Ο Δημήτρης Γληνός στην Κόκκινη Αυγή του Κόσμου − Ο καθηγητής Γιώργος Μαργαρίτης φωτίζει το έργο του μεγάλου Δασκάλου − Αλκυονίς, 24 Ιουνίου 2017

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΛΗΝΟΣ: Η αυγή ενός νέου πολιτισμού

Βιβλιοπαρουσίαση 24/6 ΑΛΚΥΟΝΙΣ new star art cinema

Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΛΗΝΟΣ, οι εντυπώσεις από ένα ταξίδι στη Σοβιετική Ένωση

Από τη NEW STAR και το ΙΔΡΥΜΑ ΓΛΗΝΟΥ

Σάββατο 24 Ιουνίου στις 20.00

ΑΛΚΥΟΝΙΣ new star art cinema

ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ:

• Μαργαρίτης Γιώργος, Καθηγητής σύγχρονης Ιστορίας του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ - Συγγραφέας.

ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ:

• Γιώργος Μπουμπούς, Γραμματέας Δ.Σ. Ιδρύματος Γληνού.
• Κώστας Θεριανός, Εκπαιδευτικός – Συγγραφέας

ΣΥΝΤΟΝΙΖΕΙ:

• Βελισσάριος Κοσσυβάκης, Καλλιτεχνικός διευθυντής NEW STAR

ΕΙΣΟΔΟΣ ΔΩΡΕΑΝ

ΑΛΚΥΟΝΙΣ newstarart cinema

ΙΟΥΛΙΑΝΟΥ 42-46, ΠΛΑΤΕΙΑ ΒΙΚΤΩΡΙΑΣ (ΜΕΤΡΟ Βικτώρια)

Τηλ. 210 8220008

***

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΛΗΝΟΣ - Ο μεγάλος δάσκαλος, ο κομμουνιστής ηγέτης

Ο καλύτερος εκπρόσωπος της Νεοελληνικής διανόησης.

Η σταδιοδρομία του ήταν βασανιστική και αγωνιώδης προσπάθεια να βάλει την πλούσια προσωπικότητά του στην υπηρεσία του λαού, ήταν αστός διανοούμενος από κοινωνική καταγωγή, μόρφωση, τρόπο ζωής.

Προσχώρησε στο Κομμουνιστικό στρατόπεδο αφού η θεωρητική μελέτη του κομμουνισμού και τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα της εποχής μας τον έπεισαν ότι ο κομμουνισμός αντιπροσωπεύει την πρόοδο, την ευτυχία, τον πολιτισμό της ανθρωπότητας.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΛΗΝΟΣ - «Η αυγή ενός νέου πολιτισμού» - Ένα ταξίδι στη Σοβιετική Ένωση

Το βιβλίο αυτό περιλαμβάνει τις εντυπώσεις του Δημήτρη Γληνού από το ταξίδι του, μαζί με τον Κώστα Βάρναλη, όπως τις αποτύπωσε σε μια σειρά άρθρων που έγραψε στην εφημερίδα Νέος Κόσμος.

Οι εντυπώσεις του από την ΕΣΣΔ στηρίζονται στα όσα είδε τον Αύγουστο του 1934 στην Σοβιετική Ένωση, όταν συμμετείχε ως προσκεκλημένος στο 1^ο Συνέδριο των Σοβιετικών Συγγραφέων που έγινε στην Μόσχα.

Parking διαθέσιμο κάτω από τον κινηματογράφο

Για οτιδήποτε χρειαστείτε μπορείτε να επικοινωνήσετε

Τηλ.210 8220008:

ΑΛΚΥΟΝΙΣ new star art cinema

***

ΕΠΙΜΕΤΡΟ

Δ. Γληνός

Η Αυγή ενός νέου πολιτισμού

Ένα ταξίδι στη Σοβιετική Ρωσσία

Εισαγωγή

Το βιβλίο αυτό περιλαμβάνει τις εντυπώσεις του Δημήτρη Γληνού από το ταξίδι του, μαζί με τον Κώστα Βάρναλη, όπως τις αποτύπωσε σε μια σειρά άρθρων που έγραψε στην εφημερίδα Νέος Κόσμος. 

Το υλικό και ο τίτλος του βιβλίου «Η αυγή του πολιτισμού» έχουν συγκεντρωθεί και δοθεί από τον ίδιο τον Γληνό σε τετράδιο που υπάρχει στο αρχείο του και φέρει αυτόν τον τίτλο. 

