Λουκάς Αναστασόπουλος: Ο αντισοβιετισμός του οπορτουνιστικού ρεύματος στην Ελλάδα — 30 χρόνια από τη διάλυση της ΕΣΣΔ

 

Ο αντισοβιετισμός του οπορτουνιστικού ρεύματος στην Ελλάδα

Του
Λουκά ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ
Μέλος της ΚΕ και υπεύθυνος της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ

*

Κι άλλα άρθρα στο αφιέρωμα του Ριζοσπάστη

30 χρόνια από τη διάλυση της ΕΣΣΔ

*

Η συμπλήρωση των 30 χρόνων από τις ανατροπές του σοσιαλισμού σήμανε μια νέα αναζωπύρωση του αντισοβιετισμού με σειρά εκδόσεων, εκδηλώσεων, αφιερωμάτων και αρθρογραφίας στον αστικό Τύπο.

Επιβεβαιώθηκε για ακόμη μια φορά ότι η συκοφάντηση της Σοβιετικής Ενωσης και του σοσιαλισμού που οικοδομήθηκε αποτέλεσε και αποτελεί ένα βασικό κομμάτι της ιδεολογικής επίθεσης της αστικής τάξης, με διπλό χαρακτήρα και αποστολή.

• Αφορά αφενός τόσο ιστορικά όσο και τώρα την αστική ιδεολογική και πολιτική αντιπαράθεση και υποβάθμιση των επιτευγμάτων της σοσιαλιστικής οικοδόμησης κατά τον 20ό αιώνα.

• Αφετέρου εκπληρώνει έναν βαθύτερο σκοπό: Σπιλώνοντας την πρώτη προσπάθεια να οικοδομήσει η εργατική τάξη την κοινωνία όπου αυτή είχε την εξουσία, επιχειρείται να καταφερθεί ένα σημαντικό πλήγμα στην προοπτική για την ανατροπή του καπιταλισμού και τη διέξοδο του σοσιαλισμού - κομμουνισμού σήμερα.

Η αστική τάξη και τα διεθνή της επιτελεία βρίσκουν σε αυτήν την αντικομμουνιστική τους υστερία έναν σημαντικό βοηθό στις αντισοβιετικές τοποθετήσεις του οπορτουνιστικού ρεύματος. Μπορεί να πρόκειται για δυνάμεις με ετερόκλητες θέσεις και φαινομενικά μικρή πολιτική εμβέλεια, όμως διαδραματίζουν έναν διπλό πολύτιμο ρόλο στον αντικομμουνιστικό θίασο.

• Αρχικά, υιοθετώντας τον πυρήνα της αστικής αντικομμουνιστικής προπαγάνδας με ψευτοεπαναστατική φρασεολογία, αμαυρώνουν τη σοσιαλιστική οικοδόμηση στο όνομα του σοσιαλισμού.

Λειτουργούν έτσι ως ένα σοβαρό ανάχωμα για τον εγκλωβισμό εργαζομένων και νεολαίας που τείνουν προς την αμφισβήτηση του καπιταλιστικού συστήματος.

Παράλληλα, εντείνουν την πολεμική ενάντια στην προσπάθεια του ΚΚΕ σχετικά με την υπεράσπιση της σοσιαλιστικής οικοδόμησης κατά τον 20ό αιώνα και την εξαγωγή συμπερασμάτων από τα επιτεύγματα, τις κατακτήσεις, τα λάθη, τις παραλείψεις και τις σοβαρές αδυναμίες που παρουσιάστηκαν σε αυτήν την πρωτόγνωρη προσπάθεια.

«Η ΕΣΣΔ ήταν μια εκμεταλλευτική κοινωνία»...

«Διαμορφωνόταν μια Ρωσία που (...) από τη μια η εργατική τάξη πείναγε κι από την άλλη ζούσαν καλά οι ΝΕΠμεν, οι κουλάκοι - πλούσιοι αγρότες και μαζί με αυτούς η γραφειοκρατία (...) Ο Στάλιν και η ηγεσία γύρω από αυτόν αποτελούσαν την πολιτική έκφραση αυτής της γραφειοκρατίας που διαμορφωνόταν ως μια νέα άρχουσα τάξη με ξεχωριστά συμφέροντα»¹.

