Μάκης Μαΐλης: Η «εκδίκηση» δια χειρός Νίκου Μπελογιάννη

Όταν τα Αρχεία εκδικούνται...

Του
Μάκη Μαΐλη
(Μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνος του Τμήματος Ιστορίας)

Ο Νίκος Μπελογιάννης δεν είναι μόνο ένας από τους ήρωες του ΚΚΕ που οι κατά καιρούς αποστάτες του Κόμματος επέλεξαν ανάμεσα στους χιλιάδες Μπελογιάννηδες, προκειμένου να χτυπήσουν το ΚΚΕ μέσω αυτού του προσώπου.

Είναι και ο κομμουνιστής, τον οποίο οι παραπάνω έχουν επιπλέον επιχειρήσει να οικειοποιηθούν, διαχωρίζοντάς τον από το ΚΚΕ και φέρνοντάς τον στα μέτρα τους.

• Κι ενώ ο Μπελογιάννης υπήρξε γέννημα και θρέμμα του ΚΚΕ,
• ενώ η σύντομη ζωή του γέμισε εξολοκλήρου και αδιάλειπτα με την κομματική δράση του,
• ενώ μέχρι το τέλος υπεράσπισε το ΚΚΕ με όλες τις δυνάμεις του και με το αίμα του,

Ωστόσο γράφονται πολλά και απίθανα, με τρόπο αυθαίρετο, παρά κι ενάντια στην ιστορική αλήθεια.

Τελευταίο παράδειγμα αποτελεί ο ΣΥΡΙΖΑ, του οποίου ο πρόεδρος και πρωθυπουργός, Αλ. Τσίπρας, «εγκωμίασε» τον Μπελογιάννη ως πρωτοπόρο για τη δημοκρατία!

• «Ξέχασαν», θρασύτατα, ότι ο Μπελογιάννης εφάρμοζε την πολιτική του ΚΚΕ –όχι κάποια δική του– και ότι το ΚΚΕ –συνεπώς και ο Μπελογιάννης– ναι μεν αγωνιζόταν για δικαιώματα και ελευθερίες, όμως στο Πρόγραμμά του είχε το στόχο της εγκαθίδρυσης της δικτατορίας του προλεταριάτου, το σοσιαλισμό.
• «Ξέχασαν» ότι το ΚΚΕ –άρα και ο Μπελογιάννης– στεκόταν στο πλευρό της Σοβιετικής Ενωσης και δρούσε στη βάση της αρχής του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού και του προλεταριακού διεθνισμού.

Βέβαια, η παραποίηση της πραγματικότητας και η καπηλεία έχουν την ιστορία τους. Ορισμένα παραδείγματα:

• −Ο Πότης Παρασκευόπουλος έγραψε στο σχετικό βιβλίο του ότι «η διάσταση του Μπελογιάννη είναι απόλυτη και προς τη μεθοδολογία του Ζαχαριάδη».¹

Κι όμως, ο Μπελογιάννης είχε πει στην απολογία του κατά την πρώτη δίκη, υπερασπίζοντας τον αγώνα του ΔΣΕ:

«Αντιτάξαμε βία στη βία. Δεν ήταν δυνατό να καθίσουμε και να λέμε "σφάξε με αγά μου, ν' αγιάσω". Η πολιτική μας αυτή στηριζόταν στο λαό, γι' αυτό και τρία χρόνια αντιμετωπίσαμε τόσες δυσκολίες».²

• −Ο Λεωνίδας Κύρκος μετέτρεψε τον Μπελογιάννη σε «ευρωκομμουνιστή» και έγραψε ότι ο Μπελογιάννης είχε μια έκφραση σαν τον Μπερλίνγκουερ και ότι «και οι δυο κινούνταν στο ίδιο μήκος κύματος...».³ 

•  −Και ο συγγραφέας Βασ. Βασιλικός δήλωσε πριν από χρόνια ότι ο Μπελογιάννης ήταν ο Έλληνας Γκράμσι!⁴

• −Η Έλλη Παππά υπογράμμισε ότι ακούει το ερώτημα: «Αν ζούσε ο Μπελογιάννης, πού θα ανήκε;»(!)⁵

Το όπλο του στον ΔΣΕ

Η αναπαραγωγή των παραπάνω συνεχίστηκε επί χρόνια και τέρμα δεν έχει.

