Κώστας Γουλιάμος: Η πολιτική ΚΑΠ συνδέεται στενά με τις αντιλαϊκές πολιτικές της ΕΕ, διαιωνίζει και ενισχύει τις ταξικές ανισότητες

Βλέπε και

Στρασβούργο: Μπλόκο των αγροτών στην ΚΑΠ και τη συμφωνία ΕΕ-MERCOSUR (ΦΩΤΟ)

*

Η πολιτική ΚΑΠ διαιωνίζει και ενισχύει τις ταξικές ανισότητες

Του Κώστα Γουλιάμου

Η κυβέρνηση, λειτουργώντας ως επιτροπή διαχείρισης του μονοπωλιακού καπιταλισμού, επιστρατεύει κατασταλτικούς μηχανισμούς (αστυνομία, δικαιοσύνη) για να προστατεύσει τα συμφέροντα του αγροτοβιομηχανικού κεφαλαίου. Τα μπλόκα των αγροτών αποτελούν μορφή ταξικής πάλης, καθώς εναντιώνονται στο κυρίαρχο αφήγημα της ΚΑΠ και στη συσσώρευση πλούτου στους μεγάλους ομίλους.

Τα μπλόκα επομένως είναι αγώνας επιβίωσης, ακριβώς επειδή οι καπιταλιστικές διευθετήσεις της ΚΑΠ απειλούν την ύπαρξη των αγροτών, αφού δεν ελέγχουν ούτε τις τιμές πώλησης των προϊόντων τους ούτε το κόστος παραγωγής (λιπάσματα, Ενέργεια, σπόροι, μηχανήματα). Ως εκ τούτου η αδυναμία βιωσιμότητας οδηγεί σε χρεοκοπία, σε απώλεια της γης (απαλλοτρίωση) και σε αναγκαστική μετακίνηση στα αστικά κέντρα.

Παράλληλα, τα συστημικά κόμματα, ενώ υψώνουν ως σημαία την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, δεν αναφέρονται στην Κοινή Αγροτική Πολιτική της ΕΕ. «Κάνουν σημαία τους την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, χωρίς να μιλάνε για την περικοπή στην ΚΑΠ, ελέω πολεμικής προετοιμασίας της ΕΕ. Περιδιαβαίνουν στα μπλόκα, αλλά τσιμουδιά για το ότι την έχουν ψηφίσει...»¹ Οι δε πομπώδεις διακηρύξεις για στήριξη του αγροτικού εισοδήματος, για διασφάλιση της επισιτιστικής ασφάλειας και της βιωσιμότητας, δεν αποτελούν τίποτα περισσότερο παρά έναν κεντρικό μηχανισμό ρύθμισης της αγροτικής παραγωγής προς όφελος των ισχυρών ομίλων του αγροτοβιομηχανικού κεφαλαίου.

Να σημειωθεί πως οι εν λόγω ισχυροί όμιλοι, τόσο στην ΕΕ όσο και διεθνώς, είναι ολιγάριθμες γιγαντιαίες πολυεθνικές εταιρείες, που δραστηριοποιούνται σε όλα τα στάδια της αλυσίδας: Από τους αγροτικούς πόρους (σπόροι, λιπάσματα, φυτοφάρμακα) και την επεξεργασία τροφίμων μέχρι τη διανομή και το λιανικό εμπόριο.

* * *

Η πρωτογενής παραγωγή είναι η βάση, ωστόσο το αγροτοβιομηχανικό κεφάλαιο ελέγχει και επωφελείται από ολόκληρη την υπόλοιπη αλυσίδα εφοδιασμού. Αν και δεν υπάρχει παγκοσμίως ένα ενιαίο, ακριβές ποσοστό για το σύνολο του «αγροτοβιομηχανικού κεφαλαίου» (καθώς εκτείνεται σε πολλούς τομείς), η αγορά αγροτικών επιχειρήσεων εκτιμήθηκε στα 3,4 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2024. Η δε ΕΕ αποτελεί τον κορυφαίο παγκόσμιο εξαγωγέα αγροδιατροφικών προϊόντων, με τις εξαγωγές να αγγίζουν τα 235,4 δισεκατομμύρια ευρώ το 2024. Συνολικά, όλη η εξουσία και τα κέρδη συγκεντρώνονται στους μεγάλους ομίλους του αγροτοβιομηχανικού κεφαλαίου.

Διόλου λοιπόν τυχαίο το γεγονός πως γιγαντιαίοι όμιλοι (Nestle, JBS, Tyson Foods, Cargill, ADM, Bunge, L. Dreyfus, Bayer, Schwarz Group, Danone κ.ο.κ), μέσω της οικονομικής τους δύναμης και των ομάδων πίεσης (λόμπι), επηρεάζουν τη διαμόρφωση της ΚΑΠ, διασφαλίζοντας ότι οι πολιτικές και οι επιδοτήσεις εξυπηρετούν τα δικά τους συμφέροντα συσσώρευσης κεφαλαίου.

