Κώστας Γουλιάμος: Ο κ. Τατάρ, η Κύπρος και το κυρίαρχο φάντασμα του Μακμίλαν

Εθνάρχας και Μακμίλαν, 7 Αυγ. 1958 (Πηγή φωτό: Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)

*

Κώστας Γουλιάμος (*)

Αγγλική η πρόταση της «κυριαρχικής ισότητας»

Χθες ο κ. Τατάρ —έχοντας πλήρη στήριξη του Τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών—διαμήνυσε πως δεν θ’ αρχίσει διαπραγματεύσεις χωρίς επιβεβαίωση της «κυριαρχικής ισότητας».

Επανέλαβε ό,τι ακριβώς είχε απαιτήσει τον Ιούλη του 2022 ο πρώην ΥΠΕΞ της Τουρκίας κ. Τσαβούσογλου: «κυριαρχική ισότητα».

Με αφορμή την εν λόγω απαίτηση της Άγκυρας, ένας αριθμός πολιτικών αναλυτών διατυπώνει συνεχώς την εσφαλμένη θέση πως η «κυριαρχική ισότητα» αποτελεί νομική επινόηση της τουρκικής διπλωματίας.

Πρόδηλα, αυτή η θέση αναλυτών ή/και πολιτικών, μεταθέτει την «ευθύνη» στην Τουρκία, αφήνοντας στο απυρόβλητο το πρόσωπο και τη χώρα που πρότεινε την «κυριαρχική ισότητα»: την Αγγλία και τον πρώην πρωθυπουργό της, Χάρολντ Μακμίλαν.

Την 19η Ιουνίου του 1958, ο Μακμίλαν παρουσίασε την πρόταση, γνωστή ως «An Adventure in Partnership». Πρόκειται για το περιβόητο «Σχέδιο Μακμίλαν», το οποίο προέβλεπε καθεστώς τριπλής συγκυριαρχίας και, βέβαια, άνοιγε το ζήτημα της κυριαρχικής ισότητας με Σύνταγμα βασισμένο στην αρχή της «μείζονος κοινοτικής αυτονομίας».

Επί της ουσίας το σχέδιο διχοτομούσε την Κύπρο. Άλλωστε και το ίδιο το Αγγλικό Γραφείο Αποικιών το θεωρούσε ως «προ-διχοτόμηση». Μάλιστα, περιλάμβανε και τη διαίρεση του πληθυσμού της Κύπρου σε «δύο κοινότητες», έκφραση που χρησιμοποιήθηκε τέσσερεις φορές στο κείμενο.

Συν τοις άλλοις, η Αγγλία είχε προηγουμένως φροντίσει με την λεγόμενη «Τριμερή Διάσκεψη» του Λονδίνου (Αγγλία, Ελλάδα, Τουρκία) τη νομική επαναφορά μιας μορφής τουρκικής επικυριαρχίας στην Κύπρο, μολονότι αυτή είχε και τυπικά τερματιστεί με τη Συνθήκη της Λωζάννης (1923).

Ο Μακμίλαν με ευδιάκριτο κυνισμό στα απομνημονεύματά του ομολογεί πως σκοπός της διάσκεψης ήταν η παγίδευση των Ελλήνων, πράγμα που επιτεύχθηκε.

Επίσης, σπεύδω να σημειώσω πως το 1958 το ΝΑΤΟ συνέστησε στην Ελληνική κυβέρνηση να αποδεχτεί το «Σχέδιο Μακμίλαν» το οποίο ουσιαστικά προωθούσε τη διχοτόμηση της Κύπρου, αναγνωρίζοντας πλέον την Τουρκία ως ενδιαφερόμενο μέρος.

Από πολλές απόψεις το «Σχέδιο Μακμίλαν» λειτούργησε καθοδηγητικά πίσω από τη Συμφωνία του Λονδίνου στις 19 Φεβρουαρίου 1959, ενώ εξακολουθεί να κυριαρχεί πίσω από τις σημερινές κατευθύνσεις περί συνομοσπονδιοποίησης, διχοτομικής λύσης, που και πάλι γίνονται βάσει ΑμερικανοΑγγλοΝΑΤΟικων σχεδιασμών.

Άλλωστε, μια σε βάθος εξέταση θα αποδείκνυε ότι ολόκληρη η ιστορία του Κυπριακού ζητήματος εδώ και αρκετές δεκαετίες δεν είναι τίποτε περισσότερο από τις επιδιώξεις των ΗΠΑ, της Αγγλίας και του ΝΑΤΟ να εντάξουν το νησί στα γενικότερα γεωστρατηγικά τους σχέδια.

Η ΝΑΤΟποίηση και η αντικομμουνιστική προοπτική της Κύπρου είναι μια παλιά ιστορία δεκαετιών, της «έκθεσης Τσουδερού» του 1964 προς τον τότε πρωθυπουργό Γ. Παπανδρέου συμπεριλαμβανομένης.

Οι ιμπεριαλιστικές επιδιώξεις των ετών που προηγήθηκαν της τουρκικής εισβολής και κατοχής, όσο και οι πιο πρόσφατες, δημιουργούν επώδυνες συνθήκες.

Παράδειγμα, η πρόσφατη αναφορά της Κύπρου στη σύνοδο του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους, ως χώρου με γεωγραφικούς συντεταγμένες και όχι ως χώρας-κράτους που έχει αναγνωρισθεί από τον ΟΗΕ.

Τέτοιες ιμπεριαλιστικές διευθετήσεις —όπως και η αγγλικής κοπής «κυριαρχική ισότητα»— δεν εκκολάπτουν μόνο μια ΕυρωΝΑΤΟικής έμπνευσης κουλτούρα διαίρεσης, αλλά επικουρούν και στη διαιώνιση της κουλτούρας διχοτόμησης. 

Μποτίλια Στον Άνεμο Οδηγητής Φίλοι του ΚΚΕ Φίλοι του ΚΚΕ στην Κύπρο BBC The Guardian U.K. Foreign Office Cyprus Ministry of Foreign Affairs

_____

Ο Κώστας Γουλιάμος είναι τακτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών, πρώην πρύτανης Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου, ποιητής, συγγραφέας. Ήταν υποψήφιος βουλευτής με το ΚΚΕ (Μάιος – Ιούνιος 2023). Πρόσφατα τιμήθηκε με το Βραβείο “εξαιρετικής προσφοράς στη γενική εκπαίδευση”. (Βλ. από Μποτίλια)

Τον Δεκ. 2023 Το International Research Institute for Economics and Management (IRIEM) θέσπισε ετήσιο «Βραβείου Κ. Γουλιάμου για Διδακτορικό Ερευνητή»