Η ιστορική πραγματικότητα αναποδογυρίζεται από τον Στ. Κούλογλου έως την «Αυγή», από τον Τάσο Βουρνά έως την κρατικοκυβερνητική ΕΡΤ και από το συγκρότημα Λαμπράκη μέχρι τον ΣΥΡΙΖΑ και κάθε είδους άλλους, δίχως βέβαια να νιώσουν κάποια στιγμή την ανάγκη να ομολογήσουν την πραγματικότητα.

• Έτσι, λοιπόν, εμφανίζουν τον Μπελογιάννη ως «ανανεωτικό», δηλαδή ως οπορτουνιστή, μετανοημένο (!) για την πολιτική του ΚΚΕ και για τον αγώνα του ΔΣΕ (1946 - 1949), ως στέλεχος που άνοιξαν τα μάτια του από τότε που ήρθε παράνομος στην Ελλάδα και άλλα παρόμοια.
• Θέλουν έναν Μπελογιάννη προσαρμοσμένο στις επιδιώξεις τους, να θωρακίζεται η αστική εξουσία, έναν Μπελογιάννη «αντισεχταριστή», σε αντιπαράθεση με το... σεχταριστικό (τότε και σήμερα) ΚΚΕ.

Κι έτσι «τιμούν» ένα πρόσωπο που δεν είναι ο Μπελογιάννης, αλλά το πρόσωπο που οι ίδιοι θέλουν να είναι, ως πραμάτεια τους στην επίθεση κατά του ΚΚΕ.****

Το 1952, η Έλλη Παππά έστειλε από τη φυλακή με μυστικό τρόπο επιστολές στον Νίκο Ζαχαριάδη.

Σ' αυτές τις επιστολές έκανε λόγο για την «εκδίκηση», που, όπως έλεγε, ήταν τα τελευταία λόγια του Μπελογιάννη όταν τον πήραν για το εκτελεστικό απόσπασμα.

Στην πρώτη επιστολή της, που μεταδόθηκε από το Παρίσι, η Έλλη Παππά προσδιόριζε το νόημα της λέξης «εκδίκηση» σωστά, γράφοντας στον Ζαχαριάδη:

«Πρέπει να ζήσεις για την εκδίκηση. Αυτά ήταν τα τελευταία λόγια του Μπελογιάννη όταν έφευγε για το εκτελεστικό απόσπασμα. Είμαι βέβαιη πως εσείς λεύτεροι άνθρωποι στην Ελλάδα και σ' όλο τον κόσμο, τον ακούσατε μαζί μου, μα και πως σας εμπνέουν την ίδια αγανάκτηση, την ίδια φλόγα, για να εκδικηθείτε τους δολοφόνους του Μπελογιάννη, τους δολοφόνους χιλιάδων και χιλιάδων αγωνιστών, εκείνους που αλυσσοδένουν τους λαούς και δολοφονούν τα καλύτερα παιδιά του».⁶

Και στη δεύτερη επιστολή:

«Αγαπητέ μου σ., αυτά είναι λίγα μπροστά στα όσα έχω να σου πω (...) το θεωρώ σαν υπέρτατη υποχρέωσή μου και σε σας και στο Κόμμα και στην εκδίκηση που ζήτησε ο Νίκος. Σκέφτεσαι σ. πως όλη αυτή η πλεκτάνη δεν θα μπορούσε να γίνει αν ζούσε; Γι' αυτό τον φάγανε (...). Σύντροφε, σου στέλνουμε όλη μας τη σκέψη, την αγάπη και την ελπίδα πως θα γιατρέψετε γρήγορα την κατάσταση, όπως πρέπει και όπως περιμένουμε».⁷ (Υπογράμμιζε με αυτά ότι κατά την άποψή της υπήρχε χαφιές στα ανώτατα κλιμάκια του Κόμματος, που κατέδωσε τον Μπελογιάννη και ζητούσε από τον Ζαχαριάδη να ξεκαθαρίσει την κατάσταση).

Όμως, πολλά χρόνια αργότερα, η Έλλη Παππά άρχισε να αναφέρεται με άλλο περιεχόμενο στη λέξη «εκδίκηση».

