Ο Τσάβεζ, η Βενεζουέλα και η νέα ευρωνατοϊκή εμπροσθοφυλακή: Ο καλός στρατιώτης Σλαβόι

Συνστρατιώτες στη μεγάλη ιδέα της Αριστεράς (για τον εαυτό της)

Από
Lenin Reloaded

Πριν λίγες μέρες, έκανα στους αναγνώστες του LR μια ερώτηση, με αφορμή το άρθρο του Νικόλα Σεβαστάκη κατά της κυβέρνησης Μαδούρο, το οποίο γράφτηκε καθώς βρισκόταν σε εξέλιξη η (αντ)επανάσταση της "συμμαχίας των προθύμων" υπό την γνωστή, στοργική Αμερικανική καθοδήγηση.


Η ερώτηση ήταν αν γνωρίζουν ποιος χάραξε το δρόμο στον οποίο βαδίζει με ριζοσπαστική αριστερή σιγουριά ο Σεβαστάκης, όπως έκανε και παλιότερα, άλλωστε, όταν ενθάρρυνε, πάντα για αριστερούς και κινηματικούς λόγους εννοείται, την ιμπεριαλιστική επέμβαση στη Λιβύη και, δια σχολίου του σε άρθρο ομοϊδεάτη του στο Red Notebook, και στη Συρία.

Δεν πήρα απάντηση στην ερώτηση για τον πρωτοπόρο που χάραξε το δρόμο που ακολουθεί πιστά ο Σεβαστάκης, οπότε θα απαντήσω μόνος μου.

Στο βιβλίο του Living in the End Times (Verso, 2010), o ηγέτης των απανταχόθεν ριζοσπαστών αριστερών διανοουμένων Slavoj Zizek μας κερνάει την ακόλουθη επίδειξη "μαρξιστικής πολιτικής οικονομίας" (με πλάγια οι δικές του εμφάσεις, με έντονα οι δικές μου):

Με τα κριτήρια του αυστηρού Μαρξισμού, η Βενεζουέλα (όπως και η Σαουδική Αραβία, κλπ) εκμεταλλεύεται αναμφισβήτητα τις άλλες χώρες: η βασική πηγή του πλούτου της, το πετρέλαιο, είναι μια φυσική πλουτοπαραγωγική πηγή, η τιμή της είναι πρόσοδος η οποία δεν εκφράζει αξία (της οποίας η μόνη πηγή είναι η εργασία): Οι Βενεζουελάνοι απολαμβάνουν μια μορφή συλλογικής προσόδου από τις αναπτυγμένες χώρες, προσόδου που κερδίζεται από το γεγονός ότι έχει σπάνιες πλουτοπαραγωγικές πηγές. Ο μόνος τρόπος για να μιλήσει κάποιος για εκμετάλλευση της Βενεζουέλας εδώ είναι να εγκαταλείψει την μαρξιστική εργασιακή θεωρία της αξίας για την νεοκλασσική θεωρία των τριών παραγόντων της παραγωγής (πλουτοπαραγωγικές πηγές, εργασία, κεφάλαιο), εκ των οποίων κάθε μια συνεισφέρει στην αξία του προϊόντος. (σελ. 242)