Στο τετράδιο αυτό, ο Γληνός έκοψε και κόλλησε όλα τα άρθρα που δημοσίευσε στην εφημερίδα  Νέος Κόσμος σχετικά με το ταξίδι του στην ΕΣΣΔ. Από τα αποκόμματα απουσιάζει η ημερομηνία δημοσίευσής τους στην εφημερίδα.

Οι εντυπώσεις του από την ΕΣΣΔ στηρίζονται στα όσα είδε τον Αύγουστο του 1934 στην Σοβιετική Ένωση, όταν συμμετείχε ως προσκεκλημένος στο 1^ο Συνέδριο των σοβιετικών Συγγραφέων που έγινε στη Μόσχα. 

Το συνέδριο αυτό ήταν σημαντικός σταθμός στην πορεία της παγκόσμιας λογοτεχνίας, καθώς

«Το 1^ο  Πανενωτικό Συνέδριο των σοβιετικών συγγραφέων |(Αύγουστος 1934) διακήρυξε την θεωρητική και μεθοδολογική ενότητα της σοβιετικής λογοτεχνίας. Το συνέδριο καθόρισε πως ο σοβιετικός ρεαλισμός είναι η «αληθινή, η ιστορική συγκεκριμένα αναπαράσταση της πραγματικότητας στην επαναστατική της εξέλιξη», μια μορφή που έβαζε σκοπό της «την ιδεολογική αναμόρφωση και την διαπαιδαγώγηση των εργαζομένων με το πνεύμα του σοσιαλισμού» (1).

Όπως φαίνεται από την αρθρογραφία του Γληνού, το συνέδριο δεν ήταν μια απλή πανηγυρική εορταστική εκδήλωση αλλά ένας χώρος προβληματισμού και αντιπαράθεσης σε θέματα λογοτεχνίας και πολιτικής. 

Ο Γληνός παρουσιάζει επιγραμματικά τις θεωρητικές αντιπαραθέσεις που αναπτύχθηκαν στο συνέδριο ανάμεσα στον Ράντεκ και τους Γάλλους και Γερμανούς λογοτέχνες.

Πέρα, όμως, από τις θεωρητικές αναζητήσεις και τα πορίσματα του Συνεδρίου, η ταυτόχρονη επίσκεψη και παραμονή πολλών διανοουμένων από άλλες χώρες ήταν μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για την ΕΣΣΔ. να προβάλλει τα επιτεύγματα της οικονομίας της στους καλεσμένους της. Και αυτό είναι ακριβώς το σημείο όπου οι αφηγήσεις τοσο του Γληνού όσο και του Βάρναλη (2) δέχθηκαν επικρίσεις. 

Οι δυο επισκέπτες της ΕΣΣΔ είδαν αυτό που υπάρχει εκεί ή αυτό που το καθεστώς της ΕΣΣΔ ήθελε να δουν; Δίνουν την πραγματική εικόνα της ΕΣΣΔ του 1934 ή η εικόνα που αποκόμισαν και αναπαριστούν μέσω της αρθρογραφίας τους είναι επηρεασμένη από την πολιτική τους ιδεολογία (3); 

Στο πλαίσιο της απάντησης σε τέτοιες επικρίσεις , ο Γληνός αφιερώνει ένα από τα άρθρα του στον Νέο Κόσμο (40. Παρένθεση δεύτερη). Πρόκειται για άρθρο εφημερίδας Πρωία (4-5/10/1934) η οποία σε άρθρο της αναφέρει ότι η αγροτική παραγωγή στη Ρωσία δεν είχε πιάσει τους στόχους της. Το άρθρο είχε τον τίτλο «Δια να γνωσθή η αλήθεια. 

Αφόρητοι πιέσεις εις την Ρωσία δια να προληφθή η πλήρης αποτυχία». Στο άρθρο αναφέρεται ότι οι δυο ανταποκριτές (Βάρναλης και Γληνός ) περιγράφουν μια κατάσταση που δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια. 

Ο Γληνός απαντάει ότι δεν είχε σκοπό να περιγράψει κανένα «παράδεισο», καθώς από την αρχή της αρθρογραφίας του είχε «κακίσει» μια τέτοια αντίληψη.

Η αρθρογραφία του Γληνού δείχνει ότι όντως δεν προσπαθεί να περιγράψει κάποιον «παράδεισο». Διάσπαρτοι στα άρθρα του είναι προβληματισμοί μήπως οι ξεναγοί τους επιδεικνύουν «χωριά Ποτέμκιν» ή μήπως πράκτορες παρακολουθούν τις κινήσεις τους. 