Έδωσε το περιεχόμενο ότι με τη λέξη «εκδίκηση» ο Μπελογιάννης αναφερόταν στην αποχή του ΚΚΕ από τις εκλογές του 1946, υπογραμμίζοντας: «... πηγαίνουμε να πεθάνουμε για ένα λάθος;». Έγραψε η Έλλη Παππά:

«Με βοήθησε να δω την υπόθεση της αποχής από τις εκλογές του '46 όχι σαν ένα μεμονωμένο λάθος, αλλά σαν απαρχή της σειράς των γεγονότων που οδήγησαν στην ήττα του '49, ως και το δικό του θάνατο. Μ' έκανε να καταλάβω πως, όταν τόσο επίμονα μου ζητούσε να ζήσω "για την εκδίκηση", δεν γύρευε κάποια θεαματική πράξη, μα κάτι που εκείνος δεν μπορούσε πια να κάνει: βοήθεια στην κάθαρση από όλα εκείνα που έκαναν τους αγωνιστές να σκέπτονται, την παραμονή της εκτέλεσής τους, πως "πέθαιναν για ένα λάθος" - όπως εκείνος».⁸

Με την πένα του ίδιου του Μπελογιάννη

{1} Οι σημειώσεις του Νίκου Μπελογιάννη για το ζήτημα του πολέμου (Αρχείο ΚΚΕ, από τα κείμενα λίγο πριν από την εκτέλεσή του)

Το ΚΚΕ και ο «Ριζοσπάστης» υπερασπίστηκαν την αλήθεια όλα αυτά τα χρόνια, αποκαλύπτοντας το στόχο του οπορτουνισμού.

Η ζωή απέδειξε ότι η τεκμηριωμένη κριτική που άσκησε το Κόμμα μας ήταν δίκαιη.

Ήρθαν να το επιβεβαιώσουν και τα τεκμήρια που βρέθηκαν το τελευταίο διάστημα στο υπό αποκατάσταση Αρχείο του ΚΚΕ, μέρος των οποίων δημοσίευσε ο «Ριζοσπάστης» (19 Μαρτίου 2017).

Πρόκειται για τις χειρόγραφες σημειώσεις του Νίκου Μπελογιάννη, που γράφτηκαν πριν τη δεύτερη δίκη του και μετά απ' αυτήν στο κελί των μελλοθανάτων.

Έτσι, στην ιστορική τεκμηρίωση προστίθεται άλλο ένα ντοκουμέντο γραμμένο με την πένα του ίδιου του Μπελογιάννη.

Εξήντα πέντε χρόνια μετά το θάνατό του, ο Μπελογιάννης «απαντά» από τον τάφο του. Γράφει:

«Όλα δείχνουν ότι ο Αμερ.[ικανικός] ιμπερ.[ιαλισμός] την Ελλ.[άδα] και τα Βαλκ.[άνια] διαλέγει σαν πεδία για την επόμενη πολεμική του πρόκληση. Πρέπει οι αμερ.[ικανοί] οι πλουτοκρ.[άτες] κλπ. κλπ. που τρέφονται από τον πόλεμο, να καταλάβουν πως τα πολεμικά τους σχέδια δεν θα περάσουν. Ο λαός της Ελλ.[άδας] αδούλωτος και περήφανος ξαναλέει όχι. Και αν τον κάνουνε τον πόλεμο θα πιάσει πάλι τα ταμπούρια, θ' ανεβεί με τους αντάρτες στα βουνά, θα τους κάνει τον πόλεμο τάφο τους. Αν οι εκμεταλ.[λευτές] τολμήσουν, θα τους τσακίσουμε κλπ. Θα τους χτυπήσουμε και από πίσω μαζί με τους στρατούς των λαϊκών δημ.[οκρατιών] Δεν θα πολεμήσουμε τη Σοβ.[ιετική] Ενωση. Δεν θα ξαναγίνει 2η Ουκρανία».

Αυτός είναι ο διεθνισμός, με τον οποίο συνδέεται άρρηκτα ο γνήσιος πατριωτισμός του ΚΚΕ.

Είναι εξόφθαλμο ότι λίγες μέρες πριν την εκτέλεσή του ο Νίκος Μπελογιάννης επαναλαμβάνει στην ουσία τα λόγια του Νίκου Ζαχαριάδη, ο οποίος είχε διατυπώσει το γνωστό σύνθημα «Τα όπλα ανάστροφα».

