Οι ολοκληρωτισμοί είναι δύο... o εξής κομμουνισμός – Σημειώσεις, φωτογραφίες και ένα κείμενο του Θανάση Παπαρήγα

Η αλήθεια για το Σύμφωνο Μολότοφ - Ρίμπεντροπ

*

Πώς οδηγήθηκε εκεί η Σ.Ε.;

Ποιος υπήρξε ο ρόλος και η ταχτική των ΗΠΑ, Μ. Βρετανίας, Γαλλίας;

*

Πρόλογος

Το Σεπτέμβρη του 1938, στο Μόναχο, έγινε συνάντηση Μεγάλης Βρετανίας, Γαλλίας, Γερμανίας και Ιταλίας, όπου η Τσεχοσλοβακία συμφωνήθηκε να δοθεί στον Χίτλερ. Οι «δράστες» του Μονάχου,
 μετά την τελετή υπογραφής της Συμφωνίας (από αριστερά προς
τα δεξιά): Τσάμπερλεν, Νταλαντιέ, Χίτλερ, Μουσολίνι, και Τσιάνο

Στις 23 Αυγούστου 1939 υπογράφεται το Σοβιετογερμανικό Σύμφωνο μη-επίθεσης, το περίφημο «Σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ».

Γενεσιουργός αιτία του βέβαια είναι μια άλλη συμφωνία ένα χρόνο νωρίτερα (Σεπτ. 1938). Η Συμφωνία του Μονάχου [1], μεταξύ Γερμανίας, Ιταλίας, Βρετανίας και Γαλλίας, η οποία έναν και μόνο σκοπό εκπληρούσε: Να «σπρώξει» τον Χίτλερ Ανατολικά.

Στο μεταξύ οι Αγγλογάλλοι, με διάφορα διπλωματικά τερτίπια, έχουν τορπιλίσει όλες τις πρωτοβουλίες της ΕΣΣΔ για υπογραφή συμφωνίας κατά της ναζιστικής απειλής.

Στόχος τους να συμπαρασύρουν την «κόκκινη απειλή» σε πόλεμο και να την αφήσουν σύξυλη, αλλά και να δώσουν όλο το χρόνο στη Γερμανία να προετοιμάσει με άνεση την επίθεσή της στην ΕΣΣΔ.

Άρα το σύμφωνο «Μολότοφ-Ρίμπεντροπ» αποδεικνύεται  ο… μονόδρομος που εξασφάλισε στη χώρα 21 πολύτιμους μήνες ειρήνης και προετοιμασίας, καθοριστικούς για την έκβαση του πολέμου. Κατά τον Θανάση Παπαρήγα, ήταν «Ένα θαύμα διπλωματικής σοφίας» [2].

Οι καπιταλιστές, όμως, συνασπισμένοι κατά της κομμουνιστικής ιδεολογίας, της μόνης που μπορεί να τους ανατρέψει, αξιοποιούν τα πάντα εναντίον του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος.

Ένα από τα μεγάλα τους όπλα ήταν και είναι η αντικομουνιστική προπαγάνδα, στα πλαίσια της οποίας το Μ-Ρ κράτησε εξέχουσα θέση σε όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.

Κι αφού ο ΨΠ «τέλειωσε», έπρεπε να συνεχιστεί με άλλα μέσα, ώστε να τον κρατάνε διαρκώς «θερμό».

Έτσι, στις αρχές Απριλίου του 2009 «Φιλελεύθεροι», σοσιαλδημοκράτες, οικολόγοι - πράσινοι και διάφορες άλλες  ακροδεξιές φυλές και δυνάμεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καθιερώνουν, με μια «επετειακή», αλλά και καθαρά ιστορική απόφαση, την 23η Αυγούστου ως «μέρα μνήμης κατά των ολοκληρωτικών καθεστώτων φασισμού και κομμουνισμού».

Με αυτόν τον τρόπο, αποσπώντας το φασισμό από το ιμπεριαλιστικό του περιβάλλον τον αποδίδουν στην κοινωνία (τους) άσπιλο και φιλειρηνικό.

Και επειδή ο φασισμός καρπίζει μόνο μέσα στο θερμοκήπιο του καπιταλιστικού συστήματος, τα δύο ολοκληρωτικά καθεστώτα δεν μπορεί παρά να είναι... το εξής ένα.

 Μπ. Ζ. 
Μποτίλια Στον Άνεμο

***

Β' ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
Οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και η Σοβιετική Ενωση

Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος πρώτ' απ' όλα στόχευε στη συντριβή

του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους στον κόσμο, της ΕΣΣΔ,

και στην ανατροπή του σοσιαλισμού, ώστε να ξανακερδηθει
ένας χαμένος κρίκος στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα

Η 28 Οκτωβρίου (σημ. Μπ.Σ.Τ: Η μέρα που το παρόν κείμενο γράφτηκε στον ΡΙΖΟ) είναι για το λαό μας η ιστορική επέτειος που ανασκαλεύει τη μνήμη για να θυμάται την εθνικοαπελευθερωτική και ταυτόχρονα αντιφασιστική -αντιιμπεριαλιστική πάλη στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου. Ενός πολέμου ιμπεριαλιστικού, άρα άδικου, ενώ από τη μεριά των λαών ήταν δίκαιος.

Και τα διδάγματα της εποχής εκείνης δεν είναι ιστορικά μόνο ως προς το ότι αναφέρονται σε γεγονότα της ταξικής πάλης του παρελθόντος.

Αλλά είναι διδάγματα που ενισχύουν την ταξική πάλη στο σήμερα, για να μπορούμε να σιγουρεύουμε το σκοπό και την κατεύθυνσή της. Άλλωστε η εποχή μας συνεχίζει να 'ναι εποχή του ιμπεριαλισμού.

Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, ήταν αποτέλεσμα της όξυνσης των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων, αλλά και της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης του 1929-1933, που, παρά την όποια μικρή αναζωογόνηση στη δεκαετία του '30 δεν ξεπεράστηκε [3].

Ο πόλεμος, ως διέξοδος, αποτελούσε το μέσο για το εδαφικό ξαναμοίρασμα του κόσμου ανάμεσα στις τότε ιμπεριαλιστικές δυνάμεις.

Και πρώτα απ' όλα στόχευε στη συντριβή του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους στον κόσμο, της ΕΣΣΔ και στην ανατροπή του σοσιαλισμού, ώστε να ξανακερδίσουν ένα χαμένο κρίκο στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα. 

