Σάββατο 28/12/2019 - 22:20 - Ενημέρωση: Κυριακή 29/12/2019 - 16:36
Ο άνθρωπος που «χόρεψε πάνω στο φτερό του καρχαρία» και έμαθε και όλους εμάς, δεν μένει πια εδώ... Με τη ζωή και το έργο του, την παλικαρίσια στάση του απέναντι στην ασθένεια που τον ταλαιπωρούσε τα τελευταία χρόνια μας έμαθε πολλά... με κυριότερο: «Mη σταματήσεις να ονειρεύεσαι, να σπρώχνεις τα όριά σου, να κατακτήσεις το αδύνατο».Καθώς οι λέξεις παρηγοριάς δεν μπορούν να καλύψουν την απουσία, μένει μόνο ο στίχος του Γιάννη Ρίτσου «Εἶναι πάντα μιὰ γέννηση - ἔλεγε ὁ Ξένος - / κι ὁ θάνατος μιὰ πρόσθεση, ὄχι ἀφαίρεση. Τίποτα δέ χάνεται...», για τη συντρόφισσα της ζωής του, τη Μαρία Παπαγιάννη και τα τέσσερα παιδιά του.Όπως σημειώνει στην ανακοίνωσή του το Γραφείο Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ ο Θάνος Μικρούτσικος ήταν «εχθρός της συνήθειας, της επανάπαυσης και της παραίτησης, αυτός ο γενναίος μαχητής της ζωής, μας καλούσε και με το παράδειγμά του να διεκδικούμε το ακατόρθωτο, να μη φοβόμαστε τον χορό “στο φτερό του καρχαρία”, αν θέλουμε να νικήσουμε κάθε καταναγκασμό, κοινωνικό ή φυσικό, ακόμη και τον θάνατο».
«Έτσι κι’ αλλιώς η γη θα γίνει κόκκινη» ήταν η ρητή δήλωση του Θάνου Μικρούτσικου με το πρώτο τραγούδι της πρώτης δουλειάς που παρουσίασε το 1975, τα «Πολιτικά Τραγούδια». Από τότε έχουν περάσει 44 ολόκληρα χρόνια που στις σελίδες τους γράφτηκαν νέοι αγώνες, νέες ελπίδες, αλλά και αιματηροί πόλεμοι, η κρίση που χτύπησε άγρια την εργατιά, το λαό... Μέσα σε αυτή τη βροντερή δίνη της ιστορίας που αφήνει το ίχνος της και στην καθημερινή ζωή, ήρθε η είδηση που έσφιξε τις ψυχές.
Φωτό ΚΚΕ και αρχείο Μικρούτσικου
Και τότε διαβάζεις την ανάρτηση του Θάνου Μικρούτσικου μέσα από το νοσοκομείο και νιώθεις δυνατότερος παίρνοντας λίγη από τη δύναμη του. Και ανάμεσα σε αυτά που μας στέλνει σαν μήνυμα είναι ο στίχος του Ναζίμ Χικμέτ: «Να μην παραδίνεσαι. Αυτό είναι».
Συνειδητοποιείς τότε ότι από το 2017 που διαγνώστηκε η καταραμένη αρρώστια ο Θάνος Μικρούτσικος συνέχισε να υπηρετεί την τέχνη του δίνοντας συναυλίες που διαρκούσαν ώρες. Μόνο στο 45ο Φεστιβάλ της ΚΝΕ και του Οδηγητή βρέθηκε στη σκηνή για πάνω από δύο ώρες, ακαταπόνητος, παράφορος, εκρηκτικός.
Έτσι αντιμετώπιζε το σκληρό αντίπαλο. Με την αισιοδοξία του ανθρώπου που έχει υπηρετήσει υψηλές αρχές και ιδανικά, με τη γενναιότητα του ανθρώπου που αγαπάει τη ζωή, μέχρι και την τελευταία της λάμψη. Αυτός ήταν ο Θάνος Μικρούτσικος. Αυτό έκφρασε με την τέχνη του. Αυτό άφησε σαν παρακαταθήκη μαζί με το τεράστιο και πολύπλευρο καλλιτεχνικό του έργο.
Με την τέχνη του δικού μας Θάνου ανδρώθηκαν γενιές, που ανατριχιάζουν ακόμα στο άκουσμα των τραγουδιών του. Τραγούδια που ήχησαν σε συγκεντρώσεις, σε συναυλίες, τραγούδια που εμψύχωσαν και συγκίνησαν, τραγούδια που μίλησαν ξεκάθαρα για το στόχο τους.
