Επιδρομή στον Ήλιο: Επιστημονικό συνέδριο του ΚΚΕ για τον Ναζίμ Χικμέτ ‒ Χικμέτ και κινηματογράφος στην Αλκυονίδα

Ναζίμ Χικμέτ ΡανΘεσσαλονίκη, 15 Ιανουαρίου 1902 - Μόσχα, 3 Ιουνίου 1963

Nazim του Yalçın Karayağız (2007)

Χικμέτ

Επιστημονικό Συνέδριο της ΚΕ του ΚΚΕ, για τον Ναζίμ Χικμέτ, 13 - 14 Ιούνη 2015

Το Συνέδριο θα γίνει 13 και 14 Ιού­νη του 2015

Τετάρτη, 22 Απρίλη, ξεκινάνε οι κινηματογραφικές προβολές

Η ΚΕ του ΚΚΕ, συνεχίζοντας τον κύκλο των επιστημονικών συ­νεδρίων για την ανάδειξη του έργου μεγάλων στρατευμένων δημιουργών, διοργανώνει το Σαββατοκύριακο 13 και 14 Ιού­νη του 2015 το 4ο επιστημονικό συνέδριο της. Μετά τα συ­νέδρια για τους Ρίτσο, Βάρναλη, Μπρεχτ και όπως είχε προαναγ­γελθεί στη λήξη του προηγούμενου συνεδρίου, το 4ο συνέδριο θα είναι αφιερωμένο στον κομμουνιστή Τούρκο ποιητή, αταλάντευτο αγωνιστή και διεθνιστή Ναζίμ Χικμέτ με τίτλο: «Ναζίμ Χικμέτ: Για να γενούνε τα σκοτάδια λάμψη».

Στάχτη θα γίνεις κόσμε γερασμένε...

Ο Ναζίμ Χικμέτ γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, στις 15 Γενάρη 1902. Στα 17 χρόνια του και πριν έρθει σε επαφή με την κομμου­νιστική ιδεολογία, γράφει: «Μια θρησκεία, ένας νόμος, ένα δίκαιο: Η δουλειά του εργάτη».

Το Γενάρη του 1921, ταξιδεύει προς την Αγκυρα για να συμμε­τάσχει στον «Πόλεμο της Ανεξαρτησίας», που καθοδηγούσε ο Κε­μάλ. Στο ταξίδι του συναντά Τούρκους εργάτες και φοιτητές, που είχαν συμμετάσχει στο κίνημα των Γερμανών Σπαρτακιστών, έτσι ο Χικμέτ έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με την κομμουνιστι­κή ιδεολογία. Τελικά, δε στέλνεται στο μέτωπο. Γοητευμένος από τις σοσιαλιστικές ιδέες αποφασίζει να πάει στη Γερμανία, για να σπουδάσει μαρξισμό. Τα σχέδιά του αλλάζουν, όταν μαθαίνει ότι στη Ρωσία πραγματοποιήθηκε η νικηφόρα Οχτωβριανή Επανάσταση.

Nazım Hikmet Ran του Yalçın Karayağız (2007)

Το Σεπτέμβρη του 1921 φτάνει στη Μόσχα και φοιτά στο Κομ­μουνιστικό Πανεπιστήμιο των Εργατών της Ανατολής (ΚΟΥΤΒ). Το πρώτο βιβλίο του κυκλοφορεί στην ΕΣΣΔ με τίτλο «Το τραγούδι ε­κείνων που πίνουνε τον ήλιο». Γίνεται μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Τουρκίας. Το 1924 επιστρέφει στην Τουρκία και ένα χρό­νο αργότερα εγκαθίσταται ξανά στην ΕΣΣΔ. Επηρεασμένος από τα ακούσματα της επαναστατικής ποίησης του Μαγιακόφσκι και γε­νικότερα από τον αριστερό φουτουρισμό, σπάει τα καλούπια της κλασικής ποίησης και αρχίζει να αναπτύσσει νέα ποιητική γλώσ­σα και είδος. Εισάγει τον ελεύθερο στίχο κι ένα ευρύ φάσμα νέ­ων θεμάτων στην ποίηση, επηρεάζοντας σημαντικά την τουρκική λογοτεχνία της δεκαετίας του '30. Έδειξε με τον καλύτερο τρόπο πώς μπορούν τα στοιχεία της λαϊκής ποίησης και της ποίησης της Ανατολής να αξιοποιηθούν στη σύγχρονη ποίηση.