• Πώς προετοιμάστηκε ο πόλεμος;

• Πώς ξαναξεπήδησε από την ηττημένη μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο Γερμανία το νέο και πιο βάρβαρο αιματηρό μακελειό που γνώρισε η ανθρωπότητα; 

•  Πώς η Γερμανία μετά από τους βαρείς όρους μετά την ήττα της και κυρίως την απαγόρευση να εξοπλίζεται, κατάφερε να αναπτύξει αυτή την τεράστια πολεμική μηχανή;

Οι απαντήσεις σε όλα αυτά, που αποτελούν ιστορικά γεγονότα, αλλά χρήσιμα, για να εξάγονται αναγκαία συμπεράσματα για την ταξική φύση του καπιταλισμού, βοηθούν να αντιληφθούμε όχι μόνο το πώς δημιουργούνται οι προϋποθέσεις εξαπόλυσης του πολέμου, αλλά σ' ένα βαθμό να προβλέπουμε κιόλας. Με δεδομένο ότι ο πόλεμος είναι σύμφυτος με το εκμεταλλευτικό σύστημα. 

Μύχιοι πόθοι Αγγλογάλλων και Αμερικάνων

Ο επίλογος της συμφωνίας του Μονάχου.

Γερμανικά στρατεύματα στην Πράγα, το Μάρτη του 1939.

Η Γερμανία, παρά το ότι είχε ηττηθεί στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, παρά την επιβολή σκληρών όρων με τη συνθήκη των Βερσαλλιών από τους νικητές, (Αγγλία, Γαλλία) εξακολουθούσε να είναι ιμπεριαλιστική δύναμη.

Η Αγγλία και η Γαλλία γνώριζαν ότι η Γερμανία μπορούσε πάλι να προπορευτεί απ' τις άλλες καπιταλιστικές χώρες. Έτσι θα έπρεπε λογικά οι αστικές τάξεις της Αγγλίας και της Γαλλίας με όλες τους τις δυνάμεις να εμποδίσουν την οικονομική αναγέννηση και τη στρατιωτική ανάπτυξη της Γερμανίας.

Αλλά έκαναν εντελώς το αντίθετο, και εδώ αποδεικνύεται για άλλη μια φορά ότι η ταξική αλληλεγγύη συνυπάρχει με τους ανταγωνισμούς του κεφαλαίου, πολύ δε περισσότερο που τώρα υπήρχε και ο κοινός εχθρός, ο μπολσεβικισμός.

Όχι μόνο ως ιδεολογία και πολιτική, αλλά ως κρατική οντότητα και οργάνωση της εργατικής τάξης και των συμμάχων της στην Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών.

Έτσι συνέβαλαν τα μέγιστα για την αναγέννηση της οικονομικής και πολεμικής ισχύος της Γερμανίας. Απ' το 1924 - 1925 τα καπιταλιστικά κράτη της Δυτικής Ευρώπης εφάρμοσαν μια τέτοια πολιτική.

Η Γερμανία ανορθώθηκε οικονομικά με τα σχέδια Ντοζ (1924) και Γιανκ (1929) [4], τα οποία εμπνεύστηκαν κι έθεσαν σε εφαρμογή οι κύριοι εκπρόσωποι του αμερικανικού και του αγγλογαλλικού χρηματιστικού κεφαλαίου.

Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο που με την εφαρμογή αυτών των σχεδίων τα μεγαλύτερα αμερικάνικα μονοπώλια –«Στάνταρντ Οϊλ», «Τζένεραλ Ελέκτρικ», «Τζένεραλ Μότορς», «Ιντερνάσιοναλ Τέλεγκραφ εντ Τέλεφον Κόμπανι», «Φορντ», «Ανακόντα» κλπ.– διεισδύσανε στη Γερμανική Βιομηχανία με τη μέθοδο των απευθείας επενδύσεων [5].

Τέλη δεκαετίας του '20.
Ανεργοι Γερμανοί σχηματίζουν ουρές.

Στην καθαρά πολεμική παραγωγή, η πρόοδος της ναζιστικής Γερμανίας, χάρη στα ξένα κεφάλαια [6], υπήρξε εντυπωσιακή. Στα χρόνια 1933-39:

• Τα πολεμικά έξοδα της Γερμανίας αυξήθηκαν περισσότερο από 12 φορές,
• Η γερμανική πολεμική παραγωγή αυξήθηκε 22 φορές.
• Οι ένοπλες δυνάμεις της την 1η Σεπτέμβρη του 1939 έφταναν τα 4,6 εκατομ. άνδρες και διέθεταν 26 χιλ. πυροβόλα και όλμους, 3,2 χιλ. άρματα μάχης, 4,4 χιλ. πολεμικά αεροπλάνα, 115 πολεμικά πλοία (από αυτά 57 υποβρύχια).

Το βασικό περιεχόμενο των διεθνών εξελίξεων καθοριζόταν βασικά από την αντίθεση ανάμεσα στο σοσιαλισμό και τον καπιταλισμό, που εκφραζόταν ως αντίθεση ανάμεσα στην ΕΣΣΔ και τα καπιταλιστικά κράτη.

Οι αστικές κυβερνήσεις επιδίωκαν να τσακίσουν το σοσιαλισμό. Απ' αυτό το σκοπό καθοδηγούνταν και στο γερμανικό ζήτημα οι κυβερνήσεις των νικηφόρων κρατών. Τα ισχυρά καπιταλιστικά κράτη, μετά την αποτυχία της στρατιωτικής επέμβασής τους κατά του σοβιετικού κράτους, στα πρώτα δυο χρόνια μετά την Οχτωβριανή Επανάσταση, δεν εγκατέλειψαν τα σχέδιά τους για την εξόντωση του σοσιαλισμού με την ένοπλη βία.

ΗΠΑ, Αγγλία και Γαλλία συνέχισαν να καταστρώνουν σχέδια για νέες αντισοβιετικές πολεμικές περιπέτειες. Και προσπαθώντας να βρουν τις απαραίτητες στρατιωτικές δυνάμεις για να πραγματοποιήσουν αυτά τους τα σχέδια έστρεψαν την προσοχή τους προς τη Γερμανία.

Η Γερμανία με τη μεγάλη στρατιωτική και οικονομική της ισχύ, με την ικανότητά της να παραθέσει στο μέτωπο σημαντικό στρατό, με τη μιλιταριστική της παράδοση, ήταν ικανή να εξαπολύσει πόλεμο για την καταστροφή της ΕΣΣΔ.

