Από το kitsch της Μενδώνη στην κανονικοποίηση του τερατώδους
Μπορούμε να ορίσουμε τη συνειδητή παραποίηση της αλήθειας ως ιδιοτελή ψευδολογία. Σε αυτή την κατηγορία ανήκει και το πολιτικό ψεύδος. Βέβαια η επινόηση του πολιτικού ψεύδους δεν ευδοκιμεί κατ`αποκλειστικότητα στη εποχή μας.
Ήδη αιώνες πριν ο Πλάτων στην “Πολιτεία” σημείωνε πως “τοις άρχουσιν δη της πόλεως, είπερ και τισίν άλλοις, προσήκει ψεύδεσθαι ή πολεμίων ή πολιτικών ένεκα επ’ ωφελεία της πόλεως”, χωρίς ωστόσο να διευκρινίζει τι ακριβώς είναι ή πως και από ποιούς (προσδι)ορίζεται η “ωφελεία” (καλό) της πόλεως. Γιατί δεν μπορεί, για παράδειγμα, ν`αποτελούν “ωφελεία” (καλό) της πόλεως, οι πρόσφατες διαφημιστικές φωτογραφίες του γιγαντιαίου αθλητικού υποδήματος της Adidas πάνω από την Ακρόπολη.
Τουναντίον, αυτό το φαντασμαγορικά τιποτένιο kitsch μιας πολυεθνικής υποδημάτων, παραπέμπει στη δικτατορία του κεφαλαίου και, συνακόλουθα, σε ό,τι ο Π. Κονδύλης αποκαλούσε “Παρακμή του Αστικού Πολιτισμού”. Βέβαια της παρακμής έχει προηγηθεί η ενσυνείδητη καλλιέργεια του πνεύματος ιδιοποίησης της υπεραξίας, όπως και η δίψα του κέρδους —υλική και άυλη— ως η κινητήρια δύναμη του καπιταλισμού. Ο Μάρξ στο “Κεφάλαιο” αποκάλυψε το μηχανισμό εκμετάλλευσης. Και μάλιστα αναφερόμενος στην κυριαρχία της Καθολικής Εκκλησίας κατά το Μεσαίωνα, πίστευε πως “όσο πιο ικανή είναι μια κυρίαρχη τάξη να δέχεται στις γραμμές της τους πιο σημαντικούς ανθρώπους των καταπιεζόμενων τάξεων τόσο πιο στέρεη και πιο επικίνδυνη είναι η κυριαρχία της” (Κεφάλαιο, “Σύγχρονη Εποχή”, σελ. 750).
Αυτήν ακριβώς την ικανότητα στρατηγικής ενσωμάτωσης αναλαμβάνουν να υλοποιήσουν οι θεσμικοί φορείς του αστικού κράτους. Στην προκειμένη περίπτωση το Υπουργείο Πολιτισμού. Ιδιαίτερα, η σημερινή υπουργός —αξιοποιώντας τον συγκεχυμένο και, πάντως, αδρανή τρόπο λειτουργίας συστημικών συνόλων του χώρου γραμμάτων και τεχνών—, έχει διασφαλίσει την εκκωφαντική…σιωπή τους. Διανέμοντας οφφίτσια, κονδύλια και πάει λέγοντας η κα Μενδώνη θεωρεί πως δικαιούται να διατυπώνει ανακρίβειες, να στρεβλώνει την πραγματικότητα ακόμα και να παραποιεί την αλήθεια ή να δηλώνει επιλεκτική άγνοια à la Μητσοτάκη.
Την άγνοια επικαλέστηκε η ίδια στον ΣΚΑΪ, υπογραμμίζοντας ότι “δεν υπήρξε καμία έγκριση από το Υπουργείο Πολιτισμού”, επιρρίπτοντας ταυτόχρονα την ευθύνη στη διοίκηση του Ζαππείου Ιδρύματος αφού δεν ζήτησε(όπως είπε) άδεια από το ΥΠΠΟΑ. Το τραγελαφικό είναι πως το ίδιο το Ζάππειο Ίδρυμα διέψευσε την κα Μενδώνη καθότι είχε αναρτήσει στη Διαύγεια “απόφαση παραχώρησης εξωτερικού χώρου 200 τ.μ. για την εκδήλωση, με αντίτιμο μόλις 380 ευρώ”.
