Επιστημονικό Συνέδριο της ΚΕ του ΚΚΕ: "Η λογοτεχνία στα χρόνια της θύελλας" (1940 - 1950) ➽ Για τη συνάντηση της νεοελληνικής λογοτεχνίας με το έπος της ΕΑΜικής Αντίστασης και του ΔΣΕ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΚΕ ΤΟΥ ΚΚΕ

«"Η λογοτεχνία στα χρόνια της θύελλας (1940-1950)" - Για τη συνάντηση της νεοελληνικής λογοτεχνίας με την ΕΑΜική Αντίσταση και τον αγώνα του ΔΣΕ»

Το Σαββατοκύριακο 21 και 22 Δεκέμβρη θα πραγματοποιηθεί το 6ο κατά σειρά Επιστημονικό Συνέδριο που διοργανώνει η ΚΕ του ΚΚΕ, στην Αίθουσα Συνεδρίων στον Περισσό, με θέμα «"Η λογοτεχνία στα χρόνια της θύελλας (1940-1950)" - Για τη συνάντηση της νεοελληνικής λογοτεχνίας με την ΕΑΜική Αντίσταση και τον αγώνα του ΔΣΕ».

Το Συνέδριο αποτελεί συνέχεια του προηγούμενου συνεδρίου με τίτλο «Η συνάντηση της νεοελληνικής λογοτεχνίας με το εργατικό κίνημα και την κομμουνιστική ιδεολογία από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι και τον Μεσοπόλεμο». Θυμίζουμε ότι έχουν προηγηθεί Επιστημονικά Συνέδρια για τους Γιάννη Ρίτσο, Κώστα Βάρναλη, Μπέρτολτ Μπρεχτ και Ναζίμ Χικμέτ. Τα πρακτικά των προηγούμενων συνεδρίων κυκλοφορούν από τις εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή».

Τα Επιστημονικά Συνέδρια του ΚΚΕ έχουν αποδείξει ότι επιχειρούν να προσεγγίσουν το θέμα τους ολόπλευρα, ζωντανά και όχι ακαδημαϊκά και επιτηδευμένα. Δεν αφορούν έναν στενό κύκλο ειδικών και μυημένων, αλλά τον καθέναν που ενδιαφέρεται να γνωρίσει και να κατανοήσει την πρωτοπόρα Τέχνη της εποχής μας, που μπορεί να γίνει ένας πραγματικός οργανωτής του συναισθήματος των μαζών για την κοινωνική τους απελευθέρωση. Τον καθέναν που ενδιαφέρεται να γνωρίσει τους λογοτέχνες μέσα από τις συγκεκριμένες ιστορικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες της εποχής στην οποία έζησαν και δημιούργησαν και ειδικά στην τόσο συνταρακτική δεκαετία του '40.

Η ανάπτυξη του περιεχομένου θα στηριχθεί στο έργο των αντιπροσωπευτικότερων λογοτεχνών της περιόδου από τις δύο κεντρικές παρατάξεις, την ΕΑΜική και την αστική, όπως οι: Αγγελος Σικελιανός, Γιάννης Ρίτσος, Νικηφόρος Βρεττάκος, Κώστας Βάρναλης, Σωτήρης Πατατζής, Κοσμάς Πολίτης, Θράσος Καστανάκης, Δημήτρης Χατζής, Οδυσσέας Ελύτης, Γιώργος Σεφέρης, Νίκος Γκάτσος, Γιώργος Θεοτοκάς, Νίκος Kαζαντζάκης, Νίκος Εγγονόπουλος κ.ά. Εκτός από τις μονογραφίες θα υπάρχουν θεματικές εισηγήσεις, ενδεικτικά: Για τη λογοτεχνία του Δεκέμβρη του 44, την «ποίηση του στρατοπέδου» και της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, τη λογοτεχνία της Μέσης Ανατολής, το αντάρτικο τραγούδι, την κατοχική πεζογραφία της «γενιάς του '30», τη σουρεαλιστική ποίηση, τη λογοτεχνία του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας κ.ά.

Αναλυτικά το πρόγραμμα του Συνεδρίου

Οι εργασίες του Συνεδρίου το Σάββατο θα ξεκινήσουν στις 10 το πρωί και θα ολοκληρωθούν στις 8 το βράδυ. Την Κυριακή θα ξεκινήσουν στις 10 το πρωί και θα ολοκληρωθούν στις 3 το μεσημέρι.

Σάββατο 21 Δεκεμβρίου 2024

10:00 – 11:30:

Άνοιγμα εργασιών Συνεδρίου με προβολή σπάνιων ντοκουμέντων της εποχής - «Άρη, σε ποια κορφή πατάς»: Πολυφωνικό, αντάρτικο τραγούδι που θα ερμηνεύσει το σύνολο ΧΑΟΝΙΑ.

Χαιρετισμός του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα.

Εναρκτήρια Ομιλία: «Τέχνη και Ζωή», Ελένη Μηλιαρονικολάκη, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, υπεύθυνη του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ.

