Φάρμακο-Εμπόρευμα: Μειώσεις τιμών με άλμα της συμμετοχής – Οι... ανύπαρκτες αυξήσεις! – «Αλυσίδα» υψηλής κερδοφορίας

ΦΑΡΜΑΚΑ
  
Μειώσεις τιμών με άλμα της συμμετοχής των ασθενών

ΕΡΕΥΝΑ ΤΟΥ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ

Δύο δισ. ευρώ θα είναι η συμμετοχή των αρρώστων στα φάρμακα στη διετία 2013 - 2014

Μετά το 2009 οι κυβερνήσεις μείωσαν τη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη με μέσο ετήσιο ρυθμό 15,4%, αυξάνοντας - ταυτόχρονα - τη μεσοσταθμική συμμετοχή των αρρώστων με μέσο ετήσιο ρυθμό 15,6%!

Ως και απαγορευτική για την ιατροφαρμακευτική τους περίθαλψη είναι πια η συμμετοχή των ασθενών στην αγορά φαρμάκων, μετά τις τελευταίες ρυθμίσεις στις τιμές (14.3.2014) και την επιβολή του 1 ευρώ ανά συνταγή απ' τις αρχές του χρόνου.

Η μείωση κατά 4,7% των Λιανικών Τιμών (ΛΤ), όπως ανακοίνωσε (14.2.2014) η κυβέρνηση, συνοδεύτηκε με εκτίναξη της πληρωμής της συμμετοχής, καθώς μειώθηκε κατακόρυφα η Ασφαλιστική Τιμή (ΑΤ), με αποτέλεσμα οι άρρωστοι να πληρώνουν μεγάλες διαφορές.

«Η ασφαλιστική τιμή σε μια δραστική ουσία, είναι ο μέσος όρος των τριών φθηνότερων γενοσήμων και αυτών που έχουν μέσο όρο μερίδιο αγοράς τουλάχιστον 4%. Αρα, γενοσήμων που υπάρχουν και πουλάνε. Αρα όποιος θέλει να βρει φάρμακο χωρίς να πληρώσει, μπορεί να το βρει», υποστήριξε (16.4.2014) ο υπουργός Υγείας Αδωνις Γεωργιάδης.

Μόνο το 2013, οι άρρωστοι πλήρωσαν απ' την τσέπη τους κοντά στο 1 δισ. ευρώ και άλλα τόσα θα πληρώσουν το 2014, λόγω της αυξημένης συμμετοχής, σε συνδυασμό με τις άγριες περικοπές στη Δημόσια Φαρμακευτική Δαπάνη (ΔΦΔ). Συνολικά, οι κυβερνήσεις μετά το 2009, αφήνοντας στο απυρόβλητο την κερδοφορία της φαρμακοβιομηχανίας, επιβάρυναν κι άλλο τους ασθενείς, μειώνοντας (συμπεριλαμβανομένου και του 2014) κατά 56,6% τη ΔΦΔ και αυξάνοντας ταυτόχρονα τη μεσοσταθμική συμμετοχή των αρρώστων κατά 51,6%.

Συνολικά, οι ασφαλισμένοι την περίοδο 2009 - 2013 πλήρωσαν απ' την τσέπη τους 3,82 δισ. ευρώ. Στο τέλος του 2014, το συνολικό χαράτσι θα ανέλθει στα 4,902 δισ. ευρώ. Μ' άλλα λόγια, κοντά στα 5 δισ. ευρώ! (Στοιχεία απ' τη στήλη Γ του πίνακα 1).

Εκτίναξη της μεσοσταθμικής συμμετοχής

Η συμμετοχή που πληρώνει ο ασφαλισμένος είναι 0%, 10% και 25% επί της ΑΤ, η οποία καθορίζεται όπως την περιέγραψε ο υπουργός Υγείας. Σ' αυτές τις τιμές προστίθενται η διαφορά μεταξύ της ΛΤ και ΑΤ και το 1 ευρώ ανά συνταγή. Εκτός απ' αυτά, οι άρρωστοι πληρώνουν απ' την τσέπη τους ολόκληρη την τιμή για τα φάρμακα της αρνητικής λίστας, που συνταγογραφούνται από γιατρό, αλλά δεν καλύπτονται απ' τον ΕΟΠΥΥ.

