ΕΜΕΙΣ κι εμείς

Ποιοι είναι ΕΜΕΙΣ και ποιοι είμαστε εμείς; ΕΜΕΙΣ ή οι Άλλοι; Αυτοί ή Εμείς; ΜΙΑ ΝΕΑ, ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ  ή ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΤΑΞΙΚΗΣ ΦΥΣΗΣ ΤΟΥ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ   Η ΔΙΑΣΠΑΣΗ ΤΗΣ ΠΑΣΚ ΚΑΙ Η ΡΗΞΗ (ή ΡΙΚΣΣΥ;) ΜΕ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ Ευχόμαστε Αυτοί να μην είναι οι Άλλοι, ή οι Άλλοι να μην είμαστε Εμείς, ή ΕΜΕΙΣ να μην είναι Αυτοί που είναι (και ήταν). Ευχόμαστε να μην συμβαίνει αυτό που συμβαίνει στην ταινία του Αμενάμπαρ, με την Νικόλ Κίντμαν, Οι Άλλοι (με αγγλικούς υπότιτλους). Όπου οι άλλοι είναι ο πραγματικός κόσμος κι αυτοί (οι πρωταγωνιστές) είναι οι Άλλοι, δηλαδή τα φαντάσματα. Το ευχόμαστε. Αλλά οι συντάξαντες τη ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΑΡΧΩΝ ΤΟΥ "ΕΝΩΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΙΣΧΥΡΩΝ ΣΥΝΔΙΚΑΤΩΝ" ζουν στο σκοτάδι. Όπως ακριβώς οι «ήρωες» της ταινίας.   Δείτε επίσης: A.   35ο συνέδριο της ΓΣΕΕ-Χιλιόμετρα μακριά από την εργατική τάξη (ΠΡΙΝ, 16/3/2013). Εδώ κι αν πρόκειται περί καθαρής ΑΝΤΑΡΣΥΑΣ! B.  'Η με το κεφάλαιο ή μετους εργάτες. ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΜΕ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟ 35ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΓΣΕΕ. Για να δούμε τι κάνει τη διαφορά και να μπουν τα πράγματα στη θέση τους.   Υ.Γ. της αρχής. 1.   Έγινε προσπάθεια, ώστε ο σχολιασμός που συνοδεύει τη Διακήρυξη του ΕΜΕΙΣ να κρατήσει ένα επίπεδο. Αν δεν τα κατάφερε, ζητάμε συγγνώμη. Εμείς δεν είμαστε ΕΜΕΙΣ.  2.   Τα bold στη ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ τα έβαλαν... ΕΜΕΙΣ. Τα κόκκινα εμείς, για να διευκολύνουμε τους αγαπητούς αναγνώστες μας. Μπορεί δηλαδή κάποιος να διαβάσει κατευθείαν τα κόκκινα και να περνάει (αν θέλει) στα σχόλια. Έτσι θα κερδίσουμε όλοι χρόνο πολύτιμο, ώστε να τον αξιοποιήσουμε μαζί με την Νέα Δύναμη που ανατέλλει στο 35ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ, για να μη χρονοτριβούμε άλλο πια. Ώρα για επίθεση! 3.   Τώρα, αν κάποιοι από τους υπογράφοντες έβαλαν την υπογραφή τους και για την αυτονόμηση των Επικουρικών Ταμείων, που σηματοδοτεί την παράδοση της κοινωνικής ασφάλισης στους ιδιώτες, τότε "Ο αγώνας τώρα  δικαιώνεται".  4.   Αν τα 1, 2 και 3 δεν σας ενδιαφέρουν, δείτε την Νικόλ. 5.   Αν πάλι επιμένετε, ΠΑΜΕ. Κι όποιος αντέξει.     "ΕΝΩΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΙΣΧΥΡΩΝ ΣΥΝΔΙΚΑΤΩΝ" ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΑΡΧΩΝ ΠΑΡΑΤΑΞΗΣ  Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΓΚΥΡΙΑ – ΤΑ ΣΥΝΔΙΚΑΤΑ ΣΗΜΕΡΑ Η ελληνική κοινωνία συγκλονίζεται από βίαιες και θεμελιακές αλλαγές. Η πρωτοφανής οικονομική, κοινωνική και πολιτική κρίση, προϊόν της εφαρμογής ενός ακραίου νεοφιλελεύθερου προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής έχει προκαλέσει τεκτονικές μεταβολές στις δομές και στους θεσμούς και ανυπολόγιστες συνέπειες στους εργαζόμενους και τους κοινωνικά αδύναμους.

