 |
| Νικολάς Γκιγιέν - Νικολάς Κριστόμπαλ Γκιγιέν Μπατίστα (Nicolás Guillén - Nicolás Cristóbal Guillén Batista) 10 Ιουλίου 1902, Καμαγουέι - 16 Ιουλίου 1989, Αβάνα Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 16.XII.2015 (Μελάνι, 29 χ 21 εκ.) |
*
Δημοσίευση, Δευτέρα, 21 Δεκεμβρίου 2015, 11:54 πμ
Ανανέωση, , Δευτέρα, 21 Δεκεμβρίου 2015, 05:08 μμ
Ανανέωση, , Δευτέρα, 21 Δεκεμβρίου 2015, 10:36 μμ
*
Νέα κυκλοφορία
(Μάιος 2016, New Star)
Νικολάς Γκιγιέν: Αηδόνια και Μπαζούκας (Β' έκδοση αναθεωρημένη. 2018)
*
* * *
Νικολάς Γκιγιέν
Νικολάς Γκιγιέν
3 Ποιήματα
Με 3 ζωγραφικά έργα του Μάριο Καρένο
*
Μετάφραση - Σημειώσεις - Επίλογος - Επίμετρο - Επιμέλεια:
Μπάμπης Ζαφειράτος
Μπάμπης Ζαφειράτος
________________________
Βλέπε επίσης:
*
*
(Σκέψεις και προβληματισμοί για την πορεία της σημερινής Κούβας)
και
Γιάννης Ρίτσος - Νικολάς Γκιγιέν: Μια εξαιρετική συνάντηση στον Μεγάλο Ζωολογικό Κήπο του Κόσμου (VIDEO - Φωτό) ‒ Επίμετρο: Γιάννης Ρίτσος - Lea Lublin
και
Γιάννης Ρίτσος - Νικολάς Γκιγιέν: Μια εξαιρετική συνάντηση στον Μεγάλο Ζωολογικό Κήπο του Κόσμου (VIDEO - Φωτό) ‒ Επίμετρο: Γιάννης Ρίτσος - Lea Lublin
 |
| Μάριο Καρένιο (Αβάνα, Κούβα, 1913 - Σαντιάγο, Χιλή 1999), Φαμίλια, 1941 (Μελάνι σε χαρτόνι) Mario Carreño, Familia, 1941 (Ink on heavy paper, 20 7/8 χ 17 3/4 in.) |
*
Το Κάστρο, από τη συλλογή
Το Περιστέρι Με Το Φτερούγισμα Του Λαού. Ελεγείες
LA PALOMA DE VUELO POPULAR. ELEGÍAS(1958)
Το Περιστέρι στην έκδοση του Μπουένος Άιρες και ένα περιστερένιο σχέδιο του Γκιγιέν από (πιθανόν) τη συγκεντρωτική έκδοση Ποίηση (Obra poética: 1958-1972. Tomo II, La Habana, Editorial Arte y Literatura, 1974)
*
Το Κάστρο, αυτό το μικρό διαμαντάκι αλληλεγγύης, ένα από τα πιο αγαπημένα ποιήματα του Γκιγιέν, τραγουδήθηκε όσο κανένα άλλο και εξακολουθεί να τραγουδιέται ακόμα και σήμερα σε δεκάδες εκτελέσεις. Την πρώτη, με Άνα Μπελέν - Βικτόρ Μανουέλ, αλλά και μια πρόσφατη, θα βρείτε στο μικρό Επίμετρο του τέλους.
Ο Γκιγιέν από το 1953 ζει εξόριστος στην Αργεντινή, όπου έχει καταφύγει μετά τη φυλάκισή του από το δικτατορικό καθεστώς Μπατίστα (1952). Το Περιστέρι κυκλοφορεί τον Δεκέμβρη του 1958 στο Μπουένος Άιρες, αμέσως μετά την επιστροφή του ποιητή από το Παρίσι.
*
Στην Κούβα, οι αντάρτες, με επικεφαλής τον Τσε Γκεβάρα και τον Καμίλο Σιενφουέγος, αρχίζουν την «κάθοδό τους» προς την Αβάνα.
LA MURALLA
PARA hacer esta muralla,
tráiganme todas las manos: los negros, sus manos negras, los blancos, sus blancas manos.
Ay,
una muralla que vaya desde la playa hasta el monte, desde el monte hasta la playa, bien, allá sobre el horizonte.
‒ ¡TUN, TUN!
‒ ¿Quién es? ‒ Una rosa y un clavel…
‒ ¡Abre la muralla!
‒ ¡Tun, tun!
‒ ¿Quién es? ‒ El sable del coronel… ‒ ¡Cierra la muralla!
‒ ¡Tun, tun!
‒ ¿Quién es? ‒ La paloma y el laurel… ‒ ¡Abre la muralla!
‒ ¡Tun, tun!
‒ ¿Quién es? ‒ El alacrán y el ciempiés… ‒ ¡Cierra la muralla!
AL corazón del amigo,
abre la muralla; al veneno y al puñal, cierra la muralla; al mirto y la hierbabuena, abre la muralla; al diente de la serpiente, cierra la muralla; al ruiseñor en la flor, abre la muralla…
ALCEMOS una muralla
juntando todas las manos: los negros, sus manos negras, los blancos, sus blancas manos.
Una muralla que vaya
desde la playa hasta el monte, desde el monte hasta la playa, bien, allá sobre el horizonte…
__________________
Από τη συλλογή La paloma de vuelo popular (1958)
|
ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ
ΓΙΑ να χτίσουμ’ ένα κάστρο,
φέρτε μου όλα τα χέρια
μαύρα χέρια εσείς μαύροι
οι άσπροι τ’ άσπρα τους τα χέρια.