Επιπλέον, οι άρρωστοι επιβαρύνονται και για Μη Συνταγογραφούμενα Φάρμακα (ΜΗΣΥΦΑ), για τα οποία, σύμφωνα με το Ιδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) οι πωλήσεις το 2009 ήταν 586 εκατ. ευρώ, το 2010 210 εκατ. και το 2011 569 εκατ. ευρώ. Ολες αυτές οι πληρωμές οδηγούν στη Μεσοσταθμική Συμμετοχή των αρρώστων στην αγορά των φαρμάκων, που φαίνεται στη στήλη Β του πίνακα 1. Από 9% το 2009, θα εκτιναχτεί -σύμφωνα με τεχνοκράτες- σε 32% το 2014.

Η ΔΦΔ είναι τα ποσά που καταβάλλει ο ΕΟΠΥΥ - και παλιότερα τα ασφαλιστικά ταμεία - για φάρμακα. Η καθαρή ΔΦΔ είναι το τελικό ποσό που πληρώνει ο ΕΟΠΥΥ μετά την αφαίρεση όλων των επιστροφών των φαρμακοβιομηχάνων και των φαρμακοποιών προς τον Οργανισμό.

Οι επιστροφές (rebates) περιλαμβάνουν κλιμακωτά ποσοστά επί των συνολικών αξιών και των συνολικών όγκων των φαρμάκων που διατίθενται μέσω των φαρμακείων.

Επιπλέον, υπάρχει και το clawback, που καταβάλλει η φαρμακοβιομηχανία, και είναι το ποσό που υπερβαίνει τα 2,880 δισ. ευρώ το χρόνο, γιατί η συμφωνία με την τρόικα είναι η μηνιαία ΔΦΔ να μην υπερβαίνει τα 240 εκατ. ευρώ. (240 Χ 12 = 2.880 εκατ. ευρώ).

Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, οι επιστροφές της φαρμακοβιομηχανίας ήταν οι εξής: 2009 92 εκατ. ευρώ, 2010 70 εκατ. ευρώ, 2011 250 εκατ. ευρώ.

Με βάση στοιχεία του ΕΟΠΥΥ, οι συνολικές επιστροφές το 2012 ήταν 354 εκατ. ευρώ (ποσοστό 11,3% επί της αρχικής δαπάνης) και το 2013 493 εκατ. ευρώ (ποσοστό 17,2% επί της αρχικής δαπάνης). Δηλαδή, στη στήλη Α του πίνακα 1 τα παραπάνω ποσά είναι ενσωματωμένα στα νούμερα που αναγράφονται. (Για να βρεθεί η καθαρή ΔΦΔ πρέπει να αφαιρεθούν τα επιστραφέντα ποσά).

Ομως, οι ασθενείς πληρώνουν τη συμμετοχή πριν την αφαίρεση των επιστροφών. Δηλαδή το 9% του 2009 υπολογίζεται με βάση τα 5.300 εκατ. ευρώ και όχι τα 5.300 - 92 = 5.208. `Η το 25% του 2013 υπολογίζεται με βάση τα 2.864 εκατ. ευρώ και όχι 2.864 - 493 = 2.371 εκατ. ευρώ (τα 5.300 εκατ. ευρώ αποτελούν το 91% της καθαρή συνολικής ΔΦΔ για το 2009 και τα 2.864 εκατ. ευρώ το 75% της συνολικής ΔΦΔ για το 2013).