Με αυτή την απίθανη άσκηση στα γνωστά μας Τζημερονόμικς, ο ριζοσπάστης αριστερός εγκαλεί τη "Βενεζουέλα" (συλλήβδην) ότι "εκμεταλλεύεται" ... τις πιο αναπτυγμένες καπιταλιστικές και ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, διότι οι "Βενεζουελάνοι" –γενικώς– κάθονται σαν κλασικοί τεμπέληδες Λατινοαμερικάνοι και απολαμβάνουν τα κέρδη από το πετρέλαιο, αντί να εργάζονται να φτιάξουν αξία με τον ιδρώτα που προσώπου τους όπως κάνουν οι "αναπτυγμένοι" (πάλι γενικώς). Έχοντας, στα πλαίσια βεβαίως της "αυστηρής" μαρξιστικής ανάλυσης, υποκαταστήσει τις τάξεις με χώρες, ο Σλαβόι ανακαλύπτει τα κοινά σημεία μεταξύ των κατοίκων της Βενεζουέλας και των Σαουδαράβων Σεΐχηδων, σε αντιπαράθεση βέβαια με τους πτωχούς πλην τίμιους, πχ, Ισλανδούς, που προφανώς όταν ψαρεύουν δεν "απολαμβάνουν" πρόσοδο από μια "φυσική πλουτοπαραγωγική πηγή" που λέγεται "ψάρια", ή τους Αμερικανούς, που σκέφτονται τα ipod, ipad, ipid, iped, iphone, ipin, ifucku κλπ ολομόναχοι και τα φτιάχνουν με τηλεπάθεια στο γκαράζ τους, χωρίς να εκμεταλλεύονται ούτε καν ρεύμα το οποίο να προέρχεται από την "φυσική πλουτοπαραγωγική πηγή" υδροηλεκτρικών φραγμάτων, ή πετρελαίου, εκ του οποίου ως γνωστόν οι ΗΠΑ δεν έχουν ούτε στάλα.

Και η στήριξη του ριζοσπάστη αριστερού στον "σοσιαλισμό του 21ου αιώνα" στη Βενεζουέλα δεν σταμάτησε εδώ. Το 2006, περιέγραψε τον Τσάβεζ ως "λατινοαμερικάνο caudillo [αυταρχικό ηγέτη], μοναδικό Ηγέτη [μην συγχέετε με Τσίπρα, που στηρίζει ο Ζίζεκ], του οποίου ο ρόλος είναι να επιλύσει μαγικά τα συγκρουόμενα συμφέροντα των υποστηρικτών του" [και πάλι, μην συγχέετε με Αλέξη]. Συνέχισε μιλώντας για τον Τσάβεζ ως "αυταρχικό ηγέτη του οποίο το χάρισμα μπορεί να λειτουργήσει ως το 'άδειο σημαίνον'", και αντιπαραθέτοντάς τον με τον masked and anonymous subcommadante των απανταχού φοιτητικών εστιών, Μάρκος.

Μετά δε τον αμφιλεγόμενο θάνατο του Τσάβεζ σε νεαρή ηλικία από καρκίνο, ο καλός άνθρωπος Σλαβόι έγραψε έναν επικήδειο όλο μέλι, απ' αυτούς που ο καθένας μας θα ήθελε στην κηδεία του:

Θα πρέπει να ομολογήσω ότι τις περισσότερες φορές δεν μου άρεσαν αυτά που έκανε ο Ούγκο Τσάβεζ, κυρίως στα τελευταία χρόνια της κυριαρχίας του. Δεν εννοώ τις γελοίες κατηγορίες για "ολοκληρωτική" δικτατορία (όσοι το λένε αυτό, θα τους συμβούλευα να ξοδέψουν κάνα δυο χρόνια σε μια πραγματική Σταλινική δικτατορία!). Αλλά ναι, έκανε πολλά τρελά πράματα. Στην εξωτερική πολιτική, δεν μπορούμε να συγχωρήσουμε τις φιλίες του με τον Λουκασένκο και τον Αχμεντίνατζαντ. Στην οικονομική πολιτική, μια σειρά από κακοχωνεμένα μέτρα τα οποία αντί να λύνουν τα προβλήματα, μάλλον συνίσταντο στο να πετιούνται λεφτά για να καλυφθούν. Η κακομεταχείριση πολιτικών κρατουμένων, που έφερε την κριτική του ίδιου του Νόαμ Τσόμσκι. Και –τελικά– κάποια γελοία μέτρα όπως η απαγόρευση των Σίμπσονς στην τηλεόραση.

Δεν ξέρω αν ο Τσάβεζ έκοψε τους Σίμπσονς (ο Σλοβένος έχει μια εθιστική σχέση με το ψέμα), ξέρω ότι οι φίλοι του ήταν πολύ καλύτερης υποστάθμης από τους απροκάλυπτους Ναζί τους οποίους στήριξε ανοιχτά και ασμένως ο Σλαβόι στην Ουκρανία.