Αχ,
ένα κάστρο που θα πιάνει
τ’ ακρογιάλι ως τα όρη,
κι απ’ τα όρη ως τ’ ακρογιάλι
απ’ τη μια άκρη ως την άλλη.
‒ ΤΑΚ, ΤΑΚ!
‒ Ποιοοος;
‒ Ρόδο και βασιλικός…
‒ Άνοιξε το κάστρο!
‒ Τακ, τακ!
‒ Ποιοοος;
‒ Το σπαθί κι ο στρατηγός…
‒ Σφάλισε το κάστρο!
‒ Τακ, τακ!
‒ Ποιοοος;
‒ Το πιτσούνι κι ο ανθός…
‒ Άνοιξε το κάστρο!
‒ Τακ, τακ!
‒ Ποιοοος;
‒ Η σκολόπεντρα, κι ο σκορπιός…
‒ Σφάλισε το κάστρο!
ΣΤΗΝ καρδιά του καλού φίλου
άνοιξε το κάστρο·
σε φαρμάκι και μαχαίρι
σφάλισε το κάστρο·
στη μυρτούλα και στο δυόσμο
άνοιξε το κάστρο·
για του ερπετού το δόντι
σφάλισε το κάστρο·
στο λουλούδι και στο αηδόνι
άνοιξε το κάστρο·
ΑΣ υψώσουμ’ ένα κάστρο
πλέκοντας όλοι τα χέρια
μαύρα χέρια εσείς οι μαύροι
οι άσπροι τ’ άσπρα τους τα χέρια.
Ένα κάστρο που θα πιάνει
τ’ ακρογιάλι ως τα όρη,
κι απ’ τα όρη ως τ’ ακρογιάλι, ναι
απ’ τη μια άκρη ως την άλλη.
Μετάφραση
Μπάμπης Ζαφειράτος, Δεκ. 2015 |
*
Δυο ποιήματα από τη συλλογή
ΕΧΩ
ΕΧΩ
TENGO
(1964)
Έκτο έτος της Επανάστασης. Ο ποιητής, στην πατρίδα του πλέον, από το Γενάρη του 1959, κάνει ήρεμος τον απολογισμό του στο ομώνυμο ποίημα, μπροστά στην πραγματικότητα μιας καινούργιας εποχής, ενώ ταυτόχρονα, στο δεύτερο ποίημα, ακούγεται θυμωμένος και ετοιμοπόλεμος απέναντι στις νέες «προοδευτικές» συμμαχίες που διαμορφώνονται στο έδαφος της Λατινικής Αμερικής (βλέπε Σημειώσεις).
Την ίδια χρονιά, και πριν το T E N G O, κυκλοφορούν δυο ακόμη βιβλία του Γκιγιέν: Ποιήματα Αγάπης (Poemas de amor) και μια πρώτη έκδοση ανθολογημένης ποίησής του με τίτλο Μεγάλη Ανθολογία (Antología mayor).
Nicolas Guillen ‒ Tengo
TENGO
CUANDO me veo y toco
yo, Juan sin Nada no más ayer, y hoy Juan con Todo, y hoy con todo, vuelvo los ojos, miro, me veo y toco y me pregunto cómo ha podido ser.
TENGO, vamos a ver,
tengo el gusto de andar por mi país, dueño de cuanto hay en él, mirando bien de cerca lo que antes no tuve ni podía tener.
Zafra puedo decir,
monte puedo decir, ciudad puedo decir, ejército decir, ya míos para siempre y tuyos,
nuestros,
y un ancho resplandor de rayo, estrella, flor.
TENGO, vamos a ver,
tengo el gusto de ir yo, campesino, obrero,
gente simple
tengo el gusto de ir (es un ejemplo) a un banco y hablar con el administrador no en inglés, no en señor, sino decirle compañero, como se dice
en español.
TENGO, vamos a ver,
que siendo un negro nadie me puede detener a la puerta de un dancing
o de un bar.
O bien en la carpeta de un hotel gritarme que no hay pieza, una mínima pieza y no una pieza colosal, una pequeña pieza donde yo pueda
descansar.
TENGO, vamos a ver,
que no hay guardia rural que me agarre y me encierre en un
cuartel,
ni me arranque y me arroje de mi tierra al medio del camino real.
TENGO que como tengo la tierra
tengo el mar, no country, no jailáif, no tenis y no yacht, sino de playa en playa y ola en ola, gigante azul abierto democrático: en fin, el mar.
TENGO, vamos a ver,
que ya aprendí a leer, a contar, tengo que ya aprendí a escribir y a pensar y a reír.
TENGO que ya tengo
donde trabajar y ganar lo que me tengo que comer.
TENGO, vamos a ver,
tengo lo que tenía que tener.
_______________
Από τη συλλογή Tengo (1964)
|
ΕΧΩ
ΚΑΘΩΣ με βλέπω και μ’ αγγίζω
Εγώ, ο Χουάν του Τίποτα ως τα χτες,
και σήμερα ο Χουάν ο με τα Πάντα,
που τα ’χει όλα σήμερα,
στρέφω το βλέμμα και κοιτώ,
με βλέπω και μ’ αγγίζω
κι αναρωτιέμαι πώς να συμβαίνει όλο αυτό.
ΕΧΩ και λέω λοιπόν,
πως έχω τη χαρά να είμαι πάλι στην πατρίδα
και να μου ανήκουν όσα της ανήκουν,
να βλέπω πια από κοντά όσα πιο πριν
δεν είχα και δεν μπορούσα να έχω.
Συγκομιδή να λέω μπορώ
Βουνό να λέω μπορώ
Πόλη να λέω μπορώ
στρατός μπορώ,
κι είναι δικά μου πια, παντοτινά, δικά σου
και δικά μας
και γύρω μια πλημμύρα από φως
από αχτίνες, από αστέρια, από άνθη.