Ο αντισταλινισμός του ΣΕΚ, που θα ταίριαζε απόλυτα στις σελίδες μιας αστικής ανάλυσης, ή μιας ΝΑΤΟικής έκθεσης, αποτυπώνει με τον πιο εμφανή τρόπο έναν από τους βασικούς άξονες του αντικομμουνισμού του οπορτουνιστικού ρεύματος: Την προσπάθεια να χαρακτηριστεί η ΕΣΣΔ μια «εκμεταλλευτική» κοινωνία, που καμία σχέση δεν είχε με τον σοσιαλισμό.

Όπως σημειώνει χαρακτηριστικά το ΝΑΡ,

«το αστικό στρατόπεδο ταυτίζει τον "υπαρκτό" και την πτώση του με τον κομμουνισμό»² και συμπληρώνει ότι σήμερα θα πρέπει να πάρουμε απόσταση από «τα δυσφημιστικά για τον κομμουνισμό καθεστώτα του λεγόμενου "υπαρκτού σοσιαλισμού"»³.

Επικαλούνται δηλαδή τη μηδενιστική απόρριψη της για πάνω από 70 χρόνια σοσιαλιστικής οικοδόμησης ως προϋπόθεση των κάλπικων διακηρύξεών τους για τον σοσιαλισμό σήμερα.

Γι' αυτό και το ΝΑΡ⁴ καθώς και το «Σύγχρονο Κομμουνιστικό Σχέδιο»⁵ (ιστοσελίδα «kommon») διατείνονται ότι η ΕΣΣΔ αποτέλεσε έναν «ιδιόμορφο εκμεταλλευτικό τρόπο παραγωγής», που την εξουσία δεν είχε η εργατική τάξη, αλλά είχαν σχηματιστεί νέες «εκμεταλλευτικές δομές».

Σε αυτό το πλαίσιο

• τα «κόκκινα Σάββατα» και το σταχανοφικό κίνημα χαρακτηρίζονται μορφές εντατικοποίησης της εργασίας,

• η κολεκτιβοποίηση («βίαιη», σύμφωνα με το ΝΑΡ) παρουσιάζεται ως ένα βήμα στην κατεύθυνση δημιουργίας των «νέων εκμεταλλευτικών δομών» και

• το πρώτο πεντάχρονο πλάνο για την οικοδόμηση των σοσιαλιστικών σχέσεων καταδικάζεται ως αποδεικτικό στοιχείο «της εκμεταλλευτικής φύσης του νέου καθεστώτος».

Ο σοσιαλιστικός χαρακτήρας της ΕΣΣΔ για το ΚΚΕ είναι αδιαμφισβήτητος.

Τα βασικά σημεία που αποδεικνύουν αυτήν τη θέση αφορούν:

• Στην κατάργηση της μίσθωσης ξένης εργατικής δύναμης, στη χάραξη των πρώτων πεντάχρονων πλάνων, δηλαδή στη μάχη για την κυριαρχία του κοινωνικοποιημένου τομέα της παραγωγής με βάση τον κεντρικό σχεδιασμό,

• στη δημιουργία συνεταιριστικής ιδιοκτησίας (με την κολεκτιβοποίηση), που ήταν υποταγμένη (παρά τις όποιες αντιφάσεις) στη σοσιαλιστική ιδιοκτησία, και

• στη δημιουργία για πρώτη φορά στην Ιστορία θεσμών εργατικής εξουσίας που εξασφάλιζαν την ουσιαστική συμμετοχή των εργαζομένων στη διαχείριση πλευρών της κοινωνίας τους, βγάζοντας τις μάζες από το περιθώριο της πολιτικής και κοινωνικής ζωής.

Η οπορτουνιστική κριτική στην ιστορία της ΕΣΣΔ συγκαλύπτει σε αρκετές περιπτώσεις ότι πρόκειται για την ιστορία της ανώριμης βαθμίδας της κομμουνιστικής κοινωνίας.

Έτσι επισημαίνει αδυναμίες και λάθη απ' τη σκοπιά μιας ιδανικής κομμουνιστικής κοινωνίας.