Nazim του ATILLA ATALA

Το 1928 επιστρέφει στην Τουρκία. Από το 1929 μέχρι και το 1936 δημοσιεύει πέντε ποιητικές συλλογές και 4 μεγάλα ποιήμα­τα. Το 1934 γράφει τα «Γράμματα στην Ταράντα Μπαμπού», που εκδίδονται στο Παρίσι από τον Λουΐς Αραγκόν. Το 1936 δημοσι­εύει στην Τουρκία το Σοβιετικό Σύνταγμα του '36, καθώς και κεί­μενα των Λένιν και Στάλιν με σκοπό να εξηγήσει τον ταξικό χαρα­κτήρα του κράτους.

Το 1938, συλλαμβάνεται με την κατηγορία της πρόκλησης εξέ­γερσης στο στρατό και στο ναυτικό και καταδικάζεται σε 28 χρό­νια και 4 μήνες φυλάκισης.

«Κι εμείς θα περάσουμε ακόμη ένα χειμώνα

Ζεσταίνοντας τα χέρια μας στη φωτιά

Της μεγάλης ορ­γής μας και της άγιας ελπίδας μας»

γράφει σε ένα από τα ποιήματα εκείνης της περιόδου. Στη φυλακή γράφει μερικά από τα πιο σπουδαία λυρικά ποιήματά του, καθώς και το μεγαλειώδες έπος του «Ανθρώπινα Τοπία της πατρίδας μου». Στη φυλακή επί­σης, πράττοντας στο ακέραιο το διεθνιστικό του καθήκον γράφει το ποίημα «Στηθάγχη», με το γνωστό στίχο «Πάντα η καρδιά μου στην Ελλάδα ντουφεκίζεται».

Nazim Ηikemt Ρan του Εrcansebat

Μετά από 18ήμερη απεργία πείνας του Χικμέτ, που ξεσήκωσε αντιδράσεις τόσο στην Τουρκία, όσο και στο εξωτερικό, το 1949 βο συστήνεται στο Παρίσι διεθνής επιτροπή, με επικεφαλής τους Πάμπλο Πικάσο, Πολ Ρόμπσον και Ζαν-Πολ Σαρτρ ζητώντας την αποφυλάκισή του. Αφήνεται ελεύθερος στις 15 Ιούλη του 1950. Το 1950 τιμάται με το Διεθνές Βραβείο Ειρήνης. Επειδή κινδυνεύει, οργανώνει την απόδρασή του από την Κωνσταντινούπολη και στις 17 Ιούνη του 1951, μέσω Ρουμανίας, φτάνει στη Μόσχα. Στις 25 Ι­ούλη 1951 τού αφαιρείται η τούρκικη υπηκοότητα. Στην πατρίδα του, τον αποκαλούν προδότη κι αυτός με ποίημά του 1962 απα­ντά:

Αν η πατρίδα είναι τα τσιφλίκια σας  (…)

να πίνουν το κόκκινο αίμα μας στα εργοστάσια αν είναι πατρίδα (…)

πατρίδα αν είναι γκλομπ αστυνομικού (…)

πατρίδα αν είναι σωτηρία απ' το βρώμικο σκοτάδι σας

εγώ είμαι προδότης

Γράψτε πάνω σε τρεις στήλες με κατάμαυρους κραυγαλέους τίτλους:

Ο Ναζίμ Χικμέτ συνεχί­ζει να είν' ακόμα προδότης».

Nazim του HALIT KURTULMUS AYTOSLU

Αποκτά Πάλι την τούρκικη υπηκοό­τητα... μετά θάνατον, μόλις το 2001. Με την εγκατάστασή του στην ΕΣΣΔ γίνεται ποιητικός «πρεσβευτής» της για την ειρήνη και την αλληλεγγύη των λαών. Παρά το επιβαρυμένο της υγείας του από τις στερήσεις και τις κακουχί­ες, ταξιδεύει στην Ανατολική Ευρώπη, στην Κούβα, στη Ρώμη και στην Ταγκανίκα. Το 1952 η Ένωση Σοβιετικών συγγραφέων τιμά τα 50 χρόνια του στη Μόσχα. Το 1952 επίσης δίνει το «παρών» στο Συνέδριο της Ειρήνης στο Βερολίνο και στο Φεστιβάλ Νεολαίας και Φοιτητών. Πέθανε στη Μόσχα στις 3 Ιούνη 1963.