«Όλη μου η ζωή ήταν μουσική»
Ξεκίνησε να σπουδάζει πιάνο και αρμονία από τεσσάρων ετών στη Φιλαρμονική Εταιρεία Πατρών και στο Ελληνικό Ωδείο. Έφτασε στο πτυχίο σε ηλικία 12 ετών.
Όπως είχε πει ο ίδιος σε συνέντευξή του στο Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων το Σάββατο 10 Μάρτη 2018, με αφορμή τις τρεις συναυλίες προς τιμήν των 100 χρόνων του ΚΚΕ, τη μουσική του πορεία διαμόρφωσαν τέσσερις παράγοντες: Η Κλασσική Μουσική, η έννοια του αυτοσχεδιασμού, το προοδευτικό περιβάλλον στο οποίο μεγάλωνε και τα μαθήματα θεωρίας της μουσικής που ξεκίνησε όταν μπήκε στο Πανεπιστήμιο.
Η μουσική έγινε η βασική διάσταση στη ζωή του.
«Στην αρχή εγκαταστάθηκε εντός μου η κλασική μουσική, ο Μπαχ, ο Μπετόβεν, ο Μότσαρτ. Παίζοντας τους στο πιάνο 10-12 χρονών, ταξίδευα στους δρόμους της πόλης μου, στην Πάτρα, στις στοές της, στα νεοκλασικά κτίριά της, αλλά έφευγα και πέραν αυτής. Σε πόλεις και εποχές παλιές που δεν ήξερα. Αυτοσχεδίαζα στο πιάνο με τις ώρες». Σε πολύ μικρή ηλικία μπήκε στη ζωή του και η άλλη του μεγάλη αγάπη, η ποίηση, ηθικός αυτουργός ο πατέρας του, «κρατώντας με στην αγκαλιά του, από τα 5 μου χρόνια, μου διάβαζε ποιήματα σχεδόν κάθε βράδυ. Από τότε θυμάμαι απ' έξω ολόκληρο τον Καρυωτάκη. Αλλά και Καβάφη και Ρίτσο και όλους σχεδόν τους ελάσσονες ποιητές, που δεν είναι όσο ελάσσονες τους είπαν».
Στη δεκαετία του '60 μπαίνει στη ζωή του η έντεχνη ελληνική μουσική.
«Μάνος Χατζιδάκις, Μίκης Θεοδωράκης, το τραγούδι δηλαδή. Δεύτερο αγκωνάρι εντός μου. Χρωστάω και σε αυτούς ταξίδια, αλλά και πόνους αφόρητους. Ο αυστηρός δάσκαλος του Ωδείου εξασκείτο με το χάρακα στα δάχτυλά μου, με δύναμη, για να πάψω να τους παίζω στο πιάνο...».
Σπούδασε μαθηματικά στο Μαθηματικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ παράλληλα μελέτησε αρμονία, αντίστιξη, φούγκα και σύνθεση με τον καθηγητή - συνθέτη Γ.Α. Παπαϊωάννου. Την περίοδο εκείνη ανακαλύπτει νέους μουσικούς κόσμους, τη μεταπολεμική avant guarde μουσική, την πρωτοπορία της δεκαετίας του '60.
«Νέοι ήχοι, νέες θεωρίες, έγιναν καθημερινότητά μου. Καινούρια ταξίδια, νέα όνειρα, άγνωστοι τόποι». Αυτή την περίοδο ξεκινά και τη μελέτη έργων του Καρλ Μαρξ.
Ο Θάνος Μικρούτσικος ασχολήθηκε με όλα σχεδόν τα είδη μουσικής. Έχει γράψει όπερες, συμφωνική μουσική, μουσική δωματίου, πειραματική μουσική. Συνεργάστηκε με πολλούς Έλληνες και ξένους σκηνοθέτες, γράφοντας μουσική για δεκάδες θεατρικά έργα, τα οποία έχουν παρουσιαστεί σε ολόκληρο τον κόσμο. Τεράστια ήταν και η παρουσία του στη δισκογραφία. Μελοποίησε πολλούς Έλληνες και ξένους ποιητές. Όπως έλεγε «Η ποίηση έγινε η δεύτερη διάσταση στην καθημερινότητα μου».
