Ο ρόλος του παιδαγωγού – Ο αστικός χαρακτήρας του σχολείου – Ο εκπαιδευτικός ενάντια σε «θεούς και δαίμονες» – Η πυξίδα του παιδαγωγού στο «νέο σχολείο» – Να πάμε μέχρι το τέλος τη μάχη με τον αντικομμουνισμό (Video-Κείμενο) - ΙΙ.

«Ο ρόλος του παιδαγωγού»

Η εισήγηση του Κυριάκου Ιωαννίδη, μέλους του Τμήματος Παιδείας της ΚΕ του ΚΚΕ

στην Ημερίδα

«Αντικομμουνισμός και παραχάραξη της Ιστορίας μέσα από το εκπαιδευτικό σύστημα»

Διοργάνωση

Κομματική Οργάνωση Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ
Οργάνωση Περιοχής Κεντρικής Μακεδονίας της ΚΝΕ

  
(Πολυτεχνείο Θεσσαλονίκης, 15/1/2014)

Σημείωση:

Για τις επισημάνσεις του κειμένου,

τις μικρές προσθήκες με βάση το ΒΙΝΤΕΟ,

και τους τίτλους ανάμεσα στις ενότητες

ευθύνεται η Μποτίλια Στον Άνεμο.

 ***

Αγαπητοί φίλοι και σύντροφοι

Μιλώντας για το ρόλο του παιδαγωγού στην αντιμετώπιση της παραχάραξης της Ιστορίας, φυσικά το πρώτο και κύριο είναι η αντιπαράθεση με το περιεχόμενο της σχολικής γνώσης, όπως αυτή εκφράζεται στο σχολικό βιβλίο, στις κατευθύνσεις προς τον εκπαιδευτικό, την ίδια τη φιλοσοφία των αναλυτικών προγραμμάτων.

Η θεωρία των ολοκληρωτισμών δεν επιβάλλεται με τη βια

Πραγματικά, το αστικό κράτος, οι μηχανισμοί της αστικής τάξης δίνουν τέτοιο βάρος στην προετοιμασία του εκπαιδευτικού, στην μετέπειτα πορεία του ώστε η προσπάθεια αποκάλυψης της αντιδραστικότητας της αστικής σκέψης δε μπορεί να θεωρηθεί ούτε αυτονόητη, πολύ περισσότερο δεν μπορεί να θεωρηθεί ένας δρόμος στρωμένος με ροδοπέταλα.

Και αυτό γιατί δεν πρόκειται για μια διαπάλη κλεισμένη στους τέσσερις τείχους της επιστημονικής κοινότητας, αλλά εκφράζει-εξειδικεύει την ταξική πάλη μέσα στην εκπαίδευση, στην αστική εκπαίδευση βεβαίως με τα δεδομένα της, την αντικειμενική σχέση της με την πολιτική και την οικονομία αλλά και με τις σχετικές δυνατότητες που δίνονται όταν ο παιδαγωγός, ως τμήμα του λαϊκού κινήματος, αποφασίζει να πάει κόντρα στην κύρια πλευρά της εργασίας του, αυτή που καθορίζεται από την αντικειμενική του ένταξη στο σύστημα του αστικού μηχανισμού της εκπαίδευσης.

Γι' αυτό αγαπητοί φίλοι και σύντροφοι εδώ δεν ισχύει απλά αυτό που λέμε πολλές φορές και είναι γενικά σωστό: να αντισταθεί ο εκπαιδευτικός σε αυτά που απαιτεί το σύστημα γιατί πολύ απλά τα έχει ο εκπαιδευτικός εσωτερικευμένα στο δικό του σύστημα σκέψης, τα θεωρεί αλήθεια.

Για να μιλήσω συγκεκριμένα: η θεωρία των ολοκληρωτισμών δεν διαχέεται απλά στο σχολικό βιβλίο, δεν έρχεται με τη βία να επιβληθεί στον εκπαιδευτικό. Είναι σαφώς αντίληψη εδραιωμένη σε πολλούς εκπαιδευτικούς.

Η ιδεολογική διαπάλη εκφράζεται οξυμμένα, ιδιαίτερα σε σχέση με την περίοδο του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, και οι φορείς αυτής της διαπάλης είναι και οι πολιτικές και συνδικαλιστικές δυνάμεις που δρουν μέσα στο κίνημα των εκπαιδευτικών, οι κατεξοχήν αστικές δυνάμεις αλλά κυρίως οι οπορτουνιστικές που αποτελούν πλέον την πλειοψηφία στον κλάδο.