Διαρκώς στην σκέψη του γίνεται συζήτηση και κριτική στα όσα είδε και άκουσε στην ΕΣΣΔ. Από το πρώτο κιόλας άρθρο που είχε τίτλο «Κόλασις ή Παράδεισος;», όπου ο Γληνός αναλύει κριτικά τις αντιφατικές πληροφορίες για την ΕΣΣΔ που δίνουν όσοι την βλέπουν από διαφορετική πολιτική σκοπιά και με βάση το δικό τους ταξικό συμφέρον και την πολιτική τοποθέτηση.

Παρά τις θετικές εντυπώσεις για τα γρήγορα επιτεύγματα της κεντρικά σχεδιασμένης οικονομίας, ο Γληνός κάνει στην αρθρογραφία του και αρνητικές επισημάνσεις . 

Στο 3^ο άρθρο με τίτλο «Και άλλα ερωτήματα» ο Γληνός καταγράφει μια περίπτωση φιλοδωρήματος ενός νάυτη από έναν ταξιδιώτη με ένα δολάριο. «Μπα! Παίρνουνε λοιπόν φιλοδωρήματα στο κράτος το σοσιαλιστικό;» γράφει ο Γληνός. 

Στο ίδιο άρθρο αναφέρει ότι στην Οδησσό οι βιτρίνες έχουν πολυτελή ρούχα που στοίχιζαν ως πενήντα εργατικούς μισθούς . «Ποιος αγοράζει ;» αναρωτιέται ο Γληνός. 

Σε άλλο κείμενό του παρουσιάζει ότι στην ΕΣΣΔ υπάρχουν ακόμη ζητιάνοι αλλά και κλέφτες.

Στα κείμενά του ο Γληνός προσπαθεί να περιγράψει και στοιχεία της σοβιετικής οικονομίας με στοιχεία αλλά και αναλύοντας βασικούς όρους, όπως τι είναι κολχόζ, τι είναι αρτέλ κτλ. 

Προσπαθεί να περιγράψει τον τρόπο διανομής της παραγωγής, τους μισθούς και την αξία τους, τους λόγους της διαφοράς τους ανάλογα με το πόσο σύνθετη είναι η εργασία του αμειβόμενου, την διαχείριση του συναλλάγματος κ.α.

Η σειρά της αρθρογραφίας του, όπως έχει συλλεχθεί από τον ίδιο στα αποκόμματα της εφημερίδας, περιέχεται σε τετράδιο με σκληρό εξώφυλλο και με τίτλο «Δ. Γληνού. 

Η Αυγή ενός Νέου Πολιτισμού. Ένα ταξίδι στη Σοβιετική Ένωση».

Η παράθεση των άρθρων με την αρίθμησή τους:

1. Κόλασις ή Παράδεισος.
2. Το ταξίδι με τα ερωτηματικά.
3. Και άλλα ερωτήματα.
4. Ουκραϊνα.
5. Μόσχα. Η πρωτεύουσα του νέου κόσμου.
6. Η παρένθεση.
7. Τριγυρνώντας στην μεγάλη πολιτεία.
8. Άνθρωποι στους δρόμους.
9. Ακόμη ανάμεσα στα πλήθη.
10. Προλετάριοι συγγραφείς και προλεταριάτο συγγραφέων.
11. Ένα συνέδριο μοναδικό στην ιστορία.
12. Αλεξέι Μάξιμιτς Γκόργκι.
13. Άνθρωποι ανεβαίνουν προς το φως.
14. Άνθρωποι ανεβαίνουν προς το φως.
15. Ο σύντροφος Ότο Γιουλέβιτς Σμιτ έχει το λόγο.
16. Ο νέος Μαικήνας.
17. Μια βραδιά στο σπίτι του Γκόργκι.
18. Στην αρίθμηση των άρθρων απουσιάζει τίτλος με αριθμό 18, χωρίς όμως να διακόπτεται η νοηματική και εκφραστική συνέχειά τους. Μπορεί κάποιος τίτλος να απουσιάζει από τα αποκόμματα του Γληνού για άγνωστο λόγο. Μπορεί το άρθρο να είναι συνέχεια από το προηγούμενο φύλο, να είχε χρησιμοποιηθεί ο ίδιος τίτλος και ο Γληνός να έκοψε τον τίτλο στα αποκόμματά του. Πάντως, η κοπή των άρθρων από την εφημερίδα και η συγκόλλησή τους στο τετράδιο έγινε από τον ίδιο τον Γληνό.
19. Η μάχη.
20. Φιλοσοφία παρά ποτόν.
21. Η δεύτερη μάχη.
22. Ανακεφαλαίωση ερωτηματικών.
23. Προσδοκίες και πραγματικότητες.
24. Το κριτήριο της επανάστασης.
25. Ισότητα.
26. Ρούμπλια.
27. Και πάλι ρούμπλια.
28. Η κοινωνική σχετικότις του χρήματος.
29. Σοσιαλιστική οργάνωση της οικονομικής ζωής.
30. Τα πεντάχρονα σχέδια.
31. Η εποποιία της σοσιαλιστικής εργασίας.
32. Ραψωδία δεύτερη.
33. Ένας νυχτερινός διάλογος.
34. Στα εργοστάσια της Μόσχα.
35. Στα εργοστάσια της Μόσχας.
36. Σοσιαλιστική άμιλλα (το απόκομμα του άρθρου τελειώνει χωρίς να ολοκληρώνεται η πρόταση «Το στοχάστηκες, το φαντάστηκες…»).
37. Σοσιαλιστική συνείδηση.
38. Το μεγάλο πρόβλημα.
39. Το μεγάλο πρόβλημα.
40. Παρένθεση δεύτερη (απάντηση στην εφημερίδα Πρωία, η οποία επικρίνει τα δημοσιεύματα Βάρναλη-Γληνού για την ΕΣΣΔ).
41. Το αγροτικό πρόβλημα.
42. Τα κολχόζ.
43. Το πρόβλημα της σοσιαλιστικής αγροτικής οικονομίας.
44. Η δεύτερη αγροτική επανάσταση.
45. Αν πάρουν όπλα οι αγρότες..
46. Το δεύτερο πεντάχρονο στην γεωργία.
47. Το δεύτερο πεντάχρονο στην γεωργία.
48. Εμπόριο χωρίς εμπόρους.
49. Στην αρίθμηση των άρθρων απουσιάζει τίτλος με τον αριθμό 49, χωρίς όμως να διακόπτεται η νοηματική και εκφραστική συνέχειά τους.
50. Βιοτεχνίες και ελευθέρια επαγγέλματα.
51. Η νέα κάστα των εκμεταλλευτών.

