Γιάννης Σκαρίμπας: Στροφή 180 μοιρών, μετά σάλτου

Χαρακτικό της Λουκίας Μαγγιώρου (1914-2008)

 

*

Γιάννη Σκαρίμπα
το 21
και η αλήθεια

...Περικαλώ... τα ξέρετε, αλλά γιατί δεν μας τα λέτε; Γιατί δε μας λέτε; [...]

Ποια ψάρια εκείνης της  Βάβως (και πράσινα άλογα) που της πήδησαν ‒ τσιτσιριστά, απ' το τηγάνι; [...]

Ποιον Ιω. Καραντζά και ποιον Ιγνάτιο, ποιον Καποδίστρια μας κοπανάτε; Για ποιον Γρηγόριο αστράφτει στις «διαλέξεις» του ο κ. Τωμαδάκης; [...]

Δε μας λέει για τη σύσκεψη στη Βοστίτσα; Για τον Παλαιών Πατρών, για τον Ιγνάτιο; [...]

Α. Τάσσος, Για τα 150 χρόνια της Επανάστασης του 1821, Ξυλογραφία

«Αι γλώσσαι δεν διαμορφώνονται διά των συζητήσεων, αλλά από τα αριστουργήματα τα οποία μόνα ημπορούν...» κλπ. (Αυτό το μόνα, δεν είναι μόνο «αριστουργήματα», είναι... και κανόνια και ξιφολόγχες και γκράδες. Ο διαβόητος γλωσσαμύντορας Μιστριώτης, στις παραμονές του Ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897 φώναξε έτσι σ' ένα συλλαλητήριο ανθρώπων πολεμόχαρων για να το... ακούσουν και οι Τούρκοι: «Δεν έχομεν χρείαν τηλεβόλων και λογχών ‒ αρκεί η αρχαία ημών γλώσσα!(Τουλάχιστον να την ήξερε...) [...]

Τώρα το πώς μετά από μια τέτοια... εκπαίδευση, γίνεται όχι Δημοκρατία αλλά επανάσταση, τον Παπαρρηγόπουλο δεν τον ένοιαζε. (Διόλου: Η κότα γέννησε τ 'αυγό, και η Δημοκρατία τη Δημοκρατία). [...]

Έτσι ακόμα μια φορά θα φωνάξω στους νέους: ΜΗΝ ΤΟΥΣ ΠΙΣΤΕΥΕΤΕ... Στον κοπρώνα του σκοταδισμού και της αμάθειας, τούτοι οι Ηρακλείς, όχι για ν' αφαιρέσουν μπαίνουν, μα... για για να προσθέσουν και τις δικές τους...

Α. Τάσσος, Μαρίνος Αντύπας – Κιλελέρ, 1910. Ξυλογραφία

Οι νομίζοντες ή λέγοντες ότι ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, εκίνησε και θέλησε και ευλόγησε στην Άγια Λαύρα το 21, από το... πνίγον αυτόν πατριωτιλίκι του, πλανώνται πλάνην μεγάλην.

Μες στον ωκεανό της απιστίας τους, όπου Ιεράρχες και λόγιοι, Καποδίστριοι και Ιγνάτιοι, Κοραήδες και Κωλέττηδες πνίγονται, αρπάζονται από τα σωσίβια της ψευτοποιΐας που τούς ρίχνουνε Ιστορικοί και «Εικοσιεναλόγοι» τύπου Παπαρρηγόπουλου.

Μα ο τρώγων ψέματα, η κοιλιά του το ξέρει.

Συχάζει ο πόταμος αν δε σμίξει με τη θάλασσα; Γίνεται ζάπι η πομπή αν δε βγει και στο σιργιάνι;

Ο Π.Π.Γ. στάθηκεν αντιδραστικός ως το κόκκαλο.

Το ότι κι αυτός ήταν «Φιλικός» καμμιάν δεν έχει σημασία. (Φιλικοί ήσαν κι ο Βαρνακιώτης κι ο Νενέκος...). Στη σύσκεψη της Βοστίτσας άφρισεν ενάντια στη Φιλική και στο Δικαίο.

Αλλά τι; Περισσότερο από το θάρρος, ο φόβος είναι κείνο, που ακόμα και τους λαγούς... κάνει ήρωες! (Άντε να κάμει ένας ήρωας στροφή 180 μοιρών, μετά σάλτου. Ο λαγός όμως το κάνει...).

Τι λέγαμε λοιπόν; Α, ναι... για την αλήθεια. Να, ‒ποια είναι η αλήθεια: Πριν από τα πρώτα σποραδικά επεισόδια (=τις κατά του Λαλαίου Σεϊδή σπαή και του βοεβόδα των Τρικκάλων 'Ιμπραήμ Αρναούτογλου ενέδρες) πολύ περισσότερο μετά απ’ αυτά, οι Τούρκοι περίμεναν στην Τριπολιτσιά και τον Π.Π.Γ. που (μες στις υποψίες τους ‒ θεόστραβοι) είχαν ‒κι αυτόν!‒ βάλει στο μάτι...