Η γραμμή «έξω τα κόμματα από τα σχολεία» για παράδειγμα, δεν αποτελεί μόνο κυβερνητική επιλογή, στοιχίζονται με αυτήν και οι οπορτουνιστικές δυνάμεις.

Ο αντικομμουνισμός ως «κριτική αναφορά».

Όταν για παράδειγμα από το 2009 το ΚΚΕ, οι δυνάμεις που συσπειρώνονται στο ΠΑΜΕ έβαλαν ανοιχτά το ζήτημα για το τι πρέπει να διδάσκει ο εκπαιδευτικός σε σχέση με την ιστορική αλήθεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, του ρόλου του ΚΚΕ, της Σοβιετικής Ένωσης, η απάντηση ακριβώς από τις δυνάμεις του οπορτουνισμού βασιζόταν στη λογική «έξω τα κόμματα», ή «αν μπει το ΚΚΕ θα μπει και η Χρυσή Αυγή», ή «δεν θα μου κανείς τι θα κάνω, εγώ είμαι παιδαγωγικά ελεύθερος».

Γι' αυτό και η σύγκρουση με αυτές τις αντιλήψεις δεν αποτελεί δευτερεύον ζήτημα. Είναι όρος και προϋπόθεση για να ξεσκεπαστεί η υποταγή στην αστική νομιμότητα που ντύνεται έντεχνα το κουστούμι της παιδαγωγικής ελευθερίας, να απαντηθεί ο αντικομμουνισμός που ντύνεται «κριτική αναφορά».

Και αυτή η πολιτική αντίληψη συναντιέται, αν όχι συμβαδίζει, με τον αγνωστικισμό σε θέματα γνώσης και αλήθειας, που επιδρά και σε μια συνολικότερη στάση του παιδιού απέναντι στην ζωή, τις δυσκολίες της, απέναντι στην ταξική πάλη ως ενήλικος και εργαζόμενος, στην αποδοχή –συνειδητή ή μη– της αιωνιότητας της αστικής εξουσίας, στην εξιδανίκευση των θεσμών της, μεταξύ αυτών και της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.

Ταυτόχρονα, συμβάλλει στην αίσθηση της αδυναμίας να κατανοηθεί ορθολογικά και ενιαία (ως σύνολο) ο κόσμος, συντηρεί και αναπαράγει στη συνείδηση των νέων ανθρώπων την πεποίθηση ότι «δεν μπορώ να γνωρίσω τον κόσμο», δεν υπάρχουν δηλαδή νόμοι κίνησης της κοινωνίας, άρα δεν μπορώ συνειδητά και σχεδιασμένα να δράσω έτσι ώστε να τον αλλάξω.

Προφανώς δεν ανακαλύπτουμε την Αμερική αν πούμε ότι η εκπαίδευση των αυριανών παιδαγωγών εντάσσεται σχεδιασμένα στην αναπαραγωγή της κυρίαρχης ιδεολογίας. Πέρα από αυτό όμως, το κοινωνικό πλαίσιο νίκης της αντεπανάστασης, επέλασης των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων, απλώνει τις ρίζες του βαθιά, αφήνει το στίγμα του αργά και σταθερά επιδρώντας σε αντιλήψεις, στάσεις και νοοτροπίες.

Στιγμές της «Ιστορίας» του Πανεπιστημίου

Ας παρακολουθήσουμε ορισμένες στιγμές από το τι συμβαίνει στο τμήμα Ιστορίας και αρχαιολογίας του πανεπιστημίου Αθηνών.

––Εκδήλωση του Τμήματος με θέμα «Φασισμός και πώς αντιμετωπίζεται» με επίκεντρο την Μέση Εκπαίδευση, όπου φυσικά παρακολούθησαν και αρκετοί φοιτητές. Τι ακούστηκε:

Η Μαρία Ευθυμίου, που πρόσκειται στο ΠΑΣΟΚ ανέφερε όσον αφορά τις αιτίες ενίσχυσης της Χρυσής Αυγής ανάμεσα στα άλλα:

«οι καθημερινές απεργίες είναι ο άμεσος υπεύθυνος για την διόγκωση της Χρυσής Αυγής. Όταν τσιμεντώνονταν γραφεία καθηγητών, όταν εμποδιζόταν η κυκλοφορία στους δρόμους από μερικές δεκάδες φανατισμένους, όταν καταστρεφόταν η δημόσια περιουσία, πώς να μην στραφεί προς το άλλο άκρο πολύς κόσμος. Αυτά συνιστούσαν φασιστικές πρακτικές».