Η αρίθμηση των άρθρων αρχίζει πάλι από το ένα.

1. Η ρούσικη σαλάτα.
2. Σοβιετική δημοκρατία.
3. Υπάρχει δημοκρατία στη Σοβιετική Ένωση;
4. Υπάρχει δημοκρατία στη Σοβιετική Ένωση;
5. Στην αρίθμηση απουσιάζει άρθρο με τον αριθμό 5.
6. Γραφειοκρατία και αρμοδιοκρατία.
7. Σοβιετικός πολιτισμός και εθνότητες.
8. Σοβιετικός πολιτισμός και εθνότητες.
9. Οι Έλληνες στη Σοβιετική Ένωση.
10. Οι Έλληνες στη Σοβιετική Ένωση.
11. Στην αρίθμηση απουσιάζει άρθρο με τον αριθμό 11.
12. Στο ελληνικό σχολείο της Οντέσσας.
13. Στο μουσείο της μητέρας και του παιδιού.

(Χωρίς αρίθμηση) Πως γίνεται ο άνθρωπος καλός; Μπόλσεβο, η κομμούνα των κλεφτών.

21.  Σε ένα θεραπευτήριο κοινών γυναικών.

24.  Μια μέρα με τον Κόκκινο Στρατό.

28.  Σ΄ένα Σοβιετικό δικαστήριο.

29.  Υγεία.

30.  Υγεία.

1.    Παγκόσμια Ιστορία, Ακαδημία Επιστημών της ΕΣΣΔ., Εκδοτικός Οίκος Κοινωνικο-Οικονομικής Φιλολογίας, Μόσχα, 1967, σ.778.

2.    Κώστας Βάρναλης, Τι είδα εις την Ρωσσίαν των Σοβιέτ, επιμέλεια Νίκος Σαραντάκος, εκδόσεις Αρχείο, Αθήνα 2014.

3.    Ο Νίκος Σαραντάκος στον πρόλογο της έκδοσης της αρθρογραφίας του Βάρναλη αναφέρει ορισμένες από τις κριτικές που δέχθηκαν οι Βάρναλης και Γληνός για τις ανταποκρίσεις τους. Οι κριτικές ξεκινούσαν από το ότι οι ανταποκρίσεις του Βάρναλη δεν είναι πραγματικές (εφημερίδα Ανεξάρτητος) μέχρι το ότι περιγράφεται ένας «μπολσεβίκικος παράδεισος» που δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα (εφημερίδα Εστία). Αναλυτικά βλ. Εισαγωγή του Νίκου Σαραντάκου στο Κώστας Βάρναλης, Τι είδα εις την Ρωσσίαν των Σόβιετ, ό.π.. Το κείμενο του Σαραντάκου δίνει μια αναλυτική εικόνα σε μια σειρά από ζητήματα του συνεδρίου, της αξίας των ταξιδιωτικών εντυπώσεων εκείνη την εποχή, τις σχετικές συζητήσεις στην Ελλάδα, τις αντιδράσεις στον ελληνικό τύπο κτλ.

