Καπιταλιστικός δρόμος ανάπτυξης

 ΜΕΓΑΛΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΚΑΙ 21 ΝΕΚΡΟΙ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΑΤΤΙΚΗ

Ο πραγματικός ένοχος...

Κείμενο της Ομάδας Περιβάλλοντος του Τμήματος Οικονομίας της ΚΕ του ΚΚΕ

Μετά τα τραγικά γεγονότα της προηγούμενης βδομάδας ακολούθησε μια χυδαία επικοινωνιακή προσπάθεια. Κυβέρνηση και Περιφέρεια Αττικής προσπαθούν να ρίξουν τις ευθύνες για την καταστροφή στον καιρό, στην κλιματική αλλαγή, σε διάφορους υπηρεσιακούς παράγοντες, στους δημάρχους της περιοχής ή στις προηγούμενες κυβερνήσεις, ενώ η ΝΔ καταγγέλλει την κακοδιαχείριση και την κυβερνητική ανικανότητα των τελευταίων ετών ως τη βασική αιτία της καταστροφικής πλημμύρας.

Όμως, όσο κι αν προσπαθούν, δεν μπορούν να συγκαλύψουν πως ο πραγματικός ένοχος για την καταστροφή της προηγούμενης βδομάδας έχει ονοματεπώνυμο και λέγεται καπιταλιστικός δρόμος ανάπτυξης.

Αστείες κυβερνητικές δικαιολογίες

Ο Αλ. Τσίπρας δεν κουράζεται να επαναλαμβάνει πως «ο κακός καιρός» της «κλιματικής αλλαγής» είναι η αιτία των πλημμυρών.

Ομως, οι πλημμύρες είναι συχνές στη Δυτική Αττική και δεν αποτελούν νέο φαινόμενο. Στο ίδιο ουσιαστικά σημείο σημειώθηκαν έντονες πλημμύρες έξι φορές την περίοδο 1950 - 2000.

Γι' αυτό και η κυβερνητική εκτίμηση, τον Ιούλη του '17, πως δύο απ' τις περιοχές που χτυπήθηκαν ήταν απολύτως ασφαλείς ακόμα και από βροχοπτώσεις που εμφανίζονται μια φορά κάθε 100 χρόνια, όχι μόνο προκαλεί οργή για την προχειρότητά της, αλλά «αδειάζει» πλήρως κάθε δικαιολογία για ακραία καιρικά φαινόμενα, αφού η μελέτη διαβεβαίωνε για την ασφάλεια έναντι πολύ πιο ακραίων καιρικών φαινομένων.

Εξάλλου, ακόμα και οι πιο συνεπείς υποστηρικτές του φαινόμενου της κλιματικής αλλαγής αποδέχονται ότι οι μεγάλες αλλαγές θα γίνουν ορατές 20 ή 30 χρόνια στο μέλλον. Γι' αυτό και δεν καταγράφονται ουσιαστικές αλλαγές στην ένταση των βροχοπτώσεων της Αττικής.

Εξίσου αστεία είναι η δικαιολογία των Τσίπρα - Δούρου για τον «δασάρχη που κόλλησε τα έργα». Η αλήθεια είναι ότι από το 2014 η Περιφέρεια Αττικής είχε στα χέρια της την Εγκριση των περιβαλλοντικών όρων από τον γενικό γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης για την υλοποίηση του έργου, που είχε και έγκριση επεμβάσεων στη δασική έκταση. Ο μόνος που τους εμπόδισε να δημοπρατήσουν και να ολοκληρώσουν το έργο ήταν οι προτεραιότητες που θέτουν στη χρηματοδότηση.

Οι πραγματικές αιτίες των πλημμυρών

Το πραγματικό, λοιπόν, ερώτημα είναι γιατί μια έντονη αλλά όχι ακραία βροχόπτωση οδήγησε σ' αυτήν την τραγωδία.

Οι παράγοντες που συνεπιδρούν για να εκδηλωθούν οι πλημμύρες είναι πολλοί. Βασικότεροι εκ των οποίων είναι:

α) Η παράδοση της γης στο μεγάλο κεφάλαιο, με ένα πλαίσιο χρήσεων γης που διευκολύνει την αξιοποίησή της απ' τους μονοπωλιακούς ομίλους, που τελικά καθορίζει το πώς χτίζονται οι πόλεις, τη ρυμοτομία τους και τον τρόπο κατασκευής τους.