ΕΧΩ και λέω λοιπόν,
πως έχω τη χαρά να πάω,
η αφεντιά μου, χωριάτης, εργάτης,
άνθρωπος απλός
πως έχω τη χαρά να πάω
(παράδειγμα)
στην τράπεζα και να μιλήσω με τον
διευθυντή
Όχι στα αγγλικά
όχι μ’ έναν σενιόρ
μα να τα πω με κομπανιέρο, όπως το λέμε
εμείς εδώ.
ΕΧΩ και λέω λοιπόν,
πως αν και είμαι ένας νέγρος
δεν θα βρεθεί κανείς να μ’ εμποδίσει
στην πόρτα κάποιας σάλας για χορό
ή κάποιου μπαρ.
κι ούτε μπρος σε γκισέ ξενοδοχείου
θα μου βάλουν τη φωνή πως δεν έχει
δωμάτιο
ένα δωμάτιο μικρό, όχι καμιά
σουίτα,
ένα δωματιάκι τόσο δα να ξαποστάσω
λίγο.
ΈΧΩ και λέω λοιπόν,
πως δεν υπάρχει αστυνομία
να με βουτήξει και να με ρίξει σε κάνα
κελί,
ούτε με μια κλωτσιά να με πετάξει
απ’ τη γη μου στη μέση εκεί της δημοσιάς.
ΕΧΩ όπως έχω τη γη να έχω τώρα
τη θάλασσα,
δίχως λέσχες,
χωρίς χάι λάιφ,
χωρίς τένις και γιωτ,
μα από ακτή σε ακτή κι από κύμα σε κύμα,
ανοιχτή, δημοκρατική, γαλάζια, απέραντη:
επιτέλους, η θάλασσα.
ΕΧΩ και λέω λοιπόν,
πως να διαβάζω μπορώ
να μετρώ
πως έχω μάθει να γράφω,
να σκέφτομαι
να γελάω.
ΕΧΩ, τώρα πια έχω,
πού να δουλέψω
για να έχω
το φαΐ και να ζω.
ΕΧΩ και λέω, λοιπόν,
πως έχω όλα εκείνα που ήταν να έχω.
Μετάφραση Μπάμπης Ζαφειράτος, Δεκ. 2015 |
 |
| Ο Νικολάς Γκιγιέν απαγγέλλει σε ένα ψαράδικο λιμανάκι |
ΨΗΛΩΝΟΥΝ ΠΟΛΥ ΤΑ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ
CRECEN ALTAS LAS FLORES
Ακολουθούν Σημειώσεις για το πλαίσιο του ποιήματος και τα πρόσωπα που αναφέρονται σε αυτό, Επίλογος, και το πρωτότυπο ισπανικό κείμενο
ΑΝ ΔΕΝ ΗΜΟΥΝ άνθρωπος βέβαιος, έτσι που ’μαι
ένα πλάσμα με γνώση βαθιά για ό,τι μέλλει να δούμε
με τον Λυντς στο τιμόνι, με το νόμο Τζιμ Κρόου να προστάζει
και σε αιμάτινες θάλασσες μες στη νύχτα η ζωή μου ν’ αδειάζει·
κι αν δεν ήμουν ένας γέρος κορκόδιλος που όσο γερνάει
το πετσί του σκληραίνει και τίποτα δεν το περνάει·
αν δεν ήμουν ένας νέγρος με μνήμη παγκόσμια
κι ένας λευκός που αμαρτίες και δόξες ζει στα εγκόσμια·
αν δεν ήμουν Κινέζος που έχει σπάσει ζυγό μανδαρίνου
που βλέπει τον κόσμο με μάτια Σαγκάης και Πεκίνου·
αν δεν ήμουν ένας Ίντιος πλασμένος με χαλκό ληστεμένο
που τέσσερεις τώρα αιώνες στη φτώχεια μου μέσα πεθαίνω·
αν δεν ήμουν των σοβιέτ το παιδί που με χέρι
στοργικό, αδερφικό τη ζωή του ως εδώ έχει φέρει·
αν δεν ήμουν λοιπόν απ’ όλα αυτά καμωμένος εντός μου
ίσως τότε μπορεί να με γέλαγε, λέω, ο εχθρός μου.
Πως πέθανε λένε ο Μακάρθυ (κι εγώ ο ίδιος πως «πάει
ο Μακάρθυ…» το είπα). Μα σίγουρα αυτός κυβερνάει.
Ζει το κτήνος, δεν κρύβει σιδερένιες τανάλιες και λόγια,
τα κελιά, τη φριχτή του καρέκλα, τα τζιμάνια, τον μπόγια.
Δικέφαλο, βόρειο, αμερικάνικο τέρας μεγάλο
δημοκράτη σκουφί στο ’να κεφάλι, ρεπούμπλικα στ’ άλλο·
δικέφαλο μεν, αλλά και στα δυο τα μυαλά άντε βρες τα,
τι κι αν τσαμπουνάν για προόδους, συμμαχίες και τα ρέστα.
Δεν πα’ να μιλούν… Στη δική μας Αμέρικα (παρθένα
Ινδιάνα χλωμή, μα χωρίς υστερίες) κανένα(ν)
δε θά βρεις, που θηλιά ισπανική σιδερένια έχει κόψει
στις ηλίθιες των γιάνκηδων άρπυιες να πιστέψει την όψη.
Συμμαχία Ροκφέλερ και Φορντ; Σαφώς· με θωρείς στα σωστά μου,
και την πρόοδο των δυο δεν την ξέρω απλώς, την έχω μπροστά μου.
Συμμαχία Στάνταρντ Όιλ - Γιουνάιτεντ… ’Πως σε βλέπω με βλέπεις,
και καθόλου παράξενη η πρόοδος της δικής τους της τσέπης.