ΗΠΑ, Αγγλία και Γαλλία, σχεδίαζαν την υποκίνηση ενός πολέμου Γερμανίας και Ιαπωνίας κατά της ΕΣΣΔ με σκοπό να λύσουν δυο ζητήματα: 

• Γερμανία και Ιαπωνία να εξαφανίσουν τη Σοβιετική Ενωση
• Να εξασθενίσουν Γερμανία και Ιαπωνία με ένα παρατεταμένο εξοντωτικό πόλεμο.

Δυο ιμπεριαλιστικοί συνασπισμοί

Διάσκεψη Μονάχου:
Μουσολίνι, Χίτλερ, Πάουλ Σμιτ, Τσάμπερλεν. 29.09.1938

Έτσι διαμορφώθηκαν δύο μεγάλες και επικίνδυνες πολεμικές εστίες:

• Η Γερμανία στην Ευρώπη,
• Η Ιαπωνία στην Άπω Ανατολή.

Ο γερμανικός ιμπεριαλισμός, αφού δυνάμωσε αρκετά, με πρόσχημα την εξάλειψη της αδικίας, που δημιούργησαν οι αποφάσεις της Συνθήκης των Βερσαλλιών (συνθήκη που θεσμοθετούσε τα αποτελέσματα του Α' Παγκόσμιου Πολέμου ανάμεσα στους ιμπεριαλιστές), άρχισε να αξιώνει το ξαναμοίρασμα του κόσμου προς όφελός του.

Η εγκαθίδρυση στη Γερμανία, το 1933, του ναζισμού, μιας ωμής δικτατορίας του τρόμου και των διωγμών, και ας είχε ανέβει στην κυβερνητική εξουσία με κοινοβουλευτική μορφή (τα μονοπώλια, είχαν επιλέξει το Χίτλερ για την εξουσία), μετέβαλε αυτή τη χώρα σε δύναμη κρούσης του ιμπεριαλισμού, που στρεφόταν, κατά πρώτο λόγο, ενάντια στην ΕΣΣΔ. Σ' αυτή την κατεύθυνση έδιναν συμβουλές οι Αγγλογάλλοι και οι Αμερικάνοι, ακόμη και ως προς το σχέδιο επίθεσης. 

• Αρχικά στην Πολωνία, μετά στην Τσεχοσλοβακία και από κει στην ΕΣΣΔ. 

Ρίχαρντ Βάλτερ Νταρέ, σε ομιλία του
για το ιδεολόγημα "Αίμα και Γη".
Γκόσλαρ, 13/12/1937.
Φωτ. Deutsches Bundesarchiv

Αλλά τα σχέδια του γερμανικού ιμπεριαλισμού δεν περιορίζονταν μόνο στην υποδούλωση των λαών της Σοβιετικής Ένωσης. Το πρόγραμμα της παγκόσμιας κυριαρχίας τους πρόβλεπε τη μετατροπή της Γερμανίας σε κέντρο μιας γιγαντιαίας αποικιοκρατικής αυτοκρατορίας, που η εξουσία και η επιρροή της θα απλωνόταν σε ολόκληρη την Ευρώπη και στα πιο πλούσια μέρη της Αφρικής, της Ασίας, της Λατινικής Αμερικής. Και τότε τα πετρέλαια και οι δρόμοι τους αποτελούσαν ισχυρό δέλεαρ για κατακτήσεις εδαφών και πόλεμο.

Η συντριβή και η κατάκτηση της Σοβιετικής Ένωσης, με σκοπό την εξαφάνιση πρώτα απ' όλα του κέντρου του διεθνούς κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος, καθώς και η διεύρυνση του «ζωτικού χώρου» του γερμανικού ιμπεριαλισμού, υπήρξε η βασικότερη πολιτική επιδίωξη του ναζιστικού καθεστώτος και ταυτόχρονα η βασικότερη προϋπόθεση για την παραπέρα επιτυχή ανάπτυξη της επιδρομής σε παγκόσμια κλίμακα.

Το ξαναμοίρασμα του κόσμου και την εγκαθίδρυση «νέας τάξης» επιδίωκαν, επίσης, και οι ιμπεριαλιστές της Ιταλίας και Ιαπωνίας.

Οι κυβερνήσεις των άλλων ιμπεριαλιστικών κρατών, ΗΠΑ, Μεγάλης Βρετανίας, Γαλλίας, με κίνητρο το ταξικό μίσος προς την ΕΣΣΔ, ακολουθούσαν πολιτική συνωμοσίας με το Χίτλερ [7].

Η συνεπής στάση της ΕΣΣΔ

1 Σεπτεμβρίου 1939. Τα χιτλερικά στρατεύματα περνούν τα σύνορα, εισβάλλοντας απρόκλητα στην Πολωνία

Η Σοβιετική Ένωση, σε συνθήκες που ο πόλεμος ήταν ορατός και αναπόφευκτος, ακολούθησε πολιτική, που απέβλεπε στην όσο γίνεται συγκράτηση του γερμανικού ιμπεριαλισμού και τη δημιουργία, όσο μπορούσε να γίνει, προϋποθέσεων ασφάλειας και διατήρησης της ειρήνης.

Έτσι στις 2 Μαΐου 1935 υπογράφηκε στο Παρίσι το γαλλο-σοβιετικό σύμφωνο αμοιβαίας βοήθειας και με την Τσεχοσλοβακία.

Η σοβιετική κυβέρνηση, με τον τρόπο αυτό πάλευε με κάθε μέσο για την αποτροπή του πολέμου. Ταυτόχρονα, το σοβιετικό κράτος πήρε μια σειρά μέτρα, που απέβλεπαν στην ενίσχυση της άμυνας της χώρας και την ανάπτυξη του στρατιωτικο - οικονομικού δυναμικού της.

Στη δεκαετία του 1930 η χιτλερική κυβέρνηση επιδόθηκε σε μια διπλωματική, στρατηγική και οικονομική προπαρασκευή του παγκόσμιου πολέμου.

• Τον Οκτώβρη του 1933 η Γερμανία εγκατέλειψε τη Διάσκεψη της Γενεύης για τον αφοπλισμό και κατέθεσε δήλωση αποχώρησης από την Κοινωνία των Εθνών.

1939: Ο βομβαρδισμός της Βαρσοβίας: 

Ένα παιδί πάνω στα ερείπια

• Στις 16 Μαρτίου 1935 ο Χίτλερ παραβίασε τα άρθρα, τα σχετικά με τον πόλεμο, που περιλαμβάνονταν στη Συνθήκη Ειρήνης των Βερσαλλιών του 1919 και κήρυξε στη χώρα γενική επιστράτευση.
• Το Μάρτη του 1936 τα γερμανικά στρατεύματα κατέλαβαν την αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη της Ρηνανίας.
• Το Νοέμβρη του 1936 η Γερμανία και η Ιαπωνία υπέγραψαν το «αντικομμουνιστικό σύμφωνο» (ενάντια στη Γ` Διεθνή), στο οποίο το 1937 προσχώρησε και η Ιταλία [8].