Ούγκο Τσάβες (1954-2013)

Ούγκο Τσάβες: Εμείς οι ηγέτες πάμε από σύνοδο σε σύνοδο, και οι λαοί μας από άβυσσο σε άβυσσο. (Στη σύνοδο κορυφής Ε.Ε. και κρατών της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής, τον Μάιο του 2002) 28 Ιουλίου 1954 - 5 Μαρτίου 2013 ΕΘΝΙΚΟ ΠΕΝΘΟΣ ΣΤΗ ΧΩΡΑ  Βενεζουέλα: Σε λαϊκό προσκύνημα η σορός του Ούγκο Τσάβες   Η επανάσταση δεν θα μεταδοθεί από την τηλεόραση Ντοκυμαντέρ για το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2002. Αναζητήστε το. Στις 11 Απρίλη του 2002 η άρχουσα τάξη της Βενεζουέλας ανέτρεψε με στρατιωτικό πραξικόπημα την κυβέρνηση του Ούγκο Τσάβες. Ο Τσάβες, που αρνήθηκε να παραιτηθεί, συνελήφθη και μεταφέρθηκε κρατούμενος σε ένα από τα απομακρυσμένα νησιά της χώρας. Την θέση του στην προεδρία της δημοκρατίας κατέλαβε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών της Βενεζουέλας. Οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ενωση έτρεξαν να συγχαρούν την «νέα κυβέρνηση».

Και γαμώ τον πολιτισμό τους!

Μουσειακοί τσικνομεζέδες Κι όπως μου έγραψε ένας φίλος: Στη χώρα που “πανηγυρίζουμε”(!!!) επειδή ο γιος του εμίρη (μιλάμε για πολύ Μεγάλο κοπρίτη) αγοράζει τα νησιά μας… πουλάμε και Φειδία με πίτα απ’ όλα... Η βεβήλωση κάθε έννοιας και σκοπού για το κέρδος. Καπιταλισμός; Εγώ ψηφίζω επανάσταση Άντε με το καλό παιδιά, και το Πάσχα με καμιά δεκαριά ψησταριές, στον προάυλιο (όπως λέμε) χώρο. ΤΑ ΝΕΑ / ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Μεζέδες κάτω απ’ την Ακρόπολη Αφράτη συκωταριά στο τηγάνι με ρίγανη, γαρδουμπάκια, σεφταλιές και ποικιλία από χωριάτικα λουκάνικα, τζατζίκι και γαλακακτομπούρεκο θα μπορούσε να είναι ένα κλασικό μενού για την Τσικνοπέμπτη. Οταν όμως τα συγκεκριμένα πιάτα πρόκειται να σερβιριστούν σε έναν χώρο που δεν έχει συνδεθεί με την τσίκνα της συγκεκριμένης γιορτινής νύχτας -το Μουσείο Ακρόπολης (φωτογραφία)-, τότε η βραδιά αποκτά εναλλακτική διάθεση. Θέλοντας να λειτουργεί ως ζωντανό κύτταρο της πόλης, το Μουσείο ειδικά για αυτή την Πέμπτη θα μείνει ανοιχτό έως τα μεσάνυχτα με ειδικό μενού αξίας 28 ευρώ, ενώ οι εκθεσιακοί χώροι θα λειτουργούν έως τις 22.00 για όσους επιθυμούν να χορτάσουν και πνευματικά (πληροφορίες στο τηλ. 210-9000.915), όπου ο Δημήτρης Προύσαλης θα αφηγηθεί άσεμνα λαϊκά αποκριάτικα παραμύθια. Ιστορίες που έχουν πλαστεί για να ακούγονται μόνο μία νύχτα του χρόνου, όπου όλα επιτρέπονται. Στις 20.30. Είσοδος 7 ευρώ. ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: ΤΑ ΝΕΑ, 04/03/2013, 08:00