Συμμαχία Γουόρλντ Μπανκ και Τσέις. Σύντροφε, παραχρήμα
αν δεθούνε δυο μπάνκες μαζί είναι πρόοδος και χρήμα.
Κι ας μη μου ’ρχονται ύστερα με ιστορίες γι’ αγρίους
γιατί δεν σκέφτομαι μόνο, κι άποψη έχω γι’ αυτούς του κυρίους
και φωνή δυνατή, είμαι ον που μιλάει και γράφει
και λέει πως τα σύκα είναι σύκα και η σκάφη είναι σκάφη.
Και ρωτάω κι απαντάω κι εξεγείρομαι, ξέρω
πότε κάποιος μαϊμουδίζει και μιλάει από συμφέρο(ν).
Για τον γιάνκη είμαστε μόνο κατιτίς φτηνά ανθρωπάκια
που εύκολα μπορεί ν’ αγοράσει με γυαλιά και τσιγκάκια·
Στρατηγίσκοι ηλίθιοι δίχως παιδεία, δεν παίρνουν χαμπέρι
κοιμούνται και ρεύονται μπροστά σε χοντρό χοιρομέρι·
Περουβιάνοι σατράπες, Αργεντίνοι νονοί, μανδαρίνοι,
μπετανκούροι, περάλτες, μουνιόσοι… Γυμνοί μπαμπουίνοι
που ανήκουν στη ζούγκλα, σ’ έναν κόσμο μικρό και τεμπέλη
που βουτάν στο φαρμάκι τα θανάσιμα μαύρα τους βέλη.
Κι επειδή έχουμε δάση και μεγάλες με καφέ αποικίες
πετρέλαιο, κάρβουνο, σίδερο, χαλκό, ζαχάρεως φυτείες
(πάει να πει, δισ. και τρισ. σε δολάρια ο τόπος μας βγάζει)
ε, αφού είμαστε κέτσουα ή μοτιλόνες γιατί να πειράζει;
Κι έρχονται τώρα και για να ’χουμε πρόοδο χεράκι μας δίνουν
και για ανταμοιβή τους το αίμα μας θέλουν να πίνουν.
Κι αν ενάντια στις ΗΠΑ φωνάζει ο λαός στην Παραγουάη
αφού ο Στρέσνερ μπορεί να τα βάλει σε τάξη, να πάει.
Κι αυτός που γκουβέρνο, αλλά και πατρίδα στο γύψο έχει χώσει,
στη σκληρή αστερόεσσα, αντί στο λαό, το κουμάντο να δώσει,
αυτός ο γελοίος ευνούχος, που έναν τόπο ηλιθίως πουλάει
σε ξένους, που με απειλές, φυλακές, προσβολές κυβερνάει.
Αυτός που με κώλο μακάκου στου Μπολίβαρ τη θέση έχει πάει
να κάτσει, βασανίζει, βοηθάει και τρόμο σκορπάει,
για να σφίγγει ο ζυγός, να μη βγει απ’ τα μαύρα δεσμά του
ο ψηλός Βενεζουελάνος αντάρτης που βρυχάται σιμά του.
Κάθε μέρα Κολομβιάνοι στρατιώτες τον εχθρό σημαδεύουν
σε αγρότες κι εργάτες που ενωμένοι για το δίκιο παλεύουν.
Για της Χιλής το χαλκό βοηθάνε και μας κλείνουν το μάτι.
(Το χαλκό της Α.Ε. φυσικά και ποσώς του εργάτη).
Στο παρθένο βουνό ήχος φλάουτου με θλίψη κυλάει.
Με σκληρές συλλαβές και κασσίτερου γλώσσα μιλάει.
Στην απάνω Μπραζίλια, όπου η γη της αγκούσας διψάει
για βροχή, μα ιδρώτα και αίμα το χώμα ρουφάει,
των γκρίνγος πηλήκια χακί απλόχερα δίνουν βοήθεια…
Πες μου Ρεσίφε, Μπαΐα εσύ: Δεν είναι αλήθεια;
Η Κεντρική Αμερική ένας κάμπος μεγάλος που απλώνει.
Μπανανιές μεγαλώνουν, ο καφές όσο πάει και ψηλώνει.
(Κι αν κάπου κάπου χαστούκι ακούς, κι ένα κνούτο σφυρίζει,
ε, αυτή ’ναι η ζωή… Κι ο εργάτης συχνά θα λυγίζει).
Ο σωτήρας, που μασάει τ’ αγγλικά, περνάει κορδωμένος
και δίπλα μια σκυμμένη στολή, σαν σκυλί υποταγμένος
του Πουέρτο Ρίκο ο λακές υπακούει «yes» και «yes» ψιθυρίζει,
μα του Αλμπίσου το κούτελο φαρδύ μες στη νύχτα φωτίζει.
Το Μπουένος Άιρες λάμπει στου Πλάτα κοντά τη μαυρίλα,
μα η λάμψη του σβήνει μπροστά στη σκιά του γορίλα
που με μάτι - χολή και γλώσσα φαρμάκι να στάζει,
φυλακές και στρατόπεδα στο λαό του ξανά ετοιμάζει.
Προχώρα Τζιμ Κρόου· ορθός· μη σταματάς, τα ζήτω σου ρίξε
με νίκης κραυγές, λαούς και λαούς στη Συμμαχία σου πνίξε.
Προχώρησε Λυντς, τρέξε, βρες το κνούτο που οργώνει
τις πλάτες μας. Ζήτω! Ζήτω! Η Πρόοδος του κνούτου ζυγώνει!
