*
*
ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΕ ΤΟΥ ΚΚΕ ΓΙΑ ΤΑ 100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Πλήθος κόσμου στη συναυλία με τη Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ στο Μέγαρο Μουσικής
(VIDEO - ΦΩΤΟ)
Πλήθος κόσμου παρακολούθησε τη συναυλία, που διοργάνωσε η ΚΕ του ΚΚΕ, με τη Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ, με έργα των Σοβιετικών συνθετών Ντμίτρι Σοστακόβιτς, Σεργκέι Προκόφιεφ και Αράμ Χατσατουριάν, για τα 100 χρόνια από την Οκτωβριανή Επανάσταση, το βράδυ της Τετάρτης στο Μέγαρο Μουσικής.
;
(Το κείμενο στο τέλος)
Στη συναυλία παρουσιάστηκαν τα παρακάτω κομμάτια: Βαλς από το έργο «Μεταμφίεση» (Masquerade Valse) και «Χορός των σπαθιών» του Α. Χατσατουριάν, επιλογή μερών από το μπαλέτο «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» (1. «Μοντέγοι και Καπουλέτοι», 2. «Ο χορός των κοριτσιών με τα κρίνα» και 3. «Ο Ρωμαίος στον τάφο της Ιουλιέτας») του Σ. Προκόφιεφ και η 12η Συμφωνία - «Το Ετος 1917» του Ντ. Σοστακόβιτς.
Την Ορχήστρα της ΕΡΤ διηύθυνε ο διεθνούς φήμης διευθυντής ορχήστρας Αλέξανδρος Μυράτ. «Είμαι ευτυχής που είμαι σε αυτή τη γιορτή, αλλά ήθελα να σας πω να προσέξετε την ορχήστρα της ΕΡΤ σαν τα μάτια σας», είπε από το πόντιουμ, στο φινάλε της μεγάλης συναυλίας.
Η συναυλία αυτή αποτελεί μέρος μιας σειράς εκδηλώσεων που διοργανώνει η ΚΕ του ΚΚΕ για να τιμήσει τα 100 χρόνια από την Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση, αναδεικνύοντας τη μεγάλη σημασία του κοσμοϊστορικού αυτού γεγονότος ως πηγής έμπνευσης, γνώσης και συμπερασμάτων, χρήσιμων στο σύγχρονο αγώνα για την επαναστατική αλλαγή της κοινωνίας.
Ήταν μια μοναδική συναυλία που φανέρωσε ότι ο σοσιαλισμός είναι το μοναδικό σύστημα που δημιουργεί τους όρους για μια χωρίς προηγούμενο διάδοση της Τέχνης, που αναπτύσσει σε όλα τα μέλη της κοινωνίας την ικανότητα να την κατανοούν και να τη χαίρονται και πραγματοποιεί μια τέτοια αναγνώριση της σημασίας της, που σε κανένα προηγούμενο κοινωνικό σύστημα δεν υπήρξε.
Ήταν ένα αφιέρωμα στο έργο σπουδαίων συνθετών, που αφιέρωσαν τη ζωή και το έργο τους σε όλους αυτούς που πάσχιζαν να οικοδομήσουν τη νέα ζωή.
Δεκάδες ήταν και οι παρουσίες πολιτικών, ανθρώπων της Τέχνης και του Αθλητισμού που τίμησαν με την παρουσία τους τη σημαντική αυτή εκδήλωση.
Παρόντες ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος, ο πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτσης, ο Ζ' αντιπρόεδρος της Βουλής, Σπύρος Λυκούδης, η πρέσβης του Βιετνάμ Τραν Θι Χα Φουόνγκ, αντιπροσωπείες από τις πρεσβείες Ρωσίας και Κίνας, όπως επίσης και η Ανδρονίκη Θεοτοκάτου, πρόεδρος Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Από το χώρο του Αθλητισμού στη συναυλία παρευρέθηκαν οι: Γιέμελος Νίκος, ομοσπονδιακός προπονητής Κολύμβησης, Γελαδάς Νίκος, καθηγητής ΣΕΦΑΑ, Ψυχουντάκη Μαρία, καθηγήτρια ΣΕΦΑΑ, Πομάσκι Γιώργος, προπονητής ΣΕΓΑΣ, Σεβαστής Βασίλης, γγ ΣΕΓΑΣ. Επίσης το «παρών» έδωσαν οι δημοσιογράφοι Βασίλης Σκουρής, Γιάννης Τζανετάκος, Ευγενία Κρισέφσκαγια, όπως επίσης και ο Θωμάς Γεράκης, από την εταιρεία δημοσκοπήσεων «Marc», καθώς και ο Θεμιστοκλής Ξανθόπουλος, πρ. πρύτανης του ΕΜΠ.
Ξεχωριστό εξάλλου ήταν το «παρών» από δεκάδες αγωνιστές της Αντίστασης και του ΔΣΕ, ενώ παρευρέθηκε και ο πρόεδρος της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ, Χρήστος Τσιντζιλώνης.
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΚΚΕ
Η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ διοργανώνει την Τετάρτη 18 Οκτώβρη, στις 8.30 μ.μ., στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, συναυλία με τη συμφωνική ορχήστρα της ΕΡΤ με έργα Σοβιετικών συνθετών.
Διευθύνει ο διεθνούς φήμης διευθυντής ορχήστρας Αλέξανδρος Μυράτ.