Δεν τον κατηγορώ βεβαίως για καμία αντίφαση, να μην παρεξηγούμαστε αδίκως: ο Σλαβόι έκανε στην Ουκρανία ό,τι κάνει και στη Βενεζουέλα –στο τρίτο μας μέτωπο– και ό,τι έκανε στη Γιουγκοσλαβία. Στηρίζει με ό,τι έχει και δεν έχει την εξωτερική πολιτική της ΕΕ και τις επεμβάσεις του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ. Για εντελώς αριστερούς και ριζοσπαστικούς λόγους πάντα, όπως και ο Νικόλας ο Σεβαστάκης βέβαια. Θυμίζουμε τι έγραφε ο καλός στρατιώτης των ευρωνατοϊκών συμφερόντων Σλαβόι για τον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία:

...η ιδεολογία της θυματοποίησης είναι το πραγματικό πρόβλημα: είναι απόλυτα αποδεκτό να βοηθάς τους αβοήθητους Αλβανούς ενάντια στα σερβικά τέρατα, αλλά δεν τους επιτρέπεται υπό καμία περίσταση να αποτινάξουν αυτή την αδυναμία να βοηθήσουν τον εαυτό τους, να γίνουν κυρίαρχο και ανεξάρτητο πολιτικό υποκείμενο. [...] Αλλά δεν είναι μόνο το ΝΑΤΟ που αποπολιτικοποίησε τη σύγκρουση. Το ίδιο έκαναν και οι αντίπαλοί του στην ψευτοαριστερά. Γι αυτούς, ο βομβαρδισμός της Γιουγκοσλαβίας ήταν η τελευταία πράξη του δράματος του διαμελισμού της Γιουγκοσλαβίας του Τίτο. Είχε το ρόλο του τέλους της υπόσχεσης, της κατάρρευσης μιας Ουτοπίας πολυεθνοτικού και αυθεντικού σοσιαλισμού στην σύγχυση του εθνοτικού πολέμου. Ακόμα κι ένας τόσο οξυδερκής πολιτικός φιλόσοφος όπως ο Αλέν Μπαντιού εξακολουθεί να ισχυρίζεται ότι όλες οι πλευρές είναι εξίσου υπεύθυνες. Λέει πως έγινε εθνοκάθαρση από όλες τις πλευρές, απ' τους Σέρβους, τους Σλοβένους και τους Βόσνιους. [...] Εμένα μου φαίνεται ότι αυτό εκπροσωπεί μια αριστερίστικη νοσταλγία για τη χαμένη Γιουγκοσλαβία. Η ειρωνεία είναι ότι αυτή η νοσταλγία θεωρεί τη Σερβία του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς τη διάδοχο αυτού του ονειρεμένου κράτους –δηλαδή, θεωρεί διάδοχο ακριβώς αυτή την δύναμη που ουσιαστικά σκότωσε την παλιά Γιουγκοσλαβία. [...] Νιώθοντας απειλημένοι από τον σέρβικο εθνικισμό, ακόμα και ο σλοβένικος και ο κροατικός εθνικισμός διατήρησαν τον σεβασμό τους για τη Γιουγκοσλαβία του Τίτο, ή τουλάχιστο για τη βασική της αρχή, την ομοσπονδία ίσων κρατών με πλήρη κυριαρχία, περιλαμβανομένου του δικαιώματος απόσχισης. Όποιος το αγνοεί αυτό, όποιος αναγάγει τον πόλεμο στη Βοσνία σε εμφύλιο πόλεμο ανάμεσα σε διάφορες "εθνοτικές ομάδες", είναι ήδη με το μέρος των Σέρβων. [....] Ήταν αποκλειστικά η σερβική επιθετικότητα, όχι οι εθνοτικές συγκρούσεις, που προκάλεσαν τον εμφύλιο πόλεμο. "Το αριστερό χέρι του ΝΑΤΟ", 1999.

