Ρόκε Δάλτον: Μαρία Τεκούν — Μετάφραση – Σημειώσεις: Μπάμπης Ζαφειράτος / Μποτίλια Στον Άνεμο

Ρόκε  Δάλτον

Γεννήθηκε στο Σαν Σαλβαδόρ στις 14 Μαΐου 1935

Δολοφονήθηκε από «συντρόφους» του οπορτουνιστές στο Κεσαλτεπέκε, στις 10 Μαΐου 1975

 

 

Roque Dalton

María Tecún

 Μετάφραση – Σημειώσεις: Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη παρουσίαση, δημοσίευση στα Ελληνικά BookSitting, 8/6/2024

 

 

Ρόκε Δάλτον

Μαρία Τεκούν

 

 

Οι θρυλικές οι μέρες που με αγάπαγες χωρίς ποτέ σου να ρωτάς

εκάνανε να πάρει η πόλη την όψη κάποιου παιχνιδιού

κι όπως τις νύχτες σε άφηνα σαν ξαναγεννημένος

πήγαινα σπίτι μου χαρούμενος μέσα από δρόμους στρωμένους με πριονίδι.

 

Μες στον τρεμουλιαστό θλιμμένο μεθυσμένο καθρέφτη των νερόλακκων

εκοιταζόμουν με το φεγγάρι πλάι μου

έψαχνα τα φιλιά σου μην τύχει και φωτίσουνε

τα όνειρα των πουλιών που είχανε στο προσκέφαλό μου ξεστρατίσει.

Ρόκε Δάλτον: Ιστορία Ενός Έρωτα — ΙΙ. Γραμμένο σε χαρτοπετσέτα — Μετάφραση – Σημειώσεις: Μπάμπης Ζαφειράτος / Μποτίλια Στον Άνεμο

Ρόκε  Δάλτον

Γεννήθηκε στο Σαν Σαλβαδόρ στις 14 Μαΐου 1935

Δολοφονήθηκε από «συντρόφους» του οπορτουνιστές στο Κεσαλτεπέκε, στις 10 Μαΐου 1975

 

 

Roque Dalton

Historia de un amor

Μετάφραση – Σημειώσεις

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη παρουσίαση - δημοσίευση, BookSitting, 28/5/2024

Φωτό: Ο Ρόκε πυροβολεί με τη γραφομηχανή του. Αρχείο οικογένειας Δάλτον

 

 

Ρόκε Δάλτον

Ιστορία Ενός Έρωτα

                                             (Ντοκουμέντα)

ΙΙ. Γραμμένο σε χαρτοπετσέτα

 

Την κούπα υψώνω, σύντροφοι,

και πριν απ’ όλα ζητάω τη συγγνώμη σας

που θα περάσω έτσι αυθαίρετα και χωρίς αυτοσυγκράτηση

το κατώφλι της συγκίνησης:

Μπάμπης Ζαφειράτος: Ρόκε Δάλτον (1935–1975), Γυμνή

Roque Dalton: Desnuda
 

Ρόκε Δάλτον

Γυμνή

 

Αγαπάω τη γύμνια σου
γιατί γυμνή από τους πόρους σου με πίνεις
σάμπως τεράστια τείχη από νερό να με καταποντίζουν.

Τα σύνορα γκρεμίζει η γύμνια σου στην θέρμη της,
μου ανοίγει διάπλατες τις πόρτες για να σε μαντέψω,
με παίρνει απ’ το χέρι σαν το παιδί που έχασε το δρόμο του
κι απάνω σου εμπιστεύτηκε τους φόβους τα γιατί του.

Μπάμπης Ζαφειράτος: Ροβέρτο Φερνάντες Ρεταμάρ, Δυο ποιήματα για την Πατρίδα της Επανάστασης - 65 χρόνια Κούβα

Με αφορμή τα 65 χρόνια της Μεγάλης Κουβανικής Επανάστασης, 1 Γενάρη 1959, 2 αντιπροσωπευτικά ποιήματα μιας από τις σημαντικότερες φωνές της εποχής μας

 