Έδωσε εκατοντάδες συναυλίες στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έχει συμμετάσχει ή έχουν παιχτεί έργα του σε πολλά διεθνή φεστιβάλ μουσικής (Λονδίνο, Γλασκόβη, Εδιμβούργο, Παρίσι, Λιλ, Λυών, Ρενς, Μονπελλιέ, Βρυξέλλες, Λιέγη, Γενεύη, Λοζάννη, Βαρκελώνη, Μαδρίτη, Βερόνα, Φλωρεντία, Βερολίνο, Δρέσδη, Λειψία, Βιέννη, Κωνσταντινούπολη κ.α.).
Έργα του έχουν παρουσιαστεί από πολλές μεγάλες ορχήστρες και ορχήστρες μουσικής δωματίου και τα έχουν διευθύνει σπουδαίοι μαέστροι, ανάμεσά τους οι Αλέξανδρος Μυράτ, Jerzy Swoboda, Adrew Davis, Kazuyoshi Akiyama, Louis Devos, Λουκάς Καρυτινός, Αλκης Μπαλτάς κ.ά. Ο Θάνος Μικρούτσικος έχει συνεργαστεί με όλους σχεδόν τους σημαντικούς Έλληνες ερμηνευτές και μουσικούς, ανάμεσά τους είναι οι: Μαρία Δημητριάδη, Δημήτρης Μητροπάνος, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Γιώργος Νταλάρας, Μανώλης Μητσιάς, Γιάννης Κούτρας, Χάρις Αλεξίου, Δήμητρα Γαλάνη, Κώστας Θωμαΐδης, Μίλτος Πασχαλίδης, Χρήστος Θηβαίος, Γιάννης Κότσιρας, Ρίτα Αντωνοπούλου. Έχει, επίσης, συνεργαστεί με πολλούς διεθνείς καλλιτέχνες, ανάμεσα στους οποίους ξεχωρίζουν οι: Irene Jarsky, Petro Guelfutsi, Milva, Udo Reineman, Lucienne Van Deyck κ.ά.
Το 2002 τιμήθηκε για τη μουσική του στο θέατρο με το βραβείο «Δημήτρης Μητρόπουλος» από το Κέντρο Μελέτης και Έρευνας του Ελληνικού Θεάτρου (Θεατρικό Μουσείο). Έχει σκηνοθετήσει τρία έργα στο χώρο του μουσικού θεάτρου. Ο Θάνος Μικρούτσικος ήταν μέλος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών.
«Ξελασπώστε το μέλλον»
Ο Θ. Μικρούτσικος είχε βάλει το αυτί του στο στήθος του κόσμου και άκουγε τις προκλήσεις των καιρών. Τις μετουσίωνε σε Υψηλή καλλιτεχνική πράξη και με αυτή παρενέβαινε στα γεγονότα, στις εξελίξεις, στη στάση του ανθρώπου μέσα στο εκμεταλλευτικό σύστημα. Ο άνθρωπος και οι αγωνίες του, οι ελπίδες του, τα αδιέξοδά του μέσα στον τερατώδη καπιταλιστικό μηχανισμό.
Απογείωσε την πολιτικοποιημένη τέχνη, την εκτόξευσε σε πλατιούς ορίζοντες από απέραντη αγάπη στον αλύγιστο άνθρωπο που παλεύει για την κοινωνική πρόοδο και την απελευθέρωση της κοινωνίας από τα δεσμά της μισθωτής σκλαβιάς. Όλο το έργο του διαπνέεται από το πάθος για την αλήθεια και για το ωραίο μέσα στη τέχνη και τη ζωή.
Και με αυτά τα κοσμήματα έφερε μεγάλα μουσικά έργα σε συναυλίες έξω από εργοστάσια για τη στήριξη απεργών, σε γήπεδα, σε συναυλίες για τους πολιτικούς κρατούμενους στην Τουρκία, για την υπόθεση της Παλαιστίνης, στα Φεστιβάλ της ΚΝΕ.