***

Όταν οι δυτικές δυνάμεις επαναλαμβάνουν διαρκώς ότι δεν πολεμούν ενάντια στον σερβικό λαό, βασίζονται στην κοινότυπα φιλελεύθερη και λανθασμένη υπόθεση ότι ο σερβικός λαός είναι απλώς θύμα της κακής ηγεσίας που εκπροσωπεί ο Μιλόσεβιτς, ότι χειραγωγείται. Αλλά το επώδυνο γεγονός είναι πως ο σερβικός επιθετικός εθνικισμός έχει την στήριξη της μεγάλης πλειοψηφίας του πληθυσμού. Όχι, οι Σέρβοι δεν είναι τα παθητικά θύματα εθνικιστικής χειραγώγησης, δεν είναι μεταμφιεσμένοι Αμερικανοί, που περιμένουν απλώς να λυτρωθούν από τα εθνικιστικά μάγια.

[...] Από τη μία πλευρά, έχουμε τις αισχρότητες της σέρβικης κρατικής προπαγάνδας: αναφέρονται καθ έξιν στον Κλίντον όχι ως "Αμερικανό πρόεδρο" αλλά ως "Αμερικανό Φύρερ"· δυο απ' τα συνθήματα στις κρατικά οργανωμένες διαδηλώσεις τους κατά του ΝΑΤΟ ήταν "Κλίντον έλα εδώ και κάνε μας τη Μόνικα" (δηλαδή, γλείψε μας τον...) και "Μόνικα, του ρούφηξες και το μυαλό;" Η ατμόσφαιρα στο Βελιγράδι είναι, τουλάχιστο προς το παρόν, καρναβαλική με έναν ψεύτικο τρόπο. Όταν δεν είναι στα καταφύγια, χορεύουν με ροκ ή έθνικ μουσική στους δρόμους, με το σύνθημα "ενάντια στις βόμβες με ποίηση και μουσική". Παίζουν τους ήρωες που αψηφούν τον θάνατο, αφού ξέρουν ότι οι βόμβες του ΝΑΤΟ δεν χτυπούν άμαχους κι ότι είναι κατά συνέπεια ασφαλείς! Κι εκεί είναι που οι σχεδιαστές του ΝΑΤΟ έκαναν λάθος, εγκλωβίστηκαν στα σχέδιά τους στρατηγικής λογικής και φάνηκαν ανίκανοι να προβλέψουν ότι η σερβική αντίδραση στους βομβαρδισμούς θα είναι μια συλλογική, μπαχτινική καρναβαλοποίηση της κοινωνικής ζωής... Αυτό το ψευδοαυθεντικό θέαμα, αν και μπορεί να συναρπάζει τους συγχυσμένους αριστεριστές, είναι η άλλη, δημόσια πλευρά της εθνοκάθαρης: στο Βελιγράδι ο κόσμος χορεύει στους δρόμους αψήφιστα ενώ τριακόσια χιλιόμετρα νοτιότερα γίνεται γενοκτονία αφρικανικών διαστάσεων. "Ενάντια στον διπλό εκβιασμό", 1999. 

*** 

Έτσι, και ακριβώς ως αριστερός, η απάντησή μου στο δίλημμα 'Να βομβαρδίσουμε ή όχι;' είναι: δεν βομβαρδίσατε ακόμα ΑΡΚΕΤΑ, και έχετε ΑΡΓΗΣΕΙ να το κάνετε."Ενάντια στον διπλό εκβιασμό", 1999. 

