Μπάμπης Ζαφειράτος: Φιντέλ - Αυτός που τους σκλάβους ανύψωσε στην κορφή της μυρτιάς και της δάφνης (3 ποιήματα του Νικολάς Γκιγιέν) − Hasta siempre Comandante (τραγούδι μεταφρασμένο)

Cuidate! El imperialismo tiene muchas caras!
Προσοχή! Ο Ιμπεριαλισμός έχει πολλά πρόσωπα!
Φιδέλ Αλεχάντρο Κάστρο Ρους
Μπιράν Επαρχίας Οριέντε, 13 Αυγούστου 1926 - Αβάνα, 25 Νοεμβρίου 2016
Σχέδιο - λεζάντα, Μπάμπης Ζαφειράτος, 3.V.2015
(Μελάνι, 21 χ 29 εκ. / 32 χ 41,5 εκ.)

*

Έφοδος στους Στρατώνες του Ουρανού

*

Ο Φιντέλ του Νικολάς Γκιγιέν

Τρία ποιήματα για τον Comandante
Και ένα τραγούδι του Κάρλος Πουέμπλα

Μετάφραση

Μπάμπης Ζαφειράτος - Μποτίλια Στον Άνεμο

FIDEL Fidel, el nombre de Cuba lleva por siempre en el pecho fiel. Fidel, fue quien levantó la gleba hasta el mirto y el laurel. Fidel, el que alzó una patria nueva sin odio, crimen ni hiel. Fidel. Nicolás Guillén (1977)

ΦΙΝΤΕΛ Φιντέλ, Το όνομα της Κούβας φοράει στο στήθος του πάντα με πίστη. Φιντέλ, Αυτός που τους σκλάβους ανύψωσε στην κορφή της μυρτιάς και της δάφνης. Φιντέλ, Αυτός που οικοδόμησε μια νέα πατρίδα χωρίς έγκλημα, μίσος και πίκρα. Φιντέλ. Νικολάς Γκιγιέν (1977) (Μετάφραση, Μπάμπης Ζαφειράτος)

*

«Σε μια λαμπρή ψυχή ενώθηκαν οι δύο»

Ερνέστο Γκεβάρα ντε λα Σέρνα, γνωστός και ως «Τσε»
(Che Guevara - Ernesto Guevara de la Serna)
Γεννήθηκε στις 14 Ιουνίου 1928 στο Ροσάριο της Αργεντινής
Δολοφονήθηκε από τη CIA, στις 9 Οκτωβρίου 1967, στη Λα Ιγέρα της Βολιβίας
Σχέδιο (5^ο από 5 του Τσε), Μπάμπης Ζαφειράτος, 15.Χ.2015 (Μελάνι, 29 χ 21 εκ.)

«Ένας νεαρός Κουβανός ηγέτης με προσκάλεσε να προσχωρήσω στο κίνημά του, που αφορά την ένοπλη απελευθέρωση της πατρίδας του. Εγώ, φυσικά, δέχτηκα»
(Από γράμμα του Τσε στον πατέρα του)

Η αφορμή για τη μετάφραση του τραγουδιού που ακολουθεί (Ως τη νίκη Κομαντάντε) ήταν το όνομα του Φιντέλ, το οποίο απουσιάζει από την ελληνική εκτέλεση του Βασίλη Παπακωνσταντίνου, στην ελεύθερη διασκευή με τους πολύ ωραίους στίχους της Δέσποινας Φορτσέρα.

Συμπτωματικά, έτυχε να ξανακούσω το Hasta siempre Comandante στο ραδιόφωνο, μια μέρα πριν την έφοδο του άλλου Κομαντάντε στους Στρατώνες του Ουρανού. Μετάφρασα το τραγούδι αμέσως και το άφησα για να το ξανακοιτάξω μετά την επιστροφή μου από ολιγοήμερη απουσία εκτός Αθηνών, οπότε και πληροφορήθηκα την είδηση του θανάτου αυτής της εκρηκτικής προσωπικότητας, μιας από τις πιο φωτεινές μορφές του παγκόσμιου επαναστατικού κινήματος.

Παρά το ότι το τραγούδι δεν αφορά αποκλειστικά τον Φιντέλ, με τη θλιβερή είδηση του θανάτου του το καταθέτω, βαθιά συγκινημένος, αφού ο Τσε και ο Φιντέλ ήταν κάτι παραπάνω από σύντροφοι, και από την πρώτη στιγμή που συναντήθηκαν –σ’ εκείνο το κοινό κελί τους στο Μεξικό– «Σε μια λαμπρή ψυχή ενώθηκαν οι δύο». Είναι η ένωσή τους με την απαρχή μιας καθοριστικής σχέσης αδερφοποιτών, όπως την τραγούδησε ο εθνικός ποιητής της Κούβας Νικολάς Γκιγιέν στο περιεκτικό σονέτο του με τίτλο Τσε Γκεβάρα (βλ. πιο κάτω).

