Η Συρία «ενώνει» Μόσχα-Αγκυρα

Κοινό μέτωπο Πούτιν-Ερντογάν μετά τη δολοφονία του πρεσβευτή

*
Βλέπε και:
Η Δολοφονία του Ρώσου πρέσβη στην Άγκυρα: Η τρομοκρατία, η διπλωματία, τα ερωτήματα

*

Η Τουρκία και η Ρωσία, που η σχέση τους διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό τον πόλεμο στη Συρία και τις συναφείς κρίσεις, μοιράζονται ένα νέο τραύμα από αυτή την εβδομάδα.

20 Δεκ. 16 (10:01) | upd: 20 Δεκ. 16 (10:01)

Η Τουρκία και η Ρωσία, που η σχέση τους διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό τον πόλεμο στη Συρία και τις συναφείς κρίσεις, μοιράζονται ένα νέο τραύμα από αυτή την εβδομάδα μετά τη δολοφονία του ρώσου πρεσβευτή στην Αγκυρα από τούρκο αστυνομικό. Oπως σχολιάζει ο Μαξ Φίσερ στους New York Times, η δολοφονία του Αντρέι Καρλόφ προκάλεσε παγκόσμια ανησυχία και ερωτήματα για τις ευρύτερες συνέπειές της όμως μέχρι στιγμής Πούτιν και Ερντογάν εμφανίζονται ενωμένοι απέναντι στον «κοινό εχθρό». Ενδεικτική ήταν η δήλωση του τούρκου ΥΠΕΞ Μελβούτ Τσαβούσογλου ότι η δολοφονία του Ρώσου πρεσβευτή ΑντρέιΚαρλόφ από νεαρό τούρκο αστυνομικό ήταν μια τρομοκρατική ενέργεια που στόχευε από κοινού την Ρωσία και την Τουρκία, αλλά αυτό το έγκλημα δεν θα βλάψει τις σχέσεις των δύο χωρών.

Μάλιστα ο ίδιος θα συμμετάσχει στην τριμερή συνάντηση Ρωσίας–Τουρκίας–Ιράν για την συριακή κρίση, που είναι προγραμματισμένη για  σήμερα Τρίτη. «Σύσσωμη η Τουρκία καταδικάζει αυτή την τρομοκρατική ενέργεια. Η ρωσική ηγεσία και ο ρωσικός λαός από κοινού κατανοούν ότι αυτή η τρομοκρατική επίθεση δεν στόχευε μόνο τον Καρλόφ, αλλά την Ρωσία και την Τουρκία», δήλωσε ο Τσαβούσογλου.

Ο πρόεδρος Πούτιν επέλεξε να μιλήσει για τις σκοπιμότητες του δράστη, λέγοντας ότι είχε στόχο «τον εκτροχιασμό των δεσμών Ρωσίας - Τουρκίας και την ειρηνευτική διαδικασία στη Συρία». Από την πλευρά του ο Ερντογάν έκανε λόγο για προσπάθεια να αποτραπεί η προσέγγιση Ρωσίας- Τουρκίας και διαβεβαίωσε πως θα συμβεί το αντίθετο, δηλαδή η συνεργασία θα ενισχυθεί.  

«Χρεώνουν» τον δράστη στον Γκιουλέν

Οι τουρκικές αρχές ανακοίνωσαν ότι ο δράστης της επίθεσης είναι νεαρός υπαξιωματικός της τουρκικήςαστυνομίας και όχι κούρδοι βομβιστές αυτοκτονίας, ή τζιχαντιστές, μέλη του ISIS. Ομως, σύμφωνα με τον ειδησεογραφικό ιστότοπο Haberturk, ο  22χρονος είχε αποταχθεί από το αστυνομικό σώμα στο πλαίσιο των μαζικών εκκαθαρίσεων μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου, καθώς τον βαραίνουν υποψίες ότι είχε συνδέσεις με την "τρομοκρατική οργάνωση" του Φετουλάχ Γκιουλέν.

Η Συρία «ενώνει» Μόσχα-Αγκυρα

Αυτό που ενώνει Τουρκία-Ρωσία είναι η Συρία. Οπως επισημαίνει ο Φίσερ, τους τελευταίους μήνες, η Τουρκία και η Ρωσία κατέβαλαν προσπάθειες να συντονίσουν τις στρατηγικές τους στη χώρα αυτή. «Η Τουρκία έχει ανάγκη τη Ρωσία για να προωθήσει τα πολεμικά της συμφέροντα», λέει ο Ααρον Στάιν, ένας ειδικός για την Τουρκία στο Atlantic Council. «Η Ρωσία έχει ανάγκη την Τουρκία για να νικήσει – όπως τουλάχιστον ορίζει εκείνη τη νίκη – στη Συρία. Και οι δύο χώρες έχουν λόγους να χειριστούν αυτή την κατάσταση σαν ενήλικες». Η κρίση γύρω από έναν νεκρό πρεσβευτή θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τα συμφέροντα των δύο χωρών στην Τουρκία ή, ακόμη χειρότερα, να ξαναφέρει στην επιφάνεια τις αποσταθεροποιητικές τάσεις του παρελθόντος. Ετσι, οι δύο χώρες εργάζονται για την εξομάλυνση της κατάστασης.