Επαναλαμβάνει την απόφαση της 3ης Συνδιάσκεψης του ΚΚΕ (10 - 14 Οκτώβρη 1950) που ανέφερε:

«Ο λαός μας είναι απόλυτα και αποφασιστικά ενάντιος σε κάθε επίθεση και πολεμικό τυχοδιωκτισμό ενάντια στην Αλβανία και τη Βουλγαρία, ενάντια στις χώρες της Λαϊκής Δημοκρατίας και τη Μεγάλη πατρίδα, τη Σοβ. Ενωση (...) Και τον πόλεμο αυτόν που ετοιμάζουν οι Αμερικάνοι και οι μοναρχοφασίστες θα πιάσουμε βουνά και ταμπούρια και με το όπλο και το δικό μας πόλεμο θα τόνε κάνουμε τάφο του μοναρχοφασισμού, της πλουτοκρατίας και της αμερικανοκρατίας στην Ελλάδα».⁹

Οι σημειώσεις του Μπελογιάννη, λοιπόν, αποτελούν την πιο αποστομωτική μαρτυρία, σχετικά με το πώς σκεφτόταν και τις τελευταίες ώρες της ζωής του.

Για την παράνομη δουλειά

{2} Οι σημειώσεις του Νίκου Μπελογιάννη για τις παράνομες Οργανώσεις (Αρχείο ΚΚΕ, από τα κείμενα λίγο πριν από την εκτέλεσή του)

Η Έλλη Παππά έγραψε ακόμα ότι ο Μπελογιάννης τής είχε πει:

«Παράγγειλε, μόλις πας στη φυλακή στον Σ. και στον Π. να κάνουνε ό,τι μπορούνε για να βγάλουνε μια εφημερίδα φιλολογική-πολιτική, στο είδος της Λιτερατούρναγια Γκαζέτα. Πολύ θα βοηθήσει αυτή τη στιγμή. Μόνο να προσπαθήσουνε να τη βγάλουνε μόνοι τους, και προπαντός μακριά από ... σήματα και οργανώσεις».¹⁰

Η Έλλη Παππά ήθελε να πει με αυτό ότι ο Μπελογιάννης τασσόταν κατά της παράνομης δράσης του Κόμματος.

Έτσι ερμήνευσε το «μακριά από... σήματα και οργανώσεις», δηλαδή μακριά από τους ασύρματους του ΚΚΕ και από την παράνομη κομματική Οργάνωση.

• Δεν το ερμήνευσε με το νόημα που είχε πραγματικά, ότι δηλαδή η έκδοση αυτής της νόμιμης εφημερίδας δεν έπρεπε να ανακατεύεται με τους συντρόφους που δούλευαν σε παράνομους μηχανισμούς.

Η αποκέντρωση του παράνομου μηχανισμού είναι βασικός όρος για τον επιτυχημένο συνδυασμό της νόμιμης με την παράνομη δράση.

Στην ίδια βάση, ο Π. Παρασκευόπουλος έγραψε για τον μεγάλο «πονοκέφαλο» του Μπελογιάννη, «του συνδυασμού της παράνομης επαναστατικής πάλης με την νόμιμη».¹¹

Αυτός ο «πονοκέφαλος» ήταν κατά τον Παρασκευόπουλο η αιτία που υποχρέωσε τον Μπελογιάννη να παραγγείλει στην Παππά σχετικά με την έκδοση νόμιμης εφημερίδας.

Μάλιστα ο Παρασκευόπουλος, επιτιθέμενος στην ύπαρξη και λειτουργία των παράνομων Οργανώσεων του Κόμματος, έκανε λόγο για τις «ασυρματοφόρες κομματικές οργανώσεις».

• Πολύ σωστά ενεργούσε ο Μπελογιάννης: Συνδυασμός της παράνομης με τη νόμιμη δράση. Δίχως πονοκέφαλο για το συνδυασμό τους εφάρμοζε τις αποφάσεις της 6ης και της 7ης Ολομέλειας της ΚΕ (1949 και 1950, αντίστοιχα).

