1947-1949: Η τρομοκρατία του αστικού κράτους − 594 συλλήψεις, 346 φυλακίσεις, 3.458 εκτοπίσεις και 156 εκτελεσμένοι του ΔΣΕ-ΚΚΕ στο Καζανάκι Βόλου

Τελευταίος σταθμός πριν την εκτέλεση στο «Καζανάκι», οι φυλακές της Αλεξάνδρας (διασταύρωση των οδών Αλεξάνδρας και Ιωλκού στον Βόλο)

ΤΟ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΤΟΥ ΚΚΕ

Η αιματηρή επιχείρηση του αστικού κράτους

1947 – 1949

156 εκτελεσμένοι αγωνιστές του ΔΣΕ, μέλη και στελέχη του ΚΚΕ

Με τις εκτελέσεις στο «Καζανάκι» στόχος του αντίπαλου ήταν να διαμορφώσει κλίμα τρομοκρατίας ενάντια στη δράση του ΚΚΕ και του ΔΣΕ στην εργατούπολη του Βόλου, να ανακόψει τις εφεδρείες, να επικρατήσει ο ταξικός αντίπαλος μέσα στην πόλη. Στους πρόποδες του λόφου «Σαρακηνού», ο αντίλαλος των όπλων ηχούσε σε όλη την πόλη.

Βρισκόμαστε στην περίοδο όπου η αστική τάξη, με τη στήριξη των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, Βρετανών και μετά των ΗΠΑ, έχει ανασυγκροτήσει το κράτος της. Ο κατασταλτικός της μηχανισμός βρίσκεται σε πλήρη λειτουργία.

Στο Βόλο ρίχνει ιδιαίτερο βάρος, εξαιτίας της γεωγραφικής του θέσης στο πεδίο των επιχειρήσεων, της ύπαρξης μεγάλων βιομηχανικών μονάδων, ιδιαίτερα στον κλάδο του Μετάλλου και κυρίως εξαιτίας της ισχυρής παρουσίας του ΚΚΕ που είχε αντίκτυπο στην κατάσταση του εργατικού κινήματος.

Έτσι, από τα μέσα του 1947, η αστική τάξη και οι μηχανισμοί της οργανώνονται καλύτερα για να τσακίσουν κυριολεκτικά το ΚΚΕ στην πόλη, ζήτημα κομβικής σημασίας, μαζί με τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις ενάντια στον ΔΣΕ στα βουνά. Δεν είναι τυχαίο ότι στις 5 Ιούνη του 1947 φτάνουν στον Βόλο οι επικεφαλής του Γενικού Επιτελείου Στρατού, ο επικεφαλής του στρατιωτικού τμήματος της αμερικανικής αποστολής Βαν Φλιτ και του ναυτικού τμήματος της αμερικανικής αποστολής.

Στις 17 -18 Οκτώβρη θα πραγματοποιηθεί μεγάλη στρατιωτική σύσκεψη υπό την προεδρία του τότε Βασιλιά Παύλου, ενώ στις 25 Νοέμβρη έρχεται ο τότε πρωθυπουργός Σοφούλης. Σκοπός αυτών των «επισκέψεων» είναι και η οργάνωση της ντόπιας αντίδρασης ενάντια στο ΚΚΕ.

Στις 14 Δεκέμβρη 1947, με κάλεσμα της Ενωσης Εφέδρων Αξιωματικών, πραγματοποιείται ευρεία σύσκεψη εκπροσώπων αστικών θεσμών, φορέων. Οι αστοί συγκροτούν και τον ιδεολογικό - πολιτικό προπαγανδιστικό μηχανισμό τους με επίκεντρο την εφημερίδα «ΘΑΡΡΟΣ» και τον Ραδιοφωνικό Σταθμό Βόλου. Τρεις μέρες μετά τη σύσκεψη αυτή, ξεκίνησαν οι εκτελέσεις στο «Καζανάκι».