Ο Ευάνθης Χατζηβασιλείου, εκ των συγγραφέων του βιβλίου ιστορίας γενικής παιδείας της Γ΄ Λυκείου, μέλος του Ιδρύματος Καραμανλή, ανέφερε:

«...Η ακροδεξιά βία πηγάζει από την ακροαριστερή βία, όπως εκδηλώθηκε το Δεκέμβρη του 2008 και στα γεγονότα της Marfin. Για την αντιμετώπιση της Χρυσής Αυγής χρειάζεται αυτοσυγκράτηση. Όχι να βγούμε στους δρόμους αλλά να συγκροτήσουμε ένα μέτωπο μετριοπάθειας. Αλλιώς θα την ενισχύσουμε όπως το NSDAP ενισχύθηκε από τη στάση του ΓΚΚ. Η Ευρωπαϊκή Ενωση προσφέρει τους κατάλληλους μηχανισμούς για την καταπολέμηση της ακροδεξιάς βίας...».

Ο Αντώνης Λιάκος, εξέχων στέλεχος του «εκσυγχρονισμού» επί Σημίτη, τώρα «ανανήψας» στο ΣΥΡΙΖΑ ανέφερε:

«...όπως στη χιτλερική Γερμανία ο Μένγκελε έκανε πειράματα ευγονικής, στη Σοβιετική Ενωση, με απόφαση του Κόμματος, γίνονταν πειράματα με σπέρματα δυνατών ζώων για να δημιουργηθεί ένα ισχυρότερο είδος ανθρώπου...».

––Ενδεικτικά της «στροφής» που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια προς τον ανοιχτό αντικομμουνισμό μέσα στα αμφιθέατρα είναι και άλλα γεγονότα.

• Τον Σεπτέμβρη του 2012 μπήκε για πρώτη φορά θέμα σε εξεταστική του Τμήματος να συγκριθούν τα ολοκληρωτικά καθεστώτα του φασισμού - ναζισμού και του σοβιετικού κομμουνισμού ως προς την οικονομική πολιτική, την κοινωνική πολιτική και τη στάση απέναντι στον κοινοβουλευτισμό.

• Ακόμα έχουν πληθύνει οι αναφορές στα μαθήματα για τα εγκλήματα του Στάλιν, της Σοβιετικής Ενωσης.

––Αξίζει να αναφερθούμε και στο πως ΔΕΝ διδάσκεται η ιστορία της Εθνικής μας Αντίστασης, του αγώνα του ΔΣΕ.

• Στο Ιστορικό - Αρχαιολογικό είναι ενδεικτικό ότι τα τελευταία δύο χρόνια δεν διδάσκεται μάθημα με θέμα τη δεκαετία 1940-1950, ούτε καν σαν μάθημα επιλογής, όπως γινόταν μέχρι το 2011.

Η μεγάλη πλειοψηφία των παιδιών διδάσκεται λοιπόν επί χρόνια ελληνική ιστορία μέχρι περίπου τη μεταξική δικτατορία. Τυχαίο; Δε νομίζουμε.

Ο εκπαιδευτικός ενάντια σε «θεούς και δαίμονες»

Έχοντας αυτές τις πολιτικές και ιδεολογικές αποσκευές, ο παιδαγωγός μπαίνει στο αστικό σχολείο.

Και το ερώτημα είναι: τι τάχα μπορεί να κάνει με αυτά τα δεδομένα ένας κομμουνιστής, ένας προοδευτικός εκπαιδευτικός;

Πώς μπορεί να ξεπεράσει καθορισμένα όρια, συσχετισμούς, να παρέμβει και να επιδράσει σε μαθητές και εκπαιδευτικούς παρά και ενάντια σε «θεούς και δαίμονες»;

Ο αστικός χαρακτήρας του σχολείου, τα νέα αντιδραστικό μέτρα που παίρνει και θα παίρνει το αστικό κράτος σε αυτό, είναι ένα το κρατούμενο.

Αυτό είναι το έδαφος στο οποίο ο κομμουνιστής εκπαιδευτικός πρέπει να δουλέψει.

Η υλοποίηση μιας τέτοιας παρέμβασης είναι μια σύνθετη διαδικασία, είναι έκφραση της ταξικής πάλης, που σημαίνει σύγκρουση με τις αντιδραστικές αστικές ιδέες μέσα από το γνωστικό αντικείμενο και το παιδαγωγικό έργο.

Σηματοδοτεί καθήκοντα που έχουν να κάνουν και με την ατομική ευθύνη του κομμουνιστή, του προοδευτικού εκπαιδευτικού μέσα και έξω από την τάξη απέναντι στους μαθητές του και που ολοκληρώνεται και τροφοδοτείται με αντίστοιχη δράση στο συλλογικό επίπεδο, στο μαζικό κίνημα, με ανάλογη γραμμή συνολικής απειθαρχίας, ανυπακοής και ρήξης με την πολιτική των μονοπωλίων.

