Μπάμπης Ζαφειράτος: Μάγια Αγγέλου - Πουλάκι στο κλουβί

Μάγια Αγγέλου

Μάργκεριτ Άννι Τζόνσον (Marguerite Annie Johnson)

4 Απρ. 1928, Σαιντ Λούις, Μιζούρι

28 Μαΐ. 2014, Ουίνστον-Σάλεμ, Βόρεια Καρολίνα

 

 

Maya Angelou

Caged Bird

 

 

Μετάφραση

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

 

 

 

Μάγια Αγγέλου

Πουλάκι στο κλουβί

 

 

Ένα ελεύθερο πουλάκι σαλτάρει

στου ανέμου τη ράχη

και πλέει κατάντη

ως να σβήσει το ρεύμα

και βουτάει τα φτερά του

στις χρυσές του ήλιου ακτίνες

και ατρόμητο θέλει

το γλαυκό όλο δικό του

 

Μα ένα άλλο πουλάκι

καθισμένο στην κούρνια

στο στενό του κλουβί

σπάνια μέσα απ’ το σύρμα

της τρελής φυλακής του θα δει⸱

με φτερά τσακισμένα

και με πόδια δεμένα

έχει μόνο τραγούδι να πει.

 

Το πουλί στο κλουβί λέει τραγούδι

με του τρόμου την τρίλια

για το άγνωστο «κάτι»

με λαχτάρα και ζήλεια

κι η γλυκιά μελωδία του φτάνει

ως τους λόφους, σε αμέτρητα μίλια

γιατί το πουλί στο κλουβί

τραγουδάει μιαν ελεύθερη αυγή.

 

Το ελεύθερο τώρα πουλί ένα άλλο αεράκι ποθεί

και ανέμους τρυφερούς αληγείς μες στα δέντρα θαρρείς

που στενάζουν και σκουλήκια παχιά σε χορτάρια αυγινά

κι ο ουρανός όλος λέει πως είναι δικός του.

 

Μα το πουλί στο κλουβί ζει στον τάφο του ονείρου

κι η σκιά του αλαλάζει, του εφιάλτη κραυγή, 

με φτερά τσακισμένα και με πόδια δεμένα

έχει μόνο τραγούδι να πει.

 

Το πουλί στο κλουβί λέει τραγούδι

με του τρόμου την τρίλια

για το άγνωστο «κάτι»

με λαχτάρα και ζήλεια

κι η γλυκιά μελωδία του φτάνει

ως τους λόφους, σε αμέτρητα μίλια

γιατί το πουλί στο κλουβί

τραγουδάει μιαν ελεύθερη αυγή.

 

 

Shaker, Why Don't You Sing? (1983)

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 25 Φεβρουαρίου 2024

Από το βιβλίο, Maya Angelou: The Complete Poetry (Virago Press, 2015, p. 189-190)

 

Φωτό: Η Μάγια Αγγέλου το 1969, από τον Chester Higgins, Jr. τη χρονιά που κυκλοφόρησε το πρώτο αυτοβιογραφικό βιβλίο της «I Know Why the Caged Bird Sings» (Πηγή: https://www.nytimes.com).

 

 

Caged Bird

 

A free bird leaps

on the back of the wind

and floats downstream

till the current ends

and dips his wing

in the orange sun rays

and dares to claim the sky.

 

But a bird that stalks

down his narrow cage

can seldom see through

his bars of rage

his wings are clipped

and his feet are tied

so he opens his throat to sing.

 

The caged bird sings

with a fearful trill

of things unknown

but longed for still

and his tune is heard

on the distant hill

for the caged bird

sings of freedom.

 

The free bird thinks of another breeze

and the trade winds soft through the sighing trees

and the fat worms waiting on a dawn bright lawn

and he names the sky his own

 

But a caged bird stands on the grave of dreams

his shadow shouts on a nightmare scream

his wings are clipped and his feet are tied

so he opens his throat to sing.

 

The caged bird sings

with a fearful trill

of things unknown

but longed for still

and his tune is heard

on the distant hill

for the caged bird

sings of freedom.