Τα μπαζωμένα ρέματα, η άναρχη επέκταση του σχεδίου πόλεως και η πλήρης «τσιμεντοποίηση» των οικοπέδων στη νόμιμη δόμηση είναι βασικές συνιστώσες. Το νερό αφενός δεν βρίσκει έδαφος για να απορροφηθεί και απορρέει με μεγαλύτερη ταχύτητα και αφετέρου δεν βρίσκει ελεύθερη διέξοδο προς τη θάλασσα και τελικά παρασέρνει ό,τι βρίσκει μπροστά του. Παράλληλα, τα ακατάλληλα σπίτια, ο καταναγκασμός λαϊκών οικογενειών που κατοικούν σε ανασφαλείς υπόγειες κατοικίες, είναι βασική αιτία του αυξημένου αριθμού των θυμάτων.

Ομως, η ανάπτυξη των πόλεων δεν γίνεται στο κενό. Η εμπορευματοποιημένη γη, οι κατασκευές και η ανάπτυξη των πόλεων με κριτήριο το ποσοστό κέρδους είναι ο πραγματικός υπαίτιος. Η άναρχη αντιπαροχή και η τσιμεντοποίηση στην Αττική έγινε για να στηριχθεί η «ατμομηχανή» της καπιταλιστικής ανάπτυξης της χώρας τις δεκαετίες του '50 και μετά, ενώ οι εκτεταμένες αυθαίρετες επεκτάσεις αντανακλούν την ταχεία συγκέντρωση εργαζομένων στις πόλεις χωρίς ουσιαστική πρόβλεψη για την κατοικία τους.

Σήμερα, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, με σειρά νομοθετικών παρεμβάσεων απ' την «αντιμετώπιση» της αυθαίρετης δόμησης μέχρι την ιδιωτική πολεοδόμηση και την παράδοση της διαχείρισης αιγιαλών και ρεμάτων στο μεγάλο κεφάλαιο για να ενισχυθεί η τουριστική ανάπτυξη, σπρώχνει στην ίδια καταστροφική πορεία που γέννησε και γεννάει αναρχία στις πόλεις. Στο όνομα της καπιταλιστικής ανάπτυξης τσιμεντοποιεί τις τελευταίες ελεύθερες εκτάσεις στην Αττική, στο Ελληνικό, στον Βοτανικό, στο Φαληρικό Δέλτα.

β) Η έλλειψη ολοκληρωμένης διαχείρισης των υδατορεμάτων και γενικότερα του συνόλου της λεκάνης απορροής και η παντελής αδυναμία του αστικού κράτους να την υλοποιήσει.

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ μαζί με τις προηγούμενες έχουν αφήσει στα χαρτιά ακόμα και τις στοιχειώδεις προβλέψεις της νομοθεσίας, ακόμα και τον νόμο 4258/2014 που προβλέπει συγκεκριμένες ενέργειες για την οριοθέτηση των υδατορεμάτων, την καταγραφή τους και τη διευθέτησή τους, δηλαδή τη διαμόρφωσή τους με τρόπο που να εγγυάται τη δυνατότητά τους να διαχειρίζονται τα νερά κ.ά. Τα έργα αυτά δεν έχουν ενδιαφέρον για ένα κράτος σκοπός του οποίου είναι η εξασφάλιση των κερδών των ομίλων.

Παράλληλα, η ουσιαστική αντιμετώπιση των πλημμυρών απαιτεί βαθύτερα και πιο ολοκληρωμένα έργα, που να αγκαλιάζουν ολόκληρη τη λεκάνη απορροής, ξεκινώντας απ' τα κατάντι προς τα ανάντι, με άμεσες παρεμβάσεις στα βουνά, με αναδασώσεις και φράγματα ανάσχεσης νερού και κατακράτησης φερτών υλών στα ορεινά, για να αμβλυνθεί η πλημμυρογένεση στην απαρχή της.

Η καταστροφή των ορεινών όγκων της Αττικής απ' τις πυρκαγιές έχει οδηγήσει σε σημαντική μείωση της απορρόφησης του νερού της βροχής.

Η δασική πολιτική της κυβέρνησης, η πολιτική γης και χρήσης της, διαμόρφωσαν ένα νομικό πλαίσιο το οποίο επιτρέπει εκχερσώσεις, καταπατήσεις, παράνομες αλλαγές χρήσης, ενώ οι πυρκαγιές ως εργαλείο αποχαρακτηρισμού διευκολύνουν το πλαίσιο αυτό. Η κυβερνητική πολιτική δεν μπορεί και δεν θέλει να διαχειριστεί ολοκληρωμένα τα δασικά οικοσυστήματα των βουνών της Αττικής.

γ) Τα κριτήρια μελετών και οι προτεραιότητες στα υλοποιούμενα τεχνικά έργα.