*

«Όλο προς τα αριστερά, από τον Μιστριώτη στον Λένιν»

22/08/1882: Γεννιέται στη Σμύρνη ο κομμουνιστής δάσκαλος Δημήτρης Γληνός, ο οποίος άφησε τη σφραγίδα του στο προοδευτικό και κομμουνιστικό κίνημα της χώρας μας. 

Η πορεία του Δημήτρη Γληνού είναι μια συνεχής πορεία «όλο προς τα αριστερά», όπως έλεγε ο ίδιος, ενώ αυτοβιογραφούμενος τόνιζε ότι η ιδεολογική του διαδρομή ήταν «από τον Μιστριώτη στον Λένιν».

Η μεγάλη φτώχεια χαρακτηρίζει τα παιδικά του χρόνια. Το 1899 έρχεται στην Αθήνα και γράφεται στη Φιλοσοφική Σχολή. Είναι υπέρμαχος της καθαρεύουσας και οπαδός της «Μεγάλης Ιδέας». Οι οικονομικές δυσκολίες τον αναγκάζουν να διακόψει δυο φορές τις σπουδές του, για να εργαστεί ως δάσκαλος. 

Οι σκληρές εμπειρίες ενισχύουν τις πολιτικές του ανησυχίες και τον φέρνουν στο στρατόπεδο των δημοτικιστών. Το 1905 παίρνει με άριστα παμψηφεί το δίπλωμά του από το Πανεπιστήμιο. Συνεχίζει τις παιδαγωγικές του σπουδές στη Γερμανία, όπου μεταξύ των άλλων γνωρίζει τον Γιώργο Σκληρό και τον Φώτο Πολίτη και έρχεται σε επαφή με τη σοσιαλιστική ιδεολογία.

Το 1911 επιστρέφει στην Αθήνα και αργότερα μαζί με τον Δελμούζο και τον Τριανταφυλλίδη αποτελούν την καρδιά του «Εκπαιδευτικού Ομίλου» που στάθηκε στην πρωτοπορία των προοδευτικών αναζητήσεων. Κατόπιν, ορίζεται βασικός υπεύθυνος και σχεδιαστής της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης της κυβέρνησης Βενιζέλου. 

Ωστόσο, η εισήγησή του απορρίπτεται το 1914 ως ανατρεπτική. Ήδη ο Γληνός περνάει στην περίοδο της αμφισβήτησης του Βενιζέλου και της μοναρχίας. Αρχίζει η πρώτη περίοδος των διωγμών του.

Η διαρκής αναζήτηση τον οδηγεί το 1927 στη διαπίστωση πως το εκπαιδευτικό πρόβλημα της χώρας θα λυθεί οριστικά μέσα από την πάλη των τάξεων. Στη συνέχεια συνεργάζεται με εκδοτικούς οίκους και αρθρογραφεί σε περιοδικά, ενώ το 1934 μαζί με τον Βάρναλη επισκέπτεται τη Σοβιετική Ενωση, ένα ταξίδι που έπαιξε σημαντικό ρόλο στις μετέπειτα επιλογές του. 

Το 1935 εξορίζεται από τη δικτατορία του Κονδύλη και το Γενάρη του 1936 εκλέγεται βουλευτής του Λαϊκού Μετώπου. 

Εξορίζεται από τη μεταξική δικτατορία και φυλακίζεται στην Ακροναυπλία. 

Το 1941 συλλαμβάνεται από τους Ιταλούς και το 1942 απολύεται, βαριά άρρωστος, είναι πλέον μέλος του Πολιτικού Γραφείου της ΚΕ του ΚΚΕ.

Γράφει τη μπροσούρα «Τι είναι και τι θέλει το ΕΑΜ». 

Το 1943 αποφασίζει να ανέβει στα βουνά της Ελεύθερης Ελλάδας. 

Εξάλλου, τα αρχικά σχέδια προέβλεπαν να τεθεί επικεφαλής της ΠΕΕΑ. Λίγο πριν την αναχώρησή του κατά τη διάρκεια μιας εγχείρησης, ο ταλαιπωρημένος οργανισμός του δεν άντεξε. Πέθανε στην Αθήνα, στις 26 Δεκέμβρη 1943.

Πηγή: 902