• Αυτό επίσης που κρύβει συνειδητά ο οπορτουνισμός είναι ότι ο σοσιαλισμός είναι ένα σύστημα που πρέπει με τη συνειδητή δράση της εργατικής τάξης, τον ενεργό ρόλο του εργατικού κράτους και την καθοδήγηση του Κομμουνιστικού Κόμματος να κατακτήσει κάθε επόμενο βήμα στην πορεία ωρίμανσης των νέων σχέσεων παραγωγής.

Είναι μια διαδικασία - άθλος για να ξεπεραστεί και να νικηθεί οριστικά το παλιό αλλά και να κατακτιέται η σταδιακή ωρίμανση των κομμουνιστικών κοινωνικών σχέσεων.

Σε αυτήν την προσπάθεια, ανάμεσα στις μεγάλες κατακτήσεις, υπήρξαν λάθη, παραλείψεις και σε μια πορεία αποφάσεις που πισωγύρισαν τη διαδικασία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.

• Το ΚΚΕ μελετά και βγάζει συμπεράσματα από την πείρα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, η οποία απέδειξε το μεγάλο άλμα στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων που έφερε η επέκταση των σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής, αλλά και τις αρνητικές συνέπειες από την παραβίαση των νομοτελειών της σοσιαλιστικής οικονομίας, που οδήγησαν μέχρι και την ανατροπή του σοσιαλισμού.

Η λογική όμως του οπορτουνισμού είναι διαμετρικά αντίθετη: Ανάγει σε μεθοδολογικά εργαλεία για την ερμηνεία του σοσιαλισμού τις όποιες αδυναμίες υπήρξαν, τις συμπληρώνει με την ανυπόστατη αντικομμουνιστική προπαγάνδα της αστικής τάξης και έτσι καταλήγει στην απόρριψη του σοσιαλισμού που γνωρίσαμε ως «εκμεταλλευτικής κοινωνίας» με «άρχουσα τάξη την σταλινική γραφειοκρατεία».

Αν τους πιστέψει κανείς θα θεωρήσει ότι η αναμέτρηση του Κόκκινου Στρατού με τους ναζί ήταν σύγκρουση ανάμεσα σε δύο ολοκληρωτικά αυταρχικά καθεστώτα!

Συνεπιβάτες στο τρένο του αντικομμουνισμού...

Σταθερή πυξίδα στις αντισοβιετικές διακηρύξεις του οπορτουνισμού αποτελούν η υιοθέτηση των αντικομμουνιστικών μυθευμάτων της αστικής τάξης για τα «εγκλήματα» του σοσιαλισμού, ο εκθειασμός των διαφόρων αντεπαναστατικών γεγονότων και η προσπάθεια γενίκευσης και διόγκωσης επιμέρους λαθών.

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι ο «Σύλλογος Κορδάτος» σε πρόσφατη αρθρογραφία του υιοθετεί τις αντικομμουνιστικές θέσεις περί «προσωπολατρίας» και εκτελέσεων της «περιόδου Στάλιν», ενώ στηρίζει την επιχειρηματολογία του στη «Μυστική Εκθεση του Χρουστσόφ στο 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ».

• Μια έκθεση που αποτελούσε συρραφή συκοφαντικών και ψεύτικων κατηγοριών ενάντια στον Ι. Β. Στάλιν και τη δράση του ΚΚΣΕ στο διάστημα των περίπου 30 χρόνων που αυτός ηγήθηκε της σοβιετικής εξουσίας, μιας περιόδου που γίνονται τα πρώτα βήματα εδραίωσης του νέου συστήματος.

Καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι αυτή η «Μυστική Εκθεση» χρησιμοποιήθηκε από τον διεθνή ιμπεριαλισμό για την επίθεση ενάντια στην ΕΣΣΔ, ενώ το ίδιο το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ αποτέλεσε σημείο οπορτουνιστικής στροφής⁶.

Εδώ χρειάζεται να σημειώσουμε ότι η ταξική πάλη στον σοσιαλισμό είναι ασίγαστη ακριβώς γιατί, όπως σημειώθηκε παραπάνω, πρέπει να γεννηθεί το νέο και να ξεπεραστεί το παλιό.

Η ίδια αστική τάξη, παρότι έχει ηττηθεί, δεν παραιτείται από την προσπάθεια να ξαναπάρει την εξουσία στα χέρια της και με τη βοήθεια άλλων καπιταλιστικών κρατών.