*

Το Hasta siempre Comandante γράφτηκε τη νύχτα της 3 Οκτωβρίου 1965. Λίγο νωρίτερα, κατά τη συγκρότηση της πρώτης Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος Κούβας (Partido Comunista de Cuba) σε επίσημη τελετή, ο Φιντέλ Κάστρο διάβασε και την αποχαιρετιστήρια επιστολή που του είχε αφήσει ο Ερνέστο Τσε Γκεβάρα, τον Απρίλη εκείνης της χρονιάς, φεύγοντας για το Κονγκό. Το τραγούδι είναι ο αποχαιρετισμός του Πουέμπλα, ολόκληρης της Κούβας και κυρίως του Φιντέλ, στον Τσε.

Το τραγούδι συνυπάρχει σε ένα 45άρι (άγνωστη χρονολογία έκδοσης) με το περίφημο επίσης ποίημα του φίλου του Νικολάς Γκιγιέν, Che Comandante: Νικολάς Γκιγιέν: Γκεβάρα, ο Γκάουτσο (4 ποιήματα).
Για τη φιλία Πουέμπλα - Γκιγιέν βλέπε από Μποτίλια σε: Κάρλος Πουέμπλα: Και τους πρόφτασε ο Φιντέλ − Μετάφραση προσαρμοσμένη στη μελωδία − 4 Video − Aπαγγελία Νερούδα.

Για την ιστορία: 2 Απριλίου 1965 ο κάτοχος δύο διαβατηρίων, με τα ονόματα των Ραμόν Μπενίτες Φερνάντες και Αντόλφο Μένα Γκονζάλες, αφήνοντας το αποχαιρετιστήριο γράμμα του (31 Μαρτίου 1965) στον Φιντέλ, ο οποίος θα τον συνοδέψει στο αεροδρόμιο, θα φύγει για το Κονγκό με το πρώτο διαβατήριο, θα επιστρέψει στην Κούβα τον Ιούλιο του 1966, θα αναχωρήσει εκ νέου στις 23 Οκτωβρίου με τρίτο όνομα, Λουίς Ερνάντες Γκαλβάν (Κουβανός υπάλληλος του Εθνικού Ινστιτούτου Αγροτικής Μεταρρύθμισης), θα ξαναγίνει την επομένη ο Ραμόν Μπενίτες, για να καταλήξει στις 3 Νοέμβρη 1966 στη Λα Πας της Βολιβίας, ως ο Ουρουγουανός μελετητής της υπαίθρου, κύριος Αδόλφο Μένα Γκονζάλες. (Βλέπε από Μποτίλια: Ημερολόγιο Βολιβίας).

Μια επανάσταση έχεις φέρει
Που σε πάει σε νέους τόπους

Δίνει ελπίδα στους ανθρώπους

Του ελευθερωτή το χέρι.

[...]

Και με τον Φιντέλ σού λέμε
Ως τη νίκη Κομαντάντε.

Hasta siempre Comandante (Guajira), 1965

Letra y Música: Carlos Puebla
Interpretación: Carlos Puebla Y Sus Tradicionales

Το video και ο υποτιτλισμός, σε μετάφραση Μπάμπη Ζαφειράτου στα μέτρα της μελωδίας, έγινε από τον φίλο Βελισσάριο Κοσσυβάκη, στις 18 Απρίλη του 2020

Hasta siempre Comandante Carlos Puebla, 1965 Aprendimos a quererte desde la histórica altura donde el sol de tu bravura le puso cerco a la muerte. Aquí se queda la clara, la entrañable transparencia, de tu querida presencia Comandante Che Guevara. Tu mano gloriosa y fuerte sobre la historia dispara cuando todo Santa Clara se despierta para verte. Vienes quemando la brisa con soles de primavera para plantar la bandera con la luz de tu sonrisa. Tu amor revolucionario te conduce a nueva empresa donde esperan la firmeza de tu brazo libertario. Seguiremos adelante como junto a ti seguimos y con Fidel te decimos: !Hasta siempre, Comandante!