Αυτή η δραστηριότητα οδήγησε σε μια σειρά διεθνείς πολιτικές κρίσεις και τοπικούς πολέμους.

Στη δεκαετία του '30 άρχισαν επιθετικοί ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι:

• Εισβολή της Ιαπωνίας στην Κίνα (άρχισε το 1931)
• Εισβολή της Ιταλίας στην Αιθιοπία (1935-1936)
• Επέμβαση γερμανοϊταλική στην Ισπανία (1936-1939).

Η Γερμανία επωφελούμενη από την πολιτική της λεγόμενης «μη επέμβασης», που ακολουθούσαν η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία, κατέλαβε το Μάρτη του 1938 την Αυστρία [9] και άρχισε να προετοιμάζει επίθεση κατά της Τσεχοσλοβακίας [10].

Υπήρχαν βεβαίως οι συμφωνίες της με τη Γαλλία το 1924 και με την ΕΣΣΔ το 1935 που πρόβλεπαν στρατιωτική βοήθεια αυτών των κρατών στην Τσεχοσλοβακία.

Εξάλλου, η Σοβιετική Ένωση δεν παρέλειπε να δηλώνει, ότι ήταν έτοιμη να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της και να προσφέρει στην Τσεχοσλοβακία στρατιωτική βοήθεια [11], ακόμα και στην περίπτωση, που το παράδειγμά της δε θα το ακολουθούσε η Γαλλία.

Μετά την προσάρτηση της Αυστρίας (1938), όταν ο Άξονας Βερολίνου-Ρώμης είχε και γεωγραφικά ολοκληρωθεί, η Τσεχοσλοβακία βρέθηκε κατά το ήμισυ στο στόμα του Γ΄Ράιχ. Τα γεγονότα που ακολούθησαν της Συμφωνίας του Μονάχου υπήρξαν καταλυτικά (αρίθμ. χάρτη): 
1. Η Γερμανία καταλαμβάνει τη Σουδητία (Οκτώβριος 1938). 
2. Η Πολωνία προσάρτησε το Zaolzie, περιοχή με πολωνική πλειοψηφία που κατέλαβε ο Τσεχικός στρατός 1918-1920 (Οκτώβριος 1938). 
3. Η Ουγγαρία βρίσκεται σε παραμεθόριες περιοχές (ΝΑ. της Σλοβακίας και Ν. Καρπαθιακής Ρουθηνίας) με τις ουγγρικές μειονότητες, σύμφωνα με την πρώτη διαιτησία της Βιέννης (Νοέμβριος 1938). 
4. Μάρτιος του 1939, η Ουγγαρία προσάρτησε την Καρπαθιακή Ρουθηνία (είχε γίνει αυτόνομη από τον Οκτώβριο του 1938). 
5. Τα υπόλοιπα εδάφη της Τσεχίας γίνονται το γερμανικό δορυφορικό προτεκτοράτο Βοημίας και Μοραβίας. 
6. Το υπόλοιπο της Τσεχοσλοβακίας, ως Σλοβακία έγινε γερμανικός δορυφόρος.

Παρ' όλα αυτά η κυβέρνηση Ε. Μπένες της Τσεχοσλοβακίας δεν δέχτηκε τη βοήθεια της ΕΣΣΔ. Και, βεβαίως, στην υπόθεση «Τσεχοσλοβακία» τη λύση έδωσε η συμφωνία του Μονάχου.

Το Σεπτέμβρη του 1938 έγινε συνάντηση Μεγάλης Βρετανίας, Γαλλίας, Γερμανίας και Ιταλίας, στο Μόναχο, όπου η Τσεχοσλοβακία συμφωνήθηκε να δοθεί στον Χίτλερ.

Χωρίς ουσιαστικά να γίνει συζήτηση, αφού ήδη η κυβέρνηση της Τσεχοσλοβακίας είχε προειδοποιηθεί με τελεσίγραφο της Μεγάλης Βρετανίας [12] να δεχτεί τους όρους της Γερμανίας, δηλαδή την προσάρτηση στη Γερμανία εδαφών της με γερμανικό πληθυσμό, (περιοχή των Σουδητών [13]).

Αποτέλεσμα της συμφωνίας του Μονάχου ήταν, οι κυβερνήσεις της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας, με την υποστήριξη των ΗΠΑ, να επιβάλουν τους όρους της Γερμανίας στην Τσεχοσλοβακία και ουσιαστικά να συμφωνήσουν για την κατάληψη, από τη Γερμανία, της περιοχής των Σουδητών, υπολογίζοντας με τον τρόπο αυτό να ανοίξουν στη Γερμανία «το δρόμο προς Ανατολάς». Έτσι, λύθηκαν πια τα χέρια της Γερμανίας για την επίθεση.

Ο πόλεμος αρχίζει

Το Γερμανικό καταδρομικό "Σλέσβιγκ-Χόλσταϊν" ανοίγει πυρ.
Λιμάνι Γκντανσκ, 1/9/1939

Προς το τέλος του 1938 η ναζιστική Γερμανία άρχισε διπλωματική επίθεση κατά της Πολωνίας, δημιουργώντας τη λεγόμενη κρίση του Ντάντσιχ [14], που σήμαινε ότι, με το πρόσχημα των αξιώσεων για την εξάλειψη των «αδικιών της Συνθήκης Ειρήνης των Βερσαλλιών», σχετικά με την ελεύθερη ζώνη της πόλης Ντάντσιχ, έψαχναν αφορμή να πραγματοποιήσουν εισβολή στην Πολωνία. 

• Μάρτη του 1939 η Γερμανία κατέλαβε ολόκληρη την Τσεχοσλοβακία [15].
• Στη συνέχεια κατέλαβε την περιοχή Μέμελ της Λετονίας και επέβαλε στη Ρουμανία υποδουλωτικό «οικονομικό» σύμφωνο.
• Η Ιταλία τον Απρίλη του 1939 κατέλαβε την Αλβανία.

Σαν απάντηση στη διεύρυνση της φασιστικής εισβολής, οι κυβερνήσεις της Μεγάλης Βρετανίας και Γαλλίας, για να περιφρουρήσουν τα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντά τους στην Ευρώπη, υποσχέθηκαν «εγγυήσεις ανεξαρτησίας» σε Πολωνία, Ρουμανία, Ελλάδα και Τουρκία.

