Αλκυονίς: Η βαβυλωνιακή σύγχυση των λέξεων και άλλα 499 ποιήματα, σε μετάφραση Γιώργου Κεντρωτή ‒ Παρουσίαση του βιβλίου - Μουσική - Προβολή της ταινίας KUHLE WAMPE, 13/3/2015 (2 VIDEO)

Δε θα λένε: Τον καιρό που η βελανιδιά τα κλαδιά της ανεμοσάλευε.
Θα λένε: Τον καιρό που ο μπογιατζής τσάκιζε τους εργάτες.
Δε θα λένε: Τον καιρό που το παιδί πετούσε βότσαλα πλατιά στου ποταμού το ρέμα.
Θα λένε: τον καιρό που ετοιμάζονταν οι μεγάλοι πόλεμοι.
Δε θα λένε: Τον καιρό που μπήκε στην κάμαρα η γυναίκα.
Θα λένε: Τον καιρό που οι μεγάλες δυνάμεις συμμαχούσαν ενάντια στους εργάτες.
Μα δε θα λένε: Ητανε σκοτεινοί καιροί.
Θα λένε: Γιατί σωπαίναν οι ποιητές τους;
Μπ. Μπρεχτ (1937)

*
«Σε όσους “αγαπάνε” το έργο του Μπρεχτ χωρίς να συμφωνούν με την ιδεολογία και την πολιτική του, μια παράκληση:

Ο Μπρεχτ είναι γωνιώδης και αιχμηρός, μην τον στρογγυλεύετε!»

Γ.Κ.

ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ ΑΛΚΥΟΝΙΣ

Παρουσίαση του βιβλίου «Η βαβυλωνιακή σύγχυση των λέξεων και άλλα 499 ποιήματα» την Παρασκευή

Εκδήλωση για την παρουσίαση του βιβλίου «Η βαβυλωνιακή σύγχυση των λέξεων και άλλα 499 ποιήματα», μία συλλογή ποιημάτων του Μπέρτολτ Μπρέχτ σε μετάφραση Γιώργου Κεντρωτή, διοργανώνει η New Star την Παρασκευή 13 Μαρτίου στις 8.00 μ.μ., στον κινηματογράφο ΑΛΚΥΟΝΙΣ New Star Artcinema (Ιουλιανού 42 - 46, Πλ. Βικτωρίας (Μετρό Βικτώρια).

• Ο συνθέτης Τάσος Γκρούς με την κιθάρα του, θα ερμηνεύσει 8 τραγούδια για τον Μπρεχτ σε δική του σύνθεση.
• Ο Τάκης Βαμβακίδης με τη συνοδεία του ακορντεονίστα Άρη Ζώνα, θα ερμηνεύσει τα ποιήματα του Μπρεχτ:

«Θεός του πολέμου» και «Το τραγούδι της ενότητας».

• Ο Γιώργος Κεντρωτής, μεταφραστής του βιβλίου, θα υπογράψει το βιβλίο.
• Η εκδήλωση θα κλείσει με την προβολή της ταινίας KUHLE WAMPE Ή ΣΕ ΠΟΙΟΝ ΑΝΗΚΕΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ;

Η πιο γνήσια μπρεχτική ταινία που έγινε ποτέ. Σε σκηνοθεσία Ζλάταν Ντούντοφ και σενάριο Μπέρτολτ Μπρεχτ.

Dirk Hagner, Bertolt Brecht (II)
Woodcut on washi, 2004 (142 x 57 cm)

Είσοδος ελεύθερη - θα τηρηθεί αυστηρά σειρά προτεραιότητας. Κρατήσεις - πληροφορίες: 210 8220008

Μερικά στοιχεία για τον Μπρεχτ και το βιβλίο

Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ (Eugen Berthold Friedrich Brecht, 10 Φλεβάρη 1898 - 14 Αυγούστου 1956) παραμένει ένας από τους δημοφιλέστερους γερμανούς συγγραφείς στη χώρα μας. Όλα σχεδόν τα θεατρικά του έργα έχουν ανεβαστεί στη σκηνή πάνω από μία φορά, μυθιστορήματα και θεωρητικά του κείμενα μεταφράστηκαν και διαβάστηκαν από μεγάλο μέρος του αναγνωστικού κοινού, ενώ πολλά ποιήματά του έχουν επίσης μεταφραστεί, και αρκετά έχουν γίνει τραγούδια. Όμως, τώρα για πρώτη φορά μάς προσφέρονται τόσα ποιήματά του στα ελληνικά σε έναν μόνο τόμο.