Η συναυλία αυτή αποτελεί μέρος μίας σειράς εκδηλώσεων που διοργανώνει η ΚΕ του ΚΚΕ για να τιμήσει τα 100 χρόνια από την Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση, αναδεικνύοντας τη μεγάλη σημασία του κοσμοϊστορικού αυτού γεγονότος ως πηγή έμπνευσης, γνώσης και συμπερασμάτων, χρήσιμων στο σύγχρονο αγώνα για την επαναστατική αλλαγή της κοινωνίας.
Το πρόγραμμα θα περιλαμβάνει έργα τριών κορυφαίων Σοβιετικών συνθετών: Του Αράμ Χατσατουριάν, του Σεργκέι Προκόφιεφ και του Ντμίτρι Σοστακόβιτς.
Αναλυτικά, το πρόγραμμα έχει ως εξής:
A' Μέρος:
Αράμ Χατσατουριάν (1903 - 1982) - Βαλς από τη Σουίτα «Μεταμφίεση» (Masquerade Valse)
Σεργκέι Προκόφιεφ (1891 - 1953) - «Ρωμαίος και Ιουλιέτα», Σουίτα Νο. 2, Op. 64ter (επιλογή μερών)
1. Μονταίγοι και Καπουλέτοι
2. Ο χορός των κοριτσιών με τα κρίνα
3. Ο Ρωμαίος στον τάφο της Ιουλιέτας.
Αράμ Χατσατουριάν (1903 - 1982) - «O xορός των σπαθιών» από το μπαλέτο Γκαγιανέ
Διάλειμμα - 20’
Β' Μέρος:
Ντμίτρι Σοστακόβιτς (1906 - 1975) - Συμφωνία Νο 12 σε Ρε ελάσσονα, Op.112, «Το Έτος 1917»
- Επαναστατημένη Πετρούπολη
Moderato - Allegro - Più mosso - Allegro
- Ραζλί
Allegro (L'istesso tempo) - Adagio
- Αβρόρα
Adagio (L'istesso tempo) - Allegro
- Η Aυγή της Aνθρωπότητας
Allegro (L'istesso tempo) - Allegretto - Moderato
Η είσοδος θα γίνεται μόνο με προσκλήσεις. Προσέλευση το αργότερο μέχρι τις 8 μ.μ.
*
Λίγα λόγια για τους συνθέτες και τα έργα
Λίγα λόγια για τους συνθέτες και τα έργα
Nτμίτρι Σοστακόβιτς (1906 - 1975)
Άρχισε να σπουδάζει μουσική σε ηλικία εννέα ετών. Το 1923 αποφοίτησε από το Τμήμα Πιάνου του Ωδείου και το 1925 πήρε πτυχίο Σύνθεσης. Το 1926 παρουσίασε την 1η του Συμφωνία και το 1927 έλαβε τιμητικό δίπλωμα στο Διεθνή Διαγωνισμό Πιάνου Φ. Σοπέν.
Τα έργα του από την πρώτη στιγμή αντικατοπτρίζουν την αναζήτηση νέων δρόμων. Η ικανότητά του να χειρίζεται τα πιο αντιφατικά στοιχεία στο μουσικό του υλικό, βασιζόταν στην άρτια και βαθιά γνώση των τεχνικών της σύνθεσης και της ενορχήστρωσης καθώς και της μουσικής των προγενέστερων συνθετών, χωρίς ποτέ να τους μιμείται.
Ο Σοστακόβιτς δεν συμβιβάζονταν με τις εύκολες λύσεις, αλλά συνεχώς προσπαθούσε να δώσει την πιο άρτια μουσική και καλλιτεχνική μορφή στα έργα του, ακόμη και αν σε κάποιες περιπτώσεις χρειαζόταν ξανά και ξανά να μελετήσει και να ανατρέξει στη μέθοδο και τη σκέψη παλιότερων μεγάλων συνθετών όπως ο Π. Ι. Τσαϊκόφσκι και ο Ρ. Κόρσακοφ.
Συνέθεσε περισσότερα από 200 έργα, ανάμεσα τους 15 συμφωνίες, 15 κουαρτέτα εγχόρδων, μουσική δωματίου, 6 κονσέρτα (για βιολί, βιολοντσέλο και πιάνο), δύο όπερες, φωνητική μουσική, καθώς και μουσική για δεκάδες έργα κινηματογράφου.
Έργα, όπως οι όπερες Η Μύτη και Λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ, η 2η Συμφωνία (αφιερωμένη στον Οκτώβρη), η 3η Συμφωνία (αφιερωμένη στην 1η Μάη), η θρυλική 7η Συμφωνία του Λένινγκραντ, η 11η (Το Έτος 1905) και η 12η (Το Έτος 1917), κάνουν έκδηλο το σοσιαλιστικό ρεαλιστικό χαρακτήρα της δημιουργίας του Σοστακόβιτς. Όπως χαρακτηριστικά έγραψε ο ίδιος ο Σοστακόβιτς σε άρθρο του το 1936: «Δεν μπορώ να αντιληφθώ τη μελλοντική μου εξέλιξη παρά μόνο μέσα από την οικοδόμηση του σοσιαλισμού στη χώρα μου».
Το 1949 εκλέχτηκε στη Σοβιετική Επιτροπή Ειρήνης και συμμετείχε σε συνέδρια. Έγινε ένα από τα πιο ενεργά μέλη του παγκοσμίου κινήματος ειρήνης. Το 1960, η Κομματική Οργάνωση του Συνδικάτου Συνθετών έκανε δεκτό το Σοστακόβιτς ως δόκιμο μέλος του ΚΚΣΕ, στο οποίο έγινε μέλος το 1961. Το 1962 ανακηρύχτηκε για πρώτη φορά υποψήφιος για το Ανώτατο Σοβιέτ της ΕΣΣΔ.