Η Γαλλία ανέλαβε επιπλέον, την υποχρέωση να δώσει στρατιωτική βοήθεια στην Πολωνία σε περίπτωση επίθεσης της Γερμανίας εναντίον της.

Τον Απρίλιο - Μάιο του 1939 η Γερμανία:

• Κατάγγειλε την αγγλοαμερικανική ναυτική συμφωνία του 1935, ακύρωσε το σύμφωνο μη επίθεσης με την Πολωνία, που υπογράφτηκε το 1934
• Έκλεισε με την Ιταλία το λεγόμενο «Χαλύβδινο Σύμφωνο» (σημ. Μπ.Σ.Α: Κατά το επισημότερο «Γερμανο-Ιταλικό Σύμφωνο Φιλίας και Συμμαχίας». Διμερές σύμφωνο που συνομολογήθηκε στο Βερολίνο, μεταξύ της Εθνικοσοσιαλιστικής Γερμανίας και της Φασιστικής Ιταλίας στις 22 Μαΐου του 1939), με βάση το οποίο η ιταλική κυβέρνηση υποχρεωνόταν να βοηθήσει τη Γερμανία, αν αυτή εμπλακεί σε πόλεμο με τις δυτικές καπιταλιστικές δυνάμεις.

Μια αναπόφευκτη ταχτική

30 Σεπτεμβρίου 1938: Επιστρέφοντας στο Λονδίνο ο Νέβιλ Τσάμπερλεν
επιδεικνύει την υπογραμμένη δεύτερη Συνθήκη με τον Χίτλερ,
της "έντιμης ειρήνης"

Μπροστά σε αυτή την κατάσταση, η ΕΣΣΔ επιμένει στην αναγκαιότητα συμφωνίας με Γαλλία και Μεγάλη Βρετανία, προκειμένου να αντιμετωπιστεί όσο μπορούσε η εξελισσόμενη σε παγκόσμιο πόλεμο πραγματικότητα, με βασικό πεδίο το έδαφος της Ευρώπης.

Οι κυβερνήσεις της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας, άρχισαν διαπραγματεύσεις με την ΕΣΣΔ [16] που έγιναν στη Μόσχα το καλοκαίρι του 1939.

Βεβαίως στόχευαν, όχι στο να υπογράψουν συμφωνία, αλλά κωλυσιεργώντας στις διαπραγματεύσεις να επιταχύνουν την επίθεση της Γερμανίας στην ΕΣΣΔ.

Έτσι δε δέχτηκαν την υπογραφή συμφωνίας, που πρότεινε η ΕΣΣΔ και που μιλούσε για κοινό μέτωπο κατά των ναζιστών.

Πρότειναν μάλιστα στη Σοβιετική Ένωση να αναλάβει μονομερείς υποχρεώσεις να βοηθήσει οποιονδήποτε Ευρωπαίο γείτονά της σε περίπτωση επίθεσης εναντίον του.

Επιδίωξή τους μ' αυτή την ταχτική ήταν να παρασύρουν την ΕΣΣΔ σε πόλεμο εναντίον της Γερμανίας και να την αφήσουν μόνη της.

Έτσι δεν επήλθε συμφωνία.

• Την ώρα που οδηγούσε τις διαπραγματεύσεις της Μόσχας σε αποτυχία, η αγγλική κυβέρνηση ερχόταν σε μυστικές επαφές με τους χιτλερικούς, μέσω του πρεσβευτή τους στο Λονδίνο Χ. Ντίρκσεν, επιδιώκοντας να πετύχει συμφωνία με τη Γερμανία για το ξαναμοίρασμα του κόσμου, με δεδομένη την επίθεση στην ΕΣΣΔ και την καταστροφή της.

Μολότοφ - Ρίμπεντροπ

Ο Μολότωφ υπογράφει το Σύμφωνο,
«Το θαύμα διπλωματικής σοφίας».
Όρθιοι στη μέση, Ρίμπεντροπ και Στάλιν

Η Σοβιετική Ένωση μπροστά στον άμεσο κίνδυνο επίθεσης της ναζιστικής Γερμανίας και έχοντας προβλέψει το αναπόφευκτο του πολέμου, αφού δεν ευοδώθηκαν οι διαπραγματεύσεις υπογραφής συμφωνίας με τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γαλλία, οδηγείται στην υπογραφή του προτεινόμενου, από τη Γερμανία, σύμφωνου μη επίθεσης, του γνωστού και ως συμφώνου Μολότοφ - Ρίμπεντροπ.

Σκοπός της από άποψη ταχτικής ήταν να καθυστερήσει όσο γίνεται περισσότερο τη ναζιστική επίθεση και να προετοιμαστεί επίσης όσο γίνεται πιο ολοκληρωμένα.

Αυτή η επιλογή ήταν αναπόφευκτη και με μια έννοια επιβλήθηκε από την ταχτική των άλλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων.

9 Μαΐου 1945: Το αποτέλεσμα εκείνου του θαύματος
Ο στρατάρχης της Σοβιετικής Ένωσης, Γγεόργκι Ζούκοφ,
κατά την υπογραφή της συνθηκολόγησης της Γερμανίας

Η υπογραφή στις 23 Αυγούστου 1939 του Σοβιετικογερμανικού Συμφώνου είχε τη δική της μεγάλη συμβολή [17].

Παρά τους υπολογισμούς των πολιτικών των δύο ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, Γαλλίας-Βρετανίας αφενός, και ΗΠΑ αφετέρου, ο παγκόσμιος πόλεμος άρχισε με τη σύγκρουση στους κόλπους του καπιταλιστικού κόσμου.

*

Αντί επιλόγου

Συρία: Γκρεμισμένες πόλεις - Ισοπεδωμένες ζωές.

Τα ιμπεριαλιστικά κράτη προετοίμαζαν από κοινού τον πόλεμο. Είναι αναπόσπαστο τμήμα της δράσης τους, όταν δεν μπορούν να λύσουν τις οξύτατες αντιθέσεις τους με προσωρινούς συμβιβασμούς.

Σήμερα, και με δεδομένο ότι το σοσιαλιστικό σύστημα στην Ευρώπη δεν υπάρχει, οι ιμπεριαλιστές φαίνονται ενωμένοι στους πολέμους που εξαπολύουν, (π.χ. Γιουγκοσλαβία, Αφγανιστάν), εντούτοις οι ανταγωνισμοί μεταξύ τους είναι οξύτατοι.