Ο Ναζίμ Χικμέτ γνώριζε καλά ότι η τέχνη δεν έχει δικό της κό­σμο ξέχωρο από τη ζωή κι όπως άλλωστε έλεγε:

«Το Κόμμα μου καταπιάνεται με τα μεγάλα προβλήματα της ζωής και κανείς δεν είναι μεγάλος ποιητής ή συγγραφέας όταν μένει αδιάφορος ή ου­δέτερος μπροστά στα μεγάλα προβλήματα».

Για αυτό και όλο του το έργο, όπως και όλη του η ζωή, αφιερώθηκε στην «επιδρομή στον ήλιο» της εργατικής τάξης, στην πάλη της για το σοσιαλισμό.

«Αν δούλεψες σαν κομμουνιστής,

αν σκέφτηκες σαν κομμουνιστής,

αν αγάπησες σαν κομμουνιστής,

αν πάλεψες σαν κομμουνιστής,

αν έζησες σαν κομμουνιστής,

είσαι ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος του 20ού αιώνα».

Και ο Ναζίμ Χικμέτ σίγουρα ήταν.

Χικμέτ και κινηματογράφος

Πώς επηρέασε ο κινηματογράφος την ποίηση του Χικμέτ

Η πρώτη ουσιαστική συνάντησή του με τον κινηματογράφο ή­ταν, όταν πήγε στη νεαρή τότε ΕΣΣΔ και παρακολούθησε την ται­νία «Γκολόντ... Γκολόντ... ΓΚολόντ» (στα ελληνικά σημαίνει πείνα) του μεγάλου Σοβιετικού σκηνοθέτη Πουντόβκιν. Η ταινία αυτή τον βοήθησε να βρει μια κατάλληλη, νέα μορφή, ώστε να μπορέσει να αποδώσει ποιητικά νέες έννοιες, όπως αυτή της πείνας, που ήταν ανύπαρκτες στην παλιά τούρκικη ποίηση.

Μπορούμε να πούμε ότι η Οχτωβριανή Επανάσταση, όχι μό­νο με τις αξίες και τα ιδανικά της, αλλά και με την τέχνη της και ιδιαίτερα τον κινηματογράφο, επηρέασε βαθιά την ποίηση του Χικμέτ και σε περιεχόμενο και σε μορφή. Η ιδιομορ­φία των ποιημάτων του είναι ότι έχουν κινηματογραφική έκ­φραση. Η ποίησή του έχει ισχυρό εικαστικό χαρακτήρα κάτι που αυξάνει την περιεκτικότητά της, οι εικόνες εναλλάσ­σονται γρήγορα και με ασυνέχειες.

Ο Ναζίμ Χικμέτ έβαλε την υπογραφή του σε πολλές κινη­ματογραφικές δουλειές. Σε αρκετές από αυτές συμμετεί­χε αναγκαστικά για επιβίωση. Σε σενάρια του στηρίχθηκαν αρκετά κινηματογραφικά έργα στην ΕΣΣΔ και σε άλλες σοσιαλιστικές χώρες.

Ο Χικμέτ σε σχέδιο του Αμπιντίν (Ντινό)

Στην «ανάβαση» για την Υψηλή Πύλη που άρχιζε απ’ το λιμάνι, διασταυρωνόμουνα ταχτικά με τον Ναζίμ και την ομάδα του. Προχωρούσε μ’ ένα στυλ που θύμιζε «Νίκη της Σαμοθράκης» και πάντα τον ακολουθούσανε μερικοί τύποι που δεν τον χάνανε ποτέ από τα μάτια τους. Τελικά αυτοί οι τύποι καταλήξανε να μάθουνε απ’ έξω τα ποιήματα του Ναζίμ. Από επαγγελματική υποχρέωση ή από ειλικρινή θαυμασμό; Ίσως κι από τα δυο. Εκείνη ακριβώς την εποχή ακούστηκε από το στόμα του διοικητή της Ασφάλειας μια φράση που επαναλήφθηκε πολλές φορές από τότε: «Πρέπει να κρεμαστεί ο Ναζίμ Χικμέτ κι ύστερα όλοι μαζί να κλάψουμε κάτω απ’ την κρεμάλα…»