Ροβέρτο Φερνάντες Ρεταμάρ

Από την ποιητική συλλογή

Ναι στην Επανάσταση

Μετάφραση

Μπάμπης Ζαφειράτος / Μποτίλια Στον Άνεμο

Ο Ρεταμάρ με τον Φιντέλ και δεξιά ο Γαβριέλ Γαρσία Μάρκες. (Foto: La Ventana / Casa de las Américas)

ΠΑΤΡΙΔΑ

 

Τώρα ξέρω· δεν είσαι η νύχτα· είσαι
Μια άκαμπτη και καθημερνή βεβαιότητα
Είσαι η αγανάχτηση, είσαι ο θυμός
Που μας ορθώνουν απέναντι στον εχθρό.
Είσαι η γλώσσα για να καταλάβουμε
Πολλούς ανθρώπους που μεγαλώσανε μέσα στο φως σου.
Είσαι η γη η αληθινή, ο αέρας
Που τον ζητάει πάντα το στήθος για ν’ αναπνεύσει.
Είσαι η ζωή που ήτανε χτες η υπόσχεση
Των βυθισμένων στα σπλάχνα σου νεκρών.
Είσαι ο τόπος της μύχιας αγάπης,
Της χαράς και του θάρρους και
Της επιτακτικής προσμονής για το θάνατο.
Είσαι ο λόγος της ύπαρξής μας,
Είσαι η πέτρα που πάνω της ξέρουμε πως είμαστε εμείς,
Είσαι η όμορφη, είσαι η τεράστια κάσα
Που μέσα της θα διαλυθούνε τα κόκκαλά μας
Για να συνεχίσει να πλάθεται η μορφή σου.


Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, Δεκ. 2021

 

 

ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΜΑΣ, ΑΓΑΠΗ ΜΑΣ

 

Τον πρώτο χρόνο μετά το θάμπος και τη σιγουριά της πατρίδας,
Ξέραμε κιόλας πως οι σβησμένες φωτιές πάνω στη Σιέρα
Θα ανάβανε πάλι για να κρατήσουνε το νησί ζεστό
Όπως το είχαμε ονειρευτεί, όπως το είχαμε κατακτήσει.
Ο δεύτερος χρόνος μάς βρήκε με το όπλο στο χέρι, ευτυχισμένους
Γιατί μπορούσαμε να μοιραστούμε τον κίνδυνο και τη δόξα
Που μόλις χτες είχανε μοιραστεί άλλοι καλύτεροι από μας,
Αυτοί με τη γενειάδα και την ελπίδα, στη μέση της θεοσκότεινης νύχτας.
Τον τρίτο χρόνο είχαμε γίνει πλουσιότεροι με μια μεγάλη νίκη
Γεμάτοι με περισσότερα γράμματα, περισσότερα όπλα και
πιο αποφασιστικοί.

Τον τέταρτο χρόνο, Επανάστασή μας, αγάπη μας,
Έχουμε κιόλας πεθάνει κι έχουμε ξαναγεννηθεί χιλιάδες φορές,
Και τώρα πια με βεβαιότητα το ξέρουμε πως είσαι αθάνατη, πως είσαι όμορφη και δυνατή
Σαν τ’ αστέρια. Κι ακόμα καλύτερα: σαν τον λαό
Που σε γέννησε και τον γέννησες,
Επανάστασή μας, αγάπη μας.


Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, Δεκ. 2021

 

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, Δεκ. 2021

(Ισπανικό κείμενο κάτω)

 Περισσότερα για τον ποιητή με σημειώσεις και το ισπανικό κείμενο δες από Μποτίλια Στον Άνεμο:

Μπάμπης Ζαφειράτος: Ροβέρτο Φερνάντες Ρεταμάρ, Επανάστασή μας, αγάπη μας - 5 ποιήματα για την Ανακτημένη Νήσο

Μπάμπης Ζαφειράτος: Ίταλο Καλβίνο (15.10.1923 - 19.9.1985), Ό,τι κι αν προσπαθώ να γράψω για τον Τσε (14.6.1928 - 9.10.1967)

Ίταλο Καλβίνο

15 Οκτωβρίου 1923, Σαντιάγο δε λας Βέγας, Κούβα
19 Σεπτεμβρίου 1985, Σιένα, Ιταλία

Ερνέστο “Τσε” Γκεβάρα

Γεννήθηκε στις 14 Ιουνίου 1928 στο Ροσάριο της Αργεντινής
Δολοφονήθηκε από τη CIA, στη Λα Ιγέρα της Βολιβίας, στις 9 Οκτωβρίου 1967
Δεν πέθανε ποτέ!