Τιμήθηκε με πλήθος βραβείων, ενώ ήταν ο πρώτος μουσικός που ανακηρύχτηκε Ήρωας της Σοσιαλιστικής Εργασίας. Έλαβε ακόμα το Παράσημο της Κόκκινης Σημαίας της Εργασίας, 3 φορές το Βραβείο Στάλιν, τον τίτλο του Καλλιτέχνη του Λαού της Ρωσικής Ομοσπονδίας, το Παράσημο Λένιν, το Βραβείο Λένιν.
Συμφωνία Νο 12 σε Ρε ελάσσονα, Op.112, «Το Έτος 1917»
Η 12η Συμφωνία του Σοστακόβιτς γράφτηκε το 1961 και ως θέμα της είχε την Οκτωβριανή Επανάσταση. Η συμφωνία αυτή αποτέλεσε την ολοκλήρωση ενός μακρόχρονου σχεδίου του Σοστακόβιτς να γράψει ένα έργο αφιερωμένο στον Β. Ι. Λένιν. Έγραφε για αυτό το 1960:
«Να γράψει κανείς μια συμφωνία για την Οκτωβριανή Επανάσταση είναι, φυσικά, μεγάλη υπόθεση. Θα χρειαστεί να επιστρατεύσω όλη μου τη δύναμη και όλες μου τις δυνατότητες αν θέλω ν' ανταποκριθώ έστω και λίγο στο μέγεθος και τη σημασία του θέματος. Φυσικά όταν γράφεις μια Συμφωνία για την Οκτωβριανή Επανάσταση, η εικόνα που ξεχωρίζει είναι αυτή του μεγάλου ηγέτη της εργατικής τάξης, του Βλαντιμίρ Λένιν. Επομένως, η συμφωνία θα είναι αφιερωμένη στη Μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση και στη μνήμη του Λένιν.
Από που αντλώ την έμπνευσή μου γι αυτό το υπεύθυνο καθήκον; Παραβρέθηκα στα γεγονότα της επανάστασης, ήμουν ανάμεσα στο πλήθος που άκουσε τον Λένιν να μιλάει μπροστά στο σταθμό της Φινλανδίας τη μέρα που έφτασε στην Πετρούπολη. Και παρ' όλο που τότε ήμουν πολύ νέος, αυτό χαράχτηκε για πάντα στη μνήμη μου».
Το έργο ολοκληρώθηκε στις 22 Αυγούστου 1961. Στις 8 Σεπτέμβρη του ίδιου έτους έγινε η προκαταρκτική ακρόαση στο Συνδικάτο Συνθετών της Ρώσικης Ομοσπονδίας και η πρεμιέρα δόθηκε την 1η Οκτωβρίου από την Φιλαρμονική Ορχήστρα του Λένινγκραντ, υπό την διεύθυνση του Γιεβγκένι Μραβίνσκι.
Η 12η Συμφωνία του Σοστακόβιτς έχει τέσσερα μέρη και διατηρεί στο σύνολό της την κλασική φόρμα μιας συμφωνίας. Κάθε μέρος της παρουσιάζει το συναισθηματικό κλίμα των γεγονότων της Οκτωβριανής Επανάστασης.
Στο πρώτο μέρος, που έχει τίτλο «Επαναστατημένη Πετρούπολη», ο Σοστακόβιτς αποτυπώνει το κλίμα που επικρατούσε στην Πετρούπολη, τις μέρες του Απρίλη όταν έφτασε ο Λένιν. Είναι ένα μέρος μαχητικό, ορμητικό, με ενθουσιώδεις ρυθμούς, που βασίζεται σε μελωδίες και θέματα από επαναστατικά τραγούδια της Ρωσίας.
Το δεύτερο μέρος έχει ως τίτλο την περιοχή έξω από την Πετρούπολη «Ραζλί», όπου είχε καταφύγει ο Λένιν το καλοκαίρι του 1917, όταν το Κόμμα των Μπολσεβίκων είχε βρεθεί στην παρανομία, συνεχίζοντας ωστόσο την επαναστατική δράση, ενώ για τον Λένιν είχε συγκροτηθεί και στρατιωτικό απόσπασμα για την εκτέλεσή του.
Στο τρίτο μέρος, με τίτλο «Αβρόρα», μια αίσθηση σιωπηλής έντασης των εγχόρδων κορυφώνεται για να δώσει γιγαντωμένο το μουσικό θέμα της επανάστασης (που είχε παρουσιαστεί στο πρώτο μέρος) και να το ακολουθήσουν επιβλητικά και εκρηκτικά τα τύμπανα που προσομοιάζουν τα κανόνια του θωρηκτού «Αβρόρα» δίνοντας το σύνθημα για την εξέγερση του Οκτώβρη.
Το τέταρτο και τελευταίο μέρος, «Η Αυγή της Ανθρωπότητας» είναι ένα αισιόδοξο μέρος, που δείχνει την οικοδόμηση της νέας κοινωνίας μετά τη νίκη της Οκτωβριανής Επανάστασης. Σε αυτό το μέρος ο Σοστακόβιτς, όπως χαρακτηριστικά έλεγε, ήθελε να απεικονίσει τη ζωή που συνεχίζει να προχωρά με οδηγό τις ιδέες του Λένιν ακόμη και όταν εκείνος «έχει λείψει».