 

 

Shaker, Why Don’t You Sing? (1983)

 

 

Βλέπε και

Μπάμπης Ζαφειράτος: Μάγια Αγγέλου, Και ανυψώνομαι (VIDEO)

Μπάμπης Ζαφειράτος: Μάγια Αγγέλου, Μονάχη

Μπάμπης Ζαφειράτος: Μάγια Αγγέλου, Γυναικεία Δουλειά

Μπάμπης Ζαφειράτος: Μάγια Αγγέλου, Γυναίκα

 

 

Μια σημείωση και δυο λόγια για την ποιήτρια

 

 Φωτογραφία: Portrait photograph of Maya Angelou by Marlene Callahan Wallace from the 1978 first-edition dust jacket of And Still I Rise (Πηγή: https://commons.wikimedia.org)

 

Και Ανυψώνομαι - And Still I Rise: Διάσημο ποίημα της Αγγέλου, από την επίσης διάσημη ομώνυμη συλλογή, και για τον λόγο πως διαβάστηκε το 1994 από τον Νέλσον Μαντέλα κατά την τελετή ορκωμοσίας του.

 

Όταν πέθανε ο Μαντέλα (18 Ιουλ. 1918 – 5 Δεκ. 2013) η Μάγια, μετά από παραγγελία του υπ. Εξωτερικών, έγραψε το His Day Is Done, που είναι και το τελευταίο της ποίημα, με την αφιέρωση:

 

Σε όλους τους πολίτες του κόσμου που όταν ο πρόεδρος Μαντέλα πέθανε χάσανε έναν φίλο

 

και με μότο τη ρήση του:

 

Η παιδεία είναι το πανίσχυρο όπλο που μπορείς να χρησιμοποιήσεις για να αλλάξεις τον κόσμο.

 

 

Μάγια Αγγέλου (Marguerite Annie Johnson, 4 Απρ. 1928 – 28 Μαΐ. 2014). Ποιήτρια, ιστορικός, συγγραφέας, ηθοποιός, θεατρική συγγραφέας, παραγωγός και σκηνοθέτης, ακτιβίστρια για τα πολιτικά δικαιώματα, φίλη του Μάλκολμ Χ και στενή συνεργάτιδα του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Γεννήθηκε στο Σεντ Λούις και μεγάλωσε στις γκετοποιημένες αγροτικές περιοχές του Αρκάνσας. Το Αγγέλου το… κληρονόμησε από τον Ελληνοαμερικανό πρώτο της σύζυγο Αναστάσιο Αγγελόπουλο.

 

8χρονη βιάστηκε από τον φίλο της μητέρας της, ο οποίος μετά τη μαρτυρία της Μάγιας φυλακίστηκε για μια μέρα και τέσσερεις μέρες μετά δολοφονήθηκε. Η Μάγια, θεωρώντας πως ήταν υπεύθυνη για τον θάνατό του, περιέπεσε σε αλαλία για έξι χρόνια με καταφύγιό της την ποίηση…

 

Έδωσε διαλέξεις στις ΗΠΑ και στο εξωτερικό και διετέλεσε καθηγήτρια στο τμήμα Αμερικανικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Γουέικ Φόρεστ του Σάλεμ, στη Βόρεια Καρολίνα από το 1981.

 

Από το 1969 έως το 2013 δημοσίευσε την 7τομη αυτοβιογραφία της, που έγινε μπεστ σέλερ, και πολλά άρθρα σε περιοδικά. Ήταν πολλές φορές υποψήφια για το βραβείο Πούλιτζερ και για το Εθνικό Βραβείο Βιβλίου. Εξέδωσε 5 ποιητικές συλλογές και κάποια μεμονωμένα ποιήματα.

 

Μετά από αίτημα του Προέδρου Κλίντον, το 1993, έγραψε και απήγγειλε στην ορκωμοσία του το ποίημα On the Pulse of Morning.

Ηχογράφησε δύο άλμπουμ με ποίηση και τραγούδια που έγραψε κατά τη διάρκεια της τραγουδιστικής της καριέρας σε νυχτερινά κέντρα.

Με πολλά βραβεία και διακρίσεις, το 2000 τιμήθηκε με το Εθνικό Μετάλλιο Τεχνών και το 2011 με το Μετάλλιο της Ελευθερίας από τον Πρόεδρο Ομπάμα.

 

Στα Ελληνικά κυκλοφορεί ο πρώτος τόμος της αυτοβιογραφίας της, μέχρι τα 17 της χρόνια (1944), Ξέρω γιατί κελαηδάει το πουλί στο κλουβί (I Know Why the Caged Bird Sings (1969), σε μετάφραση Ιωάννας Καρατζαφέρη (Πατάκης, 2019), όπου αναφέρεται και στην τραυματική εμπειρία του βιασμού της…

 

(Μπ. Ζ.  Ιούλ. 2024)

 

 

Η Μάγια Αγγέλου από την Μποτίλια Στον Άνεμο