Απ' τη μία, απαραίτητα τεχνικά έργα αντιπλημμυρικής θωράκισης δεν προχωράνε με τον κατάλληλο ρυθμό, γιατί το κατασκευαστικό κεφάλαιο θέτει άλλες προτεραιότητες.

Απ' την άλλη, άλλα νέα τεχνικά έργα που υλοποιούνται οδηγούν σε επιδείνωση των πλημμυρικών φαινομένων. Η μελέτη και κατασκευή μεγάλων κατασκευαστικών έργων με κριτήριο το ποσοστό κέρδους δεν επιτρέπουν τον ουσιαστικό συνυπολογισμό των επιδράσεων στην ευρύτερη περιοχή, εκτός της σφαίρας ενδιαφέροντος του συγκεκριμένου κεφαλαίου που υλοποιεί ένα έργο.

Έτσι, συχνά, ένα τεχνικό έργο οδηγεί σε επιδείνωση των πλημμυρικών φαινομένων στη γειτονιά του. Το παράδειγμα των μεγάλων δρόμων στην περιοχή της Δυτικής Αττικής, της Αττικής Οδού και της Ολυμπίας Οδού, που παρεμβάλλουν αξεπέραστα εμπόδια στην υδρολογία της λεκάνης απορροής και σπρώχνουν το σύνολο των επιφανειακών υδάτων σε μερικά σημεία διέλευσης, είναι χαρακτηριστικό.

Αναδεικνύεται η άμεση, επιτακτική ανάγκη ουσιαστικής εξέτασης των επιπτώσεων αυτών των έργων στα πλημμυρικά φαινόμενα της Δυτικής Αττικής και όχι μόνο.

Ακόμα και ορισμένα αντιπλημμυρικά έργα, που σχεδιάζονται και κατασκευάζονται με κριτήριο το ποσοστό κέρδους, δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν συνολικά το ζήτημα των πλημμυρών.

Η αποσπασματικότητα των μελετών, η -πολλές φορές- χρονική απαξίωσή τους, η κατάτμηση και η περιορισμένη στόχευση των έργων σε ξεχωριστούς δήμους και η ανάγκη των κατασκευαστών για αύξηση της κερδοφορίας, οδηγούν στο φαινόμενο έργων με τεράστιο κόστος ή παράγουν έργα που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα σε ένα δήμο αλλά επιδεινώνουν την κατάσταση στους γειτονικούς δήμους.

• Τα κριτήρια των μελετών αντιπλημμυρικής προστασίας επίσης είναι κομμένα και ραμμένα στη λογική του κέρδους. Η διαστασιολόγηση των έργων καθορίζεται απ' το μέγεθος της αναμενόμενης πλημμύρας.

Τα έργα που προστατεύουν από πλημμύρες 50ετίας, όπως είναι αυτά που μέχρι τώρα έχουν ολοκληρωθεί, είναι φθηνότερα αλλά αποδεικνύονται ανεπαρκή.

Παράλληλα, οι παραδοχές που γίνονται στις μελέτες αποδεικνύονται επίσης τελείως ανεπαρκείς. Χαρακτηριστικές οι προαναφερόμενες μελέτες του υπουργείου, το 2017, που εφαρμόζοντας τα κριτήρια της ΕΕ χαρακτηρίζουν την περιοχή της Νέας Περάμου και της Μαγούλας ως ασφαλείς περιοχές, ακόμα και για πλημμύρες εκατονταετίας! Η που θεωρούν Πετρούπολη, Χαϊδάρι και Σύμη ως περιοχές ασφαλείς από πλημμύρες.

• Η θλιβερή κατάσταση των Υπηρεσιών Πολιτικής Προστασίας. Οι κρατικές υπηρεσίες και οι πολιτικοί προϊστάμενοί τους δεν προχώρησαν ούτε σε στοιχειώδη μέτρα, όπως το κλείσιμο των δρόμων, με αποτέλεσμα πολλά θύματα να είναι οδηγοί. Στη συνέχεια, ο συντονισμός των αρχών Πολιτικής Προστασίας αποδείχθηκε τελείως ανεπαρκής.

Η κατάσταση αυτή αντανακλά τον προσανατολισμό, την υποστελέχωση και τις μεγάλες ελλείψεις σε μέσα και εξοπλισμό των Υπηρεσιών Πολιτικής Προστασίας, όπως και την παντελή έλλειψη προετοιμασίας, για παράδειγμα με ασκήσεις μεγάλης κλίμακας, για φυσικές καταστροφές.