Σεργκέι Προκόφιεφ (1891 - 1953)
Ο Προκόφιεφ άρχισε να μελετά μουσική από τα 5 του χρόνια, πλάι στη μητέρα του. Το 1902 και το 1903 σπούδασε με τον Ρ. Λ. Γκλιέρ, ο οποίος πήγαινε ειδικά γι’ αυτόν στο μικρό Ουκρανικό χωριό που έμενε για να του παραδώσει μαθήματα μουσικής. Όταν μπήκε στο Ωδείο της Πετρούπολης είχε συνθέσει ήδη τέσσερις όπερες, μια συμφωνία, δύο σονάτες και άλλα κομμάτια για πιάνο. Το 1909 αποφοίτησε από την τάξη της σύνθεσης και το 1914 από την τάξη της διεύθυνσης ορχήστρας.
Στο πλούσιο συνθετικό έργο του περιλαμβάνονται περισσότερα από 135 έργα. Ανάμεσά τους συγκαταλέγονται μεγάλα έργα του παγκόσμιου ρεπερτορίου όπως τα κονσέρτα για πιάνο, για βιολί και για τσέλο, οι 7 συμφωνίες του, η Σκυθική σουίτα, το μπαλέτο Ρωμαίος και Ιουλιέτα, η όπερα Συμεών Κότκο, το συμφωνικό ποίημα για αφηγητή και ορχήστρα Ο Πέτρος και ο Λύκος, το μπαλέτο Σταχτοπούτα, η όπερα Πόλεμος και Ειρήνη, η μουσική για την ταινία «Αλέξανδρος Νιέφσκι» του Αϊζενστάιν, η Καντάτα για την 20ή επέτειο της Οκτωβριανής Επανάστασης σε κείμενα Β. Ι. Λένιν και Ι. Β. Στάλιν.
Ο Προκόφιεφ ανήκει στη γενιά των Ρώσων συνθετών που, αν και ξεκίνησαν τη σταδιοδρομία τους στην τελευταία περίοδο της τσαρικής Ρωσίας, σημαντικό μέρος της εξέλιξης και της διαμόρφωσής τους έγινε στα μετα-επαναστατικά χρόνια. Η δημιουργία του Προκόφιεφ συνιστά μια «εποχή» στην παγκόσμια μουσική του 20ού αιώνα. Καινούργιες τάσεις στη μουσική ξεπετάχτηκαν από την πρωτοτυπία της μουσικής του σκέψης και από την ξεχωριστή ποιότητα της μελωδίας, της αρμονίας, του ρυθμού, της ενορχήστρωσης του. Έχει επηρεάσει έντονα το έργο πολλών σοβιετικών και ξένων συνθετών.
Μετά από πολυετή παραμονή του στο εξωτερικό με την έγκριση της σοβιετικής εξουσίας, επέστρεψε οριστικά στην πατρίδα του το 1932 και ένωσε τις δυνάμεις του με όλους όσοι πάσχιζαν να οικοδομήσουν το σοβιετικό μουσικό πολιτισμό. Το δημιουργικό του έργο άνθισε και αυτή την εποχή. Από το 1933 δίδαξε για αρκετά χρόνια σύνθεση στη μεταπτυχιακή σχολή του Ωδείου της Μόσχας.
Για την προσφορά του τιμήθηκε πολλές φορές με το «Κρατικό Βραβείο της ΕΣΣΔ», το παράσημο της «Κόκκινης Σημαίας Εργασίας», το «Βραβείο Λένιν», ήταν μάλιστα ο πρώτος συνθέτης που έλαβε αυτή την ύψιστη τιμητική διάκριση.
«Ρωμαίος και Ιουλιέτα»
Το μπαλέτο Ρωμαίος και Ιουλιέτα op. 64, βασισμένο στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Σαίξπηρ, είναι ένα από τα πιο γνωστά και αγαπημένα έργα του Προκόφιεφ και ίσως το διασημότερο μπαλέτο του παγκόσμιου ρεπερτορίου που γράφτηκε στον 20ο αιώνα.
Η σύνθεση έγινε μετά από παραγγελία των Μπαλέτων Κίροφ και η πρεμιέρα του δόθηκε στο ομώνυμο θέατρο στις 11 Γενάρη 1940, στο Λένινγκραντ. Τη χορογραφία είχε κάνει ο Λεονίντ Λαβρόβσκι και τους πρωταγωνιστικούς ρόλους ερμήνευσαν η Γκαλίνα Ουλάνοβα και ο Κωνσταντίν Σεργκέγιεφ. Η παράσταση γνώρισε μεγάλη επιτυχία και διεθνή αναγνώριση, ενώ στους συντελεστές απονεμήθηκε και το Βραβείο Στάλιν.
Το μπαλέτο αποτελείται από 4 πράξεις, 9 σκηνές και 52 μουσικά μέρη και η συνολική του διάρκεια ξεπερνά τις δύο ώρες.
Για την ενορχήστρωση του έργου χρησιμοποιήθηκαν, επιπλέον των συνηθισμένων οργάνων μιας συμφωνικής ορχήστρας, ένα τενόρο σαξόφωνο, μια βίολα ντ’ αμόρε και δύο μαντολίνα που έδωσαν ένα πολύ ιδιαίτερο ηχόχρωμα στο τελικό αποτέλεσμα.