 

Μετάφραση – Σημείωση
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

(Φωτό: Σύνθεση από τις φωτό που ακολουθούν)

 

 

Ίταλο Καλβίνο

Ό,τι κι αν προσπαθώ να γράψω

 

Ό,τι κι αν προσπαθώ να γράψω για να εκφράσω τον θαυμασμό μου προς τον Ερνέστο Τσε Γκεβάρα, για το πώς έζησε και το πώς πέθανε, μου φαίνεται λειψό. Ακούω να μου απαντάει το γέλιο του, ειρωνικό και συμπονετικό. Εγώ βρίσκομαι εδώ, καθισμένος στο γραφείο μου, ανάμεσα στα βιβλία μου, μέσα στην ψεύτικη ειρήνη και στην πλασματική ευμάρεια της Ευρώπης· αφιερώνω ένα σύντομο διάλειμμα της ήρεμης δουλειάς μου για να γράψω, χωρίς κανένα ρίσκο, για έναν άνθρωπο που ήθελε να παίρνει όλα τα ρίσκα, που δεν εδέχτηκε μια απατηλή και αβέβαιη ειρήνη, τον άνθρωπο που ζήταγε από τον εαυτό του κι απ’ τους άλλους ένα πνεύμα αυτοθυσίας στον υπέρτατο βαθμό, πεισμένος πως τις θυσίες που αποφεύγουμε σήμερα θα τις πληρώσουμε αύριο με ακόμα μεγαλύτερες θυσίες.

«Ερνέστο ΤΣΕ Γκεβάρα, Άπαντα» – Η 7τομη ελληνική έκδοση σε λίγο από τη NEW STAR

Η NEW STAR σε συνεργασία με το “Che Guevara Studies Center of Havana Cuba”  και τον Εκδοτικό Οίκο “OCEAN PRESS” “OCEAN SUR”,  που έχει εκδώσει και διανείμει παγκοσμίως το έργο του Che Guevara, θα εκδώσει στα ελληνικά τα“ΕΡΝΕΣΤΟ ΤΣΕ ΓΚΕΒΑΡΑ ΑΠΑΝΤΑ” σε 7 τόμους.

Η παγκόσμια έκδοση κυκλοφόρησε το 2023. Η ελληνική έκδοση θα κυκλοφορήσει τμηματικά το 2024 και το 2025.

Μία συλλογή επτά τόμων, που συντάχθηκε από τους ερευνητές Marí Carmen Ariet και Disamis Arcia, για το Centro de Estudios Che Guevara, Havana, Cuba (Κέντρο Μελετών Τσε Γκεβάρα - Δημόσιος Οργανισμός που ιδρύθηκε και διευθύνεται από την οικογένεια Γκεβάρα), η οποία συγκεντρώνει το μεγαλύτερο μέρος του έργου που έγραψε ο Ερνέστο "Τσε" Γκεβάρα.

Το "ΕΡΝΕΣΤΟ ΤΣΕ ΓΚΕΒΑΡΑ - ΑΠΑΝΤΑ", περιλαμβάνει βασικά κείμενα για την κατανόηση της εξέλιξης της πολιτικής σκέψης του νεαρού γιατρού που περιόδευσε στη Λατινική Αμερική, εντάχθηκε στην Κουβανική Επανάσταση, ήταν ένας από τους ηγέτες της Σοσιαλιστικής Επαναστατικής Κυβέρνησης και αργότερα ηγήθηκε στα αντάρτικα κινήματα στο Κονγκό και τη Βολιβία.

Μπάμπης Ζαφειράτος: Ο Πάμπλο Νερούδα (12.7.1904 - 23.9.1973) του Τσε Γκεβάρα (14.6.1928 - 9.10.1967) — Το Farewell, ο Ρεταμάρ και ένα Σονέτο του Έρωτα

Πάμπλο Νερούδα - Ρικάρδο Ελιέσερ Νεφταλί Ρέγιες Μπασοάλτο
(Pablo Neruda - Ricardo Eliécer Neftalí Reyes Basoalto)
Παράλ, Χιλή, 12 Ιουλίου 1904 - Σαντιάγο, Χιλή, 23 Σεπτεμβρίου 1973
Σχέδιο (2ο από 2 του Νερούδα), Μπάμπης Ζαφειράτος, 23.IX.2016 (Μολύβι, 29 χ 21 εκ.)