Κάτι σαν μισθοί... 300 ευρώ

Το αίτημα των πολυεθνικών (… και της Ε.Ε. των πολυεθνικών): «Θα μπορούσαμε να καταβάλλουμε από 250 ως 300 ευρώ για ολιγόωρη απασχόληση τρεις ή τέσσερις ημέρες την εβδομάδα»  Ο Γ.Γ. ΥΠ.ΟΙΚ ορκίζεται: «Ουδέποτε ζήτησα μείωση του κατώτατου μισθού» Ο ΥΠ.ΕΡ.Κ.Α.Π αγορεύει πως: «Δεν θα μειωθεί ο κατώτερος μισθός» Η Κομισάρια και των δύο, πρώτα ήξεις: «Δεν αποκλείεται περαιτέρω μείωση του κατώτατου μισθού», και μετά αφήξεις: «Κατηγορηματικά αντίθετη στη μείωση του κατώτατου μισθού» Κουβέντα να γίνεται, βέβαια, αφού: Τα Μνημόνια κόβουν: 1.  Συλλογικές Συμβάσεις, ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΚΑΤΩΤΑΤΟΥ ΜΙΣΘΟΥ, μη μισθολογικό κόστος, σελ 426, 427, 2.  ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΙΣΘΩΝ (σελ. 518), αλλά και 3.  Εδώ με το τρίτο Μνημόνιο Οι πολυεθνικές ράβουν:

Αποτρόπαιο Έγκλημα

Συνένοχοι; Κι όταν βρεθεί κανείς μπροστά στο δίλημμα, αν πρέπει να χρησιμοποιεί τόσο άσχημες, ξερές και δογματικές λέξεις και να μιλάει για πράγματα τόσο μηδαμινά, όπως η εξασφάλιση των απαραίτητων μέσων συντήρησης και η δυνατότητα να τρώει κανείς μέχρι να χορτάσει, ή αν πρέπει ν' αφήσει το φασισμό να νικήσει, θα πρέπει να κηρυχτεί υπέρ αυτών των λέξεων. Μπέρτολτ Μπρεχτ Από το συλλαλητήριο της Παρασκευής (1/3/2013) στον Βόλο Τα γεγονότα τρέχουν με την ταχύτητα του χρέους, αφήνοντας πίσω τους συντρίμμια. Και τα δυο λόγια που ετοιμάζεσαι να αφήσεις σαν τελευταίο ασπασμό στα παλληκάρια της Λάρισας ηχούν κούφια. Μπερδεύονται με τις παραινέσεις εκείνων που μας καλούν να αντέξουμε σήμερα τις «θυσίες», για να μας ζητήσουν αύριο μεγαλύτερες. Και αθωώνουν τις ρητορείες αυτών που «ερμηνεύουν» την κοινωνία με την οικονομίστικη λογική του χρέους. Η φονική πολιτική που κόστισε τη ζωή στα δυο νέα παιδιά, και έστειλε άλλα τρία στην εντατική να χαροπαλεύουν, δεν σχεδιάστηκε από αρειανούς. Την χάραξαν οι ισχυροί του κεφαλαίου στα σαλόνια της ΕΕ. Την εφαρμόζουν τα πειθήνια όργανά τους που παριστάνουν τις κυβερνήσεις στις χώρες-μέλη της. Την επιτρέπει η σιωπή μας. Που υποθάλπει γιάπηδες τύπου Τζήμερου να ελεεινολογούν για «έλλειψη παιδείας, επειδή κανένας δεν τους δίδαξε τις ιδιότητες του μονοξειδίου του άνθρακα», και ανέχεται υστερικά φαινόμενα τύπου Άδωνι να «επιχειρηματολογούν» πως δεν είναι «αποτέλεσμα πολιτικής που πήραν την ψησταριά και την έβαλαν μέσα». Το τραγικό συμβάν της Λάρισας δεν είναι ένα ατυχές περιστατικό. Έχει ονοματεπώνυμο. Λέγεται Καπιταλιστική Βαρβαρότητα. Είναι το τέρας του κεφαλαίου που τρέφεται με φτωχούς, άνεργους, νέους, ηλικιωμένους. Είναι ο διαρκής πόλεμος που έχουν κηρύξει οι κεφαλαιοκράτες στον κόσμο της εργασίας. Είναι ένα αποτρόπαιο έγκλημα. Η αποσιώπηση των αιτίων του μας καθιστά συνενόχους. Τζήμερος Άδωνις Άδωνις για Τζήμερο