Εισήγηση του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ για την εξεταζόμενη ιστορική περίοδο, Φάνης Παρρής, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ

11:30 – 12:00: Διάλειμμα

Πρώτη ενότητα:

Η λογοτεχνία στα χρόνια του ιταλοελληνικού πολέμου και της Κατοχής

12:00 – 13:30:

Κεντρική εισήγηση:

Η λογοτεχνία στη σκιά του πολέμου και της Κατοχής, Νίκη Κυριαζή, φιλόλογος, μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ

Εισηγήσεις:

Έννοιες του “ηρωικού” στο έργο των Ά. Σικελιανού, Γ. Μπεράτη και Ο. Ελύτη, Άννα Λάζου, αναπληρώτρια Καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο τμήμα Φιλοσοφίας του ΕΚΠΑ.

Τα κατοχικά χρονογραφήματα του Κώστα Βάρναλη, Νίκος Σαραντάκος, συγγραφέας.

Η ιστορική πραγματικότητα της κατοχής στο πεζογραφικό έργο της «γενιάς του 30», Νατάσσα Αβραμίδου, ΜΑ, Οργανωτική Γραμματέας της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων

Η ποίηση του Γ. Σεφέρη και του Οδ. Ελύτη στα χρόνια του πολέμου και της κατοχής. Δύο διαφορετικές αναγνώσεις της πραγματικότητας, Δρ Μαρία Κ. Πεσκετζή, Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων.

13:30 – 14:30: Διάλειμμα

14:30 – 16:00: Πρώτη ενότητα - συνέχεια

1943: Ελύτης, Εγγονόπουλος, Γκάτσος, Γιώργος Κεντρωτής, συγγραφέας, Καθηγητής στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο.

Ο Γιώργος Κοτζιούλας και η σκηνική πράξη, Παναγιώτης Μιχαλόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ.

Εκδοτικά ζητήματα των τραγουδιών της Εθνικής Αντίστασης, Θανάσης Β. Κούγκουλος, Επίκουρος Καθηγητής Σημειωτικής Λογοτεχνικής Ανάλυσης και Πολιτισμικής Ερμηνείας του ΔΠΘ.

Το Εικοσιένα ως σύμβολο στην ποίηση της δεκαετίας του ’40, Έρη Σταυροπούλου, ομότιμη Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του ΕΚΠΑ.

Παρεμβάσεις:

Θέμος Κορνάρος: Ένας αλύγιστος των γραμμάτων, Σπύρος Τζόκας, πανεπιστημιακός – συγγραφέας.

Νικηφόρος Βρεττάκος: Ποιήματα της Κατοχής και της Αντίστασης, Χρυσούλα Κάρτσακα, Φιλόλογος στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ΜΑ, μέλος του ΔΣ της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων.

Η αποκλίνουσα περίπτωση των Νεοελληνικών Γραμμάτων την περίοδο του ελληνοϊταλικού πολέμου, Ελένη Δευτεραίου, Υποψήφια διδάκτωρ Νεοελληνικής Φιλολογίας του ΕΚΠΑ.

Το Κατοχικό Περιοδικό «Πρωτοπόροι»: Στράτευση, φυγή και καλλιτεχνικά μέτωπα, Άγης Πετάλας, συγγραφέας.

16:00 – 16:30 Διάλειμμα

Δεύτερη Ενότητα:

Η λογοτεχνία την περίοδο των Δεκεμβριανών

16:30 – 18:00:

Κεντρική Εισήγηση:

Σελίδες για το μεγαλείο του μαχόμενου λαού, Γιώργος Μηλιώνης, δημοσιογράφος – κοινωνιολόγος, μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ

Εισηγήσεις:

Οι Έλληνες λογοτέχνες τον μεγάλο Δεκέμβρη του '44, Στέλιος Φώκος, Συγγραφέας – Φιλόλογος.

Η πνευματική αντίσταση στην Αίγυπτο στη σκληρή δεκαετία '40-'49, Κωνσταντίνα Κηρύκου, Φιλόλογος στην Αμπέτειο Σχολή Καΐρου.

“Απ’ τα ιερά τους κόκαλα, πρώτη του Μάη και πάλι, θα ξεπηδήσει ο καθαρμός κι η λευτεριά του ανθρώπου”: Ο Κώστας Βάρναλης στη “θύελλα” της δεκαετίας του '40, Βαγγέλης Λάσκαρης, δρ. Ιστορίας, Ειδικός Γραμματέας της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων.

Μορφή, Ιστορία και ιδεολογία στο ποιητικό έργο του Γ. Ρίτσου (1940-1950), Μπάμπης Β. Παπαδόπουλος, μέλος του Εποπτικού Συμβουλίου της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων.