Κι έτσι, (συμμαχικά προοδεύοντας, από μέρα σε μέρα,
στη φωνή της Ουάσινγκτον, φωνή προσταγής και φοβέρα)
η γη μας να γίνει μια Εδέμ των ναζί, ένα ήσυχο τέρμα:
χωρίς ίντιου ή νέγρου ή μιγάδα ή λευκού σάπιο σπέρμα·
για ν’ αγγίξουμε την πιο υψηλή κορυφή της κουλτούρας
που η θεά μηχανή, μιας ράτσας μεγάλης και πούρας,
τη βαθιά τεχνική θα μας δείξει και της γνώσης το γράμμα,
αλά Τζάκσονβιλ, Άρκανσω, Μισσισσίπι, Αλαμπάμα,
για το πώς ο έξυπνος Νότος ακανθώδη προβλήματα επίγεια
με σκυλιά ξεδιαλύνει, με φωτιές και μαστίγια.
Μα στη δική μας Αμέρικα ψηλώνουν πολύ τα λουλούδια.
Δένει ο λαός τα πετράδια της γης, ακούς καινούργια τραγούδια.
Με φούρια εκδίκησης βροντάνε τ’ αηδόνια.
Γεννάει τ’ αντάρτικο ποιήματα, μπαζούκας και κόκκινα χρόνια.
Μετάφραση
Μπάμπης Ζαφειράτος, Δεκ. 2015
Μετάφραση
Μπάμπης Ζαφειράτος, Δεκ. 2015
__________________
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
της Μποτίλιας (Μπάμπης Ζαφειράτος) για τα Λουλούδια
*
της Μποτίλιας (Μπάμπης Ζαφειράτος) για τα Λουλούδια
*
Κι έρχονται τώρα και για να ’χουμε πρόοδο χεράκι μας δίνουν
και για ανταμοιβή τους το αίμα μας θέλουν να πίνουν.
Τα Λουλούδια είναι πιθανόν ο προάγγελος μιας άλλης εμβληματικής φωνής, του Ουρουγουανού Εντουάρντο Γκαλεάνο που θα ακουστεί μια εφταετία αργότερα μέσα από το βιβλίο του Οι Ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής (1971).
 |
| Μάριο Καρένιο (Αβάνα, Κούβα, 1913 - Σαντιάγο, Χιλή 1999), Έξω από τον καταυλισμό, 1943 Mario Carreño, Fuera del batey, 1943 (Mixed media on paper, 36 x 27.5 in) |
τι κι αν τσαμπουνάν για προόδους, συμμαχίες και τα ρέστα
Alianza para el Progreso,1961. Ξεκίνησε με πρωτοβουλία του «δημοκράτη» Τζων Κένεντυ (J. F. Kennedy), και αφορούσε την οικονομική συνεργασία ΗΠΑ - Λατινικής Αμερικής. Τα Λουλούδια, γραμμένα το 1963, είναι η απάντηση των αυτοχθόνων με τη φωνή του Γκιγιέν σε αυτή τη Συμμαχία, προφανής στόχος της οποίας, μέσα από την προώθηση προγραμμάτων ‒τα γνωστά μας σχέδια Μάρσαλ‒ είναι η καταλήστευση των λαών της περιοχής, με την αποστράγγιση των πλούσιων φυσικών πόρων της γης τους, αλλά κυρίως ο στραγγαλισμός του λαού της Κούβας. Ήταν ο τρόπος για να αντιμετωπιστούν συμμαχικά οι μεταρρυθμίσεις που είχαν ήδη ξεκινήσει στο νησί και να μειωθεί η επιρροή της επανάστασης.
Η Συμμαχία μπαίνει στα σκαριά στις 13 Μάρτη του 1961, με την ομιλία του Κένεντυ σε δεξίωση στο Λευκό Οίκο, για τους πρεσβευτές των χωρών της Λατινικής Αμερικής, ένα μήνα πριν το φιάσκο των ΗΠΑ στον Κόλπο των Χοίρων [βλέπε Μποτίλια: 15 & 16 Απριλίου 1961: «Πατρίδα ή Θάνατος» (VIDEO)], και πέντε μήνες μετά το δολοφονικό οικονομικό και χρηματοπιστωτικό εμπάργκο, που ξεκίνησε στις 19 Οκτωβρίου του 1960. Έτσι, συμμαχικά προοδεύοντας, από μέρα σε μέρα, που λέει κι ο Γκιγιέν.
 |
| Ο πρόεδρος της Βενεζουέλας Rómulo Betancourt και ο Πρόεδρος των ΗΠΑ John F. Kennedy στη Λα Μορίτα της Βενεζουέλας, κατά τη διάρκεια της επίσημης συνεδρίασης για την ίδρυση της Συμμαχίας, στις 16 Δεκέμβρη 1961 |
Η Συμμαχία αντικαταστάθηκε το 1973 από τον OAS (Organization of American States, στα ισπανικά Organización de los Estados Americanos ‒Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών), το «ΝΑΤΟ της Αμερικανικής ηπείρου».
*
Λυντς και Τζιμ Κρόου
με τον Λυντς στο τιμόνι, με το νόμο Τζιμ Κρόου να προστάζει
 |
| Ο Αυθεντικός Τζιμ Κρόου |
 |
| Μαύρος Αμερικανός, μετά από λιντσάρισμα |
*
Μακάρθυ
Πως πέθανε λένε ο Μακάρθυ (κι εγώ ο ίδιος πως «πάει
ο Μακάρθυ…» το είπα). Μα σίγουρα αυτός κυβερνάει.
και Ζήρο Μόστελ σε Λευκή ρετροσπεκτίβα σε φόντο κόκκινο – Β' Μέρος: Τα Μεροκάματα του Τρόμου
*
Standard και United
Συμμαχία Στάνταρντ Όιλ - Γιουνάιτεντ… ’Πως σε βλέπω με βλέπεις,
και καθόλου παράξενη η πρόοδος της δικής τους της τσέπης
Οι εταιρείες που ρουφάνε τις φλέβες της Λατινικής Αμερικής:
Αν δεν ήμουν ένας Ίντιος πλασμένος με χαλκό ληστεμένο.