Σκουριές

Στους Υπουργούς   Ανεργίας, Εικονικής Οικονομίας και Υπανάπτυξης, αφιερωμένο εξαιρετικά, τώρα που οι Σκουριές και το Στρατώνι δεν βρίσκονται στη Χαλκιδική, αφού μετακόμισαν στα Τάρταρα   «Σκουριά πυρόχρωμη στις μίνες του Σινά. Οι κάβες της Γερακινής και το Στρατόνι. Το επίχρισμα. Η άγια σκουριά που μας γεννά, μας τρέφει, τρέφεται από μας, και μας σκοτώνει»   ΝΙΚΟΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ, FATA MORGANA (ΤΡΑΒΕΡΣΟ, 1975)   Δείτε εδώ:   1. Ιστορικό: Στο στόχαστρο των πολυεθνικών 2. Μπορεί να αξιοποιηθεί σε όφελος του λαού 3. Οι Σκουριές και η «σκουριά» της «μαυρίλας»!   Και εδώ:    1. Η σιωπή δεν είναι χρυσός  2. Για ποια επένδυση μιλάμε; 3. Σκουριές Χαλκιδικής: Εικόνα από το μέλλον  4. Το φράγμα Χαβρία και τα μεταλλεία Κασσάνδρας   Αλλά και εδώ:   Ινδονησία: Ένα πολύ κοντινό μας παράδειγμα * Οι φωτογραφίες δείχνουν μόνο την όαση από την αυριανή έρημο

Τη δουλίτσα μας ή τη δουλειά μας;

20 Φεβρουαρίου 2013  Άκου λοιπόν Είτε φταις είτε όχι Σαν δεν μπορείς άλλο να παλέψεις, θα πεθάνεις. Μπέρτολτ Μπρεχτ Άμα κοιτάς τη δουλίτσα σου χάνεις με βεβαιότητα τη δουλειά σου Ή όλοι μαζί θα νικήσουμε ή ένας ένας θα ηττηθούμε κατά κράτος

Μετά 29 έτη

Μετά 29 έτη εξακολουθούμε να είμαστε πολλοί μόνοι μας, αντί να έχουμε γίνει ένας μαζί.  Το τέταρτο ταξίδι ενός κειμένου, με αφορμή την Πανελλαδική Απεργία της 20 Φεβρουαρίου 2013    Το κείμενο που ακολουθεί πρωτοδημοσιεύτηκε στη συνδικαλιστική εφημερίδα «Ο ΠΑΛΜΟΣ», του Επιχειρησιακού Σωματείου Εργαζομένων της ESSO PAPPAS, τον Φεβρουάριο του 1984, με τον τίτλο «Ο Παλμός κι ο παλμός μας». (΄Ενα μήνα αργότερα, 6/3/84, η ESSO PAPPAS θα γίνει ΕΚΟ). Ξαναδημοσιεύτηκε, με μικρές διορθώσεις, στον ΠΑΛΜΟ (σελ. 3), τον Δεκέμβριο του 2003, υπό τον τίτλο «Με την μπούργκα της σιωπής» (βρισκόμαστε στη δεύτερη εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ). Ο ΠΑΛΜΟΣ από εφημερίδα γίνεται ενημερωτικό δελτίο (με προσωπική μου ευθύνη και επιμέλεια). Από τον Μάιο του 2002 έως το Καλοκαίρι του 2005 κυκλοφορεί σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή μεγέθους Α4 (έχει μικρύνει φυσικά μαζί με τη ζωή μας), διανύοντας την τέταρτη και τελευταία του περίοδο, και θα μετρήσει 20 φύλλα. Η τρίτη «κοινοποίηση» του κειμένου (σε ηλεκτρονική μορφή) με τον τίτλο Μποτίλια στον άνεμο (πολλοί μόνοι μας ή ένας μαζί;) και με την προσθήκη του υστερογράφου, έγινε τον Σεπτέμβριο του 2009, κατά την αποχώρησή μου από την –συμφερόντων Λάτση πλέον– ΕΚΟ, λόγω συνταξιοδότησης (κάποιοι σταθήκαμε τυχεροί στη ζωή μας). Είναι το αποχαιρετιστήριο προς τους συναδέλφους μου μετά από 35 χρόνια δουλειάς. Η κρίση έχει ήδη αρχίσει να χτυπάει την πόρτα μας. Εδώ αναδημοσιεύεται από την τρίτη και τελευταία αποστολή του, χωρίς καμιά διόρθωση. Μποτίλια στον άνεμο (πολλοί μόνοι μας ή ένας μαζί;) «στα γκωλ-ποστ παιδιά! στα γκωλ-ποστ μην αρχινίσουνε να πέφτουνε τα τέρματα βροχή και ηττηθούμε». Νίκος Εγγονόπουλος Και τι να πεις, και τι να γράψεις... Για τα χρόνια που πέρασαν; Για τα γεγονότα που μας καθόρισαν; Για τις υποσχέσεις που δεν κρατήθηκαν; Πώς να ταξινομήσεις τις στιγμές που μεσολάβησαν; Και πώς να ξαναδείς μέσα στα μάτια των παιδιών που υπήρξαμε κάποτε και μοιάζουν απόμακρα στο θολό τοπίο της μνήμης;

