. (Πηγή: elpais.com)

Ουσιαστικά αυτοδίδακτος ο Ερνάντες, γιδοβοσκός από τα μικράτα του, έφτασε μέχρι το γυμνάσιο, οι Ιησουίτες στο σχολείο που φοιτούσε του έδωσαν υποτροφία για να προχωρήσει σε ανώτερες σπουδές, αλλά ο πατέρας του δεν τον άφησε να συνεχίσει και σε ηλικία 15 ετών τον στρώνει στην κτηνοτροφία του. Τσομπανάκος ο Μιγέλ, έβοσκε τα γίδια του, διάβαζε ποίηση και άρχισε να γράφει τα ποιήματά του.

Παρασκευή 9 Οκτωβρίου 2020

Μπάμπης Ζαφειράτος: Η κριτική του Τσε για το Canto General και ο Πάμπλο Νερούδα για τη συνάντησή του με τον Τσε


53 χρόνια από τη δολοφονία του Επαναστάτη Ποιητή (9 Οκτ. 1967)
47 χρόνια από το θάνατο του Ποιητή της Επαναστάσης (23 Σεπ. 1973)

*

Ερνέστο Γκεβάρα δε λα Σέρνα, γνωστός και ως «Τσε» (Che Guevara – Ernesto Guevara de la Serna). Γεννήθηκε στις 14 Ιουνίου 1928 στο Ροσάριο της Αργεντινής – Δολοφονήθηκε από τη CIA, στις 9 Οκτωβρίου 1967, στη Λα Ιγέρα της Βολιβίας.

Πάμπλο Νερούδα – Ρικάρδο Ελιέσερ Νεφταλί Ρέγιες Μπασοάλτο (Pablo Neruda – Ricardo Eliécer Neftalí Reyes Basoalto, Χιλή. 12 Ιουλίου 1904, Παράλ – 23 Σεπτεμβρίου 1973, Σαντιάγο.

*

Η κριτική του Τσε για το Κάντο Χενεράλ μπορεί να είναι σύντομη, αλλά ταυτοχρόνως ουσιαστική, περιεκτική, απέριττη, βαθιά, αυστηρή και αμερόληπτη, ξεφεύγει από τις απλές επισημάνσεις στα «περιθώρια» ενός βιβλίου ή από την πιο επιμελημένη μορφή των σημειώσεων και μας παραδίδει το καλύτερο ίσως κείμενο που έχει γραφτεί ποτέ γι’ αυτό το μεγαλειώδες έργο των 450 σελίδων από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας προδιαγράφοντας, με την πρώτη κιόλας παράγραφο, την μελλοντική του απήχηση:

Όταν με το πέρασμα του χρόνου θα έχει ξεκαθαρίσει λίγο το πολιτικό  σκηνικό και συνάμα θα έχει αποδοθεί –αμετάκλητα– στον λαό η οριστική του νίκη, αυτό το βιβλίο του Νερούδα θα αναδειχθεί ως το μεγαλύτερο συμφωνικό ποίημα της Αμερικής.

*

Πρόλογος – Μετάφραση – Σημειώσεις
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση Κατιούσα, 9/10/2020

*

Ο Νερούδα του Τσε και ο Τσε του Νερούδα

(Για τις σημ. [α–δ] βλέπε στο τέλος)

 

1943. Ο Τσε 15 χρονών σε διακοπές στο Μαρ δελ Πλάτα.


Η ποίηση για τον Τσε ήταν πάντα μια μεγάλη αγάπη. Αλλά ο Νερούδα είναι ο ποιητής που τον έχει συνεπάρει από τα εφηβικά του χρόνια. Οι στίχοι του Χιλιανού κυλάνε στις φλέβες του, απ’ όταν, 15 χρονών, νιώθει τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα για την κατά δύο χρόνια μικρότερη πρώτη του εξαδέλφη (από την αδελφή της μητέρας του). Είναι η Κάρμεν Κόρδοβα δε λα Σέρνα, La Negrita (1929-2011), ένα πολυτάλαντο πλάσμα που εξελίχθηκε σε μια σπουδαία αρχιτεκτόνισσα και μια από τις μεγάλες φυσιογνωμίες της Αργεντινής.