Όπως επίσης, χρειάζεται να ορθώνεται και ένα κίνημα υπεράσπισης αυτών των εκπαιδευτικών που αντικειμενικά θα τεθούν στο στόχαστρο, θα διωχτούν πιθανά από το αστικό κράτος λόγω της έμπρακτης ανυπακοής τους και της κατεύθυνσης της παρέμβασής τους.

Κρίσιμα συμπεράσματα και ο ρόλος του παιδαγωγού

Το γεγονός λοιπόν ότι δε μπορεί να υπάρξει το σχολείο ως «σοσιαλιστική νησίδα» δε σημαίνει ότι δεν μπορεί να οργανώνεται η ιδεολογική, διαπαιδαγωγική παρέμβαση των κομμουνιστών εκπαιδευτικών, με τέτοιο τρόπο ώστε να δουλεύουν με τους μαθητές, να δένουν τη λαϊκή οικογένεια με την ανάγκη όχι γενικά της γνώσης και της πρόσβασης σε αυτήν αλλά και ως πεδίο αντιπαράθεσης στο ιδεολογικό της περίβλημα και τους στόχους που υπηρετεί.

• Να βοηθήσουν νεολαία και εργατική τάξη με όρους αντίστασης, απειθαρχίας, αντεπίθεσης

• Να συγκρουστούν με την αντιδραστική ιδεολογία,

• Ν' αποκτήσουν στοιχεία υλιστικής αντίληψης στην κίνηση της ιστορίας, διαλεκτική κριτική σκέψη.

Αυτό άλλωστε συνιστά ανυπακοή.

Τελικά, κοιτώντας τη διαδρομή του κινήματος μας στο χώρο της εκπαίδευσης θα δούμε ότι οι κομμουνιστές κατέγραψαν μια ιστορική αγωνιστική πορεία με βάση το κεντρικό ζήτημα: «ποιο σχολείο- σε ποια κοινωνία».

Με βάση αυτή την καθαρή γραμμή επέδρασε το κομμουνιστικό κίνημα στις κατακτήσεις του εργατικού λαϊκού κινήματος σε αυτό το μέτωπο, με βάση αυτή την γραμμή πήραν θέση στην ματωμένη σειρά των ηρώων του οι μεγάλοι παιδαγωγοί αυτού του τόπου.

Και τελικά με αυτή την γραμμή ανταμώθηκε το κομμουνιστικό κίνημα και με πολλούς άλλους αγωνιστές παιδαγωγούς που είχαν άλλες ιδεολογικές αφετηρίες.

Όμως και το αστικό κράτος δεν μένει στα τετριμμένα, στα καθιερωμένα όπλα παρέμβασης και χειραγώγησης.

• Μελετάει τις εξελίξεις,

• Παίρνει μέτρα,

• Επεξεργάζεται μεθοδικά νέες μορφές παρέμβασης,

• Αξιοποιεί προφανώς τις συνθήκες κρίσης, την υποχώρηση του κινήματος.

Δείτε για παράδειγμα την αξιολόγηση, δηλαδή την ένταση του κρατικού ελέγχου πάνω στο εκπαιδευτικό έργο.

Αντανακλά προβληματισμούς για το πώς πιο ενιαία, χωρίς διαφοροποιήσεις στην ουσία θα προωθούνται οι αλλαγές και στο επίπεδο της σχολικής τάξης, στο περιεχόμενο της διδασκαλίας.

Άλλωστε, ήδη από το 2010, στο κείμενο για το «νέο σχολείο» της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ που υλοποιεί και η σημερινή κυβέρνηση (βρίσκεται άλλωστε ακόμα το εν λόγω κείμενο σε περίοπτη θέση στο siteτου Υπουργείου Παιδείας), αναγνωριζόταν ότι:

• «Τα Προγράμματα Σπουδών που εφαρμόζονται σήμερα, παρά το γεγονός ότι περιγράφουν την υιοθέτηση σύγχρονων αρχών δεν έχουν στην πράξη επιφέρει αλλαγές στο σχολείο».

Ή ας δούμε όλα αυτά τα προγράμματα τα οποία ελληνικό αστικό κράτος και Ευρωπαϊκή Ένωση από κοινού οργανώνουν με στόχο οι εκπαιδευτικοί να γίνουν προπαγανδιστές της ιμπεριαλιστικής-καπιταλιστικής βαρβαρότητας και μάλιστα στις τρυφερές ηλικίες των παιδιών του Δημοτικού.