Η γνωστή σ’ εμάς ESSO PAPPAS, [ESS-O = S(tandard) O(il), του μη εξαιρετέου Έλληνος και υποκινητή της δικής μας χούντας, Tom Pappas της CIA], θυγατρική της EXXON.
Την εποχή που ο Γκιγιέν έγραφε το ΕΧΩ εμείς ΕΧΟΥΜΕ την εγκατάσταση της ESSO PAPPAS στην Ελλάδα (1962-1963).
Για τα έργα και τις ημέρες Ροκφέλερ βλέπε και PALIKARI - Ο Λούης Τίκας και η Σφαγή του Λάντλοου.
Την εποχή που ο Γκιγιέν έγραφε το ΕΧΩ εμείς ΕΧΟΥΜΕ την εγκατάσταση της ESSO PAPPAS στην Ελλάδα (1962-1963).
 |
| 1964. Κατά τη θεμελίωση των διυλιστηρίων ESSO - PAPAS: Ο Πάπας και ο Παπατζής (Γεώργιος Παπανδρέου -παππούς). Μέ τον Παπαληγούρα του Εθνάρχα Καραμανλή (θείου) είχε υπογραφεί το 1962 η σύμβαση με τη CIA. |
 |
| Και από τον Πάπα στον Παπαδόπουλο |
Και η United (Fruit Company)
Η επίσης γνωστή μας Μπανανία... Τσικίτα, ορμητήριο της CIA και εργαστήριο γοριλανθρώπων στις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Βλέπε σε Νικολάς Γκιγιέν: Γκεβάρα, ο Γκάουτσο (4 ποιήματα), όπου και ο εύγλωττος πίνακας του Ντιέγκο Ριβέρα, Λαμπρή Νίκη (Gloriosa Victoria).
ΕΙΣΑΙ παντού. Στον Ινδιάνο
τον από χαλκό και όνειρα πλασμένο. Κι είσαι στη μαύρη
εξεγερμένη, τρικυμισμένη λαοθάλασσα,
στου πετρελαίου τον εργάτη και του νίτρου
και στη φριχτή εγκατάλειψη
της μπανανοφυτείας [...]
Ας θυμηθούμε και τον Νερούντα του Κάντο Χενεράλ (1950), στο ποίημά του για την Γιουνάιτεντ Φρουτ Κόμπανυ (La United Fruit Co.), στην εκρηκτική μουσική του Θεοδωράκη με τον Πέτρο Πανδή:
Η Εταιρία Φρούτων Inc.
κράτησε γι' αυτήν το πιο ζουμερό:
το κεντρικό παράλιο της γης μου,
τη γλυκιά μέση της Αμερικής.
Της ξαναβάφτισε τα χώματά της,
"Δημοκρατίες της Μπανάνας" [...]
Και την ίδια ώρα, απ' τις ζαχαρωτές
αβύσσους των λιμανιών,
οι Ίνδιοι γκρεμίζονταν και θάβονταν
μέσα στην πάχνη του πρωινού:
κυλάει ένα κορμί, ένα πράμα
χωρίς όνομα, ένα νούμερο πεσμένο,
ένα κλαδί νεκρή οπώρα,
λιωμένη στα σαπιστήρια.
Η Εταιρία Φρούτων Inc.
κράτησε γι' αυτήν το πιο ζουμερό:
το κεντρικό παράλιο της γης μου,
τη γλυκιά μέση της Αμερικής.
Της ξαναβάφτισε τα χώματά της,
"Δημοκρατίες της Μπανάνας" [...]
Και την ίδια ώρα, απ' τις ζαχαρωτές
αβύσσους των λιμανιών,
οι Ίνδιοι γκρεμίζονταν και θάβονταν
μέσα στην πάχνη του πρωινού:
κυλάει ένα κορμί, ένα πράμα
χωρίς όνομα, ένα νούμερο πεσμένο,
ένα κλαδί νεκρή οπώρα,
λιωμένη στα σαπιστήρια.
*
Chase Manhattan Bank
Συμμαχία Γουόρλντ Μπανκ και Τσέις. Σύντροφε, παραχρήμα (…)
Η γνωστή τράπεζα, συμφερόντων Ροκφέλερ
*
μπετανκούροι, περάλτες, μουνιόσοι
μπετανκούροι, περάλτες, μουνιόσοι… Γυμνοί μπαμπουίνοι
Φιλοαμερικανοί γοριλάνθρωποι με δημοκρατικό πολλές φορές προσωπείο.
Μπετανκούρ
Rómulo Ernesto Betancourt Bello: (1908 – 1981). Πρόεδρος της Βενεζουέλας 1945-1948 και 1959-1964. Πρωτεργάτης της Συμμαχία για την Πρόοδο, μαζί με τον Πορτορικανό κολλητό του, τον Μουνιόζ. Κατά τη διάρκεια της Κρίσης των Πυραύλων (16-28 Οκτ. 1962), μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Κούβας (από Μποτίλια: Η Κρίση των Πυραύλων στην Κούβα και ο Τσε), η σχέση Κένεντυ ‒ Μπετανκούρ έφτασε στο απόγειό της με καθιέρωση απευθείας τηλεφωνικής σύνδεσης μεταξύ Λευκού Οίκου ‒ Palacio de Miraflores (Προεδρικό Μέγαρο Βενεζουέλας). Θεωρείται ο πατέρας της βενεζουελανικής δημοκρατίας, το ανάλογο δηλαδή με τον δικό μας Γέρο (Γεώργιο) Παπανδρεόυ. Της γά…ζωσαν και οι δυο τη μάνα.