Η Κάρμεν μάθαινε στον Ερνέστο να χορεύει, κι αυτός απομνημόνευε τα βήματα, για να μπορέσει μετά, ρωτώντας την, να σύρει τα πόδια του, αφού όπως γράφει ένας από του πολλούς βιογράφους του, ο Άλντο Ισιδρόν ντελ Βάγιε (Aldo Isidrón del Valle):

Η μουσική ανικανότητα του Τσε ήταν τέτοια που δεν μπορούσε να ξεχωρίσει ούτε ένα ταγκό.

Αυτή του, όμως, την αδεξιότητά στο χορό την αντισταθμίζει με την ποίηση, που την επιστρατεύει για να γοητεύσει τη Νεγρίτα. Και αυτός που θα οδηγήσει το βηματισμό της καρδιάς του νεαρού Τσε είναι ο Νερούδα με τη δεύτερη ποιητική του συλλογή, Είκοσι ερωτικά ποιήματα και ένα τραγούδι απελπισμένο (1924).

Σάββατο 1 Αυγούστου 2020

Μπάμπης Ζαφειράτος: Πάμπλο Νερούδα - Εδουάρδο Γκαλεάνο - 26 Ιουλίου 1822 – Μπολίβαρ - Σαν Μαρτίν, Los Libertadores

Γουαγιακίλ. Λεπτομέρεια από το μνημείο της συνάντησης Μπολίβαρ - Σαν Μαρτίν, στις 26 Ιουλ. 1822 (Πηγή φωτό: Wiki)

Ανάμεσα στην Καραϊβική θάλασσα και τον Ειρηνικό Ωκεανό ανοίγεται ένα μονοπάτι με αψίδες θριάμβου. Ο στρατηγός Μπολίβαρ έρχεται από τον Βορρά. Ο Χοσέ ντε Σαν Μαρτίν, ο στρατηγός που διέσχισε την κορδιλιέρα των Άνδεων για να ελευθερώσει τη Χιλή και το Περού, έρχεται από τον Νότο.
(Εδουάρδο Γκαλεάνο)


Πάμπλο Νερούδα – Εδουάρδο Γκαλεάνο

Οι Ελευθερωτές

(Από το Canto General)

και

Σαν Μαρτίν

(Από τη Μνήμη της Φωτιάς του Γκαλεάνο)

Μετάφραση του Νερούδα – Σημειώσεις – Σχέδιο
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση Κατιούσα, 26/7/2019




Οι Ελευθερωτές

XXVII

Γουαγιακίλ (1822)

Πάμπλο Νερούδα



Σαν μπήκε ο Σαν Μαρτίν, κάτι από νύχτιο
δρόμο ακαθόριστο, πετσί και ίσκιους,
μπήκε στη σάλα.
                            Ο Μπολίβαρ καρτερούσε.

Αιστάνθηκε ο Μπολίβαρ το τι ερχόταν.
Αέρινος, μεταλλικός, αστραπιαίος
τα πρόβλεπε όλα, αμέσως, στο φτερό,
κι έτρεμε σύγκορμος
εκεί, μες στο κατάκλειστο δωμάτιο
στης Ιστορίας τα σκοτάδια.

Ερχόταν απ’ τα υψίπεδα του απείρου,
απ’ τ’ αστροφώτιστο διάστημα,
ακάθεκτος καλπάζει ο στρατός του
διαλύοντας τα μάκρη και τη νύχτα,
σε αόρατο ένα σώμα καπετάνιος,
σέρνοντας πίσω του χιονοστιβάδες.
Tρέμει το φως της λάμπας και η πόρτα
πίσω απ’ τον Σαν Μαρτίν κρατάει
τη νύχτα που αλυχτάει, ποτάμι
ζεστό και τον ξεβράζει μέσα.
Τα λόγια τους ανοίγουν μονοπάτι
που πάει κι έρχετ' απ' τον ένανε στον άλλον.