Πάμπλο Νερούδα

 

Farewell, ένα ακόμη από τα 69 ποιήματα που είχε μαζί του ο Τσε στην προσωπική χειρόγραφη ανθολογία του και ένα Σονέτο του Έρωτα

Μετάφραση – Σημειώσεις
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση, 23/9/2023

Ο Ροβέρτο Φερνάντες Ρεταμάρ αφηγείται πως όταν ο Τσε θα έφευγε για το Κονγκό, πήγε στο Υπουργείο Βιομηχανίας για να πάρει μια ανθολογία ποίησης που του είχε δανείσει. Και πριν του την επιστρέψει, αντέγραψε ένα σημαδιακό για την αναχώρησή του ποίημα του Νερούδα, Να τι γράφει:

Τότε που πήγα να τον δω υπήρχανε δύο λόγοι: ο φανερός, για να του ζητήσω μια ισπανική ποιητική ανθολογία του Ονίς [Antología de la poesía Española e Hispanoamericana (1882-1932), του Federico de Onís (1885-1966)], ένα δυσεύρετο βιβλίο που δεν ήθελα να χάσω και του το είχα δανείσει για να το διαβάσει, κατά τη διάρκεια εκείνου του ταξιδιού [στο αεροπλάνο που έφερνε τον Τσε στην Κούβα από την Πράγα, παραμονές της θεαματικής αναχώρησής του από το Νησί]. Ο Τσε δεν μπόρεσε να μου το επιστρέψει όταν φτάσαμε στο αεροδρόμιο, όπου φυσικά τον περίμεναν ο Φιντέλ, ο Ντορτικός και άλλοι επαναστάτες ηγέτες. Ο άλλος λόγος ήταν για να διερευνήσω τη δυνατότητα να συνεργαστώ μαζί του. «Αλλά σε τι; —αναρωτιόμουν— εγώ δεν είμαι τεχνολόγος. Για βιβλία, ίσως...». Από την άλλη, δεν με παραξένεψε που ο Τσε θα έφευγε για κάποια επίσημη αποστολή στο Βιετνάμ (δεν ξέρω ακριβώς γιατί το σκέφτηκα αυτό) και θα ήθελα να πάω μαζί του. Είχαμε μιλήσει για το πόσο σημαντικό ήταν σε αυτές οι αντιπροσωπείες να περιλαμβάνονται και συγγραφείς.

Μπάμπης Ζαφειράτος: Ροβέρτο Φερνάντες Ρεταμάρ (9.6.1930 – 20.7.2019), Ένα ποίημα για τον Λόρκα (5.6.1898 – 19.8.1936)

Στην αγκαλιά μου θα σε σφίξω, συγκινημένος πιο πολύ,
Μέσα σ’ αυτόν τον άνεμο που εσύ μας έμαθες να τον ονοματίζουμε
Με ονόματα βγαλμένα από τις τσέπες σου,
Κι ας ήσουν κιόλας πεθαμένος.

 

 Μετάφραση
Μπάμπης Ζαφειράτος / Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση, Κατιούσα, 9/6/2023

 

 

Ροβέρτο Φερνάντες Ρεταμάρ

(Roberto Fernández Retamar)
Αβάνα, 9 Ιουν. 1930 – 20 Ιουλ. 2019).