Υπολογίζεται πως οι δαπάνες λόμπι για επιρροή της νομοθεσίας - συμπεριλαμβανομένου του «Farm Bill» - ξεπερνούν τα 500 εκατομμύρια δολάρια. Πρόκειται για τεράστιες δαπάνες, που αποδεικνύουν τη συστηματική προσπάθεια του κεφαλαίου να επηρεάσει τις πολιτικές αποφάσεις του αστικού κράτους, διασφαλίζοντας νομικά πλαίσια - όπως η ΚΑΠ - που προστατεύουν και διευρύνουν τα κέρδη των γιγαντιαίων πολυεθνικών εταιρειών.

* * *

Είναι φανερό πως η ΚΑΠ δεν αποτελεί ουδέτερη πολιτική, αλλά εργαλείο που διευκολύνει τη συσσώρευση του κεφαλαίου, ενσωματώνοντας την αγροτική παραγωγή πλήρως στις καπιταλιστικές σχέσεις. Εξάλλου, ο βασικός μηχανισμός και οι άμεσες ενισχύσεις λειτουργούν ως κρατική επιδότηση του κεφαλαίου. Καθώς μάλιστα οι επιδοτήσεις συνδέονται συχνά με την έκταση της γης, ευνοούν δυσανάλογα τους μεγάλους ιδιοκτήτες και τις μεγάλες αγροτικές επιχειρήσεις, που εκμεταλλεύονται τις κλίμακες παραγωγής.

Αυτό επιβεβαιώνεται μέσα από στοιχεία που δείχνουν πως ένα μικρό ποσοστό των μεγάλων δικαιούχων λαμβάνει τη μερίδα του λέοντος των συνολικών κονδυλίων σε κράτη - μέλη όπως η Ελλάδα, η Γαλλία ή η Γερμανία. Περίπου 80% του συνόλου των άμεσων ενισχύσεων της ΚΑΠ κατανέμεται στο 20% των μεγαλύτερων δικαιούχων/αγροτικών εκμεταλλεύσεων. Αντίθετα, σχεδόν οι μισοί από όλους τους αγρότες της ΕΕ με πολύ μικρές εκμεταλλεύσεις γης λαμβάνουν μόλις το 6% των συνολικών πληρωμών.

Είναι φανερό πώς η δομή της ΚΑΠ, που βασίζεται στην έκταση, κατευθύνει τεράστια κεφάλαια προς το μεγάλο αγροτοβιομηχανικό κεφάλαιο, σε βάρος των βιοπαλαιστών αγροτοκτηνοτρόφων. Πρόδηλα, ο καπιταλιστικός μηχανισμός της άνισης κατανομής των κονδυλίων της ΕΕ επιταχύνει τη διαδικασία της συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του κεφαλαίου στον αγροτικό τομέα.

Οι μικροί και μεσαίοι παραγωγοί, οι βιοπαλαιστές αγρότες και κτηνοτρόφοι, μην μπορώντας πια να ανταγωνιστούν σε κόστος, εκτοπίζονται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μαζική προλεταριοποίηση των αγροτών, οι οποίοι αναγκάζονται να ενταχθούν στον «βιομηχανικό εφεδρικό στρατό» της ανεργίας ή της επισφαλούς εργασίας στα αστικά κέντρα. Ο Μαρξ² αναφερόταν στον «βιομηχανικό εφεδρικό στρατό» στο «Κεφάλαιο».

* * *

Επιπλέον, η έμφαση της ΚΑΠ στην εντατικοποίηση της παραγωγής και την ανταγωνιστικότητα εις βάρος του περιβάλλοντος δείχνει ότι οι στόχοι της βιωσιμότητας υποτάσσονται στις αντιλαϊκές του κέρδους. Οι «πράσινες» - για παράδειγμα - πτυχές της ΚΑΠ (π.χ. eco-schemes) λειτουργούν κυρίως ως «πράσινο ξέπλυμα» (greenwashing), που καθιστά αποδεκτό το θεμελιωδώς εκμεταλλευτικό παραγωγικό μοντέλο του καπιταλισμού.

Συνολικά, το στρατηγικό Σχέδιο Κοινής Αγροτικής Πολιτικής 2023-2027 θέτει ως βασικούς στόχους την αύξηση της ανταγωνιστικότητας, ανάγοντας την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) ως κεντρικό εργαλείο για την επίτευξη των κεφαλαιοκρατικών στόχων. Παράλληλα, το αφήγημα της ΚΑΠ περί «αειφορίας» και «αποδοτικότητας» μέσω της τεχνολογίας λειτουργεί προσχηματικά με στόχο τη συνέχιση του καπιταλιστικού μοντέλου παραγωγής, το οποίο διαιωνίζει τις ταξικές ανισότητες στην ύπαιθρο.