Δευτέρα 13 Ιουλίου 2020

Μπάμπης Ζαφειράτος: Πάμπλο Νερούδα - Πετώντας με τα πουλιά - 90 φωτό των φτερωτών συντρόφων του (3 ποιήματα)


Ο κόσμος είναι μια σφαίρα μαγική
που πάει του χαμού αν δεν πετάξει ο άνθρωπος
αν δεν μπορεί να δει το διάφανο αστραφτερό γυαλί της.

O  Πάμπλο Νερούδα, γεννημένος στις 12 Ιούλη 1904, στο Παράλ της Χιλής, έτρεφε ιδιαίτερη αγάπη για τα πουλιά· και είναι βαθιά η τρυφερότητα με την οποία αυτός ο Γίγαντας της Ποίησης τα κατονομάζει, περιγράφει τα παραδείσια χρώματά τους, τα καλεί, συνομιλεί μαζί τους, ακολουθώντας τα στις εντυπωσιακές πτήσεις τους με το μαγικό φτερό του, με την ανεξάντλητη πένα του —pluma: φτερό και πένα.
*
Πάμπλο Νερούδα
Τρία ποιήματα για τα πουλιά


Μετάφραση – Σημειώσεις – Σχέδιο – Ο Νερούδα πετώντας – Επιμέλεια
*
Και δεν πετάνε μόνο τα πουλιά στους στίχους του. Αλλά και… γάτες, άλογα, βόδια, ελέφαντες, τίγρεις, σκύλοι, μέδουσες, σαλιγκάρια, κοχύλια, ψάρια, φάλαινες…
Ωστόσο, ο Νερούδα, μόνο στα πουλιά έχει αφιερώσει μια ολόκληρη συλλογή. Πρόκειται για την Τέχνη των Πουλιών (1966), αποτελούμενη από 52 ποιήματα, όπου εκτός από 5 [Πρόλογος, Ιντερμέδιο –Η πτήση (βλ. κάτω), Το πουλί εκείνη —για την αγαπημένη του σύντροφο Ματίλντε Ουρούτια, την Τσασκόνα του [1]Το πουλί Εγώ και Ο ποιητής αποχαιρετά τα πουλιά], τα υπόλοιπα 47 υμνούν ισάθμους φτερωτούς συντρόφους του της Λατινικής Αμερικής και τιτλοφορούνται με τα όνοματά τους.
Στο παραθαλάσσιο σπίτι του, στην Isla Negra (όπως ο ίδιος είχε βαφτίσει το ένα από τα τρία «καταφύγιά» του), πέρναγε ώρες ατελείωτες παρατηρώντας τα πουλιά, και εξασκούσε το πάθος του για την ορνιθολογία.
Θα αναρωτιούνται, ενδεχομένως, γιατί υπάρχουν τόσα πολλά βιβλία για τα ζώα και τα φυτά. Η απάντηση βρίσκεται στην ποίησή μου. Επιπλέον, αυτά τα βιβλία ζωολογίας και βοτανολογίας, ανέκαθεν με εντυπωσίαζαν. Παρέτειναν την παιδική μου ηλικία. Έφερναν κοντάμου τον απέραντο κόσμο, τον ατελείωτο λαβύρινθο της φύσης. Αυτά τα βιβλία για την εξερεύνηση της Γης είναι τα αγαπημένα μου και σπανίως κοιμάμαι χωρίς να κοιτάξω τις εικόνες με τα υπέροχα, αξιολάτρευτα πουλιά ή τα εκθαμβωτικά και περίπλοκα, σαν τα ρολόγια, έντομα.
[Πάμπλο Νερούδα: Γεννήθηκα για να γεννηθώ –Μεταθανάτια έκδοση, 1978, σ. 392)].
Γεννήθηκε για να μας αναγεννήσει με τη σπουδαία επική, λυρική, ερωτική, ταξική του ποίηση. Και στις 23 Σεπ. 1973, στο Σαντιάγο, με τα φτερά του ξέφυγε απ’ το θάνατο.
[Σημείωση: Τα πουλιά στη Λατινική Αμερική —πέρα από την προαιώνια, «Ικάρεια» γοητεία που ασκούν στον άνθρωπο— περιβάλλονται και με ιδιαίτερη αίγλη· κουβαλάνε τη λάμψη, την ακτινοβολία, το μεγαλείο, τη δόξα και τους μύθους των αυτοχθόνων [2], και αντιμετωπίζονται με μεγάλο σεβασμό, όπως συμβαίνει και στην ποίηση του μεγάλου Νικαραγουανού Ερνέστο Καρδενάλ [3], που τον Νερούδα πολύ εθαύμαζε].