Ως τη νίκη Κομαντάντε Κάρλος Πουέμπλα (Μετάφραση στα μέτρα του πρωτότυπου, που μπορεί να τραγουδηθεί με τη μελωδία) Μάθαμε να σ’ αγαπάμε απ’ του μύθου την εξέδρα της γενναίας ψυχής σου ο ήλιος του θανάτου στήνει ενέδρα. Εδώ κοπάζει η αντάρα μένει η αστραφτερή ματιά σου και η τρυφερή θωριά σου Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα. Το ένδοξο φαρδύ σου χέρι ρίχνει στο άδικο κατάρα κι όρθια όλη η Σάντα Κλάρα τ’ όνομά σου θα προφέρει. Ανοιξιάτικοι ήλιοι εμπρός σου στον πυρπολημένο αγέρα κι έγινε στη γη παντιέρα το πλατύ χαμόγελό σου. Μια επανάσταση έχεις φέρει που σε πάει σε νέους τόπους δίνει ελπίδα στους ανθρώπους του ελευθερωτή το χέρι. Πάντα εμπρός θα προχωράμε τ’ όραμά σου ακολουθάμε και με τον Φιντέλ σού λέμε Ως τη νίκη Κομαντάντε. (Μετάφραση στα μέτρα της μελωδίας, Μπάμπης Ζαφειράτος, 24 Νοεμβρίου 2016)

*
 Ακόμη δύο Φιντέλ του Νικολάς Γκιγιέν

Νικολάς Γκιγιέν - Νικολάς Κριστόμπαλ Γκιγιέν Μπατίστα
(Nicolás Guillén - Nicolás Cristóbal Guillén Batista
10 Ιουλίου 1902, Καμαγουέι - 16 Ιουλίου 1989, Αβάνα
Σχέδιο (το 5^ο από 5 του Γκιγιέν), Μπάμπης Ζαφειράτος, 15.VII.2016 (Μολύβι, 29 χ 21 εκ.)

CHE GUEVARA COMO si San Martín la mano pura a Martí familiar tendido hubiera, como si el Plata vegetal viniera con el Cauto a juntar agua y ternura, así Guevara, el gaucho de voz dura, brindó a Fidel su sangre guerrillera, y su ancha mano fue más compañera cuando fue nuestra noche más oscura. Huyó la muerte. De su sombra impura, del puñal, del veneno, de la fiera, sólo el recuerdo bárbaro perdura. Hecha de dos un alma brilla entera, como si San Martín la mano pura a Martí familiar tendido hubiera. Guillen Nicolás, Enero 1959

ΤΣΕ ΓΚΕΒΑΡΑ ΛΕΣ και του Σαν Μαρτίν το τιμημένο χέρι με του Μαρτί το αδερφικό το χέρι σμίγει λες και το ασήμι του ο Πλάτα ξετυλίγει μέσα στον Κάουτο τρυφεράδα για να φέρει, όμοια ο Γκεβάρα, ο γκάουτσο, φωνή γενναία, με τον Φιντέλ τ’ αντάρτικο αίμα του έχει δέσει, κι όταν η νύχτα μας τρισκότεινη είχε πέσει φαρδιά η παλάμη του μας κράτησε παρέα.  Ανίκητοι. Μα από φαρμάκι, από θηρίο, απ’ τη λερή σκιά του θανάτου, από μαχαίρι, η μνήμη η βάρβαρη ποτέ δε θα ξεφύγει.  Σε μια λαμπρή ψυχή ενώθηκαν οι δύο, λες και του Σαν Μαρτίν το τιμημένο χέρι με του Μαρτί το αδερφικό το χέρι σμίγει. Νικολάς Γκιγιέν, Ιανουάριος 1959 (Μετάφραση, Μπάμπης Ζαφειράτος)

S E  A C A B Ó (Son) TE lo prometió Martí y Fidel te lo cumplió; ay Cuba, ya se acabó se acabó por siempre aquí, se acabó. AY Cuba, que si, que si, se acabó el cuero del manatí con que el yankee te pegó. Se acabó. Te lo prometió Martí y Fidel te lo cumplió. Se acabó. GARRA de los garroteros, uñas de yankees ladrones de ingenios azucareros: ¡a devolver los millones que son para los obreros! LA nube en rayo bajó, ay, Cuba, que yo lo vi; el águila se espantó, yo lo vi; la coyunda se rompió yo lo vi; el pueblo canta, cantó, cantando esta el pueblo así: ‒Vino Fidel y cumplió lo que prometió Martí: Se acabó. ¡AY que linda mi bandera, mi banderita Cubana, sin que la manden de afuera, ni venga un rufián cualquiera, a pisotear en la Habana! SE acabó. Yo lo vi te lo prometió Martí y Fidel te lo cumplió. Se acabó. Nicolás Guillén (1977)