Ο κινηματογράφος AΛΚΥΟΝΙΣ new start art cinema τιμά τη δουλειά του Γιώργου Κεντρωτή ως μεταφραστή, και προβάλει στο κοινό τη μοναδική αυτή συλλογή ποιημάτων στην ελληνική γλώσσα.

_____________________________________________________________

Η παρέμβαση του Γιώργου Κεντρωτή, στο Διήμερο Επιστημονικό Συνέδριο, 27 & 28 Απρίλη 2013, που διοργάνωσε η ΚΕ του ΚΚΕ για τον κορυφαίο διανοητή, δραματουργό ποιητή και σκηνοθέτη Μπέρτολτ Μπρεχτ:

 Ο Μπ. Μπρεχτ, Γερμανός ποιητής του καιρού μας

_________________________________________________________________________

Ο Μπρεχτ ήταν από μόνος του μια ολόκληρη εποχή.

Και ως στάση και ως ιδιοσυγκρασία. Αναδείχθηκε στη δεκαετία του 1920, την περίοδο της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, μαζί με τα υπόλοιπα «τρομερά παιδιά» της εποχής, τον Κουρτ Βάιλ, τον Χανς Άισλερ και τον Πάουλ Ντεσάου στη μουσική, και τον Γκέοργκ Γκρος στη ζωγραφική.

Τα έργα του χαρακτηρίζονταν αρχικά από πνεύμα καταδίκης του πολέμου και του μιλιταρισμού, ενώ στη συνέχεια παρατηρείται μια αποφασιστική στροφή στη σκέψη και τη ζωή του, που εμπνέεται από τη μαρξιστική φιλοσοφία. Σημαντική ώθηση στη σχέση του με την εργατική τάξη και το κίνημά της, έδωσε η μαζική εξαθλίωση που προκάλεσε η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929 και η νέα ορμητική ανάπτυξη του εργατικού κινήματος στη Γερμανία.

Το βιβλίο «Η βαβυλωνιακή σύγχυση των λέξεων και άλλα 499 ποιήματα», πρόκειται για μία νέα έκδοση 500 ποιημάτων του Μπ. Μπρέχτ σε μετάφραση του Γιώργου Κεντρωτή, καθηγητή Θεωρίας - Πράξης της Μετάφρασης, στο Τμήμα Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιονίου Πανεπιστημίου.

Μπέρτολτ Μπρεχτ, 2011 Luiz Carlos Fernandes

Όπως ο ίδιος αναφέρει, «δεν υπάρχει ποίηση που να μην είναι με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο επικαιρική. Από την επικαιρότητα, από κάτι "επίκαιρο" ξεκινούν όλοι οι μεγάλοι ποιητές. Δεν γράφεται ποίηση σε κενό χρόνου -ούτε με αναμνήσεις τρέφεται η μεγάλη ποίηση ούτε με μαντικές και μελλοντολογίες ικανοποιείται ο αξιωματικός σκοπός της:

Το να συγκινεί διαχρονικά. Σε ένα διαρκές τώρα, αποσκοπούν οι ποιητές.

Τονίζω αυτό το σημαδιακό "διαρκές". Ο Μπρεχτ επιδίωξε με όλες του τις δυνάμεις να εκφράζει έγκυρα την εποχή του, προβάλλοντας διαλεκτικά το "τώρα" της στην οθόνη του κάθε "αύριο". Διαλέγει πάντα από το "τώρα" όσα στοιχεία συνιστούν την ουσία του κοινωνικού "είναι" και τα περνάει στο κοινωνικό "γίγνεσθαι". Γι' αυτό και ο χρόνος -όπως διαβαίνει- δεν τον προσπερνά, αλλά τον παίρνει μαζί του: Τον δικαιώνει».