Η οργάνωση αντιστασιακής δράσης στην παρανομία

Από την εκδήλωση στο Καζανάκι το 2016

Παρά τα χτυπήματα, οι Κομματικές Οργανώσεις της πόλης συνεχίζουν τη δράση τους. Κύριο μέσο για τη διατήρηση της κομματικής επαφής, για την ιδεολογική και πολιτική δουλειά ήταν η εφημερίδα. Η εξάρθρωση του παράνομου τυπογραφείου της «Αναγέννησης» στις μεγάλες εκκαθαρίσεις στην πόλη το 1948, κυριολεκτικά, ξερίζωσε τη σπονδυλική στήλη των Κομματικών Οργανώσεων της πόλης. Βασική πλευρά του παράνομου μηχανισμού είναι οι γιάφκες, σπίτια ή και μαγαζιά που χρησιμοποιούνταν για συγκεκριμένο λόγο.

Λέει σε μαρτυρία του κομματικό μέλος εκείνης της περιόδου:

«Η κάθε Οργάνωση έβρισκε και έκανε μηχανισμό, έβρισκε πού θα πάει η εφημερίδα, σε άτομα που δεν υποψιάζονταν η αστυνομία. Ψάχναμε ανθρώπους που δεν ήταν καλά γνωστά, δηλαδή στην αστυνομία και για άτομα που μπορούσαν να κάνουν μια γιάφκα, να πηγαίνει εκεί η εφημερίδα κι από κει να διακινείται (...) Οι εφημερίδες εκεί πηγαίναν, δεν ήξερε κανείς ποιος τις πήγαινε. Ηταν πολύ συνωμοτικά, ραντεβού με το δευτερόλεπτο».

Το αστικό κράτος επιδιώκει συστηματικά να «μαθαίνει» τον τρόπο λειτουργίας των κομμουνιστών και να προσαρμόζει τη δράση του ενάντια στο Κόμμα.

• Έτσι, υποχρεώνει τους κατοίκους να εγκαταστήσουν φωτισμό έξω από τα σπίτια τους, συγκεκριμένων προδιαγραφών, για να λειτουργεί όλη τη νύχτα.
• Είναι χαρακτηριστικό ότι παραπέμπονται στο Στρατοδικείο Βόλου κάτοικοι γιατί δεν είχαν αναμμένα τα φώτα έξω από το σπίτι τους ή κάποιοι από αυτούς είχαν λαμπτήρες χαμηλότερης έντασης από αυτούς που υποχρεούνταν (25 κηρίων)!

Σε μεταγενέστερη μαρτυρία αναφέρεται:

«Συχνά η Αστυνομία ευρίσκεται στην ανάγκην ν' ασκήσει επιτήρησιν υπόπτου οικίας, καταστήματος ή γραφείου, προς διαπίστωσιν πληροφοριών ότι αποτελούν τον τόπον συγκεντρώσεως παρανόμως δρώντων κομμουνιστών. Προκειμένου περί σοβαρών υποθέσεων, η Υπηρεσία Γενικής Ασφάλειας φροντίζει να εγκαθιστά εντός του αυτού οικήματος, εφόσον πρόκειται περί πολυκατοικίας ή ετέρου γειτνιάζοντος οικήματος προς το υπό επιτήρησιν, υπαλλήλους αυτής, είτε ως ενοικιαστάς υπό διαφόρους ιδιότητας, είτε ως υπαλλήλους, θυρωρούς, είτε ως τεχνίτας. Σε αραιοκατοικημένες περιοχές ή επιτήρησις δέον να γίνεται δι΄ αστυνομικών εμφανιζομένων ως επαιτών, μικροπωλητών, στιλβωτών, παλαιοπωλών, λαχανοπωλών, ταχυδρομικών υπαλλήλων. Για να παρακολουθούν τις γιάφκες οι αστυνομικοί έβαφαν τα μαλλιά τους, έκοβαν ή άφηναν μουστάκι, έβαζαν γυαλιά».