Και αλήθεια, έπειτα από μια τέτοια παρέμβαση σαν αυτή του προγράμματος «teacher4 europe» που αναζητά γενίτσαρους για να μπουν μέσα στη σχολική τάξη, μπορεί ακόμα να τίθεται το ερώτημα, έστω και καλοπροαίρετα: «είναι σωστό, είναι δεοντολογικό να κάνω κομματική-πολιτική δουλειά στις μικρές ηλικίες;».

Και το ζήτημα δεν είναι μόνο να πούμε ότι ναι, είναι σωστό γιατί την ίδια δουλειά κάνει ο ταξικός αντίπαλος, αλλά

• Να κατανοήσουμε βαθύτερα

• Τι σημαίνει κομμουνιστική-επιστημονική παρέμβαση στο αστικό σχολείο,

• Τι σημαίνει επιστημονικότητα, τι καινοτόμο φέρνει η κομμουνιστική ιδεολογία στο θέμα αλήθεια-γνώση-επιστήμη,

Ότι δηλαδή εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με την ανάγκη αντιπρότασης για να μπορούν τα παιδιά να έχουν μια ολοκληρωμένη εικόνα, στο όνομα του πλουραλισμού.

Εδώ σύντροφοι και φίλοι μιλάμε για αυτό που έλεγε ο Μπρεχτ για τον κομμουνισμό, την απλή αλήθεια που όλοι μπορούν να την καταλάβουν και σε όλους πρέπει να ειπωθεί.

Χωρίς φυσικά να ξεχνάμε και μια άλλη κρίσιμη συμβουλή του Γερμανού επαναστάτη, ότι πρέπει να κατακτήσεις την τέχνη να πεις την αλήθεια.

Επίσης, και αυτό είναι κρίσιμο, τα παιδιά ούτως ή άλλως σκέφτονται με όρους «καλού και κακού».

Άρα η διαμόρφωση από νωρίς θετικών ή αρνητικών στάσεων απέναντι στις αξίες που η ίδια η ταξική κοινωνία διαμορφώνει είναι αναγκαία.

Είναι το αντίδοτο του εργατικού-λαϊκού κινήματος στην επίδραση της αστικής ιδεολογίας.

Και εδώ φυσικά, είναι ο ρόλος του παιδαγωγού, που αξιοποιεί όλες τις μορφές, όλες τις πτυχές της ανθρώπινης προσωπικότητας γιατί «τίποτε το ανθρώπινο δεν του είναι ξένο».

Να τι έλεγε ο Μιχαήλ Καλίνιν, στέλεχος του Κόμματος των Μπολσεβίκων, απευθυνόμενος στους δασκάλους:

«Η διαπαιδαγωγητική δουλειά όμως, στην πλατιά έννοια του όρου, πολύ συχνά διαφεύγει την προσοχή των δασκάλων, μα είναι αυτή ακριβώς η δουλειά που έχει τόσο πολύ μεγάλη σημασία για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα και του ήθους των παιδιών. Πολλοί δάσκαλοι ξεχνάνε ότι πρέπει να είναι παιδαγωγοί, και ένας παιδαγωγός, είναι αρχιτέκτονας των ανθρώπινων ψυχών. Βέβαια, για να μπορέσει κανείς να επιδράσει πάνω στους μαθητές προς τη ζητούμενη κατεύθυνση, πρέπει να έχει και τις κατάλληλες ικανότητες. Αλλά κι αυτό δε φτάνει. Ο δάσκαλος, για να μπορεί ν' ασκήσει μια ορισμένη επιρροή, πρέπει ο ίδιος να είναι ένας ανώτερα «παιδευμένος» και -ας το πω ανοιχτά- ένας ανώτερα διαπαιδαγωγημένος άνθρωπος».

 

Η πείρα από τα ζητήματα της εκπαίδευσης

Με βάση τα παραπάνω, αγαπητοί σύντροφοι και φίλοι, επιτρέψτε μου να αναφερθώ σε μια ορισμένη πείρα που έχουμε συλλογικά αποκομίσει από τη μέχρι τώρα παρέμβασή μας σε αυτό το ζήτημα.

Το πρώτο και ίσως το πιο σημαντικό εμπόδιο που έχουμε να αντιμετωπίσουμε είναι το χαμηλό ενδιαφέρον από τους μαθητές.