Η παγκοσμιότητα του έργου του Μπέρτολτ Μπρέχτ αναγνωρίστηκε ευρέως μετά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο. Τα έργα του κλείνουν μέσα τους μια διάρκεια, καθώς αναδεικνύουν την ανθρώπινη υπόσταση. Έτσι, όχι μόνο δεν καταλύθηκαν από τον χρόνο, αλλά τώρα προβάλλονται και τιμώνται περισσότερο παρά ποτέ.

Ο Γιώργος Κεντρωτής συνέλεξε, επέλεξε, και μετέφρασε ποιήματα του μεγάλου αυτού δημιουργού, και ο κινηματογράφος ΑΛΚΥΟΝΙΣ new star art cinema δίνει το «παρών» σε αυτή τη σημαντική πρωτοβουλία.

«Ο Μπρεχτ δεν περιφρονούσε τίποτα που να έχει σχέση με τον άνθρωπο. Είναι χαρακτηριστικό ότι του άρεσε να χρησιμοποιεί εικόνες και μεταφορές από κήπους, όμως αυτό που αγαπούσε πάνω από όλα στον κήπο δεν ήταν τα ωραία άνθη, αλλά τα ζιζάνια και το χορτάρι. Τίποτε το ανθρώπινο δεν του είναι ξένο, απλά έχει το θάρρος να το γράψει. Γι’ αυτόν το λόγο δεν ωραιοποίησε τίποτα, ούτε έμενε μόνο στην καταγγελία.

Mε τον Τίτο Πατρίκιο. Κέρκυρα, 16 Νοεμβρίου 2013. Μουσείο Διονυσίου Σολωμού.

Βιογραφικό σημείωμα του μεταφραστή

O Γιώργος Κεντρωτής γεννήθηκε στους Μολάους Λακωνίας.

Σπούδασε Νομικά και Πολιτικές Επιστήμες στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Μετεκπαιδεύτηκε στο Διοικητικό Δίκαιο με τον καθηγητή Wilfried Fiedler στο Universität des Saarlandes της ΟΔ της Γερμανίας, ανακηρυχθείς Διδάκτωρ Νομικής. Άσκησε επί έτη τη δικηγορία, στην Αθήνα και στο εξωτερικό. Το 1994 εξελέγη μέλος του ΔΕΠ στο ΤΞΓΜΔ του Ιονίου Πανεπιστημίου, όπου υπηρετεί ανελλιπώς έως και σήμερα. Έχει διδάξει ως προσκεκλημένος καθηγητής σε πανεπιστήμια της ημεδαπής, της Γερμανίας και της Ιταλίας. Έχει διατελέσει κατ' επανάληψη πρόεδρος του ΤΞΓΜΔ και μέλος της Συγκλήτου του Ιονίου Πανεπιστημίου.

Τα βασικά ερευνητικά του ενδιαφέροντα ανάγονται στη θεωρία και την πράξη της μετάφρασης, στη γλωσσοφιλοσοφία, στην αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή παράδοση, στην παγκόσμια λογοτεχνία και στην ελληνική γραμματεία με έμφαση στο έργο της Επτανησιακής Σχολής, στον ελληνικό υπερρεαλισμό και στη λογοτεχνία από τον Μεσοπόλεμο έως και τις μέρες μας. Μεταφράζει στα Νέα Ελληνικά από τα Αρχαία Ελληνικά, τα Λατινικά, τα Γερμανικά, τα Ιταλικά, τα Ισπανικά, τα Γαλλικά, τα Αγγλικά, τα Ρωσικά και τα Τσεχικά.

Έχει δημοσιεύσει δύο μυθιστορήματα και τρεις ποιητικές συλλογές. 