Σύμφωνα με τον υπουργό Υγείας, η συμφωνία με την τρόικα για το 2014 είναι η καθαρή ΔΦΔ να μην υπερβεί τα 2,019 δισ. ευρώ («Realnews» 13.4.2014). Οι υπερβάσεις θα πρέπει να επιστραφούν ως rebates και klawback. Γι' αυτό ο Σύνδεσμος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας (ΣΦΕΕ) και η Πανελλήνια Ενωση Φαρμακοβιομηχανίας (ΠΕΦ) - πολυεθνικές και εγχώρια φαρμακοβιομηχανία αντίστοιχα - ζητούν η καθαρή ΔΦΔ να μην πέσει κάτω από 2,25 - 2,3 δισ. ευρώ. Φαίνεται δηλαδή ότι η συνολική ΔΦΔ θα διαμορφωθεί σε αυτά τα επίπεδα για το 2014.

Κοντά στο μέσο όρο της ΕΕ

Απ' τις αρχές του 2014, ο άρρωστος πληρώνει 1 ευρώ ανά συνταγή που σε ετήσια βάση θα είναι ένα χαράτσι 70 εκ. ευρώ. Αν σε αυτό προστεθεί η αρχική συμμετοχή επί της ΑΤ και οι μεγάλες διαφορές μεταξύ ΛΤ και ΑΤ, τότε η μεσοσταθμική συμμετοχή θα εκτιναχτεί στο 32% για το 2014, όπως ανέφερε εκπρόσωπος της ΠΕΦ σε ημερίδα του Φαρμακευτικού Συλλόγου Αττικής (5.4.2014).

Η συμμετοχή 32%, όπως υποστήριξε, προκύπτει με βάση τα στοιχεία του πρώτου τριμήνου του 2014. Βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής απ' το μέσο όρο συμμετοχής των ασφαλισμένων για φάρμακα που είναι στη θετική λίστα σε 13 χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) που είναι 34%.

Η μεσοσταθμική συμμετοχή θα σημάνει ότι οι ασφαλισμένοι –συμπεριλαμβανομένου και του 1 ευρώ– θα πληρώσουν στο τέλος του 2014 1,082 δισ. ευρώ. Δηλαδή, οι κυβερνήσεις μετά το 2009 υλοποιώντας τις αντιλαϊκές στρατηγικές της ΕΕ στο φάρμακο, μείωσαν τη ΔΦΔ με μέσο ετήσιο ρυθμό 15,4%, αυξάνοντας ταυτόχρονα τη μεσοσταθμική συμμετοχή των αρρώστων με μέσο ετήσιο ρυθμό 15,6%!!! Δηλαδή όσα κόβουν απ' τον ΕΟΠΥΥ, τα παίρνουν απ' την τσέπη του ασφαλισμένου.

Γι' αυτό η μεσοσταθμική συμμετοχή την περίοδο 2009 - 2014 υπερδιπλασιάστηκε (από 524,2 εκατ. ευρώ) και η ΔΦΔ υποδιπλασιάστηκε (από 5.300 εκατ. ευρώ σε 2.300 εκατ. ευρώ).

Οι ... ανύπαρκτες αυξήσεις!

Ενδεικτικά, η λιανική τιμή ενός φαρμάκου μειώθηκε 5%, αλλά η συμμετοχή αυξήθηκε κατά 63,9%!

Το φάρμακο ZARATOR των 10 mg (για τη χοληστερίνη) είχε λιανική τιμή (ΛΤ) και ασφαλιστική τιμή (ΑΤ) 8,95 ευρώ. Ετσι, ο ασθενής πλήρωνε, πριν τις 14.3.2014, συμμετοχή 25% ή 2,24 ευρώ + 1 ευρώ για τη συνταγή = 3,24 ευρώ (ή πλήρωνε μόνο 2,24 ευρώ πριν τις 31.12.2013, που δεν ίσχυε το 1 ευρώ ανά συνταγή).

Μετά την ισχύ (14.3.2014) του νέου δελτίου τιμών η ΛΤ του φαρμάκου διαμορφώθηκε σε 8,50 ευρώ. Δηλαδή, μειώθηκε κατά 0,45 ευρώ ή 5%. Ομως, η ΑΤ μειώθηκε σε 4,25. Η συμμετοχή 25% επί της ΑΤ είναι 1,06 ευρώ. Σ' αυτήν προστίθεται και η διαφορά ΛΤ - ΑΤ 8,50 - 4,25 = 4,25 ευρώ. Συνολικά η συμμετοχή τώρα φτάνει σε 4,25 + 1,06 = 5,31 ευρώ. Δηλαδή, η συμμετοχή αυξήθηκε κατά 2,07 ευρώ - δηλαδή 63,9%, πριν την 14.3.2014)- ή 3,07 ευρώ -δηλαδή 137% (!) πριν την 31.12. 2013 τη στιγμή που η ΛΤ μειώθηκε κατά 5%!!