Δεν είναι τυχαίο ότι ενώ αποφασίζουν κοινή επίθεση ενάντια στους λαούς τους, ενάντια στους λαούς για κατάχτηση και μοίρασμα των εδαφών τους, την ίδια ώρα που η αμερικάνικη κυβέρνηση με τους παραδοσιακούς της συμμάχους στη Βρετανία βομβαρδίζει,  ο καγκελάριος Σρέντερ δηλώνει ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση μπορεί να παίξει το δικό της ρόλο στην υπόθεση της διεθνούς ειρήνης, επιδιώκοντας ταυτόχρονα να στείλει στρατό στο «θέατρο» του πολέμου. Από κοντά και η Γαλλία. (σημ. Μπ.Σ.Α: Βρισκόμαστε στον Οκτ. 2001, όπου μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 οι ΗΠΑ, η Βρετανία και συμμαχικές δυνάμεις αναλαμβάνουν στρατιωτική δράση στο Αφγανιστάν. Σήμερα το ιμπεριαλιστικό παιγνίδι επαναλαμβάνεται στη Συρία).

Τα πετρέλαια και οι δρόμοι μεταφοράς τους οδηγούν σε αγώνα δρόμου για το μεγάλο φαγοπότι, και κάθε ιμπεριαλιστικό κράτος διεκδικεί τη μερίδα του λέοντος.

Οι λαοί που είναι τα θύματα αυτής της πραγματικότητας, όταν θέλουν μπορούν να συντρίψουν τον ιμπεριαλισμό.

Η αντιιμπεριαλιστική πάλη σε κάθε κράτος, μαζί με τη διεθνή αντιιμπεριαλιστική πάλη –με δεδομένες τις αντικειμενικές συνθήκες όξυνσης των ανταγωνισμών, που με την εξουσιαστική τάση των καπιταλιστικών κρατών οδηγούν σε κρίση–, και η θέληση των λαών να μην εξουσιάζονται από το χρηματιστικό κεφάλαιο, πάντα όμως με την επαναστατική τους δράση , θα οδηγείται προς τη λαϊκή εξουσία.

Πηγές:

Υπουργείο Αμυνας της ΕΣΣΔ - Β` Παγκόσμιος πόλεμος, εκδόσεις «20ός αιώνας»

Η Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια.

Θανάση Παπαρήγα: «Δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος - Σκέψεις για μερικές πλευρές του», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή».

ΚΕΙΜΕΝΑ: Στέφανος ΚΡΗΤΙΚΟΣ

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 28/10/2001

Πρόλογος, σημειώσεις που ακολουθούν, επιλογή φωτογραφιών, μορφοποίηση κειμένου: Μποτίλια Στον Άνεμο.
___________
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Συμφωνία του Μονάχου. Η σχετική φιλολογία αποδίδει τη συμφωνία στην ανοησία Τσάμπερλεν-Νταλαντιέ, πού «έχαψαν» τα παραμύθια του Χίτλερ για ειρήνη. Το μεγάλο κίνητρο όμως είναι η επιδείνωση της οικονομικής κρίσης, που η μοναδική της διέξοδος είναι ο πόλεμος. Είναι μια πολύ νηφάλια χειρονομία που εξασφαλίζει ότι ο πόλεμος θα γίνει οπωσδήποτε.

2.  Σοβιετικογερμανικό Σύμφωνο. Ο Θανάσης Παπαρήγας το αποκαλεί «ένα θαύμα διπλωματικής σοφίας», στο ομότιτλο κεφάλαιο του βιβλίου του, αφού η Γερμανία ετοιμάζεται να επιτεθεί, η Βρετανία και η Γαλλία –σε πλήρη αρμονία με τους ναζιστές– επιθυμούν διακαώς τον πόλεμο, μεταξύ όμως Γερμανίας και ΕΣΣΔ,  ενώ η Γερμανία  που δεν θέλει διμέτωπο πόλεμο πιέζει την ΕΣΣΔ για συμφωνία. Έτσι το Σύμφωνο Μολότοφ-Ριμπεντροπ έχει πλέον δρομολογηθεί.

3.  Κρίση του 1929. Το περίφημο New Deal δεν είχε κανένα αποτέλεσμα, αφού δεν εμπόδισαν την ακόμα βαθύτερη κρίση του 1938, για το ξεπέρασμα της οποίας ένας μόνο τρόπος υπάρχει: Ο πόλεμος.

4.  Μόργκαν Ντοζ. Αντιπρόσωπος της αμερικανικής χρηματιστικής ομάδας και πρόεδρος της διεθνούς επιτροπής εμπειρογνωμόνων, που συγκροτήθηκε το Νοέμβρη του 1923 με απόφαση της Επιτροπής Επανορθώσεων. Η Γερμανία, για να μπορέσει να καταβάλλει τις πολεμικές επανορθώσεις έπρεπε να ανορθωθεί οικονομικά και να αποκαταστήσει το στρατιωτικο-οικονομικό της δυναμικό. Από το 1924 ως το 1929 που ίσχυσε το σχέδιο, η Γερμανία πήρε από τις ΗΠΑ και την Αγγλία με τη μορφή δανείων, πιστώσεων και επενδύσεων 20-25 δισεκατομμύρια μάρκα και στο ίδιο χρονικό διάστημα πλήρωσε για επανορθώσεις μόνο 11 δισεκατομμύρια μάρκα.

Λέει ο Στάλιν στο 14ο Συνέδριο του Σοβιετικού ΚΚ: «Το σχέδιο Ντοζ, που καταστρώθηκε στην Αμερική, είναι το εξής: Η Ευρώπη πληρώνει τα χρέη της στην Αμερική σε βάρος της Γερμανίας που είναι υποχρεωμένη να πληρώσει επανορθώσεις στην Ευρώπη. Επειδή, όμως, η Γερμανία δεν μπορεί να αντλήσει από το κενό όλο αυτό το ποσό, θα πρέπει να αποκτήσει μια σειρά ελεύθερες αγορές που δεν καταλήφθηκαν από τις άλλες κεφαλαιοκρατικές χώρες και από τις οποίες θα μπορούσε να αντλήσει νέες δυνάμεις και νέο αίμα για να πληρώσει τις επανορθώσεις»

Όουεν Γιανγκ. Αμερικανός μεγαλοκεφαλαιούχος, πρόεδρος της επιτροπής εμπειρογνωμόνων, εισηγητής του σχεδίου.