902

ΖΛΑΤΑΝ ΝΤΟΥΝΤΟΒ

KUHLE WAMPE 
Σε ποιον ανήκει ο κόσμος

Τζία Γιοβάνη

Η ταινία προτείνεται ως αντικείμενο περισυλλογής για το πώς μπορεί κανείς - ως καλλιτέχνης - να πράξει σε δύσκολους και δύσβατους καιρούς, αλλά και τι θα πρέπει να αναμένει και να στηρίζει κανείς σαν προοδευτικό, ανυπότακτο κοινό, που θεωρεί την τέχνη αναπόσπαστο μέρος των επαναστατικών διεργασιών.

Το KUHLE WAMPE γυρίστηκε το 1932, έναν χρόνο πριν την άνοδο του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος του Χίτλερ στην εξουσία. Μετά το οικονομικό κραχ του '29 η παγκόσμια οικονομική κρίση έχει μπλοκάρει με τα πλοκάμια της τα πάντα. Η Γερμανία βιώνει ιδιαίτερα έντονα τις σκληρές συνέπειες της κρίσης με εκατομμύρια άνεργους, άθλιες συνθήκες εργασίας, με φτώχεια, με πείνα και απελπισία. Αυτήν την στιγμή, ξεπροβάλλει μέσα από τον κινηματογράφο η θέση των κομμουνιστών με την ταινία «Kuhle Wampe», που διαμηνύει εργατική αλληλεγγύη και αγώνα ταξικό!

Είναι το πρώτο γερμανικό φιλμ που απροκάλυπτα εκφράζει μια κομμουνιστική οπτική. Και είναι άλλωστε απόλυτα φυσικό, δεδομένου ότι το σενάριο της ταινίας υπογράφουν οι Μπέρτολτ Μπρεχτ και Ερνστ Οτβαλτ, τη μουσική ο Χανς Αϊσλερ και ο νεαρός βουλγαρικής καταγωγής Ζλάταν Ντούντοβ τη σκηνοθεσία. Ολοι μέλη του Γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Χιλιάδες επίσης ήταν τα μέλη των αριστερών οργανώσεων σαν την Ενωση Εργατικού Αθλητισμού, τη Μονάδα του Θεάτρου των Εργατών και τη Χορωδία των Εργατών του ευρύτερου Βερολίνου που δήλωσαν εθελοντές, στις σκηνές που απαιτούσαν συμμετοχή μαζών.

Η ανεξάρτητη αυτή παραγωγή πραγματοποιήθηκε κάτω από τις χειρότερες των συνθηκών. Αρκεί μόνο να αναφερθεί ότι στα μισά των γυρισμάτων, η υπεύθυνη εταιρεία για τις ηχητικές εγκαταστάσεις αρνήθηκε να συνεχίσει τη συνεργασία για λόγους πολιτικούς. Η ταινία, που ήταν αδύνατον να ξαναγυριστεί από την αρχή, σπατάλησε πολλά λεφτά σε δικαστικές διαδικασίες.

Τρέιλερ

Η μυρωδιά της ατμόσφαιρας στους δρόμους του Βερολίνου, στις αρχές της δεκαετίας του '30, μπορεί να συγκριθεί μόνο με εκείνη των μεγαλουπόλεων της περιόδου 1914 - '18. Ενας επισκέπτης στην πόλη, μετά από δυο - τρεις μέρες, θα απορούσε πράγματι για το πώς και δεν ξεσπά κάποιου είδους εξέγερση... Οχι ότι υπήρχε κάτι ιδιαίτερο που θα μπορούσε κανείς να διακρίνει με γυμνό μάτι, αλλά η μυρωδιά και μόνο στην ατμόσφαιρα παρέπεμπε σε κάποιου είδους ξέσπασμα ενάντια σ' αυτό το πιεστικά εκρηκτικό ψυχοπλάκωμα, που προμήνυε σίγουρη καταιγίδα η οποία θα ξεσπούσε βίαια. Αυτή την εποχή το Βερολίνο αναμένει με περισσότερο ενδιαφέρον από οτιδήποτε άλλο το φιλμ «Kuhle Wampe».