Γι' αυτό δε φταίνε οι μαθητές. Μήπως αυτή η βαρεμάρα εκφράζει και την αποστροφή στο αστικό σχολείο και τη λειτουργία του;

Σαφώς και αυτό ισχύει, όπως ισχύει και η συνολική απαξίωση της ορθολογικής γνώσης, το πνεύμα του ωφελιμισμού το οποίο άλλωστε αναπαράγεται από τις ίδιες της συνθήκες ζωής της λαϊκής οικογένειας.

Όμως, αποτελεί καθήκον του εκπαιδευτικού, λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις δυσκολίες να δουλέψει κόντρα σε αυτές, με επιμονή, σχέδιο και πειστικότητα.

Άλλωστε, κανένας εκπαιδευτικός δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα σε αυτή την υπόθεση αν πρώτα απ' όλα δεν έχει λύσει το κύριο: να κερδίσει την εμπιστοσύνη των μαθητών του, και αυτό δεν είναι ζήτημα μιας διάλεξης αλλά συνολικής στάσης μέσα και έξω από την τάξη.

Η πυξίδα του παιδαγωγού

Από πού μπορούμε να αρχίσουμε λοιπόν; Με ένα «κέντρισμα», δηλαδή την αποκάλυψη μιας αλήθειας η οποία θέλουμε να δημιουργήσει ένα έντονο βίωμα, ένα συναίσθημα που θα οδηγήσει στη διάθεση και για δράση και για μάθηση. Η αλήθεια πίσω από την επιφάνεια μπορεί να δημιουργήσει ενδιαφέρον σε αντίθεση με μια στεγνή αναφορά σε γεγονότα που καταντάει τυπολατρία και είναι έξω από τη ζωή.

Πυξίδα του παιδαγωγού, σε κάθε σχολική βαθμίδα, πρέπει να είναι ότι στους μαθητές του θέλουμε να μείνουν, να αφομοιωθούν, τα εξής:

• Η ανάγκη να εμπεδώνεται ιστορικά και πρακτικά η δύναμη ότι ο κόσμος, η ιστορία μπορεί να κατανοηθεί λογικά, συνολικά και ότι η αλήθεια είναι μια.

• Η ανάγκη να επιβεβαιώνεται μέσα από την ιστορία ότι αυτό που φαίνεται δεδομένο, ότι δεν μπορεί να αλλάξει, μπορεί να ανατραπεί μέσα από τη λαϊκή δράση.

• Η αλήθεια ότι το δίκαιο σε κάθε περίπτωση είναι αυτό που συμφέρει το λαό, τα μακροπρόθεσμα και άμεσα συμφέροντα της εργατικής τάξης και των συμμάχων της και ότι αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ηθική των επαναστατών, των αγωνιστών, των κομμουνιστών έχει τέτοια δύναμη και διαχρονική απήχηση.

Το καθήκον του παιδαγωγού στο «νέο σχολείο»

Πώς τώρα πρέπει να δουλέψει ένας παιδαγωγός που έχει τις παραπάνω αφετηρίες;

Α. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη κατάκτηση για ένα παιδί ή νέο από την ανακάλυψη της αλήθειας μέσα από διαδοχικές ερωτήσεις, καταστάσεις προβληματισμού. Αυτή την αλήθεια που βρίσκει «μόνος του» την κρατάει μέσα του πιο βαθιά, την εσωτερικεύει οργανικά στο σύστημα ιδεών και αξιών του.

Άρα, καθήκον του εκπαιδευτικού είναι να οδηγήσει το μαθητή σε τεχνητά αδιέξοδα, ερωτήματα τα οποία απαιτούν λύση. Τέτοια μπορεί να είναι (χωρίς και πάλι να διεκδικούμε το απόλυτο):

• Γιατί τον Μεταξά τον στήριξαν στην Βουλή αφού ήταν φασίστας;

• Πώς έγινε αυτός ο δικτάτορας πρωθυπουργός;

• Έκανε πραξικόπημα;

• Πώς γίνεται ο Μεταξάς που ήταν ιδεολογικά συγγενής με τα καθεστώτα της φασιστικής Ιταλίας και της ναζιστικής Γερμανίας να πήρε το μέρος της Αγγλίας;

• Γιατί τους φυλακισμένους κομμουνιστές τους παρέδωσαν στους καταχτητές ενώ οι ίδιοι ζήταγαν να πολεμήσουν τον εισβολέα;

• Πώς έγινε δυνατό να αποκτήσει κοινοβουλευτική πλειοψηφία ένας «ακραίος» και «τρελός» όπως ο Χίτλερ;

• Δεν το έβλεπαν αυτό οι «δημοκράτες» ή τα άλλα κράτη που τελικά πολέμησαν τον Χίτλερ;