Απόσπασμα από τον πρόλογο του ζωγράφου Αμπιντίν Ντινό, προσωπικού φίλου του Ν.Χ., στο μοναδικό μυθιστόρημα και τελευταίο έργο του ποιητή «ΟΙ ΡΟΜΑΝΤΙΚΟΙ», σε μετάφραση Κώστα Κοτζιά, Θεμέλιο 1965, τρίτη έκδοση. Στην ίδια έκδοση περιλαμβάνεται και το σχέδιο. (Μεταφορά από το βιβλίο, Μπ.Σ.Α.) 

Abidin Dino (1913-1993) του NECATI ABACI

Ο Ναζίμ στην «Ανάβαση» για την Υψηλή Πύλη, σε άλλο, πλήρες ‒με όλη την κουστωδία‒ σχέδιο του Αμπιντίν (1930)

Μπροστά στο Συνέδριο θα πραγματοποιηθούν πολιτιστικές εκδη­λώσεις, για να γνωρίσει το κοινό το έργο του Ν. Χικμέτ, που θα βοη­θήσουν να γίνει πλατύτερα γνωστή η τέχνη του, αλλά και η ζωή του.

Την Τετάρτη 22 Απρίλη ξεκινάει κύκλος κινηματογραφικών προ­βολών στον κινηματογράφο Αλκυονίς new star art cinema (Ιου­λιανού 42-46, πλ. Βικτωρίας (στάση ηλεκτρικού, «Βικτώρια») με ε­λεύθερη είσοδο.

Το πρόγραμμα

Τετάρτη, 22 Απρίλη, 8.30 μ.μ.

«Δυο παιδιά της γειτονιάς» ΕΣΣΔ 1957, ταινία μυθοπλασίας με­γάλου μήκους.

Σενάριο Ναζίμ Χικμέτ, σκηνοθεσία Ιλια Γκιουρίν, Αζντάρ Ιμπραγκίμοφ

Κυριακή, 26 Απρίλη 11.30 π.μ.

Κινηματογραφικό αφιέρωμα για παιδιά και μεγάλους. 11.30 π.μ.: Ταινίες μικρού μήκους με κινούμενα σχέδια. «Το αγαπημένο σύννεφο» ΕΣΣΔ 1959. Σενάριο Ναζίμ Χικμέτ, σκηνοθεσία Ανατόλι Καράνοβιτς, Ρομάν Κατσάνοφ.

«Το πιο περίεργο πλάομα οτον κόσμο», Τουρκία 2014, βασι­σμένη στσ ομώνυμο ποίημα του Ν. Χικμέτ, σκηνοθεσία Οζγκούρ Σερντάρ Αλτουνόγλου.

«Μπλε Μπάλα»ΕΣΣΔ1984.

Σενάριο Ναζίμ Χικμέτ - Χένριχ Σάλγκιρ, σκηνοθεσία Ροζαλία Ζέλμα.

12.15 μ.μ.:

«Ναζίμ Χικμέτ: Γαλανομάτης Γίγαντας» Τουρκία 2007, σκηνο­θεσία Μπικέτ Ιλχάν.

Η ταινία είναι βιογραφική και αναφέρεται στην περίοδο που ή­ταν φυλακισμένος.

Τετάρτη, 29 Απρίλη 8.30 μ.μ.

«Το ταξίδι του Ναζίμ οτην Κούβα», Τουρκία 2008, ντοκιμαντέρ. Σκηνοθεσία Τσάρε Κινίκογλου, Γκλόρια Ρονάλντο θα προηγηθεί ομιλία του Τούρκου σκηνοθέτη Τοάρε Κινίκο­γλου με θέμα «Χικμέτ και κινηματογράφος».

Τετάρτη, 6 Μάη 8.30 μ.μ.