• Ο ταξικός εμφύλιος πόλεμος που ακολούθησε την Οκτωβριανή Επανάσταση, 

• η ιμπεριαλιστική επέμβαση των καπιταλιστικών χωρών ενάντια στη νεαρή τότε σοβιετική εξουσία, 

• τα δεκάδες σαμποτάζ, 

• οι εμβληματικές αντεπαναστατικές ενέργειες, όπως εκείνη στην Κρονστάνδη, 

• η απόπειρα δολοφονίας του Λένιν και η δολοφονία του Κίροφ, μέλους του ΠΓ, είναι ορισμένα μόνο στοιχεία που μαρτυρούν τα παραπάνω.

Σε τέτοιες συνθήκες το εργατικό κράτος θα πρέπει να υπερασπιστεί με κάθε μέσο την εξουσία της εργατικής τάξης. Κάθε βήμα πίσω από αυτό το καθήκον εγκυμονεί τον κίνδυνο ανατροπής, σε μια πορεία, του σοσιαλισμού.

Ιδιαίτερα για τις «δίκες της Μόσχας» και το «πογκρόμ εκτελέσεων του Στάλιν» που αναφανδόν επικαλούνται τα αστικά επιτελεία και ο οπορτουνισμός, εκτός από τα παραπάνω μπορούμε να παραθέσουμε και τα λόγια του πρέσβη των ΗΠΑ εκείνη την περίοδο στην ΕΣΣΔ, Γ. Α. Ντέιβις:

«Μίλησα με πολλούς, και μάλιστα με όλα σχεδόν τα μέλη του εδώ διπλωματικού σώματος, και με ίσως μια μοναδική εξαίρεση όλοι ήταν της γνώμης ότι η ακροαματική διαδικασία απέδειξε καθαρά την ύπαρξη ενός μυστικού πολιτικού σχεδίου και μιας συνωμοσίας με σκοπό την ανατροπή της κυβέρνησης». Και συμπλήρωνε ότι «από τα απαριθμούμενα στο κατηγορητήριο αδικήματα κατά των σοβιετικών νόμων αποδείχτηκε και για λογική σκέψη τέθηκαν εκτός αμφισβήτησης, ώστε να δικαιολογήσουν την κήρυξη της ενοχής για εσχάτη προδοσία και των προβλεπόμενων από τον σοβιετικό ποινικό νόμο».

Σε παρόμοιο αντικομμουνιστικό μήκος κύματος, «αριστερός» δημοσιολόγος χαρακτήριζε πρόσφατα τις Λαϊκές Δημοκρατίες «ανελεύθερα καθεστώτα», στα οποία «τα σοβιετικά τανκς κατέστειλαν κάθε απόπειρα εκ των έσω εκδημοκρατισμού»,⁷ όπως ονομάζει τις αντεπαναστατικές απόπειρες σε Ουγγαρία (1956) και Τσεχοσλοβακία (1968).

Αναφορικά με τα αντεπαναστατικά γεγονότα στην Ουγγαρία και την Τσεχοσλοβακία θα πρέπει να σημειωθεί ότι ήταν αποτέλεσμα τόσο ισχυροποίησης κοινωνικών δυνάμεων που είχαν προς το συμφέρον τους την ανατροπή του σοσιαλισμού όσο και της άμεσης εμπλοκής των καπιταλιστικών κρατών.

Τα όσα διαδραματίστηκαν εκείνη την περίοδο, συμπεριλαμβανομένης και της στρατιωτικής βοήθειας που παρείχε η ΕΣΣΔ στις Λαϊκές Δημοκρατίες της Ουγγαρίας και της Τσεχοσλοβακίας, ήταν μια κρίσιμη μάχη για την επιβίωση του σοσιαλισμού⁸.

Οι διάφορες εκφάνσεις του οπορτουνισμού αποθεώνουν τα αντεπαναστατικά γεγονότα ως «απόπειρες εκδημοκρατισμού» και καταδικάζουν κάθε προσπάθεια της εργατικής εξουσίας. Αντικειμενικά συμβάλλουν στο αστικό σχέδιο να σπιλωθεί και να αποτραπεί η επαναστατική εργατική δράση.