ΣΤΑ ΠΟΤΑΜΙΑ

Αχέροντας ποταμός (Φωτό, Μπ.Ζ.) Στα Ποταμια   Πυριφλεγέθων  Κωκυτός  Αχέροντας διαβήκαμε ποτάμια κάποτε με μυθικά ονόματα μέχρι να φτάσουμε στου πάνω κόσμου τις γωνιές ονειροπόλοι χωρίς ούτ’ ένα νόμισμα για το ταξίδι Πυριφλεγέθων Κωκυτός Αχέροντας τούς ανεβήκαμε παλεύοντας να κρατηθούμε απ’ τις ιτιές που κλαίγανε στο πέρασμά μας πέσαμε μέσα τους έτσι όπως σμίγει ερωτικά φυλακισμένος ή ναυτικός που έλειπε για χρόνια βρήκαμε τις πηγές και είπαμε είναι καλά εδώ να στήσουμε το σπιτικό μας βάλαμε ξόβεργες μα τα πουλιά ήτανε λιγοστά και το χειρότερο πέφταν νεκρά πριν φτάσουνε κοντά μας κι αυτό δεν το ’βλεπες ούτε από τον καλπασμό ούτε απ’ το γνώριμο αχό της ντουφεκιάς παρά απ’ τη μυρωδιά που σε ξεκούφαινε μες στο λιγνό αεράκι ή απ’ το ελαφρό στροβίλισμα ενός ασήμαντου φτερού σαν μπόμπα που έσκαγε μπροστά σου ωστόσο μείναμε ήσυχοι μάθαμε τέχνες γράμματα κάναμε κάποιοι οικογένεια κι όλα τα σχετικά τα πράγματα κυλούσαν ήσυχα αφού σιγά σιγά τα φέραμε στα μέτρα μας κι αφήσαμε τους κυνηγούς να κάνουν τη δουλειά τους έτσι επέρασε ο καιρός χωρίς πουλιά χωρίς τη μυρωδιά που πια δεν την ακούγαμε χωρίς εκείνο το φτερό που πια καθόλου δεν το βλέπαμε θα σταματησαν είπαμε οι κυνηγοί να κυνηγάνε   κι ούτε που το σκεφτήκαμε μην είμαστε εμείς οι ίδιοι οι κυνηγοί και τι ν’ ακούσουμε απ’ τη δική μας την ανάσα τη βαριά κι ούτε στιγμή δεν πήραμε είδηση ότι στις ξόβεργες που τις σαρώνανε οι βροχές ήτανε κι η ζωή μας κολλημένη κατρακυλώντας σε μιαν έρημη ακτή που είχανε φτάσει κι άλλοι κι όπου μαζί με μας τους ζωντανούς χιλιάδες πεθαμένοι κι όλο πληθαίνανε μ’ αυτούς που αδιάκοπα τους ξέβραζε ο καιρός κι εκεί που ο Αϊ Δονάτος πάτησε κάτω το στοιχειό να ξανακάνει τα νερά γλυκά να ποτιστεί ξανά η γης φτύνουνε οι Λάμιες μες στον κάμπο γίνονται τα ποτάμια ρέματα στραγγίζουνε οι λίμνες ο Βουβοπόταμος κι ο Κάκαβας κατρακυλάνε διψασμένοι αρχίσαμε ξανά να ονειρευόμαστε μήπως και βρούμε πάλι την αρχή κι ας είχαμε ξεμάθει να παλεύουμε να κολυμπάμε ανάποδα στο ρεύμα πολλοί από μας κατάκοποι σταθήκαμε να ξαποστάσουμε λιγάκι στα πλατάνια κόψαμε σκουτελλάριες και μόλτκιες βγάλαμε τα παπούτσια και τις κάλτσες και πλατσουρίσαμε στην όχθη κι άλλοι σε σκοτεινή χαθήκαμε χαράδρα με λαδανιές ασφάκες και σκαβιόζες στα μαλλιά μας οι πιο αδύναμοι ίσως δεν φτάσουμε ποτέ μες στο βαθύ της Περσεφόνης Δάσος άλλοι ψάχνουμε ακόμα πέρα απ’ τις πηγές μήπως και βρούμε κάποτε τις αηδονοφωλιές στις εκβολές του Αχέροντα αφήνοντας τα μέσα μας ποτάμια να φουσκώνουν άλλοι βλέπουμε τα έξω ποτάμια πέτρες και ξύλα και σκουριά σάπιες κασέλες και ψοφίμια παρασέρνοντας κι από ψηλά κάτι αδέσποτα πουλιά να πυρπολούν την ερημιά μας κι όσοι ήπιαμε της Λήθης τη ρακή τον οβολό μας που τόνε προσκυνούσαμε και τον φυλάξαμε σαν κόρη οφθαλμού σφίγγουμε τώρα ανάμεσα στα δόντια    Μπάμπης Ζαφειράτος, Φεβρουάριος 2013 Εδώ αποτυπώνεται η Β΄ γραφή, που δημοσιεύτηκε τον Μάρτη του 2020