Από το μπαλέτο φτιάχτηκαν τρεις ορχηστρικές σουίτες καθώς και ένα έργο για πιάνο με τίτλο Ρωμαίος και Ιουλιέτα: Δέκα κομμάτια για πιάνο op. 75. Τα έργα που σήμερα παρουσιάζονται, ανάμεσά τους και ο περίφημος «Χορός των Ιπποτών» από το μέρος «Μονταίγοι και Καπουλέτοι», ανήκουν στη 2η Σουίτα.
Το 1955 το μπαλέτο κινηματογραφήθηκε και στο Φεστιβάλ των Καννών του 1955 κέρδισε το βραβείο Χρυσός Φοίνικας της Καλύτερης Λυρικής Ταινίας. Από τότε γνώρισε δεκάδες χορογραφήσεις από μεγάλους χορογράφους του κλασσικού χορού.
Αράμ Χατσατουριάν (1903 - 1982)
Ξεκίνησε τις σπουδές στη μουσική σε ηλικία 19 ετών στη μουσική τεχνική σχολή Γκνέσιν. Το 1934 αποφοίτησε από το Ωδείο της Μόσχας, στην τάξη της σύνθεσης του σπουδαίου μουσικού παιδαγωγού Νικολάι Γιακόβλεβιτς Μιασκόβσκι. Από το ωδείο ακόμα συνέθεσε έργα που τραβούν την προσοχή του κοινού, όπως το τραγούδι - ποίημα για βιολί και πιάνο (1929) η τοκκάτα για πιάνο (1932) και το τρίο για πιάνο, βιολί και κλαρινέτο (1932).
Η μουσική του Χατσατουριάν, που ήταν έντονα διαποτισμένη από την αρμένικη και ρώσικη λαϊκή μουσική παράδοση, καλύπτει ένα ευρύ φάσμα μουσικών έργων: κονσέρτα για βιολί, πιάνο και τσέλο, μουσική δωματίου, μουσική για μπαλέτο, συμφωνίες, μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο.
Μεγάλη επιτυχία γνώρισε η 1η Συμφωνία (1934) και τα κονσέρτα με ορχήστρα για πιάνο (1936) και για βιολί (1940). Στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ο Α. Χατσατουριάν συνέθεσε τη 2η Συμφωνία που είναι αφιερωμένη στον αγώνα του Σοβιετικού λαού ενάντια στην ναζιστική εισβολή. Την ίδια περίοδο επεξεργάστηκε εκ νέου το μπαλέτο Γκαγιανέ, που αφορούσε την προσπάθεια οικοδόμησης του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ. Το 1944 συνέθεσε τον κρατικό ύμνο της Σοβιετικής Δημοκρατίας της Αρμενίας. Το 1947 συνέθεσε το ποίημα Mια ωδή για τα 30χρονα της Οκτωβριανής Επανάστασης με ένα μόνο μέρος για μεγάλη συμφωνική ορχήστρα, αρμόνιο και 15 συμπληρωματικά πνευστά. Το 1954 ολοκλήρωσε το διάσημο μπαλέτο του Σπάρτακος.
Από το 1950 έδωσε πολλές συναυλίες στην ΕΣΣΔ και το εξωτερικό ως διευθυντής ορχήστρας και δίδαξε σύνθεση στο Ωδείο της Μόσχας.
Ο Α. Χατσατουριάν ήταν μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της ΕΣΣΔ από το 1943, Γραμματέας της Ένωσης Σοβιετικών Συνθετών από το 1957 έως το θάνατό του και την περίοδο 1958 - 1962 βουλευτής του Ανώτατου Σοβιέτ της ΕΣΣΔ.
Για την προσφορά του στη μουσική τιμήθηκε με μια σειρά μετάλλια και βραβεία, όπως το «Βραβείο Λένιν» (1959) το «Κρατικό Βραβείο της ΕΣΣΔ» (1941, 1943, 1946, 1950, 1971) και το «Κρατικό Βραβείο της ΣΣΔ Αρμενίας» (1965).
Του είχαν απονεμηθεί οι τιμητικοί τίτλοι του «Καλλιτέχνη του Λαού της ΕΣΣΔ» και του «Ήρωα της Σοσιαλιστικής Εργασίας» ενώ ήταν και επίτιμο μέλος πολλών ακαδημιών εκτός της ΕΣΣΔ.
Είχε βραβευτεί με το παράσημο «Λένιν», το παράσημο της «Κόκκινης Σημαίας Εργασίας» και το παράσημο της «Οκτωβριανής Επανάστασης».
Βαλς από την μουσική για το έργο «Μεταμφίεση»
Το 1941 ο Χατσατουριάν έγραψε μουσική για το θεατρικό έργο «Μεταμφίεση», βασισμένο στο ομώνυμο έργο του Μιχαήλ Λέρμοντοφ. Η υπόθεση, που αφορά τη ζωή και τα καπρίτσια ενός αστού στις αρχές του 19ου αιώνα, αποτελεί μια κριτική στα στοιχεία παρακμής της αστικής τάξης. Σκηνοθέτης του έργου ήταν ο Ρούμπεν Σιμόνοφ και η πρεμιέρα του έγινε στο θέατρο Βαχτάνγκοφ στη Μόσχα, στις 21 Ιούνη 1941. Ήταν το τελευταίο έργο που ανέβηκε στο συγκεκριμένο θέατρο πριν την εισβολή της ναζιστικής Γερμανίας στην ΕΣΣΔ.