Τ Ε Ρ Μ Α  Π Ι Α! (Σε ρυθμό «Σον») ΣΤΟ ’χε τάξει ο Μαρτί κι ο Φιντέλ στο ’χε ορκιστεί· Κούβα μου, πάει, τέρμα πια, τέρμα και ποτέ ξανά, τέρμα πια. ΚΟΥΒΑ μου, ω, ναι, γλυκιά, τέρμα πια κνούτο από μανάτου δέρμα που ’χε ο γιάνκης να χτυπά. Τέρμα πια. Στο ’χε τάξει ο Μαρτί κι ο Φιντέλ στο ‘χε ορκιστεί. Τέρμα πια! ΔΗΜΙΟΙ με νύχια γύπα, μας αρπάζουν τα τραχτέρια: Κλέφτες που ήρθατε απ’ τις ΗΠΑ, φέρτε πίσω τα λεφτά μας που είν’ των εργατών τα χέρια! ΤΟ σύγνεφο φτύνει αστραπή, αχ, Κούβα, κι εκεί το ’χα δει· σκιαγμένο γυμνό τον αετό είχα δει· σπασμένο το μαύρο ζυγό είχα δει· τραγούδι ο λαός τραγουδά τραγούδι ξανά αρχινά: ‒Είχε ο Φιντέλ ορκιστεί αυτό που ’χε τάξει ο Μαρτί: Τέρμα πια! ΑΧ, η όμορφή μου η παντιέρα, η παντιερούλα μου η Κουβάνα, καμιά δεν την διατάζει λέρα απ’ έξω, και καμιά ρουφιάνα δεν την τσαλαπατάει μες στην Αβάνα! ΤΕΡΜΑ πια. Το είδα, γιατί, στο ’χε τάξει ο Μαρτί κι ο Φιντέλ στο ’χε ορκιστεί. Τέρμα πια! Νικολάς Γκιγιέν (1977) (Μετάφραση, Μπάμπης Ζαφειράτος)

*

Κάρλος Πουέμπλα
Άλλα δύο τραγούδια

Y en eso llegó Fidel Carlos Puebla, 1959 Aquí pensaban seguir, ganando el ciento por ciento, con casas de apartamentos y echar al pueblo a sufrir. Y seguir de modo cruel contra el pueblo conspirando, para seguirlo explotando... y en eso llegó Fidel. Se acabó la diversión, llegó el Comandante y mandó a parar. (bis) Aquí pensaban seguir, tragando y tragando tierra, sin sospechar que en la Sierra se alumbraba el porvenir. Y seguir de modo cruel la costumbre del delito hacer de Cuba un garito... y en eso llegó Fidel Se acabó la diversión, llegó el Comandante y mandó a parar. (bis) Aquí pensaban seguir, diciendo que los rateros, forajidos bandoleros asolaban al país. Y seguir de modo cruel con la infamia por escudo, difamando a los barbudos... y en eso legó Fidel Se acabó la diversión, llegó el Comandante y mandó a parar. (bis) Aquí pensaban seguir, jugando a la democracia y el pueblo que en su desgracia se acabara de morir. Y seguir de modo cruel, sin cuidarse ni la forma, con el robo como norma... y en eso llegó Fidel. Se acabó la diversión, llegó el Comandante y mandó a parar. (bis)

Μα τους πρόφτασε ο Φιντέλ Η μετάφραση από την Μποτίλια

Gracias Fidel El día primero aquel Lleno de emoción y ruido Alguien dijo conmovido y feliz Gracias Fidel Y el pueblo después de un año repite Gracias Fidel Y pusieron un cartel Con la frase mencionada Repitiendo alborozada y feliz Gracias Fidel Y el pueblo después de un año repite Gracias Fidel Y empezamos a tener Leyes revolucionarias La ley de reforma agraria Y la ley del alquiler Y el pueblo después de un año repite Gracias Fidel Y una ley tras otra ley Leyes para los de abajo Para el hombre sin trabajo Muerto de hambre en el batey Y el pueblo después de un año repite Gracias Fidel Y como el pueblo sincero Aplaudía entusiasmado Todos los siquitrillados Arrancaron el letrero Y el pueblo después de un año repite Gracias Fidel Que quitaran el cartel Eso era asunto sabido Pero el pueblo agradecido repite Gracias Fidel Y el pueblo después de un año repite Gracias Fidel

Ευχαριστούμε Φιντέλ Θα ακολουθήσει μετάφραση

***

Περισσότερα

Φιντέλ
Τσε
Γκιγιέν
Κούβα

Μπάμπης Ζαφειράτος - Μποτίλια Στον Άνεμο

και

Όλα τα Πρόσωπα της Μποτίλιας