Με το σχέδιο Γιανγκ μειώθηκε το ύψος των γερμανικών επανορθώσεων από τα 132 δισ. χρυσά μάρκα -που είχε αποφασίσει η συμμαχική επιτροπή επανορθώσεων το 1921- σε 113,9 δισ. μάρκα.

Με το σχέδιο Ντοζ οι χρονιάτικες δόσεις για τις επανορθώσεις της Γερμανίας μειώθηκαν κατά 20% ή 2 περίπου δισ. μάρκα για 37 χρόνια (μέχρι 31/3/1966) και κατά 1,6 - 1,7 δισ. μάρκα για τα 22 επόμενα, (έως το 1988).

Το σχέδιο Γιανγκ κατάργησε κάθε έλεγχο των συμμάχων πάνω στη γερμανική οικονομία.

5.  Ξένες επενδύσεις. Αυτός είναι και ο λόγος που η Γερμανία αντέχει ως το 1939 και δεν έχει καταρρεύσει από το 1935.

6.  Ισχυρή στήριξη. Την πρόσφερε προς ενίσχυση της Γερμανίας και της Ιταλίας το Βατικανό, που συστάθηκε ως κράτος το 1929 από τον Μουσολίνι. Το Βατικανό αναγνώρισε αμέσως το Γ’ Ράιχ. Στο πρόσωπο της Γερμανίας έβλεπε τη δύναμη που θα συντρίψει τη Σοβιετική Ένωση. Γι’ αυτό, όταν η Γερμανία κατέλαβε την Καθολική Πολωνία, το Βατικανό δεν αντέδρασε. Το ίδιο έκανε και για το ολοκαύτωμα των Εβραίων.

Στην Κροατία, η Καθολική Εκκλησία ήταν από τους φανατικούς υποστηρικτές των Γερμανών κατακτητών. Παροιμιώδεις έχουν μείνει οι σφαγές που διέπραξε εναντίον αγωνιστών Κροατών. Ανάλογος ήταν και ο ρόλος της Εκκλησίας στην Ισπανία, εναντίον του “Δημοκρατικού Στρατού” στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου (1936 – 1939).

Το Βατικανό φυγάδευσε ηγέτες των ναζί στις ΗΠΑ και στην Αργεντινή μετά τη συντριβή της Γερμανίας, ενώ σε όλη τη διάρκεια του πολέμου επέμενε να δημιουργηθεί ενιαίο καπιταλιστικό μέτωπο κατά της ΕΣΣΔ.

7.  Πολιτική συνωμοσίας με το Χίτλερ. Οι αστοί ιστορικοί μιλάνε για εξοργιστικά «αφελή» πολιτική «κατευνασμού» Βρετανίας-Γαλλίας έναντι των χιτλερικών προκλήσεων! (Παγκόσμια Ιστορία τ.Β΄, Εκδοτική Αθηνών). Πόσο «αφελής» ήταν αυτή η πολιτική μάς το λέει ο Υπ. Εξωτερικών της Βρετανίας πέντε βδομάδες μετά την έναρξη του πολέμου: «Ο κομμουνισμός είναι τώρα ο μεγάλος κίνδυνος, μεγαλύτερος ακόμα και από τη ναζιστική Γερμανία. Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στις κινήσεις μας με τη Ρωσία και να μην καταστρέψουμε τη δυνατότητα της ένωσης, στην ανάγκη, με μια νέα γερμανική κυβέρνηση, ενάντια σ’ έναν κοινό κίνδυνο». (Θανάσης Παπαρήγας).

8. Αντικομιντέρν (Γ΄Διεθνής) σύμφωνο. Στις 26 Νοέμβρη 1936, μεταξύ της Γερμανίας και της Ιαπωνίας, υπογράφτηκε Σύμφωνο στρατιωτικής συνεργασίας, γνωστό και ως “αντικομιντέρν σύμφωνο”. Στο “σύμφωνο κατά της Κομμουνιστικής Διεθνούς” προσχώρησαν σταδιακά η Ιταλία, η Μαντζουρία και οι Ουγγαρία, Ισπανία, Βουλγαρία, Κροατία, Δανία, Φινλανδία, Ρουμανία, Σλοβακία και Κίνα του Νανκίν.

9. Αυστρία. Η ναζιστική Γερμανία ενσωματώνει για πρώτη φορά μια ξένη χώρα κι οι «σύμμαχοι» παραμένουν απαθείς. Η «ανατολική ενθάρρυνση» της Γερμανίας είναι ολοφάνερη.

10. Σεπ. του 1938. 15 μέρες πριν τη συμφωνία, στο σπίτι της περιβόητης λαίδης Άστορ, ο Τσαμπερλεν δηλώνει ότι η Τσεχοσλοβακία δεν μπορεί να διατηρηθεί στην παρούσα μορφή της. Αξίζει να σημειωθεί ότι το σπίτι της λαίδης (το εξοχικό των Άστορ) είναι η έδρα της περίφημης κλίκας του Κλίβεντεν, και το προγεφύρωμα του Ναζισμού στην Βρετανία. Εκεί συγκεντρώνονται τα στοιχεία της μεγαλοαστικής τάξης που τάσσονται υπέρ της συνεννόησης με τη ναζιστική Γερμανία.

11. Βοήθεια ΕΣΣΔ. Η βοήθεια προσφέρεται με δημόσιες δηλώσεις, που σημαίνει ότι η ΕΣΣΔ μιλαει σοβαρά.

12. Τελεσίγραφο της Βρετανίας. Τον Απρίλη του 1938 η κυβέρνηση της Πράγας παίρνει από το Λονδίνο το ακόλουθο τηλεγράφημα: «Ο Υπουργός πολέμου της Βρετανίας είπε: Η τύχη της Τσεχοσλοβακίας έχει αποφασιστεί. Η Γερμανία θα ικανοποιήσει τα συμφέροντά της στην κεντρική Ευρώπη».

13. Σουδήτες. Ο γερμανικός πληθυσμός στη μεθόριο της Βόρειας και Βορειοδυτικής Τσεχοσλοβακίας.

14. Διάδρομος του Ντάντσιχ, (Γκντανσκ, όπου και τα περίφημα ναυπηγεία του… Βαλέσα). Με τη Συνθήκη των Βερσαλλιών, οι Γερμανοί υποχρεώνονται να τον παραχωρήσουν στη Πολωνία. ώστε η Πολωνία να έχει διέξοδο στη θάλασσα.

Τελικά η λωρίδα αυτή που κρίθηκε από τους Γερμανούς παράνομη, (ιδιαίτερος ζωτικός χώρος για τη χώρα τους), στάθηκε η αφορμή για την εισβολή τους στην Πολωνία την 1 Σεπτεμβρίου 1939 που πυροδότησε την έναρξη του Β' Παγκοσμίου πολέμου.

