Κώστας Καρυωτάκης: Είναι πολλά του αιώνος μας τα χρέη (I)

Κώστας καρυωτάκης, 30 Οκτωβρίου 1896, Τρίπολη Αρκαδίας - 21 Ιουλίου 1928, Πρέβεζα
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 30.X.2015 (Μελάνι, 29 χ 21 εκ.)

*

ΚΡΙΤΙΚΗ 
Δεν είναι πια τραγούδι αυτό, δεν είναι αχός 
ανθρώπινος. Ακούγεται να φτάνει
σαν τελευταία κραυγή, στα βάθη της νυχτός, 
κάποιου πόχει πεθάνει.
(Κ. Κ.)

*

Στο Άγαλμα Της Ελευθερίας Που Φωτίζει Τον Κόσμο
Ελεγεία και Σάτιρες (1928)
(Σάτιρες)

Στίχοι: Κώστας Καρυωτάκης

Μουσική, τραγούδι: Θανάσης Γκαϊφύλλιας (1999)

Λευτεριά, Λευτεριά σχίζει, δαγκάνει
τους ουρανούς το στέμμα σου. Το φως σου,
χωρίς να καίει, τυφλώνει το λαό σου.
Πεταλούδες χρυσές οι Αμερικάνοι,
λογαριάζουν, πόσα δολάρια κάνει
σήμερα το υπερούσιο μέταλλό σου.

Λευτεριά, Λευτεριά, θα σ’ αγοράσουν
έμποροι και κονσόρτια κι Εβραίοι.
Είναι πολλά του αιώνος μας τα χρέη,
πολλές οι αμαρτίες, που θα διαβάσουν
οι γενεές, όταν σε παρομοιάσουν
με το πορτρέτο του Dorian Gray.

Λευτεριά, Λευτεριά, σε νοσταλγούνε,
μακρινά δάση, ρημαγμένοι κήποι,
όσοι άνθρωποι προσδέχονται τη λύπη
σαν έπαθλο του αγώνος, και μοχθούνε,
και τη ζωή τους εξακολουθούνε,
νεκροί που η καθιέρωσις τους λείπει.

      

Πρέβεζα
Ελεγεία και Σάτιρες (1928)
(Σάτιρες)

Στίχοι: Κώστας Καρυωτάκης

Μουσική: Δήμος Μούτσης (Τετραλογία, 1975)

Τραγούδι: Χρήστος Λεττονός     

Θάνατος είναι οι κάργιες που χτυπιούνται

στους μαύρους τοίχους και στα κεραμίδια,

θάνατος οι γυναίκες που αγαπιούνται

καθώς να καθαρίζανε κρεμμύδια.

Θάνατος οι λεροί κι ασήμαντοι δρόμοι,

με τα λαμπρά μεγάλα ονόματά τους,

ο ελαιώνας γύρω η θάλασσα κι ακόμη

ο ήλιος θάνατος μεσα στους θανάτους.

Θάνατος κι ο αστυνόμος που διπλώνει

για να ζυγίσει μια «ελλειπή» μερίδα,

θάνατος τα ζουμπούλια στο μπαλκόνι

κι ο δάσκαλος με την εφημερίδα.

Βάσις φρουρά εξηκονταρχία Πρεβέζης.

Την Κυριακή θ’ ακούσουμε τη μπάντα.

Επήρα ένα βιβλιάριο τραπέζης,

πρώτη κατάθεσις δραχμαί τριάντα.

Περπατώντας αργά στήν προκυμαία,

«υπάρχω;» λες, κι ύστερα: «δεν υπάρχεις!»

Φτάνει το πλοίο. Yψωμένη σημαία.

Ίσως έρχεται ο κύριος Νομάρχης

Αν τουλάχιστον, μέσα στους ανθρώπους

αυτούς, ένας επέθαινε από αηδία...

Σιωπηλοί, θλιμμένοι, με σεμνούς τρόπους,

θα διασκεδάζαμε όλοι στην κηδεία.

Σκίτσο του Καρυωτάκη από τον γελοιογράφο Νίκο Καστανάκη (1896 - ;), αδελφό του λογοτέχνη Θράσου Καστανάκη, στο περ. Κυριακή του Ελεύθερου Βήματος, 12 Δεκεμβρίου 1926, σελ. 5.

Ιδανικοί Αυτόχειρες
Ελεγεία και Σάτιρες (1928)
(Σάτιρες)

Στίχοι: Κώστας Καρυωτάκης

Μουσική: Δήμος Μούτσης (Τετραλογία, 1975)

Τραγούδι: Χρήστος Λεττονός              

Γυρίζουν το κλειδί στην πόρτα, παίρνουν

τα παλιά, φυλαγμένα γράμματά τους,

διαβάζουν ήσυχα, κι έπειτα σέρνουν

για τελευταία φορά τα βήματά τους.

Ήταν η ζωή τους, λένε, τραγωδία.

Θεέ μου, το φρικτό γέλιο των ανθρώπων,

τα δάκρυα, ο ιδρώς, η νοσταλγία

των ουρανών, η ερημιά των τόπων.

Στέκονται στο παράθυρο, κοιτάνε

τα δέντρα, τα παιδιά, πέρα τη φύση,

τους μαρμαράδες που σφυροκοπάνε,

τον ήλιο που για πάντα θέλει δύσει.

Όλα τελείωσαν. Το σημείωμα να το,

σύντομο, απλό, βαθύ, καθώς ταιριάζει,

αδιαφορία, συγχώρηση γεμάτο

για κείνον που θα κλαίει και θα διαβάζει.

Βλέπουν τον καθρέφτη, βλέπουν την ώρα,

ρωτούν αν είναι τρέλα τάχα ή λάθος,

«όλα τελείωσαν» ψιθυρίζουν «τώρα»,

πως θ’ αναβάλουν βέβαιοι κατά βάθος.

Κυριακή
Ελεγεία και Σάτιρες (1928)
(Σάτιρες)

Στίχοι: Κώστας Καρυωτάκης

Μουσική: Μίμης Πλέσσας (45άρι, 1966)

Τραγούδι: Νίκος Κούρκουλος              

Ο ήλιος ψηλότερα θ’ ανέβει

σήμερα που ’ναι Κυριακή.

Φυσάει τ’ αγέρι και σαλεύει

μια θημωνιά στο λόφο εκεί.

Τα γιορτινά θα βάλουν όλοι

θα ’χουν ανάλαφρη καρδιά:

κοίτα στον δρόμο τα παιδιά,

κοίταξε τ’ άνθη στο μπαλκόνι.

Τώρα  οι καμπάνες που χτυπάνε

είν’ ο Θεός αληθινός.

Πέρα τα σύννεφα σκορπάνε

και μεγαλώνει ο ουρανός

Άσε τον κόσμο στην χαρά του

κι έλα, ψυχή μου να σου πω,

ένα τραγούδι χαρωπό,

ένα τραγούδι του θανάτου.

Αυτοπροσωπογραφία