Το φάρμακο CRESTOR (για τη χοληστερίνη) είναι πρωτότυπο - δηλαδή δεν έχει ούτε ένα γενόσημο - και η ΛΤ διαμορφώθηκε σε 19,64 ευρώ. Παρότι πρωτότυπο το φάρμακο πήρε και ΑΤ 4,25 ευρώ. Ετσι ο άρρωστος πληρώνει (25% Χ 4,25 + ΛΤ - ΑΤ) 1,06 + 15,39 = 16,45 + 1 ευρώ (συνταγή) = 17,45 ευρώ! Δηλαδή, η συμμετοχή του σε πρωτότυπο φάρμακο είναι 88,8% αντί για –το ανώτερο– 25% ή 4,91 ευρώ. Αν ο άρρωστος πληρώσει και 10 ευρώ επίσκεψη στο γιατρό, τότε για το φάρμακο θα πληρώσει 27,45 ευρώ.

Μπροστά σε τέτοιες καταστάσεις βρίσκονται καθημερινά ασφαλισμένοι και φαρμακοποιοί, όπου πολλές φορές οι ασθενείς παρατάνε τις συνταγές και φεύγουν. Παρ' όλα αυτά ο υπουργός Υγείας δήλωσε (16.4.2014):

• «Δεν υπάρχει καμία απολύτως αύξηση συμμετοχής... Οποιος επιλέγει, όταν πηγαίνει στο φαρμακείο του, το φάρμακο που θα γράφει από κάτω την ηλεκτρονική του συνταγή θα πληρώνει λιγότερα χρήματα από πριν. Ούτως ή άλλως οι τιμές των φαρμάκων έχουν πέσει πάρα πολύ, και με το νέο δελτίο τιμών έπεσαν πάρα πολύ και τον Ιούνιο που θα έρθει θα ξαναπέσουν εκ νέου»...

 «Αλυσίδα» υψηλής κερδοφορίας

Η χρήση του φαρμάκου ως εμπορεύματος εξασφαλίζει στη φαρμακοβιομηχανία το 75% των συνολικών πωλήσεων στη χώρα, οι οποίες ανήλθαν σε 5,3 δισ. ευρώ το 2013

Στην Ελλάδα η -όπως ονομάζεται - «εφοδιαστική αλυσίδα φαρμάκου» αποτελείται από 55 πολυεθνικές και 50 ελληνικές φαρμακευτικές εταιρείες 124 φαρμακαποθήκες, 27 φαρμακευτικούς συνεταιρισμούς, σύμφωνα με την έκθεση του ΙΟΒΕ (2013). Διακίνηση των φαρμάκων γίνεται και μέσω των 138 φαρμακείων των δημόσιων νοσοκομείων και 19 φαρμακείων του ΕΟΠΥΥ.

Η αξία των πωλήσεων φαίνεται στον πίνακα 2. Η δαπάνη για τα φάρμακα στα νοσοκομεία λογίζεται ως νοσοκομειακή δαπάνη και δε συνυπολογίζεται στη συνολική δημόσια φαρμακευτική δαπάνη (ΔΦΔ). Η ΔΦΔ υπολογίζεται με βάση τη διάθεση φαρμάκων απ' τα ιδιωτικά φαρμακεία.

Οπως φαίνεται απ' τα στοιχεία του πίνακα 2 η δαπάνη για φάρμακα στα νοσοκομεία παραμένει περίπου σταθερή την περίοδο 2008 - 2013. Απ' τις πωλήσεις στα νοσοκομεία το 90% της αξίας το καρπώνεται απ' ευθείας η φαρμακοβιομηχανία ντόπια και ξένη.