Στην «πραγματική πραγματικότητα» σημειώνει γλαφυρά ο Θανάσης Παπαρήγας, σημαίνει κάτι άλλο: την ανάγκη της ναζιστικής Γερμανίας για πόλεμο. Στις 10-12/8/1939 μεταξύ των Υπ. Εξωτερικών Γερμανίας και Ιταλίας διαμείβεται ο εξής διάλογος:

Γκαλεάτσο Τσιάνο: «Τι θέλετε με λίγα λόγια; Το Ντάντσιχ ή το διάδρομο;»

Γιόαχιμ φον Ρίμπεντροπ: «Ακόμα περισσότερα. Θέλουμε τον πόλεμο».

15. Μάρτης του 1939. Κατάληψη Τσεχοσλοβακίας. Οι Γαλλοβρετανοί όχι μόνο δεν κάνουν τίποτα, αλλά παραδίνουν στη ναζιστική γερμανία και όλον τον χρυσό που η Τσεχοσλοβακία έχει καταθέσει στις βρετανικές τράπεζες για λόγους… ασφαλείας!

16. «Μεταξύ κωμωδίας και τραγωδίας». Έτσι χαρακτηρίζει τις συνομιλίες ο Θ.Π., αφού Βρετανία-Γαλλία αρνούνται οποιαδήποτε δέσμευση για επίθεση ενάντια στη ΕΣΣΔ. ενώ αντίθετα της ζητούν να δεσμευθεί σε περίπτωση που δεχτούν οι ίδιες επίθεση. Μόλις φαίνεται ότι η ΕΣΣΔ θα δεχτεί, τότε, στο Λονδίνο και στο Παρίσι πέφτει πανικός. Αν οι σοβιετικοί δεχτούν, δεν θα υπάρχει κανένα επιχείρημα στη μη υπογραφή συμφωνίας!.

17. Και η «αστική άποψη για το σύμφωνο. «Οι σοβιετικοί ιστορικοί δικαιολόγησαν αργότερα την κίνηση αυτή ως αναγκαίο κακό, υποστηρίζοντας ότι οι Αγγλογάλλοι επιδίωκαν να τους εμπλέξουν σε πόλεμο με τους Γερμανούς και μετά να αποσυρθούν και να καρπωθούν τα οφέλη της σύγκρουσης. Πάντως είναι γεγονός αναμφισβήτητο, ότι με το σύμφωνο εκείνο η ΕΣΣΔ πέτυχε να κερδίσει χρόνο και να προετοιμαστεί αποτελεσματικά για την ολομέτωπη σύγκρουση με τον ναζισμό».

Πολύ καλή η δικαιολογία των σοβιετικών ιστορικών με την ΕΣΣΔ να θρηνεί 20 εκ. νεκρούς, να περιθάλπει 10 εκ. τραυματίες και να έχει υποστεί υλικές ζημιές 485 χιλ. δολαρίων. Πράγματι!

_________________

Πηγές σημειώσεων:

• Θανάσης Παπαρήγας: «Δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος - Σκέψεις για μερικές πλευρές του» (Σύγχρονη Εποχή, 2005).

• Παγκόσμια Ιστορία τ.Β΄ (Εκδοτική Αθηνών, 1990).

• Ριζοσπάστης: Η οικονομική ανόρθωση της Γερμανίας

***

Επίμετρο
Μέρος από τον πρόλογο του μικρού αλλά σπουδαίου βιβλίου
του Θανάση Παπαρήγα

Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος υπήρξε ένα φαινόμενο πολύπλοκο και πολυσχιδές. Σε μερικές πλευρές αυτής του της πολυπλοκότητας, θα αναφερθούμε, όσο επιτρέπουν τα στοιχεία μας και το βεληνεκές μας, στις σελίδες που ακολουθούν. Εδώ, ας αρκεστούμε να προϊδεάσουμε τον αναγνώστη, λέγοντας ότι το κεφάλαιο του πολέμου αυτού που θα μας απασχολήσει σ' αυτή τη μικρή αναφορά είναι όχι τόσο η γενική του ιστορία, η γενική του πλοκή και η έκβασή του, όσο η φάση της προετοιμασίας του και της πρώτης περιόδου της διεξαγωγής του.

Στην πορεία προετοιμασίας του πολέμου και διαμόρφωσης των μετώπων του, που καλύπτει όλη τη δεκαετία του '30, εμφανίζονται δύο "ιστορικές βάσεις", αν μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει αυτή την έκφραση, για τη μελλοντική αναμέτρηση:

α) Η αναδιανομή του κόσμου. Το στοιχείο αυτό είναι εκείνο που συνδέει άμεσα το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο με τον Α'. Πρόκειται για το γνώριμο φαινόμενο που έχει τις ρίζες του στη μόνιμα ανισομερή και ανισόμετρη ανάπτυξη και "επανανάπτυξη" του καπιταλισμού στο μονοπωλιακό του στάδιο. Η πλευρά αυτή παίρνει επείγοντα χαρακτήρα μετά το 1929, με το ξέσπασμα της μεγάλης οικονομικής κρίσης, που βάζει οριστικά τέρμα στην περίοδο της σχετικής σταθερότητας του μεσοπολεμικού καπιταλισμού. Η σύνδεση μεταξύ των δύο παγκόσμιων πολέμων φαίνεται, πράγματι, πολύ στενή. Ακόμα και τα βασικά τους μέτωπα είναι τα ίδια.

β) Η προσπάθεια καταστροφής του σοσιαλισμού. Το στοιχείο αυτό είναι καινούργιο στοιχείο του Β' Παγκόσμιου Πολέμου. Εμφανίζεται, βέβαια, και στον Α', αλλά μόνο σε μια ακόμα τελείως ανεξέλικτη μορφή. Στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, εμφανίζεται με την πλήρη μορφή του: Με τη μορφή της ανάγκης καταστροφής μιας συγκεκριμένης δύναμης, της ΕΣΣΔ.

Αυτό το στοιχείο αποτελεί τη μορφοποιημένη έκφραση των αντιθέσεων κεφαλαίου εργασίας (ακριβέστερα: κατόχων κεφαλαίου-κατόχων εργατικής δύναμης) που, στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, εμφανίζονται πιο καθαρά.

________________________
Πρόλογος, σημειώσεις, επιλογή φωτογραφιών, μορφοποίηση κειμένου: Μποτίλια Στον Άνεμο.

__________________________________