Η ταινία βρήκε θυελλώδη αντίδραση από τα συντηρητικά στοιχεία και απαγορεύτηκε πάραυτα η προβολή της λόγω του έντονου πολιτικού της μηνύματος, της ξεκάθαρης πολιτικής της θέσης και της αισιοδοξίας της για μια μελλοντική σοσιαλιστική κοινωνία. Παραπέμπουμε στο τραγούδι της Αλληλεγγύης, στο καταληκτικό μαχητικό μήνυμα που υμνεί την ταξική αδελφοσύνη και δικαιοσύνη αναδεικνύοντας μια τέχνη, που μπορεί κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί με επαναστατικό τρόπο.

Δευτερευόντως θα έπρεπε να γίνει μνεία ορισμένων σημείων που σήμερα ίσως να μην προκαλούν την παραμικρή εντύπωση, στην εποχή τους όμως συνιστούσαν τουλάχιστον τομή ριζοσπαστική. Η ρηξικέλευθα υποκείμενη δομή της ταινίας εκφράζεται στη μη συνήθη σεναριακή της κατασκευή. Το ότι ο γιος αυτοκτονεί στο εισαγωγικό μέρος κι όχι στον επίλογο, αποτελεί στοιχείο που εναντιώνεται στο σύνολο της γερμανικής σκηνικής παράδοσης. Το αυτό συμβαίνει και με την ερωτική ιστορία της Αννι και του Φριτς, που παρουσιάζει ειδικό βάρος για τα τότε δεδομένα της εργατικής τάξης. Ο Φριτς επιστρέφει στην Αννι όταν ωριμάζει η ταξική του συνείδηση και όταν καταφέρνει να αποβάλει τις μικροαστικές του αντιλήψεις. Αυτό το οποίο τώρα συνδέει τους δύο ερωτευμένους είναι το ευκταίο σε ό,τι αφορά γενικότερα στην πρακτική κοινωνική του εφαρμογή. Η ελευθερία της εργατικής τάξης εξαρτάται από το βαθμό χειραφέτησής της, η ευτυχία της εξαρτάται από το βαθμό ωριμότητάς της.

Η εισαγωγή της ταινίας - το πρώτο της μέρος - είναι μαρτυρία για το πνεύμα μιας ολόκληρης προ κρίσης εποχής που καταγράφεται μέσα από τις clear-cut εικόνες. Ο Βούλγαρος Ντούντοβ έμαθε από τους Ρώσους να αποδίδει τα χαρακτηριστικά των κοινωνικών καταστάσεων μέσα από επιλεγμένα πορτρέτα και υπαινικτικές γωνίες της μηχανής. Βλέπουμε τροχούς εν κινήσει, εικόνες από μεγάλα έργα υποδομής, τεράστιες παραγωγικές μονάδες, φουγάρα - ενεργά και μη - από τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις.

Εικόνες που διαδέχονται γρήγορα η μια την άλλη, μοντάζ που πατάει στο στακάτο της μουσικής σύνθεσης του Αϊσλερ, στοιχεία μιας σύνθεσης που παραπέμπει στη σοβιετική βουβή κινηματογραφία των ετών '26 και '27, την οποία χαρακτηρίζει έντονη φουτουριστική διάθεση, δομή και ρυθμός. Τώρα την εποχή της καλπάζουσας ανεργίας προβάλλουν τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και τα εκατομμύρια των ανέργων που πολλαπλασιάζονται με γεωμετρική πρόοδο. Ερήμωση, εξαθλίωση και απογοήτευση στις γειτονιές, στις εσωτερικές αυλές των εργατικών κατοικιών και στους δρόμους που κινούνται αυτοί που παράγουν.