Κατέκτησε το δικό του, μοναδικό αποτύπωμα στη μουσική
Βασικό θέμα που απασχολούσε τον Θάνο Μικρούτσικο από την αρχή κιόλας της συνθετικής του διαδρομής ήταν η μελοποίηση της ποίησης. Τον ενδιέφερε πώς θα κατάφερνε να δώσει νέο ήχο και ταυτόχρονα να μπορεί να υπάρχει επικοινωνία με το κοινό, τον αποδέκτη δηλαδή του έργου. Η «λύση» αυτού του ερωτήματος ήρθε από το, δάσκαλό του -έτσι τον χαρακτήριζε- Γιάννη Ρίτσο. Οι συμβουλές του ποιητή προς τον νεαρό συνθέτη, να προσπαθεί να ανακαλύπτει το «είναι» και όχι τον «φαίνεσθαι» αποτέλεσαν τον οδηγό για τις κατοπινές μελοποιήσεις του. Πάντα προσπαθούσε να ανακαλύπτει τις κρυμμένες πλευρές που κάθε μεγάλο ποίημα διέθετε.
Οι συμβουλές του δασκάλου του ήταν «οδηγός» και ήταν αυτές που και ο ίδιος έδινε στους νέους καλλιτέχνες και μουσικούς:
«Γράφε για ό,τι σε καίει. Σε καίει ο έρωτας; Γράφε. Η μοναξιά σου; Γράφε. Ο αγώνας ενάντια στη βία του φασισμού; Γράφε. Αλλά, ΠΡΟΣΕΧΕ. Το θέμα δεν ορίζει την αξία του έργου. Αυτό που έχει σημασία είναι το αδιάσπαστο περιεχόμενου και φόρμας. Γιατί κάθε νέο περιεχόμενο απαιτεί μια νέα φόρμα, γιατί η φόρμα είναι κοινωνική εμπειρία αποκρυσταλλωμένη. Θα σέβεσαι το παρελθόν, θα το περιέχεις, θα το αφομοιώνεις, αλλά δεν θα το μιμηθείς».
Και το κατάφερε! Μέσα από τα τραγούδια του κατάφερε και έβαλε στο στόμα των ανθρώπων λόγια του Ναζίμ Χικμέτ, Γιάννη Ρίτσου, Βλαδίμηρου Μαγιακόφσκι, Μάνου Ελευθερίου, Μπέρτολτ Μπρεχτ, Άλκη Αλκαίου, Μανόλη Αναγνωστάκη, Φώντα Λάδη, Νίκου Καββαδία, Μιχάλη Γκανά, Κώστα Παπαγεωργίου, Κώστα Τριπολίτη, Λάκη Λαζόπουλου, Λίνας Νικολακοπούλου, Κώστα Λαχά, Γιώργου Κακουλίδη, Χριστόφορου Λιοντάκη, Οδυσσέα Ιωάννου και πολλών ακόμα. Πολλοί είναι και οι ξένοι ποιητές που είχε μελοποιήσει. Άλλωστε, η μελοποίηση του Θ. Μικρούτσικου είναι αυτή που επέτρεψε να κατανοηθούν τα «κρυμμένα» της ποίησης του Καββαδία, που μέχρι τότε θεωρούταν ως ελάσσονας ποιητής.
Από αυτή την «ένωση» γεννήθηκαν τραγούδια που κλείνουν μέσα τους την ιστορία του ελληνικού και του παγκόσμιου Κομμουνιστικού κινήματος, τον ηρωισμό και την ευαισθησία των αλύγιστων, τις εξορίες, τα εκτελεστικά αποσπάσματα, δημιουργίες όπως δύσκολα περιγράφονται με λόγια. Ο «Ντίκ», οι «Γερόντοι», ο «Αλέξης», το «Φεγγάρι» με τη δραματική του πλοκή που περιστρέφεται γύρω από τη δίψα των μακρονησιωτών που μαζί με το φεγγάρι βάζει σε δοκιμασία την απόφαση τους.
Εμβληματικά έργα, όπως η «Καντάτα για την Μακρόνησο» και η «Σπουδή σε Ποιήματα του Βλαδίμηρου Μαγιακόφσκι», που τη συνόδευε αξεδιάλυτη, η μεγάλη ποίηση του Γιάννη Ρίτσου. Για αυτό το έργο, που παρουσιάστηκε το 1976, ο Θ. Μικρούτσικος λέει:
«Έγραψα το έργο σχεδόν μονορούφι. Προσπάθησα να ενώσω δυο μουσικούς κόσμους. Αυτόν της σύγχρονης μουσικής με έγχορδα, δυο πιάνα και 18 ηθοποιούς και αυτόν του τραγουδιού με τη μοναδική - ιέρεια αρχαίας τραγωδίας - Μαρία Δημητριάδη και ένα μικρό γκρουπ μουσικών (...) Αν δεις την παρτιτούρα σε αυτά τα μέρη, είναι σαν μια όπερα ομιλίας...».