Αλλωστε, η διά της ΚΑΠ προώθηση της ακριβής τεχνολογίας ευνοεί τις μεγάλες αγροτοβιομηχανικές μονάδες που έχουν τη δυνατότητα επένδυσης. Ετσι αυτή η στρατηγική προώθησης οδηγεί σε περαιτέρω συγκέντρωση της γης και του κεφαλαίου, εκτοπίζοντας τελικά τους βιοπαλαιστές αγροτοκτηνοτρόφους, τους μικρούς και μεσαίους παραγωγούς.

* * *

Συμπερασματικά, η ΚΑΠ συνδέεται στενά με τις αντιλαϊκές πολιτικές της ΕΕ, ενώ λειτουργεί ως μοχλός για την ενσωμάτωση της τεχνολογίας ΑΙ (και όχι μόνο), αναδιαμορφώνοντας την αγροτική παραγωγή σύμφωνα με τις επιταγές του μονοπωλιακού κεφαλαίου. Ταυτόχρονα, διαιωνίζει και ενισχύει τις ταξικές ανισότητες στην ύπαιθρο, μετατρέποντας τον αγρότη σ' έναν κρίκο στην αλυσίδα του αγροτοβιομηχανικού κεφαλαίου.

Η αντιλαϊκή πολιτική της ΚΑΠ αποτελεί επίθεση διαρκείας. Το ΚΚΕ καταψήφισε την ΚΑΠ στην Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου, αποδεικνύοντας πως η νέα ΚΑΠ «βάζει ακόμα περισσότερα εμπόδια στην επιβίωση των βιοπαλαιστών αγροτών, την παραμονή τους στο χωράφι και τον στάβλο τους»³. Καθώς δε η πραγματικότητα για τους βιοπαλαιστές, μικρούς και μεσαίους αγρότες γίνεται πιο ζοφερή, η κλιμάκωση του δίκαιου αγώνα της αγροτιάς είναι μονόδρομος.

Το ΚΚΕ παλεύει για την απαλλαγή των αγροτών από τα βιομηχανικά, τραπεζικά και εμπορικά μονοπώλια. Η διέξοδος μπορεί να δοθεί μέσα από τη συμμαχία εργατών, αγροτών, αυτοαπασχολούμενων ΕΒΕ για την ανατροπή του καπιταλισμού. Αυτή η διέξοδος είναι το κάλεσμα της Ιστορίας για τον σοσιαλισμό.

Παραπομπές:

1. Δ. Κουτσούμπας (2025): «Πραγματικός ξεσηκωμός ο μεγαλειώδης αγώνας των αγροτών για την επιβίωσή τους». 902.gr (15.12.2025) https://www.902.gr/eidisi/voyli/409788/d-koytsoympas-pragmatikos-xesikomos-o-megaleiodis-agonas-ton-agroton-gia-tin

2. Καρλ Μαρξ (2002): «Το Κεφάλαιο». «Σύγχρονη Εποχή». Τόμος Πρώτος, Κεφάλαιο 23 (ο Γενικός Νόμος της Κεφαλαιοκρατικής Συσσώρευσης). Μτφρ. Παναγιώτης Μαυρομμάτης, σελ. 655.

3. Ευρωκοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ (2020): ΚΑΠ 2021 - 2027: «Νέο βαρύ χτύπημα στους βιοπαλαιστές αγρότες». «Ριζοσπάστης». Σάββατο 31 Οκτώβρη 2020 - Κυριακή 1 Νοέμβρη 2020 https://www.rizospastis.gr/story.do?id=10988503

*Ο Κώστας Γουλιάμος είναι Τακτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών, πρώην Πρύτανης του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου

902 από Ριζοσπάστη - Αποκαλυπτικά, 17/12/2025

Κώστας Γουλιάμος fb

*

Ο Κώστας Γουλιάμος είναι τακτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών, πρώην πρύτανης Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου, ποιητής, συγγραφέας.

Ήταν υποψήφιος βουλευτής με το ΚΚΕ (Μάιος – Ιούνιος 2023).

Ιούλιος 2025: Distinguished Fellow (Διακεκριμένο Μέλος) του International Engineering and Technology Institute (IETI)

Οκτ. 2024 Βραβείο Φιλίας από τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας

Σεπ. 2023 Βραβείο “εξαιρετικής προσφοράς στη γενική εκπαίδευση”.

2021 Πανελλήνιο βραβείο ποίησης «Jean Moreas» στον Κώστα Γουλιάμο

*

Υποψήφιος ευρωβουλευτής με το ΚΚΕ στις εκλογές Ιουνίου 2024.

Τον Δεκ. 2023 Το International Research Institute for Economics and Management (IRIEM) θέσπισε ετήσιο «Βραβείου Κ. Γουλιάμου για Διδακτορικό Ερευνητή»

Ο Κώστας Γουλιάμος από την Μποτίλια Στον Άνεμο

________