Τρία χρόνια αργότερα, το 1944, ο Χατσατουριάν επεξεργάστηκε πέντε μουσικά μέρη (Βαλς, Νοκτούρνα, Μαζούρκα, Ρομάντζα, Γκάλοπ) δημιουργώντας μια συμφωνική σουίτα βασισμένη στη μουσική για τη «Μεταμφίεση».
Το Βαλς της σουίτας είναι ένα από τα πιο δημοφιλή και αγαπημένα στο μουσικό κοινό έργα του Χατσατουριάν. Η σύνθεση του Βαλς δεν ήταν κάτι εύκολο, καθώς όπως εξηγούσε ο ίδιος ο συνθέτης, η μουσική του θα έπρεπε να αντιστοιχεί στα λόγια της ηρωίδας του έργου: «Ω, τι ωραίο που είναι το νέο βαλς! Κάτι ανάμεσα σε λύπη και χαρά άγγιξε την καρδιά μου!». Ο συνθέτης χρειάστηκε να επεξεργαστεί αρκετά θέματα, να αναπλάσει αρκετές φορές το μουσικό υλικό του και να ανατρέξει στη μελέτη μουσικής των αρχών του 19ου αιώνα για να μπορέσει να αποδώσει το κλίμα της σκηνής. Έγραφε ο ίδιος:
«Μια μέρα καθώς έδινα συναυλία άκουσα ξαφνικά στο μυαλό μου ένα θέμα που έγινε το δεύτερο θέμα του μελλοντικού μου βαλς. Αμφιβάλω αν μπορώ να εξηγήσω πως μου ήρθε. Αλλά είμαι σίγουρος, ότι αν δεν ήταν η επίμονη έρευνα των προηγούμενων εβδομάδων δεν θα μπορούσε να υπάρξει τέτοια ανακάλυψη. Το θέμα αυτό ήταν σαν ένας μαγικός κρίκος που μου επέτρεψε να κατασκευάσω όλη την αλυσίδα. Το υπόλοιπο βαλς γράφτηκε με ευκολία, χωρίς να παρουσιάσει κανένα πρόβλημα».
Το αποτέλεσμα ήταν ένα από τα πιο όμορφα έργα μουσικής, που οι μελωδίες του κινούνται πραγματικά ανάμεσα στη λύπη και τη χαρά, έχοντας πάντα τη φρεσκάδα μιας νέας για την εποχή της σύνθεσης.
Ο χορός των Σπαθιών
«Ο χορός των Σπαθιών» είναι το πιο γνωστό έργο του Χατσατουριάν, που εντυπωσιάζει με τον εκρηκτικό ρυθμό και τα ξέφρενα μοτίβα του. Δεν είναι τυχαίο ότι είναι ένα έργο με πολλές ηχογραφήσεις από μεγάλες ορχήστρες σε όλο τον κόσμο και αναρίθμητες εκτελέσεις σε συναυλίες.
«Ο χορός των Σπαθιών» είναι μέρος από το φινάλε του μπαλέτου Γκιαγιανέ, που γράφτηκε το 1941 - 1942 στην πόλη Περμ, όπου είχε μεταφερθεί η έδρα των μπαλέτων Κίροφ εξαιτίας τις ναζιστικής εισβολής στην ΕΣΣΔ. Η πρεμιέρα του έγινε στο μικρό κρατικό θέατρο της πόλης. Σε πείσμα των δυσκολιών που είχε αυτό το εγχείρημα, το μήνυμα ήταν ξεκάθαρο: παρά τον πόλεμο και την ναζιστική εισβολή ο αγώνας για τη ζωή συνεχίζεται.
Το μπαλέτο εξιστορεί τη ζωή σε ένα κολχόζ της Αρμενίας. Η υπόθεση αφορά την προσπάθεια των μελών του κολχόζ να αποτρέψουν μια σειρά κλοπές και δολιοφθορές στην αγροτική παραγωγή, κάτι που καταφέρνουν τελικά με τη βοήθεια του Κόκκινου Στρατού.
Στο φινάλε η ιστορία αγάπης με άξονα την οποία εξελίσσεται η παραπάνω υπόθεση, καταλήγει σε έναν παραδοσιακό γάμο της Αρμενίας, κατά τη διάρκεια του οποίου υπό τους ήχους του λαϊκού - παραδοσιακού χορού των σπαθιών γίνεται επίδειξη των ικανοτήτων των μαχητών.
Το συγκεκριμένο μπαλέτο του Χατσατουριάν συνδύαζε για πρώτη φορά τις τεχνικές του κλασικού μπαλέτου με την κίνηση και τους χορούς από την λαϊκή παράδοση των λαών της ΕΣΣΔ.
Ειδικά για το «Χορό των Σπαθιών» έγραφε ο Χατσατουριάν:
«Ο Χορός των σπαθιών ήρθε στη ζωή με έναν σχεδόν τυχαίο τρόπο. Μια μέρα καθώς οι πρόβες για το μπαλέτο ήταν σε εξέλιξη, με κάλεσε ο σκηνοθέτης στο θέατρο και μου είπε ότι θα ήθελε να έχει ακόμη έναν χορό στην τελευταία πράξη.
Θεωρούσα το μπαλέτο ολοκληρωμένο και αρνήθηκα προσθέσω κάτι επιπλέον στη μουσική.