Οι άνεργοι συγκεντρώνονται τα χαράματα και περιμένουν την έκδοση του ημερήσιου φυλλαδίου προσφοράς εργασίας. Ξεχύνονται σε έναν απεγνωσμένο αγώνα δρόμου για ένα λιγοστό μεροκάματο που μόνο ελάχιστοι τυχεροί κατορθώνουν να βρουν. Μετά το γενικό, έρχεται το ειδικό, το μεσημεριανό τραπέζι μιας εργατικής οικογένειας χτυπημένης από την οικονομική κρίση. Ο πατέρας μακρόχρονα άνεργος, πικραμένος και απογοητευμένος. Το ίδιο κι ο γιος με πενιχρότατο επίδομα ανεργίας, μαθαίνει από τον πατέρα του ότι θα κοπεί κι αυτό, έτσι διακηρύσσει το διάταγμα έκτακτης ανάγκης. Κι η μητέρα ν' αναμασά αστικά ιδεολογήματα του τύπου, άνεργοι μένουν οι τεμπέληδες και οι ανίκανοι... Η μόνη που ακόμα έχει δουλειά είναι η Αννι, η κόρη που αντιστέκεται σθεναρά στην ηττοπαθή ατμόσφαιρα του σπιτιού. Ο γιος παραδίδεται στη μοίρα του, πηδά από το παράθυρο και βάζει τέλος στη μίζερη ζωή του. «Ενας άνεργος λιγότερος» σχολιάζει κατάματα στο φακό μια γυναίκα. Η οικογένεια αδυνατεί να πληρώσει το νοίκι, της γίνεται έξωση και μετακομίζει στην κατασκήνωση των ανέργων, στο Kuhle Wampe, μια ώρα έξω από το Βερολίνο.

Το δεύτερο - και πιο αδύνατο - μέρος, που διαδραματίζεται στην κατασκήνωση των ανέργων, παρουσιάζει κάποια προβλήματα, εστιάζοντας κυρίως σε συμπεριφορές, νοοτροπίες και ήθη. Στιγματίζει τη συμπεριφορά των «μεγαλύτερων σε ηλικία» και διαχωρίζει την εργατική τάξη σε παλαιότερες και νεότερες ηλικίες. Φθάνει μάλιστα στο σημείο να καταδικάσει τον τρόπο συμπεριφοράς των μεγαλύτερων ηλικιών στο «τραπέζι».

Στο τρίτο μέρος της ταινίας - στον επίλογο - κυριαρχεί μια ελπιδοφόρα διάθεση που παραγκωνίζει την προηγούμενη, εκείνη της κατάθλιψης. Η συλλογική εικόνα επισκιάζει εκείνη των ανοιχτών προσωπικών ζητημάτων. Η Αννι συσπειρώνεται στο μαζικό αθλητικό κίνημα των ριζοσπαστών εργατών, ξανασυναντά τον - άνεργο πια - Φριτς και επανατοποθετούν τη σχέση τους σε υγιέστερη βάση. Η κομμουνιστική νεολαία προσδιορίζεται ως η μόνη επαναστατική πρωτοπορία, στην τελευταία μακρά σκηνή της πολιτικής λογομαχίας για την παγκόσμια οικονομική κρίση, σκηνοθετημένη από τον ίδιο τον Μπρεχτ. Τα πράγματα δεν άλλαξαν, το επιβεβαιώνουμε και σήμερα καθημερινά άρα το φιλμ «Kuhle Wampe» μας δείχνει και σήμερα ακόμα τον σταθερό δρόμο του αγώνα...

Παίζουν: Ερνστ Μπους, Χέρτα Τίλερ, Μάρτα Βόλτερ, Αντολφ Φίσερ, κ.ά. 
Παραγωγή: Γερμανία (1932).

1949. Μπέρτολτ Μπρεχτ (αριστερά) και Χανς Άισλερ (δεξιά) μετά την επιστροφή του στη Γερμανία από τις ΗΠΑ, όπου κατέφυγε το 1938, αφού το έργο και των δύο έιχε απαγορευθεί από το Ναζιστικό Κόμμα.

_______________________
Από Μποτίλια επίσης:

• Μπερτολτ Μπρεχτ (20)
• Κεντρωτής (5)
• Αλωνάκι της Ποίησης (6)
• Αλκυονίς (17)

Πρρόσθετες φωτό, βίντεο, λοιπά, επιμέλεια: Μποτίλια Στον Άνεμο