Α. Τάσσος, Σύνθεση για το Πολυτεχνείο. Στο Λεύκωμα: Πολυτεχνείο '73, Εικόνες, ποιήματα και χαρακτικά.

Κατ’ αρχήν, το μέτρο αυτής της πρόσκλησης κρεμόταν στον αέρα. Αν, τα επεισόδια και οι φήμες, ήσαν συμπτωματικά και η ησυχία επανέρχονταν, όλοι, και ο Π.Π.Γ. θα ξαναγύριζαν στα αρχοντικά τους πασίχαροι, ότι δόξα τω θεώ «νομιμοφρονούν» οι ραγιάδες...

Αν όμως τα πράγματα εκτραχύνονταν, η τύχη και του Π.Π.Γ. ήταν σφραγισμένη: Κ ρ ε μ ά λ α ! ...

Και αποφάσισε να μην πάει.

Μπρός στο… ιλιγγιώδικο παίξιμο «μονά ‒ ζυγά» της ζωής του, τι ευκή θεού... κορόιδο θα πιάνονταν; ‒ προτίμησε... τα ρόδα! Μα πάλι, δεν πολυκαλυτέρευεν η θέση του...

Αν πράγματι ό λαουντζίκος εξεγείρονταν, θα του απαίταε να του «ευλόγαε» τα όπλα. Τα δε, κλέφτικα γιαταγάνια δεν χωράτευαν... Καλώς ‒ να τα ευλόγαε.

Μα τι θα γίνονταν όταν σε λίγο ή Τουρκιά θα, σαν κάνα γατσούλι, την «καρίκωνε» την «ανταρσία» των ραγιάδων; Δεν θα (καταζώντανο) τον έγδερνε;

Μπρός στο αδιέξοδο, τι θα ‘κανε; Έτσι, οι για την Τριπολιτσιά «προσκαλεσμένοι», μαζί με κι άλλους απ’ τους προκρίτους της Αχαΐας, συνάχτηκαν μετά του Π.Π.Γ. στη Μονή της Άγιας Λαύρας, όχι (για όνομα του Θεού) ν’ αποφασίσουν την Επανάσταση, αλλά για το πώς θα κατασιγάσουν τις αλογόμυγες των Τούρκων.

Τάσσος (Αλεβίζος Αναστάσιος), 1914-1985. Τα παιδιά της ασφάλτου, 1974. Ξυλογραφία, 69x142 εκ. Δωρεά Α. Τάσσου και Λουκίας Μαγγιώρου, Αρ. έργου: Π.7282 (Εθνική Πινακοθήκη)

«Αφού ηρνούντο να μεταβούν εις Τριπολιτσιάν, έπρεπε να περιμένουν την καταδίωξιν, παρ’ όλας τας δικαιολογίας των». (Δ. Κόκκινος, τ. I, σελ. 269).

Και ‒ άκουσον, άκουσον: τι θα εγίνετο χωρίς τις αφεντιές τους η Επανάσταση; «Δεν θα εματαιούτο ο αγών;»

Είναι ή δεν είναι να ξερνάει κανείς τις προπέρσινες (που ‘φαγε) πατάτες;

Τι είχαν να κέρδιζαν από μια επανάσταση όπου αυτοί θα ‘χαναν τ’ αυγά με τα καλάθια; Από το διώξιμο των Τούρκων, χάρις εις ους ήσαν αυτοί παντοδύναμοι και πλούσιοι;

«Αντηλλάγησαν γνώμαι (λέει στην ίδια σελίδα ο Κόκκινος): Ο Γερμανός και ο Ασημάκης Ζαΐμης, προ της ευθύνης της μεγάλης αύτης αποφάσεως (=να γίνει η Επανάσταση) είχαν ακόμη δισταγμούς».

Τα γεγονότα (=ό λαουντζίκος) τους επρόλαβαν:

«Τα γεγονότα επήλθαν ταχύτατα (λέει πάλι ο Κόκκινος ό.π.): Την 16ην Μαρτίου ό Νικόλαος Σολιώτης και ο Κορδής... εκτύπησαν εις τι Αγρίδι, τούς γυφτοχαραντζήδες και τρεις γραμματοφόρους του καϊμακάμη της Τριπολιτσιάς προς τον Χουρσίτ πασάν» ‒ ενώ μετά πέντε μέρες άρχισε και στην Τριπολιτσιά το τουφεκίδι...

Έτσι και ο Π.Π.Γ. έκαμε, ό,τι ο λαγός ομπρός στο δίκαννο: στροφή μοιρών 180 συν σάλτο μέτρα δώδεκα ‒ και «εύλόγησε» τα όπλα... Αλλά το μίσος πού ο άνδρας επιστράτεψε κατά του λαού, δε δυσωπήθηκε ποτέ του. 'Αργότερα, ως θα ιδούμε, κόστισε στην Επανάσταση την Πάτρα.

Γιάννη Σκαρίμπα

το 21

και η αλήθεια

(Κείμενα, Αθήνα 1971, σσ. 33, 34 και 126, 127)