Επιστρέφοντας σπίτι κάθισα στο πιάνο και σκεφτόμουν τι είδους χορός θα ήταν κατάλληλος. Το φαντάστηκα σαν ένα γρήγορο και πολεμικό χορό. Ξεκίνησα να το γράφω στις τρεις το μεσημέρι και μέχρι τις δυο τη νύχτα τον είχα ολοκληρώσει. Την άλλη μέρα στις έντεκα το πρωί η ορχήστρα ήδη έκανε πρόβα το ‘Χορό των Σπαθιών’ και μέχρι το βράδυ είχε γίνει και η χορογραφία». («Αράμ Χατσατουριάν: Άρθρα και Αναμνήσεις», εκδ. Σοβιετικός Συνθέτης 1980.)
902, Τετάρτη 18/10/2017 - 08:17 - Ενημέρωση: Τετάρτη 18/10/2017 - 08:18
*
Ο χαιρετισμός του Λουκά Αναστασόπουλου
Πριν την έναρξη της συναυλίας σύντομο χαιρετισμό απηύθυνε ο Λουκάς Αναστασόπουλος, μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ και του Γραφείου του ΚΣ της ΚΝΕ, ο οποίος σημείωσε τα παρακάτω:
«Σας καλωσορίζουμε στην αποψινή συναυλία, η οποία αποτελεί μέρος μιας σειράς εκδηλώσεων που διοργανώνει η ΚΕ του ΚΚΕ για να τιμήσει τα 100 χρόνια από την Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση, αναδεικνύοντας τη μεγάλη σημασία του κοσμοϊστορικού αυτού γεγονότος ως πηγής έμπνευσης, γνώσης και συμπερασμάτων, χρήσιμων στο σύγχρονο αγώνα για την κοινωνική απελευθέρωση.
Τα έργα των τριών μεγάλων Σοβιετικών συνθετών, που θα ακούσουμε απόψε, δημιουργήθηκαν σε μια κοινωνία όπου είχε καταργηθεί η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Σε μια κοινωνία όπου επίκεντρο της ανάπτυξης ήταν η κάλυψη των αναγκών του εργαζόμενου λαού και της νεολαίας, η ολόπλευρη ανάπτυξη του ανθρώπου.
Η Οκτωβριανή Επανάσταση εγκαινίασε μια νέα εποχή στην Ιστορία της ανθρωπότητας.
Ήταν ένα παράθυρο ανοιχτό στη λιακάδα ενός μέλλοντος ριζικά διαφορετικού από αυτό των πολέμων, των κρίσεων, της φτώχειας και της εξαθλίωσης για τα εκατομμύρια των εργαζομένων που γεννούσε ο καπιταλισμός.
Ο Κόκκινος Οκτώβρης αποκάλυψε τις τεράστιες παραγωγικές δυνατότητες της σοσιαλιστικής κοινωνίας.
Η νεαρή Σοβιετική Ένωση κατόρθωσε σε μικρό χρονικό διάστημα να αντιμετωπίσει τα στοιχεία καθυστέρησης και τις προκαπιταλιστικές επιβιώσεις των εθνών που τη συγκρότησαν, να καλύψει τη μεγάλη απόσταση που τη χώριζε από τις ισχυρές καπιταλιστικές χώρες και σε πολλούς τομείς να τις ξεπεράσει.
Ένας απ' αυτούς τους τομείς ήταν η Τέχνη και γενικότερα ο Πολιτισμός.
Από τα τέλη κιόλας του 1917 η νεαρή εργατική εξουσία πήρε δραστικά μέτρα ώστε η επαναστατική ανατροπή στην οικονομική βάση της κοινωνίας να συνοδευτεί από επαναστατικές αλλαγές και στο πολιτιστικό εποικοδόμημα, από μια πολιτιστική επανάσταση.
Επίμονα και αποφασιστικά έδινε καθημερινά τη μάχη όχι μόνο για να εξαλείψει το τρομακτικό ποσοστό του αναλφαβητισμού που έφτανε στο 76% του πληθυσμού, αλλά και για να ανεβάσει το μορφωτικό και πολιτιστικό επίπεδο της εργατικής τάξης, των φτωχών αγροτών και κάθε καταπιεσμένου και στερημένου ως τότε λαϊκού στρώματος με στόχο να μπορούν να πάρουν συνειδητά και ενεργά μέρος στην υπεράσπιση και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού.
Μιλώντας ειδικά για τη μουσική στα χρόνια της σοσιαλιστικής οικοδόμησης πραγματοποιήθηκε κατ' αρχάς με τεράστια διεύρυνση των μουσικών υποδομών και συνόλων.
Τα κρατικά θέατρα όπερας και μπαλέτου -ανάμεσα στα οποία συγκαταλέγονται το Κρατικό Ακαδημαϊκό Θέατρο Μπολσόι και το Κρατικό Ακαδημαϊκό Θέατρο Όπερας και Μπαλέτου Κίροφ- εικοσιπλασιάστηκαν σε σχέση με την προεπαναστατική Ρωσία.
Για τη διάδοση της συμφωνικής μουσικής δίνονταν καθημερινά συναυλίες, όχι μόνο στις μόνιμες συναυλιακές αίθουσες, αλλά και στις λέσχες των βιομηχανικών επιχειρήσεων, στα Μέγαρα Πολιτισμού, σε ειδικές αίθουσες των ωδείων, στα σχολεία, στα πανεπιστήμια, στα παλάτια των πιονιέρων, σε αίθουσες του στρατού, ενώ για τον ίδιο σκοπό επιστρατεύτηκαν το ραδιόφωνο, η τηλεόραση και ο κινηματογράφος.