Χαρακτικό έργο του Χόρχε Σότο Βεράγουα (Βλ. στο τέλος)

*
Τα ποιήματα που ακολουθούν προέρχονται από τις συλλογές:
Κάντο Χενεράλ (1950), Επικό Τραγούδι (1960), Τέχνη των Πουλιών (1966)

*
III
Έρχονται τα Πουλιά
Πάμπλο Νερούδα

Τα πάντα ήταν ιπτάμενα στη γη μας.
Στάλες από φτερά και αίμα
στραγγίζανε οι καρδινάλιοι
το αυγινό του Ανάουακ [4] χρώμα.

Γλυκούλι το τουκάν σαν δίσκος
φρεσκοζωγραφισμένων φρούτων,
το κολιμπρί πέταγε σπίθες
από αρχαία αστροπελέκια,
κι έκαιγε ο ασάλευτος αγέρας
στις τοσοδούλες πυρκαγιές του.

Δευτέρα 23 Σεπτεμβρίου 2019

Μπάμπης Ζαφειράτος: Πάμπλο Νερούδα - Η γη μοιράζεται με το ντουφέκι – 5 ποιήματα από το Canto General

Η γη μοιράζεται με το ντουφέκι.
Μην περιμένεις, χωριάτη λασπωμένε
το φως το αληθινό απ’ τον ίδρωτά σου,
μπροστά σου ο ουρανός να γονατίσει.
*
Πάμπλο Νερούδα: Οικουμενικό Τραγούδι
Πέντε ποιήματα από το Canto General

Μετάφραση – Σημειώσεις – Φωτό – Σχέδιο

Πρώτη δημοσίευση: Κατιούσα, 23/9/2019
*
Πάμπλο Νερούδα: Χιλή, Παράλ, 12 Ιουλ. 1904 – Σαντιάγο, 23 Σεπ. 1973. «Ο μεγαλύτερος ποιητής του εικοστού αιώνα σε οποιαδήποτε γλώσσα» (Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες).
Canto General: Οικουμενικό Τραγούδι (ή Οικουμενικός Ύμνος ή Καθολικό / Γενικό Τραγούδι ή Γενικό Άσμα, όπως το μάθαμε από τη μετάφραση της Δανάης Στρατηγοπούλου). Άρχισε να γράφεται το 1938. Πρώτη έκδοση στο Μεξικό το 1950 και στη συνέχεια κυκλοφόρησε κρυφά στη Χιλή. Αποτελείται από δεκαπέντε μέρη, Cantos, αριθμημένα από το I-XV. 231 ποιήματα συνολικά (πάνω από 15.000 στίχοι), που δεν αφορούν μόνο τους λαούς της Λατινικής Αμερικής –γι’ αυτό άλλωστε και (εδώ) Οικουμενικό, με οκτώ (8) αναφορές στην Ελλάδα και στους Έλληνες (βλ. στις Σημειώσεις).