Περάλτα
Colonel Alfredo Enrique Peralta Azurdia. Πραξικοπηματίας πρόεδρος της Γουατεμάλας (1963-1966).
Μουνιός
José Luis Alberto Muñoz Marín: Κυβερνήτης του Πουέρτο Ρίκο (1949-1965). Βασικός κρίκος, μαζί με τον προσωπικό του φίλο Μπετανκούρ, της Συμμαχίας για την Πρόοδο, και εκτελεστής του Albizu (βλ. πιο κάτω).
*
Κέτσουα και Μοτιλόνες
ε, αφού είμαστε κέτσουα ή μοτιλόνες γιατί να πειράζει;
Quéchuas. Αυτόχθονες της Νότιας Αμερικής απόγονοι των Ίνκας, με την ομώνυμη δική τους γλώσσα, που με διάφορες διαλέκτους μιλιέται από τουλάχιστον 10 εκατομμύρια ανθρώπους, σε Περού, Εκουαδόρ, Βολιβία, Χιλή, Κολομβία και Αργεντινή.
Motilones. Εθνοτική ομάδα, που συγκεντρώνεται στη βορειοανατολική Κολομβία και τη δυτική Βενεζουέλα.
*
Στρέσνερ
αφού ο Στρέσνερ μπορεί να τα βάλει σε τάξη, να πάει.
Alfredo Stroessner Matiauda. Δικτάτορας της Παραγουάης από το 1954 μέχρι την ανατροπή του το Φεβρουάριο του 1989, με πραξικόπημα από φίλο του Andrés Rodríguez (πρόεδρος μέχρι το 1993).
*
Κασσίτερος
Στο παρθένο βουνό ήχος φλάουτου με θλίψη κυλάει.
Με σκληρές συλλαβές και κασσίτερου γλώσσα μιλάει.
Στην απάνω Μπραζίλια, όπου η γη της αγκούσας διψάει…
Με σκληρές συλλαβές και κασσίτερου γλώσσα μιλάει.
Στην απάνω Μπραζίλια, όπου η γη της αγκούσας διψάει…
Πλούσια κοιτάσματα κασσίτερου σε Περού, Βολιβία, Βραζιλία.
*
Ρεσίφε, Μπαΐα
Πες μου Ρεσίφε, Μπαΐα εσύ: Δεν είναι αλήθεια;
Περιοχές της Βραζιλίας.
*
Pedro Campos Albizu (12 Σεπ, 1891 - 21 Απριλίου 1965)
του Πουέρτο Ρίκο ο λακές υπακούει «yes» και «yes» ψιθυρίζει,
μα του Αλμπίθου το κούτελο φαρδύ μες στη νύχτα φωτίζει.
 |
| Ντον Πέδρο Κάμπος Αλμπίσου |
 |
| Ο Ντον Πέντρο στις φυλακές του γυμνού μπαμπουίνου |
Μπάμπης Ζαφειράτος, Δεκ. 2015
*
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
 |
| Μάριο Καρένιο (Αβάνα, Κούβα, 1913 - Σαντιάγο, Χιλή 1999), Συνεύρεση στην ακροθαλασσιά, 1976 Mario Carreño, Encuentro junto al mar, 1976 (Λάδι σε καμβά, 120.32 x 170.18 cm) |
 |
| 1983, UNEAC. Ο Νικολάς Γκιγιέν με την Τζέραλντιν Τσάπλιν. |
 |
| 1980. Στην UNEAC, με την Άννα Μπελέν και τον Βικτόρ Μανουέλ, που πρωτοτραγούδησαν το Κάστρο. |
 |
| 1980. Στα εικοσάχρονα του Casa de las Americas. Ο Νικολάς Γκιγιέν με την Αϊδέ Σανταμαρία. Στο κέντρο ο ζωγράφος Μαριάνο Ροντρίγκες (Αβάνα 1912-1990). |
Μετάφραση - Απόδοση - Σημειώσεις - Επίλογος - Επίμετρο - Επιμέλεια:
Μπάμπης Ζαφειράτος
Μπάμπης Ζαφειράτος
CRECEN ALTAS LAS FLORES
SI YO NO FUERA un hombre seguro; si no fuera
un hombre que ya sabe todo lo que le espera
con Lynch en el timón, con Jim Crow en el mando
y por nocturnos mares sangrientos navegando;
si yo no fuera un viejo caimán cuyo pellejo
es cada vez mas duro por cada vez más viejo;
si yo no fuera un negro de universal memoria
y un blanco que conoce su pecado y su gloria;
si yo no fuera un chino libre de mandarín
mirando por los ojos de Shanghai y Pekín;
si yo no fuera un indio de arrebatado cobre
que hace ya cuatrocientos años que muere pobre;
si yo no fuera un hombre soviético, de mano
múltiple y conocida como mano de hermano;
si yo no fuera lo que ya soy, te digo
que tal vez me pudiera engañar mi enemigo.
Murio McCarthy, dicen. (Yo mismo dije: «Es cierto,
murio McCarthy...») Pero lo cierto es que no ha muerto.
Vive y no esconde el bárbaro sus tenazas de hierro
y el verdugo y la silla, y el g-man y el encierro.
Monstruo de dos cabezas bien norteamericano,
una mitad demócrata, otra republicano;
monstruo de dos cabezas, mas ninguna con seso,
no importa que nos hable de alianza y de progreso.
Y tal vez porque habla, pues nadie en nuestra América
(india pálida y virgen, pero que no es histérica),
librado ya del férreo dogal de las Españas
va a creer a los yanquis sus tontas musarañas.
Alianza de Rockefeller con Mr. Ford: lo creo
y el progreso de entrambos no lo creo, lo veo.