18:00 – 18:30 Διάλειμμα

18:30 – 20:00 Δεύτερη ενότητα – συνέχεια

Μέλπω Αξιώτη: Ο αγώνας με τη λέξη και η μάχη της ζωής, Τιτίκα Δημητρούλια, Καθηγήτρια Θεωρίας και Πράξης της Μετάφρασης στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ, κριτικός λογοτεχνίας.

Η επίδραση της δεκαετίας του ’40 στη λογοτεχνική φυσιογνωμία του έργου των Θράσου Καστανάκη και Κοσμά Πολίτη, Γιώργος Σαραντόπουλος, διδάκτορας Φιλοσοφίας, μέλος του ΔΣ της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων.

Το «Ξεκίνημα» του Μανόλη Αναγνωστάκη, Σίσσυ Πολυκάρπου, φιλόλογος στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της Κομματικής Οργάνωσης Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ.

«Όταν ο λόγος γίνεται σπαθί τυρρανοχτόνο...», Ρίτα Νικολαΐδου, Διευθύντρια του περιοδικού «Θέματα Παιδείας».

Παρεμβάσεις:

Γιώργος Θεοτοκάς, Πολιτικά κείμενα και ημερολογιακά τετράδια στα χρόνια της θύελλας: Μια διαχρονική αποτύπωση ενός αυτόπτη μάρτυρα, Άννεκε Ιωαννάτου, Drs. Κλασικής και Νεοελληνικής Φιλολογίας και Συγκριτικής Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης.

Γ. Σκαρίμπας ή η λογοτεχνία ως ρηγμάτωση της αστικής ιδεολογίας, Κώστας Γουλιάμος, πρ. Πρύτανης Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου, Τακτικό μέλος της Ευρωπαΐκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών.

Η Φύση ως αντίσταση κι ελπίδα μέσα από την ποίηση του Νίκου Γκάτσου, Αγαθή Δημητρούκα, συγγραφέας, μεταφράστρια, αντεπιστέλλον μέλος της Ισπανοαμερικανικής Ακαδημίας Καλών Γραμμάτων Μαδρίτης

Κυριακή 22 Δεκεμβρίου 2024

Τρίτη Ενότητα:

Η λογοτεχνία την περίοδο του Εμφυλίου

10:00 – 11:30

Κεντρική Εισήγηση

Η λογοτεχνία μπροστά στο διακύβευμα της τριετίας 1946-1949, Βασίλης Μόσχος, μέλος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ, ειδικός επιστήμονας Έρευνας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.

Εισηγήσεις:

Η τραγική ποίηση του Άγγελου Σικελιανού, Αντώνης Καλόβουλος, φιλόλογος, μέλος ΔΣ της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων.

Ο θεατρικός Βασίλης Ρώτας στα χρόνια της θύελλας: Της αντιφασιστικής αντίστασης και της ταξικής αναμέτρησης, Θανάσης Ν. Καραγιάννης, Δρ. Επιστημών της Αγωγής, Κριτικός – Μελετητής θεάτρου, Συγγραφέας.

«Εμείς θα μένουμε εδώ». Μια παρουσίαση της ποιητικής των εξόριστων και φυλακισμένων του Εμφυλίου, Ντίνος Τζαβάρας, φιλόλογος.

Λογοτέχνες του ΔΣΕ: Με το όπλο και την πένα στην υπηρεσία του επαναστατημένου λαού, Αλέξανδρος Βαλσαμής, λογοτέχνης, συνεργάτης του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ.

11:30 – 12:00 Διάλειμμα

12:00 – λήξη: Τρίτη ενότητα – συνέχεια

Ανηφορίζοντας –μαζί με τον Δημήτρη Χατζή και τον Μιχαήλ Μπαχτίν– στις ράχες της Μουργκάνας. (Για τη «Μουργκάνα» του Δημήτρη Χατζή), Βασίλης Αλεξίου, Καθηγητής Θεωρίας της λογοτεχνίας στο ΠΤΔΕ του ΑΠΘ και Αθηνά Βακουφτσή, Φιλόλογος στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.

Παρεμβάσεις:

Μενέλαος Λουντέμης: Στον αγώνα για να φύγει η καταχνιά, Αλεξάνδρα Προυσανίδου, δημοσιογράφος του Ριζοσπάστη, μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ.

Η εργογραφία του Νίκου Καζαντζάκη στα χρόνια του Ανήφορου 1940 -1950, Μαρία Κατσικούλη, λογοτέχνης, φιλόλογος.

Η ποίηση του Μιχάλη Κατσαρού στα χρόνια της νιότης και της ορμής του, Γιώργος Ανδρειωμένος, Καθηγητής στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Κοσμήτορας της ΣΑΕΠΣ του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.

Ο ποιητής Γιάννης Δάλλας στη δεκαετία του 1940, Ευαγγελή Αρ. Ντάτση, πρώην αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Ιστορίας – Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Απαντήσεις σε ερωτήματα που θα έχουν τεθεί κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου.

Κλείσιμο εργασιών Συνεδρίου από την Ελένη Μηλιαρονικολάκη.