*** 

Τα "πεφωτισμένα" φιλελεύθερα κράτη μοιάζουν μπερδεμένα από την αντίδραση ηγετών όπως ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς και ο Σαντάμ Χουσεϊν στις εκστρατείες [της Δύσης] εναντίον τους. Φαίνονται [οι Σέρβοι] να μην επηρεάζονται από καμία εξωτερική πίεση: η Δύση τους βομβαρδίζει, παίρνει κομμάτια από το έδαφός τους, τους απομονώνει από τα γειτονικά κράτη, τους επιβάλλει σκληρά μποϊκοτάζ, τους ταπεινώνει με κάθε εφικτό τρόπο, κι όμως αυτοί επιβιώνουν με τη δόξα τους ανέπαφη, διατηρώντας την προσομοίωση της μορφής του θαρραλέου ηγέτη που τολμά να αμφισβητήσει την Νέα Παγκόσμια Τάξη. [...] Ούτε το μαστίγιο δουλεύει μαζί τους, ούτε το καρότο. [...] Οι θεωρητικοί μας, που προβάλλουν πάνω σ' αυτά τα καθεστώτα μια στερεότυπη αντίθεση έλλογης, ηδονιστικής αναζήτησης της ευτυχίας και ιδεολογικού φανατισμού, δεν βλέπουν ένα πιο κατάλληλο ζεύγος εννοιών: απάθεια και αισχρότητα. Η απάθεια που χαρακτηρίζει την καθημερινή ζωή στη Σερβία σήμερα εκφράζει όχι μόνο τη λαϊκή απογοήτευση με την "δημοκρατική αντιπολίτευση" στον Μιλόσεβιτς, αλλά και μια βαθύτερη αδιαφορία προς τους ίδιους τους "ιερούς" εθνικιστικούς στόχους. Γιατί δεν συσπειρώθηκαν εναντίον του Μιλόσεβιτς οι Σέρβοι όταν έχασε το Κόσσοβο. Κάθε Σέρβος γνωρίζει την απάντηση, είναι ανοιχτό μυστικό στη Γιουγκοσλαβία. Δεν τους ένοιαζε το Κόσσοβο. Οπότε όταν χάθηκε η περιοχή, η κρυφή αντίδραση ήταν ένας αναστεναγμός ανακούφισης: επιτέλους, ξεφορτωθήκαμε αυτό το υπερτιμημένο κομμάτι γης που μας έφερε τόσους μπελάδες! Το κλειδί για την προθυμία των "απλών" Σέρβων να ανεχτούν τον Μιλόσεβιτς βρίσκεται στον συνδυασμό αυτού του είδους απάθειας με το κατά τα φαινόμενα αντίθετό της, την αισχρή επιτρεπτικότητα. Ορίστε πώς περιγράφει την "παράξενη συμβίωση ανάμεσα στον Μιλόσεβιτς και τους Σέρβους" ο Aleksandar Tijanic, ο εξέχων σέρβος αρθρογράφος που ήταν για μια σύντομη περίοδο υπουργός πληροφοριών και ΜΜΕ του Μιλόσεβιτς:

Γενικά, ο Μιλόσεβιτς βολεύει τους Σέρβους. Υπό την διακυβέρνησή του, οι Σέρβοι κατήργησαν το εργασιακό ωράριο. Κανένας δεν κάνει τίποτα. Ο Μιλόσεβιτς επέτρεψε στην μαύρη αγορά και στο λαθρεμπόριο να ευημερήσουν. Μπορείς να εμφανιστείς στην τηλεόραση και να προσβάλλεις τον Μπλαίρ, τον Κλίντον και όποια άλλη "διεθνή προσωπικότητα" θέλεις. ... Ο Μιλόσεβιτς μας έδωσε το δικαίωμα να έχουμε όπλα και να λύνουμε όλα μας τα προβλήματα με τα όπλα. Μας έδωσε το δικαίωμα να οδηγούμε κλεμμένα αυτοκίνητα. ... Ο Μιλόσεβιτς άλλαξε τη ζωή των Σέρβων σε μακροπρόθεσμες διακοπές, κάνοντάς μας όλους να νιώθουμε σα μαθητές λυκείου σε εκδρομή στο τέλος του σχολείου-πράγμα που σημαίνει ότι τίποτε, απολύτως τίποτε δεν τιμωρείται.

"Γιατί όλοι αγαπούμε να μισούμε τον Haider", 2000.

Για να φτάσουμε στο ζουμί: όταν δείτε άρθρο του Σλαβόι που να επιτίθεται με σφοδρότητα στον Μαδούρο, φορέστε τα κράνη. Γιατί το άρθρο Σεβαστάκη στην "Εφημερίδα των Συντακτών" δεν ήρθε τυχαία. 

Υπάρχουν άνθρωποι που όταν γράφουν είναι σαν να υπογράφουν καταδίκες: η μελάνη τους μυρίζει μπαρούτι. Στους αριστερούς ριζοσπαστικούς κύκλους, αυτοί ονομάζονται "εκρηκτικές" προσωπικότητες. Θα κρατήσω αυτή τη μεταφορά για τους διανοουμένους μας. Είναι κολακευτικότερη από αυτή των τσακαλιών και των όρνεων.