Η 6η Ολομέλεια καθόριζε ανάμεσα στα καθήκοντα του ΚΚΕ:

«...Το Κόμμα στηριζόμενο σ' ένα γερό παράνομο κομματικό μηχανισμό, πρέπει να χρησιμοποιήσει όλες τις τωρινές νόμιμες δυνατότητες (...) για τη συγκέντρωση των μαζών, για την οργάνωσή τους, για την καθοδήγηση των καθημερινών οικονομικών και πολιτικών τους αγώνων, για τη δημιουργία γερών βάσεων μέσα στο στρατό...».¹²

{3}

Επίσης, η 6η Ολομέλεια τόνιζε:

«Το Κόμμα πρέπει, χρησιμοποιώντας τις δυνατότητες που υπάρχουν, να βγάλει στην Αθήνα νόμιμη, περιοδική, μαζική πολιτική εφημερίδα».¹³

Με βάση αυτές τις κατευθύνσεις ο Μπελογιάννης έγραψε:

«Δεν αρνιέμαι ότι ήρθα στην Ελλάδα για να συντελέσω στη σωστή εφαρμογή της πολιτικής γραμμής».

Εξάλλου στις σημειώσεις του αναφέρει σχετικά με τις παράνομες ΚΟ:

«Τίποτα το καινούργιο δεν προστίθεται τώρα. Λένε: 1. Παράνομος μηχανισμός. Από το 1903 ο Λένιν, συνδυασμός νόμιμης και παράνομης δουλειάς. Γλαύκα στην Αθήνα; Νόμιμη άμυνα. Το ΚΚΕ από το 1925 στην παρανομία. Σκοπός: το μεγάλωμα της επιρροής μας για να καταχτήσουμε την πλειοψηφία. Πώς θα το πετύχουμε; Δίνοντας εξετάσεις και αποδείχνοντας ότι είμαστε κόμμα του λαού και της Ελλάδας. Αυτό γίνεται με τις νόμιμες οργανώσεις. Και το πετυχαίνεις μόνον όταν διατηρείς και φυλάς την παράνομη οργάνωση. Γι' αυτό και η μάχη κατά των παράνομων οργανώσεων. Γι' αυτό και η δίκη, ένας σκοπός της είναι να τρομοκρατήσει όσους βοηθάνε την παράνομη οργάνωση».

Σημειώσεις:

Πηγή πρώτης φωτό, δεύτερης, τέταρτης και της παρούσας: ΕΘΝΟΣ

1. Π. Παρακευόπουλος, «Ο άνθρωπος με το γαρύφαλο,» εκδ. «Κάκτος», Αθήνα, 1980, σελ. 113.

2. «Νέος Κόσμος», Μάρτης 1954, σελ. 46, από το άρθρο του Αλέκου Ψηλορείτη, «ΝΙΚΟΣ ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΣ».

3. Λεωνίδας Κύρκος, ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΑ, εκδ. «Προσκήνιο», Αθήνα, 1995, σελ. 152.

4. ΕΤ-3 27 Μάρτη 2010.

5. Έλλη Παππά, «Μαρτυρίες μιας διαδρομής», Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα, 2010, σελ. 236.

6. Επιμορφωτικό Κέντρο «Χαρίλαος Φλωράκης», ΑΜ 441416. Η επιστολή της Έλλης Παππά γράφτηκε στις 2 Απρίλη 1952 και μεταδόθηκε από τον ρ/φ σταθμό «Ελεύθερη Ελλάδα» στις 3 Μάη 1952. Είχε δημοσιευτεί στην «Ουμανιτέ» στις 29 Απρίλη 1952.

7. Αρχείο ΚΚΕ - Εγγραφο 119112: Εκθέσεις της Έλλης Ιωαννίδου προς τον Ν. Ζαχαριάδη.

8. Έλλη Παππά, «Μαρτυρίες μιας διαδρομής», Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα, 2010, σελ. 236.

9. Το ΚΚΕ - Επίσημα Κείμενα, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 1995, τ. 7, σελ. 68.

10. Έλλη Παππά, «Μαρτυρίες μιας διαδρομής», Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα, 2010, σελ. 103.

11. Π. Παρακευόπουλος, «Ο άνθρωπος με το γαρύφαλο», εκδ. «Κάκτος», Αθήνα, 1980, σελ. 23.

12. Αρχείο ΚΚΕ, 6η Ολομέλεια της ΚΕ, εκδ. ΚΕ του ΚΚΕ, σελ. 92.

13. Αρχείο ΚΚΕ, 6η Ολομέλεια της ΚΕ, εκδ. ΚΕ του ΚΚΕ, σελ. 93.

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 2/4/2017