Η περιφρόνηση της αλήθειας και των δεδομένων κατά τρόπο συστηματικό και σκαιό παραπέμεπει σε στάση και συμπεριφορά αυταρχικού τύπου πολιτικής διοίκησης. Από την άλλη, ισχυροί οικονομικοί όμιλοι εντείνουν κι εκτείνουν με τη συγκατάθεση του αστικού κράτους και των εκπροσώπων του δράσεις επί χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς ή/και πολιτισμού ως να πρόκειται περί δικών τους ιδιωτικών πεδίων. Πρόκειται για την αβάσταχτη θρασύτητα της οικονομικής ολιγαρχίας, που με διάφορες μορφές κι εκδοχές κανονικοποιείται. Ασκώντας “επικοινωνιακή πολιτική’ αποπροσανατολισμού και εξαπάτησης, με τον πλέον προκλητικό ή/και θρασύ τρόπο, μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες στοχεύουν στην αποδοχή των όρων οικειοποίησης της πολιτιστικής -και όχι μόνο- κληρονομιάς. Αναμφίβολα υπάρχει μια συντονισμένη κυβερνητική επιμέλεια που, χωρίς όρια και δισταγμούς, παρέχει ρυθμίσεις ή/και συμβάσεις, οι οποίες εκχωρούν αρμοδιότητες και δράσεις στην οικονομική ολιγαρχία. Εκεί οδηγεί ο καιροσκοπισμός.
Συνολικά, ο καπιταλιστικός ρεαλισμός διαφημιστικών φωτογραφιών πάνω από την Ακρόπολη είναι παράγωγο αυτής της πολιτικής, η οποία sui generis αποτελεί όχι μόνο βεβήλωση αλλά και απειλή κατά της πολιτιστικής κληρονομιάς. Συν τοις άλλοις, γίνεται αφετηρία εμφάνισης νέων απειλών, εξαιρετικά σύνθετων υπό συνθήκες όξυνσης του κεφαλαιοκρατικού ανταγωνισμού. Έτσι η Ακρόπολη -μέσω της εμπορευματοποίησης και φετιχοποίησης- εκτρέπεται από αισθητικός και κοινωνικός χώρος πολιτιστικής κληρονομιάς σ` ένα κατά τον Lewis Mumford “μεγατεχνικό σύστημα ισχύος”( Ο Μύθος της Μηχανής). Ισχυροί επιχειρηματικοί όμιλοι απομυζούν υπεραξία από την πολιτική αισθητικοποίηση του πολιτισμού.
Όταν επομένως η πολιτιστική κληρονομιά πολιτικά αισθητικοποιείται, τότε υποβαθμίζεται σε αναλώσιμο συμβολικό εμπόρευμα ή/και συμβολικά αναπαραστατικό σύστημα που —ως τέτοιο— αποκτά ιδιότητα ακίνδυνη καθώς γίνεται συστατικό μέρος της ψηφιακής/κβαντικής ομογενοποίησης του πολιτισμού απο τον καπιταλισμό. Ας μην ξεχνάμε τη διαχρονική προειδοποίηση του Walter Benjamin: o φασισμός έχει κατά νου την αισθητικοποίηση της πολιτικής.
imerodromos, 19/5/2025
*
Ο Κώστας Γουλιάμος είναι τακτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών, πρώην πρύτανης Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου, ποιητής, συγγραφέας.
Ήταν υποψήφιος βουλευτής με το ΚΚΕ (Μάιος – Ιούνιος 2023).
Σεπ. 2023 Βραβείο “εξαιρετικής προσφοράς στη γενική εκπαίδευση”.
Οκτ. 2024 Βραβείο Φιλίας από τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας
Πανελλήνιο βραβείο ποίησης «Jean Moreas» στον Κώστα Γουλιάμο
*
Υποψήφιος ευρωβουλευτής με το ΚΚΕ στις εκλογές Ιουνίου 2024.
Ο Κώστας Γουλιάμος από την Μποτίλια Στον Άνεμο
________
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.