Η παρουσίαση ως «δημοκρατικού» ενός σοσιαλιστικού κράτους χωρίς κατασταλτική λειτουργία απέναντι στους αντιπάλους του υπονομεύει επίσης και την αντίληψη για την ανάγκη να τσακιστεί το αστικό κράτος απ' τη σοσιαλιστική επανάσταση.

Επαναστατική εκτίμηση της σοσιαλιστικής οικοδόμησης

Η, για δεκαετίες, ύπαρξη και οι επιτυχίες της σοσιαλιστικής κοινωνίας, την οποία εγκαινίασε η Οκτωβριανή Επανάσταση, απέδειξαν ότι είναι εφικτή μια κοινωνία χωρίς αφεντικά, χωρίς καπιταλιστές που έχουν στην ιδιοκτησία τους τα μέσα παραγωγής.

• Το ΚΚΕ στέκεται μαχητικά ενάντια σε κάθε προσπάθεια παραχάραξης της Ιστορίας, ενάντια στον αντικομμουνισμό και αντισοβιετισμό της αστικής τάξης και του οπορτουνιστικού ρεύματος.

• Αναδεικνύει τις μεγάλες κατακτήσεις για τους λαούς των σοσιαλιστικών χωρών, την ανωτερότητα της εργατικής εξουσίας, σε αντίθεση με τη δικτατορία του κεφαλαίου καθώς και τη μεγάλη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων που έφεραν οι σοσιαλιστικές σχέσεις συγκριτικά με το επίπεδο που παρέλαβαν αυτές οι χώρες από τον καπιταλισμό.

• Προβάλλει τη διεθνιστική συμβολή της ΕΣΣΔ τόσο με τις μεγάλες θυσίες της για τη νίκη κατά του φασισμού στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο όσο και με την προωθητική συμβολή στην πάλη των εργαζομένων στις καπιταλιστές χώρες.

• Το ΚΚΕ συνεχίζει σταθερά τη μελέτη της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στην ΕΣΣΔ και τις υπόλοιπες 8 Λαϊκές Δημοκρατίες της Ευρώπης επιδιώκοντας τόσο μέσα από τις μεγάλες κατακτήσεις όσο και με τον εντοπισμό των αδυναμιών και των παρεκκλίσεων από τις σοσιαλιστικές νομοτέλειες να συγκεντρώνεται η απαραίτητη πείρα και να εξάγονται συμπεράσματα που θα αποτελέσουν σημαντικό εφόδιο στη νέα και αυτήν τη φορά οριστική προσπάθεια οικοδόμησης της σοσιαλιστικής - κομμουνιστικής κοινωνίας στον 21ο αιώνα.

Παραπομπές

1. Στ. Μιχαηλίδης, «Η πολύτιμη κληρονομιά του Τρότσκι», εφημ. «Εργατική Αλληλεγγύη», 25/08/2021

2. Π. Μαυροειδής, «Αποτυχία του σοσιαλισμού ή της "υπαρκτής" καρικατούρας του;», εφημ. «Πριν», 5/11/2019

3. ΝΑΡ, «Πρόταση αρχών και γενικών κατευθύνσεων της Πρωτοβουλίας Διαλόγου για σύγχρονο κομμουνιστικό πρόγραμμα και κόμμα», Ιούλης 2020

4. Π. Μαυροειδής, «Η Οκτωβριανή Επανάσταση και ο κομμουνισμός στην εποχή μας»

5. Σύγχρονο Κομμουνιστικό Σχέδιο, «Για ένα Συνολικό Πρόγραμμα Στρατηγικής και Τακτικής», 04/11/2021

6. Πιο αναλυτικά: Απόφαση 18ου Συνεδρίου ΚΚΕ, Διακήρυξη της ΚΕ του ΚΚΕ για τα 100 χρόνια της Μεγάλης Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης, 8/05/2017, και Β. Οψιμος, «20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ - Σημείο οπορτουνιστικής στροφής», ΚΟΜΕΠ τ. 3/2016

7. Γ. Μπαλαμπανίδης, «Ουτοπία που γέρασε απότομα», «Η εφημερίδα των Συντακτών», 4 - 5 Δεκέμβρη 2021

8. Πιο αναλυτικά: Δ. Ξεκαλάκης, «Η αντεπαναστατική δράση στον 20ό αιώνα» ΚΟΜΕΠ τ. 1/2021

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ , 18-19/12/2021