Αντίθετα, στην εκτός νοσοκομείων διάθεση φαρμάκων η φαρμακοβιομηχανία καρπώνεται στο 67,6% (πριν το 2010 62,7%). Τα υπόλοιπα μερίδια κατανέμονται ως εξής: Φαρμακοποιοί 23%. Χονδρέμποροι 3,3% (εφοδιάζουν τα φαρμακεία αλλά και επανεξάγουν εισαγόμενα φάρμακα με τις λεγόμενες παράλληλες εξαγωγές). Σύμφωνα με τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ) οι παράλληλες εξαγωγές ήταν οι εξής (Πίνακας 3): 2009: 650 εκατ. ευρώ. 2010: 626 εκατ. 2011: 486 εκατ. 2012: 415 εκατ. 2013: 450 εκατ. Και ΦΠΑ 6,1% (πριν το 2010 ήταν 8,3%).

Η φαρμακοβιομηχανία, για παράδειγμα, το 2012 εισέπραξε απ' τα νοσοκομεία το 90% των 1,361 δισ. ευρώ, δηλαδή 1,225 δισ. ευρώ, ενώ τα υπόλοιπα ήταν ΦΠΑ (6,5%) και κάποιοι άλλοι φόροι. Βέβαια, αυτήν τη στιγμή τα νοσοκομεία (δημόσια και στρατιωτικά) και ο ΕΟΠΥΥ, ως αποτέλεσμα της υποχρηματοδότησης, χρωστούν πάνω από ένα δισ. ευρώ στις εταιρείες.

Απ' την εξωνοσοκομειακή διακίνηση του φαρμάκου, η φαρμακοβιομηχανία το 2012 εισέπραξε το 67,6% των 4,606 δισ. ευρώ, δηλαδή 3,114 δισ. ευρώ. Δηλαδή, συνολικά η φαρμακοβιομηχανία καρπώνεται το 75% των αξιών των φαρμάκων στην Ελλάδα.

Μέσα από αυτόν τον κύκλο, και παρά τις καθυστερήσεις πληρωμών, διασφαλίζεται μια υψηλή κερδοφορία απ' τη χρήση του φαρμάκου ως εμπορεύματος. Τα μεικτά κέρδη, σύμφωνα με την έκθεση (2013) του ΙΟΒΕ ήταν τα εξής: Το 2009 107 επιχειρήσεις 1,798 δισ. ευρώ. Το 2010 102 επιχειρήσεις είχαν 1,398 δισ. ευρώ. Το 2011 97 επιχειρήσεις είχαν 1,587 δισ. ευρώ.

Η StatBank κατέγραψε τον κύκλο εργασιών επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων και των φαρμακαποθηκών, που παράγουν και διακινούν φάρμακα και καλλυντικά. Προκύπτουν τα εξής στοιχεία: Στο εμπόριο το 2011 146 επιχειρήσεις είχαν 213,4 εκατ. ευρώ καθαρά κέρδη και το 2012 137 επιχειρήσεις είχαν 324,8 εκατ. ευρώ καθαρά κέρδη. Στη βιομηχανία το 2011 49 επιχειρήσεις είχαν 156,5 εκατ. ευρώ καθαρά κέρδη και το 2012 36 επιχειρήσεις είχαν 126,1 εκατ. ευρώ καθαρά κέρδη.

Σύμφωνα με την ICAP, η φαρμακοβιομηχανία στην Ελλάδα κατέχει την τρίτη θέση στην παραγωγή και 20 κλάδοι με κύκλο εργασιών 1,845 δισ. ευρώ είχαν κέρδη, προ φόρων, 231 εκατ. ευρώ το 2012. Η αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων - δηλαδή το ποσοστό κερδών προ φόρων ως προς το μέσο όρο των ιδίων κεφαλαίων - ήταν 24,37% και τα περιθώρια μεικτών κερδών ήταν 33,48% το 2011 και 33,47% το 2012.

Κείμενα: Γιώργος ΜΟΥΣΓΑΣ