Ποιητής, δοκιμιογράφος, κριτικός λογοτεχνίας, με περί τις τριάντα ποιητικές συλλογές και πλήθος δοκιμίων. Μια από τις σημαντικότερες φωνές της εποχής μας. Από τους πρώτους στενούς συνεργάτες του Τσε και του Φιντέλ, κεντρική φιγούρα στην πολιτιστική και πολιτική ζωή της Κούβας, υπογράφει, μεταξύ άλλων, και την Εισαγωγή στο βιβλίο του Τσε, Ανταρτοπόλεμος. Το 1965 άρχισε να διευθύνει την Επιθεώρηση Casa, του σημαντικότερου για ολόκληρη τη Λατινική Αμερική ιδρύματος της Κούβας, Casa de Las Américas, όπου από το 1986 μέχρι το θάνατό του κατείχε τη θέση του Προέδρου. Σπούδασε φιλοσοφία και λογοτεχνία στην Αβάνα, στο Παρίσι και στο Λονδίνο. Δίδαξε για κάποια χρόνια στο Πανεπιστήμιο Yale των ΗΠΑ. Κατείχε την έδρα Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Alma Mater της Αβάνας. Μετά την Επανάσταση υπηρέτησε στο Διπλωματικό Σώμα. Έχει μεταφραστεί στα Αγγλικά, Γαλλικά, Ρωσικά, Ιταλικά κ.λπ. (Για το πλήρες βιογραφικό βλ. κάτω, από τον σύνδεσμο μετά το ποίημα).

Ροβέρτο Φερνάντες Ρεταμάρ. © Archivo Fotográfico de la Casa de las Américas / Abel Carmenate. (Πηγή: https://www.unesco.org).

 

 

Federico García Lorca – Φεδερίκο Γαρθία Λόρκα

(Federico del Sagrado Corazón de Jesús García Lorca)
Γεννήθηκε στις 5 Ιουνίου 1898, στην πόλη Φουέντε Βακέρος της επαρχίας Γρανάδας.
Δολοφονήθηκε από τους φασίστες της Ισπανικής Χωροφυλακής του Φράνκο, στις 19 Αυγούστου 1936, μεταξύ Βιθνάρ και Αλφακάρ, λίγο έξω από τη Γρανάδα.

Φεδερίκο Γαρθία Λόρκα, 5.6.1898 – 19.8.1936. (Πηγή φωτό: https://thegreyparade.wordpress.com).

 

 

Ροβέρτο Φερνάντες Ρεταμάρ

Επανορθώνοντας Για Τον Φεδερίκο

 

Σε ένα ποίημα (μάλλον κακό εδώ που τα λέμε) διάβασα μόλις
           και με εντυπωσίασε,
Πως δεν ηχογραφήθηκε η φωνή σου, που τόσα λέγονται γι’ αυτήν
           απ’ όσους σε γνωρίσανε⸱
Πως δεν ηχογραφήθηκε η φωνή σου και πως εκείνοι οι παλαιοί,
Οι πάνω απ’ τα εξήντα που αρχίζουνε να φεύγουνε ένας ένας,
Οι μαγεμένοι συνομήλικοί σου,
Μαζί τους παίρνουνε πεθαίνοντας και σβήνουνε απ’ αυτήν τη γη
           την τελευταία της φωνής σου ανάμνηση.
Σε λίγον καιρό (άλλα τριάντα χρόνια ας πούμε),
Δεν θ’ απομείνει ούτε ψυχή απάνω στον πλανήτη
Που να θυμάται πώς μίλαγες,
Πώς τραγούδαγες
Πώς γέλαγες
Μπορεί ακόμα και πώς έκλαιγες.
Θα ’χει για πάντα η φωνή σου ξεχαστεί.

Μπάμπης Ζαφειράτος: Ρόκε Δάλτον (14.5.1935 – 10.5.1975): Άσματα για τον προ-μαρξιστή Ινδιάνο Αναστάσιο Ακίνο και τα ιστορικά Διατάγματά του για την κακοποίηση της γυναίκας και τη διαγραφή των χρεών

Ο Αναστάσιο Ακίνο ήτανε ο Σπάρτακος του Ελ Σαλβαδόρ

o Μαρουλάντα και ο Γιον Σόσα και ο Πατρίς Λουμούμπα

του 19ου αιώνα στο Ελ Σαλβαδόρ

 

Ρόκε  Δάλτον

Γεννήθηκε στο Σαν Σαλβαδόρ στις 14 Μαΐου 1935
Δολοφονήθηκε στο Κεσαλτεπέκε στις 10 Μαΐου 1975