Β. Αξιοποιούμε τα παραδείγματα της ηρωικής στάσης των κομμουνιστών, της ηθικής δύναμης που προκύπτει από την αταλάντευτη στάση υπέρ του λαού

Σήμερα σε συνθήκες πιο σύνθετες όπου ο ηρωισμός δεν είναι της επικαιρότητας, αξίζει να θέσουμε τον προβληματισμό για τη στάση του Ναπολέοντα Σουκατζίδη, για τη συνειδητή επιλογή δηλαδή να σκοτωθείς όρθιος παρά να ζήσεις σκυφτός,

• Να συζητήσουμε με τα παιδιά για τη στάση αυτή,

• Να ζητήσουμε τη γνώμη τους ακόμα και αν συναντήσουμε δυσκολίες.

• Να εξηγήσουμε ότι η θυσία της ζωής μπορεί να γίνει μόνο από ανθρώπους που έχουν αγαπήσει βαθιά τη ζωή και όχι αυτούς που την περιφρονούν όπως χαρακτηριστικά γράφει ο Φώτης Αγγουλές,

«Μην καρτεράτε να λυγίσουμε μήτε για μια στιγμή, μητ' όσο στην κακοκαιριά λυγάει το κυπαρίσσι, έχουμε τη ζωή πολύ, πάρα πολύ αγαπήσει»!

Δεν χωράει αμφιβολία ότι η παιδαγωγική πρακτική, η αποκάλυψη της ιστορικής αλήθειας, η αντιμετώπιση της παραχάραξης της ιστορίας δεν είναι ατομικό έργο.

Εκ των πραγματών, η παρεμπόδιση, η αντιπαράθεση με τους σχεδιασμούς του «νέου σχολείου» σε όλες τις εκφάνσεις του, εκ των πραγμάτων ανατίθεται στις ταξικές, ριζοσπαστικές δυνάμεις, στους κομμουνιστές εκπαιδευτικούς.

Δυνατότητες υπάρχουν, τα αποτελέσματα πράγματι μπορεί να μην είναι πάντα άμεσα, όμως μπαίνει ένας σπόρος που μπορεί να ανθήσει. Και φυσικά ο ρόλος του πρωτοπόρου δεν μετριέται μόνο με ποσοτικούς όρους.

Μπορεί να λειτουργήσει ως φάρος συσπείρωσης, αρκεί να τεθεί στον προβληματισμό μας η ποιότητα και η κατεύθυνση της σχέσης ανάμεσα στους κομμουνιστές, τους προοδευτικούς εκπαιδευτικούς και στα παιδιά της λαϊκής οικογένειας.

Οι παρεμβάσεις του παιδαγωγού στο «νέο σχολείο» – Τη μάχη με τον αντικομμουνισμό να την πάμε μέχρι τέλος

Αγαπητοί σύντροφοι και φίλοι

Τα δυο τελευταία χρόνια αυτοτελώς ως Κόμμα, κυρίως όμως μέσα από τη συμμετοχή των κομμουνιστών εκπαιδευτικών στο ΠΑΜΕ, έχουμε πάρει πρωτοβουλίες παρέμβασης πάνω σε ιστορικούς σταθμούς-επετείους (28ηΟκτωβρίου, Πολυτεχνείο, 25ηΜαρτίου).

Οι παρεμβάσεις αυτές αφορούν π.χ

• Επιστολές της Πανελλαδικής Γραμματείας Εκπαιδευτικών του ΠΑΜΕ προς τους μαθητές,

• Αναλυτικές προτάσεις για το πώς μπορεί να στηθεί μια σχολική γιορτή,

• Βιβλιογραφία για εκπαιδευτικούς και μαθητές, κριτική παρέμβαση στα σχολικά βιβλία.

• Επίσης οργανώθηκαν επισκέψεις σε μουσεία, σε άλλους ιστορικούς τόπους, κτλ.

Το τελευταίο διάστημα, ακόμα πιο μεθοδικά, δουλεύουμε ως Κόμμα στην κατεύθυνση της πολύπλευρης παρέμβασης στη νεολαία, πραγματοποιώντας και την Πανελλαδική μας Συνδιάσκεψη τον περασμένο Δεκέμβρη.

Και από αυτό το βήμα, καλούμε κάθε καλοπροαίρετο άνθρωπο του λαού που νοιάζεται για το μέλλον της νεολαίας,

• Να μελετήσει τις εκδόσεις του κόμματος και της ΚΝΕ,

• Να μετατρέψει σε καθημερινό διαπαιδαγωγητικό του όπλο τα έργα του Μακάρενκο, της Κρούπσκαγια, του Καλίνιν, του Γληνού, το περιοδικό Θέματα Παιδείας.