Οι εντάσεις εκείνες ήταν αποτέλεσμα και πάλι της Συρίας. Οι δύο χώρες βρίσκονταν, και σε ένα βαθμό εξακολουθούν να βρίσκονται, σε αντίθετα στρατόπεδα στον πόλεμο της Συρίας. Η Τουρκία αντιτίθεται στον πρόεδρο Ασαντ και έχει στηρίξει τις αντάρτικες οργανώσεις. Η Ρωσία υποστηρίζει τον Ασαντ και μπήκε στον πόλεμο το φθινόπωρο του 2015 για να τον στηρίξει.

Λίγο μετά την παρέμβαση της Ρωσίας, τα αεροπλάνα της άρχισαν να βομβαρδίζουν τους υποστηριζόμενους από την Τουρκία αντάρτες, πετώντας κατά μήκος των τουρκοσυριακών συνόρων – τα οποία η τουρκική πλευρά υποστηρίζει ότι παραβιάστηκαν επανειλημμένα. Τον Νοέμβριο του 2015, η Τουρκία κατέρριψε ένα ρωσικό αεροσκάφος, με αποτέλεσμα να προκληθούν φόβοι για μείζονα κρίση ή και πόλεμο. Στον πόλεμο αυτό θα αναγκάζονταν ενδεχομένως να λάβουν μέρος και οι Ηνωμένες Πολιτείες, αφού η Τουρκία είναι σύμμαχός τους στο ΝΑΤΟ.

Σε αυτές τις συνθήκες, η δολοφονία ενός πρεσβευτή θα μπορούσε να οδηγήσει σε ευρύτερη σύγκρουση. Τον τελευταίο χρόνο, όμως οι σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες άρχισαν να βελτιώνονται. Αφού επιδίωξε για χρόνια την ανατροπή του Ασαντ, η Τουρκία υιοθέτησε μια λιγότερο φιλόδοξη στρατηγική, με στόχο να εμποδιστούν οι κουρδικές οργανώσεις της Συρίας να αποκτήσουν μεγάλη ισχύ στα σύνορά της. Η αλλαγή αυτή έφερε πιο κοντά την Τουρκία με τη Ρωσία.

Η Τουρκία φοβάται ότι ο έλεγχος των συνόρων από τους Κούρδους θα ενίσχυε τις αυτονομιστικές τους τάσεις στο εσωτερικό της. Η εμπλοκή της Ρωσίας στον πόλεμο, όμως, άλλαξε και γενικότερα τους υπολογισμούς της Αγκυρας, που διαπίστωσε ξαφνικά ότι η εκστρατεία κατά του Ασαντ θα ήταν πολύ πιο δύσκολο να πετύχει.

Η Ρωσία, από την πλευρά της, αρχικά προσπάθησε να κερδίσει έδαφος έναντι των σύρων ανταρτών, μερικοί από τους οποίους υποστηρίζονταν από την Τουρκία. Η Μόσχα φαίνεται να έφτασε στο συμπέρασμα ότι είναι καλύτερα να συνεργαστεί με την Αγκυρα παρά να την έχει απέναντί της.

Οι δύο χώρες έφτασαν έτσι σε μια ανεπίσημη συμφωνία: η Τουρκία θα έπαυε να υποστηρίζει ορισμένους αντάρτες που απειλούν τα ρωσικά συμφέροντα στη Συρία και η Ρωσία θα έπαυε να υποστηρίζει τις κουρδικές οργανώσεις της Συρίας. Η Ρωσία επέτρεψε επίσης σε τούρκους στρατιώτες και συμμάχους τους να καταλάβουν μεθοριακά εδάφη που ελέγχονταν μέχρι τότε από Κούρδους και το Ισλαμικό Κράτος.

Ο Στάιν αποκαλεί αυτή τη συμφωνία «Χαλέπι έναντι Αλ Μπαμπ»: η Ρωσία και ο Ασαντ πήραν το Χαλέπι και η Τουρκία με τους συμμάχους της ανέλαβαν τον έλεγχο της στρατηγικής πόλης Αλ Μπαμπ. Καθώς οι δύο πόλεις βρίσκονται η μία κοντά στην άλλη, οι στόχοι των δύο χωρών είναι κοινοί. Και μία κρίση με αφορμή τη δολοφονία του Καρλόφ θα ήταν πολύ επικίνδυνη. Δεν υπάρχει λοιπόν κανείς λόγος να αλλάξουν οι δύο χώρες την πολιτική τους. Η δολοφονία μπορεί μάλιστα να τις φέρει ακόμη πιο κοντά.

Σύμφωνα με τον Στάιν, ο Ερντογάν ενδέχεται να προσπαθήσει να αποσπάσει την προσοχή από την αντιδημοφιλή πολιτική του στη Συρία επιρρίπτοντας την ευθύνη για τη δολοφονία στον ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, που ζει εξόριστος στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Ερντογάν έχει ζητήσει την έκδοση του Γκιουλέν θεωρώντας τον υπεύθυνο για το αποτυχημένο πραξικόπημα του καλοκαιριού, αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες αρνούνται προς το παρόν να ικανοποιήσουν το αίτημά του. Mε βάση την ανάλυση αυτή, ο μεγαλύτερος χαμένος από τα τελευταία γεγονότα μπορεί να είναι η Ουάσινγκτον.

thetoc