Alianza de la Standard con la United... Pues claro,
así no es el progreso de las dos nada raro.
Alianza del Chase Bank con el World Bank. Compañero,
la alianza de dos «banks» es progreso y dinero.
Pero que no me vengan con cuentos de camino,
pues yo no sólo pienso, sino además opino
en alta voz y soy antes que nada un hombre
a quien gusta llamar las cosas por su nombre.
Y pregunto y respondo y me alzo y exijo,
y sé cuando la mona cargar no quiere al hijo.
Para el yanqui no somos mas que escoria barata,
tribus de compra fácil con vidrio y hojalata;
generales imbéciles sin ciencia y sin escuela,
ante el jamón colgado cada uno en duermevela;
compadres argentinos, sátrapas peruanos,
betancures, peraltas, muñoces... Cuadrumanos
a saltos en la selva; gente menuda y floja
que en curare mortífero sus agrias puntas moja.
Pero como tenemos bosques y cafetales,
hierro, carbón, petróleo, cobre, cañaverales
(lo que en dólares quiere decir muchos millones),
no importa que seamos quéchuas ο motilones.
Vienen pues a ayudarnos para que progresemos
y en pago de su ayuda nuestra sangre les demos.
Si en Paraguay tumultos contra Washington hay,
que vaya luego Stroessner y ayude al Paraguay.
Que quien gobierno y patria cifró en una botella,
ceda no al pueblo el mando sino a la ruda estrella
del espadón estulto cuya estulticia vende
el hogar a un extraño, y encarcela y ofende.
Que un macaco las nalgas ponga sobre el asiento
de Bolívar y ayude con terror y tormento
a que no rompa yugo ni sacuda tutela
el alto guerrillero que ruge en Venezuela.
Cada día en Colombia los soldados apuntan
contra los campesinos y obreros que se juntan.
Ayuda para el cobre de Chile es lo primero.
(El cobre de la «mining», no el cobre del minero.)
En la montaña pura suena triste la quena.
Habla con duras sílabas de estano cuando suena.
En Brasil, hacia el lado nordeste de su angustia,
sangre y sudor revueltos riegan la tierra mustia
donde gringos de kepis se ayudan cada día...
Digalo usted, Recife. ¿No es la verdad, Bahía?
Centroamérica es una gran finca que progresa.
Va el platano en aumento, crece el café y no cesa.
(A veces silba el latigo, se oye una bofetada,
desplómase un peón... En fin, eso no es nada.)
Ayudador deglute su inglés y se pasea
orendo el sometido criado de vil librea
que en Puerto Rico manda, es decir, obedece,
mientras la vasta frente de Albizu resplandece.
Junto al barroso Plata Buenos Aires rutila,
pero le empaña el brillo la sombra del gorilla
de venenosa lengua y ojos de fija hiel,
a cuya voz se aprontan la cárcel y el cuartel.
Adelante, Jim Crow; no te detengas; lanza
tu grito de victoria. Un ¡hurra! por la Alianza.
Lynch, adelante, corre, busca tus foetes. Eso,
eso es lo que nos urge... ¡Hurra por el Progreso!
Así de día en dia (aliados progresando
bajo la voz de Washington, que es una voz de mando),
hacer de nuestras tierras el naziparaíso:
ni un indio, ni un mal blanco, ni un negro, ni un mestizo;
y alcanzar la superba cumbre de la cultura
donde el genio mecanico de una gran raza pura
nos muestre la profunda técnica que proclama
en Jacksonville, Arkansas, Mississippi, Alabama,
el Sur expeditivo cuyos torpes problemas
arregla con azotes, con perros y con quemas.
Solo que en nuestra America crecen altas las flores.
Engarza el pueblo y pule sus mas prcciadas gemas.
Con vengativas furias truenan los ruiseñores.
De las guerrillas parten bazukas y poemas.
_______________
Από τη συλλογή Tengo (1964)
Παρμένο από το Tengo, en Obra poética 1920-1972, La Habana, Instituto Cubano del Libro, 1972.
*
ΜΟΥΣΙΚΟ ΕΠΙΜΕΤΡΟ
 |
| Στη UNEAC με την Άνα Μπελέν, για συναυλία του 1980 |
Ana Belén y Víctor Manuel
(από τη συναυλία στην UNEAC, 1980)
Abre la muralla
Versión de la RJS (ισπανική μάρκα κρασιού) El Coronil (Δήμος της Επαρχίας Σεβίλλης)
Pablo Milanés – Tengo
Μετάφραση - Σημειώσεις - Επίλογος - Επίμετρο - Επιμέλεια:
Μπάμπης Ζαφειράτος
Μπάμπης Ζαφειράτος
________________________
Βλέπε επίσης:
*
*
(Σκέψεις και προβληματισμοί για την πορεία της σημερινής Κούβας)
και
Γιάννης Ρίτσος - Νικολάς Γκιγιέν: Μια εξαιρετική συνάντηση στον Μεγάλο Ζωολογικό Κήπο του Κόσμου (VIDEO - Φωτό) ‒ Επίμετρο: Γιάννης Ρίτσος - Lea Lublin
*
Περισσότερα
Γκιγιέν Ν. (7)
Και
Γιάννης Ρίτσος - Νικολάς Γκιγιέν: Μια εξαιρετική συνάντηση στον Μεγάλο Ζωολογικό Κήπο του Κόσμου (VIDEO - Φωτό) ‒ Επίμετρο: Γιάννης Ρίτσος - Lea Lublin
*
Περισσότερα
Γκιγιέν Ν. (7)
Και
 |
| Νικολάς Γκιγιέν: Αηδόνια και Μπαζούκας - Παρουσίαση βιβλίου στην Αλκυονίδα, 22 Απρίλη 2016 |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.