• Να πολλαπλασιαστούν οι ιδέες, οι προσπάθειες για το πώς πιο αποτελεσματικά, επιστημονικά θα ενισχυθεί η κομμουνιστική, επαναστατική παρέμβαση στο αστικό σχολείο,

• Να ανοίξει δρόμους συσπείρωσης νέων με την ιδεολογία του επιστημονικού σοσιαλισμού-κομμουνισμού αλλά και εκπαιδευτικών που κατανοούν ή έστω νιώθουν ότι η ευθύνη τους για τη διαπαιδαγώγηση της νέας γενιάς δε χωρά στα αστικά κελεύσματα.

Ο παιδαγωγός, αυτός που στέκεται δίπλα στα παιδιά του λαού, που έγνοια του έχει να τα μορφώσει, είναι αυτός που συγκρούεται και μόνο έτσι μπορεί να κατακτά την περιβόητη παιδαγωγική ελευθερία του.

Δεν έχουμε καμιά αυταπάτη ότι στις σημερινές συνθήκες η παιδαγωγική ελευθερία μπορεί ν' αποκτήσει ένα τέτοιο περιεχόμενο, χωρίς ν' αλλάξουν ριζικά η κοινωνία, η εκπαίδευση, η οικονομία και εν τέλει η εξουσία.

Είναι θέμα όχι κυβέρνησης αλλά εξουσίας, και όχι απλά εξουσίας αλλά σε ποιας τάξης τα χέρια βρίσκεται η εξουσία και βέβαια δεν περιμένουμε τη λαϊκή εξουσία για να κατακτηθεί το πραγματικό νόημα της παιδαγωγικής ελευθερίας.

Σ' αυτή την προσπάθεια να βοηθήσουμε και να στηρίξουμε κάθε καλοπροαίρετο δάσκαλο και καθηγητή, κάθε τίμιο παιδαγωγό, κάθε αγωνιστή εκπαιδευτικό που θέλει να δώσει τη μάχη της επιστημονικής και ιστορικής αλήθειας, που θέλει «να δει τον ήλιο να σηκώνεται λίγο ψηλότερα». Υπάρχει πλειάδα τέτοιων ανθρώπων και ας μην έχουμε την ίδια αντίληψη σε όλα. Δεν είμαστε ούτε μόνοι μας ούτε οι μόνοι!

Ταυτόχρονα, δεν πρέπει να αφήσουμε σε χλωρό κλαρί κανένα πλαστογράφο, κανένα παραχαράκτη, κανέναν ιθύνοντα του αντικομμουνισμού.

Τη μάχη αυτή πρέπει να την πάμε μέχρι τέλος. Έχουμε το «πάνω χέρι», έχουμε ιδεολογική υπεροχή, μπορούμε και πρέπει να οργανώσουμε την αντεπίθεσή μας με βάση το μορφωτικό περιεχόμενο του σχολείου και τις σύγχρονες μορφωτικές ανάγκες, με όρους ιδεολογίας, με όρους κινήματος και με άξονα τη θέση του εκπαιδευτικού και της Παιδείας στον άλλο δρόμο ανάπτυξης, στη διέξοδο και την προοπτική της Λαϊκής Εξουσίας.

Ο αντικομμουνισμός, είτε ραφιναρισμένος είτε με την πιο βρώμικη εκδοχή του, μέσα και έξω από τα σχολεία, θα δυναμώσει. Στρώνουν το έδαφος όχι μόνο για τη δίωξη αλλά και την ποινικοποίηση της κομμουνιστικής ιδεολογίας.

Πρόκειται για στρατηγική επιλογή της άρχουσας τάξης, της ΕΕ, για μέτρα θωράκισης της αστικής κυριαρχίας. Και δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς, γι' αυτούς είναι μονόδρομος.

Εν ολίγοις φοβούνται τη στρατηγική του ΚΚΕ και το γεγονός ότι το ΚΚΕ δεν μπαίνει στα αστικά σενάρια, ότι δεν μπορούν να το βάλουν στο χέρι.

Κι αυτό το γεγονός, η αμετανόητη άρνηση του ΚΚΕ να βάλει πλάτη για να ξελασπώσει το σύστημα, δίνει σε μας τη δυνατότητα με επαναστατική αισιοδοξία και απαιτητικότητα να αντιληφθούμε το καθήκον μας ως Κόμμα-παιδαγωγός, στοιχείο άλλωστε που ο Λένιν εντόπιζε ήδη από τις αρχές του αιώνα μας.