10 ποιήματα από 2 συλλογές

Μετάφραση – Σημειώσεις

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση, Κατιούσα, 10/5/2023

Κεντρική Φωτό: Ο Ρόκε Δάλτον στην Αβάνα το 1969, στο Casa de las Américas, σε συζήτηση αμέσως μετά την απονομή του Βραβείου Ποίησης για την ποιητική συλλογή Ταβέρνα και άλλα Μέρη (Taberna y otros Lugares). Φωτό: Χεράρδο Μπαρέρο.
(Πηγή: Μουσείο Λόγου και Εικόνας του Ελ Σαλβαδόρ)

 

δεν πήρε την εξουσία γιατί δεν το ήξερε πως είχε κερδίσει τη μάχη
μετά την ενέδρα που έστησε στη φρουρά
και οργάνωσε σαν μαρξιστής την αποδώ μεριά του Ποταμού Λέμπα
και απαλλοτρίωσε τα πάντα από τους πλούσιους του Σαν Βισέντε
που είχανε κρύψει το χρυσάφι τους στην εκκλησία κάτω απ’ του Σαν Χοσέ τα άγια μεσοφόρια

(Ρόκε Δάλτον: Ιστορίες και ποιήματα της Ταξικής Πάλης, Ακροαριστεροί)

 

 

 

Το παράθυρο στο πρόσωπο (1961)

La Ventana en El Rostro (México)

 

Άσματα για τον Αναστάσιο Ακίνο

[16 Απρ. 1792 – Σαν Βισέντε, 24 Ιουλ. 1833]

Στον Χόρχε Αρίας Γόμες

 

Ο Αναστάσιο Ακίνο ήτανε η ενσάρκωση του αρχαιότερου ιδεώδους για τον ειρηνικό άνθρωπο της Αμερικής: του ιδεώδους της συνύπαρξης με τη γη, με την ελευθερία, με την απλόχερη αγάπη.

Το 1832, έναν αιώνα ακριβώς πριν από την οδυνηρή εποποιία του Φελισιάνο Άμα και του Φαραμπούντο Μαρτί, πατέρες της μελλοντικής πατρίδας, ο Αναστάσιο Ακίνο, μπροστάρης των ιθαγενών του Σαν Πέδρο Νονουάλκο, ξεσηκώθηκε ενάντια στο καταπιεστικό καθεστώς των λευκών και πλούσιων Λαντίνων, που εμπορεύονταν, και εξακολουθούν να εμπορεύονται, την πείνα και τον πόνο του Ίντιου.

Μετά από πολλές νικηφόρες μάχες, συνελήφθη από τις δυνάμεις της κυβέρνησης του Σαλβαδόρ και τουφεκίστηκε στις 24 Ιουνίου του 1833.

 

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 26 Φεβ. – 8 Μαρ. 2023

 

Cantos a Anastasio Aquino

A Jorge Arias Gómez

 

Anastasio Aquino fue la encarnación del más antiguo ideal del hombre pacíficamente americano: el ideal de convivir con la tierra, con la libertad, con el amor repartiéndose.

En el año de 1832, exactamente un siglo antes de la dolorosa epopeya de Feliciano Ama y Farabundo Martí, padres de la patria futura, Anastasio Aquino se rebeló al frente de la comunidad indígena de San Pedro Nonualco, contra el sistema opresor de los blancos y ladinos ricos que comerciaban, como ahora comercian, con el hambre y el dolor del indio.

Después de muchas batallas victoriosos, fue capturado por las fuerzas del gobierno salvadoreño y fusilado el 24 de junio de 1833.

 

Καταγωγή

 

I

Το γυμνό σου πόδι πάνω στη σκληρή γη: λάσπη στη λάσπη.
Το πρόσωπό σου ομόψυχο μπροστά στον λαό: αίμα στο αίμα.
Η αντρίκια φωνή σου ένας κάμπος φλεγόμενος: κραυγή στην κραυγή.
Το σώμα σου, καθεδρικός από αντάρτικα μούσκουλα: άνθρωπος στον άνθρωπο.
Η καρδιά σου από καστανόχρωμα άνθη, δίχως αγκάθια: ρόδο στο ρόδο.
Το γοργόφτερο βήμα σου πάντα μπροστά: ρότα στη ρότα.
Η εκδικήτρα γροθιά σου, πάντα υψωμένη: πέτρα στην πέτρα.
Ο θάνατός σου, η επιστροφή σου στη γη: μάχη στη μάχη.