Όλα αυτά τελικά φωτίζουν, με τραγικό τρόπο, πως το αστικό κράτος, ένας μηχανισμός καταστολής και οικονομικής στήριξης των μονοπωλιακών ομίλων, δεν μπορεί να λειτουργήσει σε φιλολαϊκή κατεύθυνση.

Η απάντηση του εργατικού - λαϊκού κινήματος

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ έχει, μαζί με τις προηγούμενες, τεράστιες και διακριτές ευθύνες για την τραγωδία της Δυτικής Αττικής. Κεντρικά και τοπικά, προωθεί επιθετικά την ίδια πολιτική που για το κέρδος του κεφαλαίου θυσιάζει τις λαϊκές ανάγκες, στον τρόπο δόμησης των πόλεων, στην καταστροφή δασών, στη διαχείριση των υδατορεμάτων και λεκανών απορροής, στη μελέτη και την κατασκευή δασικών έργων.

Παράλληλα,

• οι τραγικές καθυστερήσεις στην προώθηση αντιπλημμυρικών έργων στη Δυτική Αττική,
• οι διαβεβαιώσεις πως η περιοχή είναι ασφαλής μόλις μερικές μέρες πριν τις πλημμύρες,
• η υποχρηματοδότηση των κρατικών υπηρεσιών διαχείρισης των κρίσεων,
• η παντελής αδυναμία της πολιτείας να διαχειριστεί το πρόβλημα

είναι παράγοντες που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην έκταση της καταστροφής.

Ωστόσο, οι διακριτές ευθύνες του ΣΥΡΙΖΑ, σε κυβέρνηση και Περιφέρεια, είναι το αναμενόμενο αποτέλεσμα μιας κυβέρνησης που διαχειρίζεται τα προβλήματα προς όφελος της κερδοφορίας του κεφαλαίου, απ' τον προϋπολογισμό μέχρι την κρατική μηχανή.

Την ίδια στιγμή, πολλές ακόμα περιοχές της Αττικής, όπως και ιστορικά καταγράφεται, αντιμετωπίζουν σοβαρό και άμεσο πλημμυρικό κίνδυνο.

Ο ένοχος για την τραγωδία της Δυτικής Αττικής είναι ο καπιταλιστικός δρόμος ανάπτυξης, η αναρχία του, το κέρδος των ομίλων που αποτελεί μοναδικό κριτήριο για το τι κατασκευάζεται.

Στον αντίποδα βρίσκεται η λύση του κεντρικού σχεδιασμού με γνώμονα το σύνολο των λαϊκών αναγκών, στο έδαφος της κοινωνικής ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής.

Οι εργαζόμενοι, τα λαϊκά στρώματα μπορούν και πρέπει να διεκδικήσουν την άμεση κάλυψη των επιτακτικών αναγκών τους και στον τομέα της αντιπλημμυρικής προστασίας, απαιτώντας κατάργηση του αντιλαϊκού πλαισίου χρήσεων γης που την παραδίδει στο μεγάλο κεφάλαιο, δασικά οικοσυστήματα προς όφελος των εργαζομένων με κατάργηση των αντιδασικών νόμων, ουσιαστική αύξηση της χρηματοδότησης της αντιπλημμυρικής προστασίας φορολογώντας το μεγάλο κεφάλαιο, ολοκληρωμένη διαχείριση των λεκανών απορροής με άμεση και ορθολογική διευθέτηση των υδατορεμάτων, μελέτες αντιπλημμυρικής προστασίας σε επίπεδο υδατικών διαμερισμάτων με κριτήρια συνδυασμένης κάλυψης των λαϊκών αναγκών, έλεγχο του συνόλου των τεχνικών έργων για τις επιπτώσεις στα πλημμυρικά φαινόμενα, αντιπλημμυρικά τεχνικά έργα που να καλύπτουν συνδυασμένα τις λαϊκές ανάγκες, ενίσχυση του προσωπικού, των μέσων και της εκπαίδευσης των φορέων Πολιτικής Προστασίας, πλήρη καταλογισμό ευθυνών για την τραγωδία της Δυτικής Αττικής.

Προβάλλουμε αγωνιστικά αυτό το ριζοσπαστικό διεκδικητικό πλαίσιο, σημαδεύοντας τον πραγματικό αντίπαλο, τα μονοπώλια, το καπιταλιστικό κέρδος και την κυβερνητική πολιτική. Ανοίγουμε μαχητικά το δρόμο για τη διέξοδο της εργατικής εξουσίας, που είναι η μόνη που μπορεί να διασφαλίσει τη συνδυασμένη ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών.

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 26/11/2017