ΜΠΕΡΤΟΛΤ ΜΠΡΕΧΤ: Λόγος για τη δύναμη αντίστασης της λογικής

Μπέρτολτ Μπρεχτ Άουγκσμπουργκ Βαυαρίας, 10 Φεβρουαρίου 1898 Ανατολικό Βερολίνο, 14 Αυγούστου 1956  Ο Μπρεχτ σε σκίτσο του 1980 από τον Ντέηβιντ Λεβίν (1926-2009) Λόγος για τη δύναμη αντίστασης της λογικής Βλέποντας τα υπερβολικά σκληρά μέτρα, τα τόσο μεθοδευμένα όσο και βίαια, που παίρνονται τώρα σε όλα τα φασιστικά κράτη ενάντια στη λογική, είναι επιτρεπτή η ερώτηση, αν το ανθρώπινο λογικό θα μπορέσει να αντισταθεί σ' αυτήν την έφοδο της βίας. Φυσικά, σ' αυτό το ζήτημα δεν ωφελούν οι αόριστες αισιόδοξες διαβεβαιώσεις, όπως: «Στο τέλος νικάει πάντοτε η λογική» ή «όσο περισσότερη βία ασκείται στο πνεύμα, τόσο πιο ελεύθερα αναπτύσσεται αυτό». Τέτοιες διαβεβαιώσεις είναι οι ίδιες ελάχιστα λογικές. Πραγματικά, είναι εκπληκτικός ο τρόπος, που μπορεί να φθαρεί ο νοητικός πλούτος του ανθρώπου. Αυτό ισχύει για το λογικό τόσο του μεμονωμένου ατόμου, όσο και ολόκληρων κοινωνικών τάξεων και λαών. Η ιστορία της ανθρώπινης διανόησης παρουσιάζει μεγάλες περιόδους μερικής ή ολικής πνευματικής στειρότητας, παραδείγματα τρομακτικών οπισθοδρομήσεων και μαρασμού. Με κατάλληλα μέσα μπορεί να οργανωθεί η βραδύνοια σε μεγάλη έκταση. Κάτω από ορισμένες συνθήκες, ο άνθρωπος είναι σε θέση να μάθει το ίδιο καλά ότι δύο επί δύο κάνει πέντε, και όχι τέσσερα. Ο Αγγλος φιλόσοφος Χομπς είπε ήδη στο 17ο αιώνα: «Αν το θεώρημα, ότι το άθροισμα των γωνιών ενός τριγώνου ισούται με δύο ορθές, αντιστρατευόταν τα συμφέροντα των εμπόρων, οι έμποροι θα έβαζαν αμέσως να καούν όλα τα βιβλία της Γεωμετρίας».