Δεν κατάφεραν να ξεμπερδέψουν με το ΚΚΕ

Η Κομματική Οργάνωση απαντά πολύμορφα σε κάθε χτύπημα του αντιπάλου: Με ανακοινώσεις με τα χωνιά της ΕΠΟΝ, με επιθέσεις της Λαϊκής Αυτοάμυνας, ακόμα και τμημάτων του Τάγματος Πηλίου του ΔΣΕ.

Οι αστοί δεν κατάφεραν να ξεμπερδέψουν με το ΚΚΕ στο Βόλο.

• Ούτε μετά το μεγάλο κύμα των συλλήψεων, ιδιαίτερα το 1948, που αντιμετωπίστηκε με την ανασυγκρότηση των Κομματικών Οργανώσεων της πόλης τον χειμώνα του ίδιου χρόνου, μέσα σε συνθήκες κορύφωσης της τρομοκρατίας, εκτελέσεων και δολοφονιών.
• Ούτε και μετά την ήττα του ΔΣΕ.

Παρά τις 594 συλλήψεις, 346 φυλακίσεις, 3.458 εκτοπίσεις μελών και στελεχών των Οργανώσεων του Κόμματος στη Μαγνησία την περίοδο 1946 - 1949, το Κόμμα στην πόλη ξανασυγκροτείται, όπως σε όλη την Ελλάδα, για τις επόμενες μάχες.

Η φωνή των μελών του ΚΚΕ που εκτελέστηκαν στο «Καζανάκι», όπως του Κώστα Μαμουρίδη, Γραμματέα Πόλης της ΕΠΟΝ που την ώρα που τον μεταφέρουν για εκτέλεση ο ίδιος ο διοικητής τον κατεβάζει και του ζητά να του εξηγήσει τι σημαίνει ο κωδικός αριθμός «Α33», που είχαν μάθει, με αντάλλαγμα «να μην εκτελεσθεί», με τον ίδιο να αρνείται και να ζητά να εκτελεστεί με τους συντρόφους του, όπως της 19χρονης Χρυσούλας Φελούς, η οποία ζητά να βάλει κραγιόν στα χείλη της πριν την εκτέλεση «για να είμαι όμορφη» όπως είπε, αντηχούν ακόμη στην πόλη του Βόλου...

Εκδηλώσεις για τους εκτελεσμένους στο «Καζανάκι»

Η εκδήλωση τιμής το 2015

Εκδηλώσεις για να τιμηθούν οι 156 αγωνιστές του ΔΣΕ, μέλη και στελέχη του ΚΚΕ, που εκτελέστηκαν από το αστικό κράτος την περίοδο 1947 - 1949 στο «Καζανάκι», οργανώνει η Τομεακή Οργάνωση Μαγνησίας του ΚΚΕ.

Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων, την Κυριακή (28/5) έγινε πανεξόρμηση με τον «Ριζοσπάστη» και στις 12 το μεσημέρι πραγματοποιήθηκε πολιτικό μνημόσυνο στο νεκροταφείο της Νέας Ιωνίας, όπου βρίσκονται τρεις ομαδικοί τάφοι εκτελεσμένων στο «Καζανάκι».

Οι εκδηλώσεις κορυφώνονται Δευτέρα (29/5), στις 7 μ.μ., στο χώρο των εκτελεσμένων στο «Καζανάκι» (Σαρακηνός), όπου θα μιλήσει ο Β. Μεταξάς, μέλος του Γραφείου της Επιτροπής Περιοχής Θεσσαλίας του ΚΚΕ και Γραμματέας της ΤΟ Μαγνησίας, θα υπάρχει μουσικό πρόγραμμα με τραγούδια του αγώνα, ενώ θα λειτουργήσει και έκθεση φωτογραφικού υλικού από εκείνη την περίοδο.

Αναχώρηση του αστικού ΚΤΕΛ με την ένδειξη «Καζανάκι» για το χώρο της εκδήλωσης στις 6.30 μ.μ., από τον σταθμό των αστικών, επιβίβαση στις στάσεις της διαδρομής: Λαμπράκη, Ιάσωνος, Κ. Καρτάλη, Αναλήψεως, Αναπαύσεως.

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 28/5/2017