IV

Οι Ελευθερωτές

Οι Ελευθερωτές
Πάμπλο Νερούδα

Εδώ φυτρώνει αυτό το δέντρο,
της θύελλας, του λαού το δέντρο.
Απ’ τη γη βγαίνουν οι ήρωές του
όπως απ’ τους χυμούς τα φύλλα,
κι ο άνεμος σπάει τ’ ανταριασμένου
πλήθους το φύλλωμα, ώσπου ο σπόρος
ψωμί στη γη να ξαναπέσει.
Εδώ φυτρώνει αυτό το δέντρο
απ’ τους γυμνούς νεκρούς θρεμμένο
νεκρούς δαρμένους, πληγωμένους,
νεκρούς με μάγουλα μπασμένα,
παλουκωμένους σε κοντάρια,
από φωτιά πυρπολημένους,
πετσοκομμένους με τσεκούρι,
στην εκκλησία σταυρωμένους.
Εδώ φυτρώνει αυτό το δέντρο,
που ’χει ολοζώντανες τις ρίζες
ήπιε απ’ τη δυστυχία νίτρο
οι ρίζες του ποτίσαν μ’ αίμα,
και δάκρυα ρούφηξ’ απ’ το χώμα:
τ’ ανέβασε απ’ τα κλαριά του
κυλήσανε μες στον τον κορμό του.
Βγήκαν αόρατα λουλούδια
πολλές φορές ήταν θαμμένα,
κι άλλες φορές τα πέταλά τους
φεγγοβολούσαν σαν πλανήτες.
Κι ο άνθρωπος πήρε απ’ τα κλωνάρια
τα μεστωμένα τους μπουμπούκια,
σαν να ’ταν ρόδια ή μανόλιες
τα μοίρασε χέρι με χέρι
κι άξαφνα έσκασε το χώμα
και ψήλωσαν μέχρι τ’ αστέρια.
Είναι της λευτεριάς το δέντρο.
το δέντρο γη, το δέντρο νέφος.
Δέντρο ψωμί, δέντρο σαΐτα.
Δέντρο γροθιά και δέντρο φλόγα.
Το πνίγει η άγρια καταιγίδα
τούτης της μαύρης εποχής μας,
όμως αντέχει ο κορμός του
κι ο ρωμαλέος του αγώνας.
Κι είναι φορές που ξαναπέφτουν
χολεριασμένα τα κλαριά του,
στάχτη το πνίγει και σκεπάζει
το αλλοτινό του μεγαλείο:
κι έτσι γυρίσανε τα χρόνια
και βγήκε μέσα απ’ τα μαρτύρια,
ωσότου μυστικό ένα χέρι
και μπράτσα αμέτρητα υψωθήκαν,
φύλαξε ο λαός κομμάτια,
έκρυψε κούτσουρα ατόφια,
με τα φιλιά του έβαλε φύλλα
στο διαλυμένο εκείνο δέντρο,
τα σκόρπισε σε χίλια μέρη
και με τις ρίζες του βαδίζει.
Ετούτο ’δω είναι το δέντρο,
του λαού, των λαών του κόσμου,
της λευτεριάς και του αγώνα.
Κοίτα επάνω απ’ τα κλαριά του,
τις νέες άγγιξε αστραπές του,
στις φάμπρικες βύθισ’ το χέρι
εκεί που δένει ο καρπός του,
σκόρπα το φως του κάθε μέρα.
Τούτη τη γη παρ’ τη στα χέρια,
μπες στο χορό αυτής της λάμψης,
πάρ’ το ψωμί σου και το μήλο,
πάρ’ την καρδιά και τ’ άλογό σου
γίνε φρουρός στο σύνορό σου,
στην άκρη εκεί της φυλλωσιάς του.
Για τ’ άνθη πάλεψε που σβήνουν,
χώσου βαθιά σου εχθρού τις νύχτες,
βίγλισε την αυγή που φτάνει,
ανάσανε το φως των άστρων,
βάστα το δέντρο αυτό, το δέντρο
στης γης το κέντρο, που ψηλώνει.

Πάμπλο Νερούδα: Οικουμενικό Τραγούδι (1950), IV.─ Οι Ελευθερωτές
Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 18 Αυγούστου 2019

Μίκης Θεοδωράκης – Πάμπλο Νερούδα
Μαρία Φαραντούρη – Los Libertadores (Canto General)

*


XIX

Εξεγερμένη Αμερική (1800)

Πάμπλο Νερούδα



Η χώρα μας, χώρα πλατιά, ερημωμένη,
ψίθυρους γέμισε και στόματα και μπράτσα.
Πήρε μια ήρεμη φωνή να σιγοκαίει,
κρυφά το ρόδο το παράνομο συνάζει,
ώσπου τραντάχτηκαν, σκεπάστηκαν οι κάμποι
από έναν άγριο καλπασμό κι αχό μετάλλων.