Με την αναδιοργάνωση και τη μαζικοποίηση της μουσικής παιδείας και τη φροντίδα για την καλλιέργεια των μουσικών κλίσεων από την παιδική ηλικία δημιουργήθηκε ένα πολυπληθές και άρτια εκπαιδευμένο μουσικό δυναμικό που ως τις μέρες μας πρωταγωνιστεί στην παγκόσμια συμφωνική μουσική σκηνή.
Όλα αυτά τα μέτρα είχαν ως αποτέλεσμα τη διαμόρφωση ενός τεράστιου μουσικά μορφωμένου λαϊκού ακροατηρίου, ικανού να απολαμβάνει ένα από τα πιο σύνθετα και αφηρημένα είδη της Τέχνης, όπως η συμφωνική μουσική.
Έτσι η ανάδειξη των σπουδαίων Σοβιετικών συνθετών, όπως ο Σοστακόβιτς, ο Προκόφιεφ, ο Χατσατουριάν και άλλοι πολλοί, δεν ήταν προϊόν ενός ανταγωνισμού για την ατομική - εγωκεντρική επιτυχία, αλλά αποτέλεσμα ενός συνολικότερου αγώνα για την καθολική ανύψωση του πολιτιστικού επιπέδου του σοβιετικού λαού, που διαρκώς ανατροφοδοτούσε με νέα ταλέντα την Τέχνη και ενθάρρυνε την καλλιτεχνική δημιουργία με το ενδιαφέρον και τη δίψα του για την Τέχνη.
Δεν αποτελούν επομένως σε καμία περίπτωση υπερβολή τα λόγια του Αράμ Χατσατουριάν όταν έλεγε:
"Η Οκτωβριανή Επανάσταση μου άλλαξε ριζικά τη ζωή και εάν είμαι όντως ένας σοβαρός καλλιτέχνης αυτό το οφείλω στο σοβιετικό λαό. Σε αυτόν το λαό έχω αφιερώσει όλη τη ζωή μου και το δημιουργικό μου έργο".
Το ακριβότερο όμως δώρο της Οκτωβριανής Επανάστασης στον τομέα του Πολιτισμού όχι μόνο για τους λαούς της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά και για τους καταπιεσμένους όλου του κόσμου είναι ότι άνοιξε το δρόμο σε μια νέα Τέχνη, την Τέχνη για τον εργαζόμενο λαό και τη νέα κοινωνία, όπου ιδιοκτήτες του πλούτου θα είναι οι ίδιοι οι δημιουργοί του και όχι οι λίγοι εκμεταλλευτές τους.
Είναι χαρακτηριστικά τα λόγια του Σεργκέι Προκόφιεφ: "Κατά τη γνώμη μου, ο συνθέτης, όπως και ο ποιητής, ο γλύπτης ή ο ζωγράφος, έχει καθήκον να υπηρετεί τον άνθρωπο, το λαό. Πρέπει να ομορφύνει την ανθρώπινη ζωή και να την υπερασπιστεί. Πρέπει πρώτα απ 'όλα να είναι πολίτης, έτσι ώστε η Τέχνη του συνειδητά να εκθειάζει την ανθρώπινη ζωή και να οδηγεί τον άνθρωπο σε ένα ακτινοβόλο μέλλον. Αυτός είναι ο αμετάβλητος κώδικας της Τέχνης όπως το βλέπω".
Σύντροφοι και φίλοι,
Το παράδειγμα της μουσικής δείχνει ότι -παρά τις αντιφάσεις και τις παρεκκλίσεις από τη μαρξιστική θεωρία που παρουσιάστηκαν στην πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης και στο θέμα της Τέχνης- ο σοσιαλισμός είναι το μόνο κοινωνικό σύστημα που μπορεί να αποδώσει στην Τέχνη τη μαζική και την αληθινή, κοινωνική λειτουργία της.
"Η μεσαιωνική φεουδαρχική κοινωνία καταστράφηκε από τον εξεγερτικό ρυθμό της «Μασσαλιώτιδας». Οι αλυσίδες της καπιταλιστικής καταπίεσης έσπασαν σε κομμάτια από τη ρωμαλέα μελωδία της «Διεθνούς»", όπως υπογραμμίζει ο Σοστακόβιτς, παρατηρώντας ότι κάθε φορά που η ανθρωπότητα κάνει ένα βήμα προς τα μπρος, η Τέχνη και ειδικότερα η μουσική πρέπει να είναι στην πρώτη γραμμή, ανάμεσα στους σημαιοφόρους: Να δίνει δύναμη στους γενναίους αγωνιστές, να συνεφέρνει τους αδύνατους, να ενθαρρύνει τους διστακτικούς.
Κλείνοντας,
Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τους μουσικούς της Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας της ΕΡΤ καθώς και όλο το τεχνικό και διοικητικό προσωπικό της ΕΡΤ και του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών που συνέβαλαν για την πραγματοποίηση αυτής της συναυλίας. Ιδιαίτερα θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον διεθνούς φήμης διευθυντή ορχήστρας Αλέξανδρο Μυράτ, που μας τίμησε αναλαμβάνοντας τη διεύθυνση της ορχήστρας.
Καλή ακρόαση!».
902, Τετάρτη 18/10/2017 - 20:51 - Ενημέρωση: Πέμπτη 19/10/2017 - 10:37
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.