«Κόκκινο ποτάμι, μαύρο πρόβατο», Τουρκία 1967, ταινία μυθο­πλασίας μεγάλου μήκους. Σενάριο Ναζίμ Χικμέτ - Λιτφί Ακάντ, σκηνοθεσία Λιτφί Ακάντ. Πρωταγωνιστεί ο Γιλμάζ Γκιουνέι.

Τετάρτη, 13 Μάη 8.30 μ.μ.

«Ορατόριο για τον Ναζίμ Χικμέτ» Τουρκία 2005, κινηματογρα­φημένη μουσική παράσταση από το αρχαίο θέατρο της Ασπένδου.

Μουσική Φαζίλ Σάι, Απαγγελία Γκέντζο Ερκάλ, Διεύθυνση Ορ­χήστρας Ιμπραήμ Γιαζιτζί και άλλοι 200 συντελεστές.

Τις ταινίες θα προλογίσουν οι Τζία Γιοβάνη, κριτικός κινηματο­γράφου και Κώστας Σταματόπουλος, σκηνοθέτης.

Nazim, SEYIT SAATCI

Ο Χικμέτ στη μουσική

Μετά την ολοκλήρωση των κινηματογραφικών προβολών θα πραγματοποιηθεί κύκλος μουσικών παραστάσεων, στην αίθουσα Συνεδρίων του ΚΚΕ στον Περισσό.

Σάββατο, 23 Μάη, ώρα 8.00 μ.μ.

Συναυλία του Θάνο Μικρούτσικου με μελοποιημένη ποίηση του Χικμέτ από τους θ. Μικρούτσικο και Μάνο Λοΐζο. θα ερμη­νεύσουν οι Ρίτα Αντωνοπούλου και Κώστας θωμαΐδης. Θα απαγ­γείλει ο ηθοποιός Δημήτρης Παπανικολάου.

Τετάρτη, 10 Ιούνη, ώρα 8.00 μ.μ.

Συναυλία από επταμελές μουσικό συγκρότημα του Πολιτιστι­κού Κέντρου «Ναζίμ Χικμέτ», με μελοποιημένη ποίηση του Χικ­μέτ από Τούρκους συνθέτες.

Α. Πρ.

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ - Κυριακή, 19/4/205

Πηγές των πορτραίτων του Ναζίμ, από νέους Τούρκους ζωγράφους:
http://ercansebat.deviantart.com/art/nazim-hikmet-ran-267903986 http://ykarayagz.blogspot.gr/2010/09/nazm-hikmet-ran.html  http://www.donquichotte.org/content/blogsection/1/153/25/75/lang,tr/ http://www.donquichotte.org/content/view/6434/153/lang,tr/ 

• Ο Ναζίμ στην «Ανάβαση» για την Υψηλή Πύλη

Βλέπε το Αφιέρωμα της Μποτίλιας (2-4/6/2013): 

• ΝΑΖΙΜ ΧΙΚΜΕΤ: 50 χρόνια από το θάνατό του (Ι)  
• Πλατεία Ταξίμ. Εντυπώσεις: 50 χρόνια από το θάνατο του Ναζίμ Χικμέτ (ΙΙ) 
• Αφιέρωμα στον Ναζίμ Χικμέτ. 50 χρόνια από το θάνατό του (ΙΙΙ)
• ΝΑΖΙΜ ΧΙΚΜΕΤ: 50 χρόνια από το θάνατό του (IV) 

Και:

• Ναζίμ Χικμέτ Ραν: Ζωγραφική, χειροτεχνήματα και ποίηση από τις φυλακές (Αφιέρωμα - 47 έργα)
• Ετικέτα: Χικμέτ (14)

Επίσης: 

• Ναζίμ Χικμέτ: Ο διαχρονικός επαναστάτης διανοούμενος. (Ρίζος, 30 Ιουνίου 2002)
• 50 χρόνια από το θάνατο του Ναζίμ Χικμέτ: Τις πιο όμορφες μέρες μας δεν τις έχουμε ζήσει ακόμα. (902.gr, 3 Ιουνίου 2013)
• Επιστημονικό Συνέδριο της ΚΕ του ΚΚΕ, για τον Ναζίμ Χικμέτ, 13 - 14 Ιούνη 2015