Μεγάλα ποιήματα που περιλαμβάνονται στην ποιητική συλλογή του Γιάννη Ρίτσου «Πέτρινος Χρόνος» (Μακρονησιώτικα). Με τη σπουδή στην ποίηση του Σοβιετικού ποιητή Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι ο Μικρούτσικος χρησιμοποιεί τον βροντερό ποιητικό του λόγο για να τιναχτεί στεντόρεια η φωνή του στο παρόν και στο μέλλον μέσα από ένα έργο που η Μορφή του υπηρετεί το ρωμαλέο μαγιακοφσκικό περιεχόμενο και το αντίστροφο. Η μαγεία της διαλεκτικής αυτής σχέσης που υλοποιείται εμπνευσμένα δίνει δυνατά επαναστατικά τραγούδια όπως το «Με όλη μου την φωνή», το τελευταίο ποίημα που έγραψε ο μεγάλος σοβιετικός ποιητής απευθυνόμενος στους «σύντροφους απόγονους», το «Ξελασπώστε το μέλλον», το «Γι' αυτό».
Το έργο παρουσιάστηκε το 2018 σε τρεις συναυλίες σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Πάτρα, αφιερωμένες στα 100 χρόνια από την ίδρυση του ΚΚΕ.
«Αν προσπαθήσει κανείς να προσδιορίσει, ποιο είναι το στοιχείο που κάνει την τέχνη του Μικρούτσικου να ξεχωρίζει, το ειδοποιό χαρακτηριστικό της, θα κατέληγε στην ικανότητά του να δημιουργεί πιο βαθιά και σταθερά συναισθήματα, που πηγάζουν από τη σκέψη. Είναι η διαλεκτική σχέση έμπνευσης - σκέψης, καρδιάς και μυαλού, που διαπερνά τη δημιουργία του. Μια σκέψη, που μας υποχρεώνει να την κινητοποιούμε σε δύο επίπεδα, το ιδεολογικό και το αισθητικό. Όπου το ένα διεισδύει στο άλλο, προσκαλώντας μας να συμμετέχουμε στην προσπάθεια της δημιουργίας του», είχε επισημάνει - μεταξύ άλλων - ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας μιλώντας πριν από τη συναυλία για τα 100 χρόνια του ΚΚΕ στο Γαλάτσι.
«Και το τώρα κοιτά το ΚΚΕ. Και το μέλλον κοιτά το ΚΚΕ»
Η σχέση του Θ. Μικρούτσικου με το ΚΚΕ κρατά από τα νεανικά του χρόνια, όταν έγινε μέλος του. Στην πορεία, οι δρόμοι τους μπορεί να χώρισαν αλλά δεν έπαψαν να υπάρχουν περίοδοι που ο Θ. Μικρούτσικος συνέβαλλε σε εκδηλώσεις του Κόμματος. Όπως άλλωστε ο ίδιος δήλωνε: «Τον κόσμο του ΚΚΕ τον σεβόμουν και όταν δεν ήμουν κοντά στο ΚΚΕ. Εκατό χρόνια ιστορία. Ένα Κόμμα θυσιών, ένα Κόμμα έπους...».
Ξανασυναντήθηκε με το ΚΚΕ τα τελευταία χρόνια ενώ ήταν σταθερή η παρουσία του στα Φεστιβάλ της ΚΝΕ, στις ξεχωριστές μουσικές του συναυλίες που πλαισίωναν τα Επιστημονικά Συνέδρια του Κόμματος.
Το 2017 στην πρώτη του εμφάνιση, μετά την έναρξη της περιπέτειας της υγείας του, στο Φεστιβάλ της ΚΝΕ δηλώνει στον «Ριζοσπάστη»: «Εδώ είναι ο κόσμος μου, εδώ είναι οι άνθρωποί μου». Πράγματι, στο ΚΚΕ και την ΚΝΕ βρίσκονται οι άνθρωποι που εμπνέονται, εμψυχώνονται, αισθάνονται, κατανοούν τον κόσμο και αγωνίζονται να τον αλλάξουν, συντροφιά με τη μουσική σου, μέσα και από τη μουσική σου.
Το 2018 δηλώνει:
«Είχα κι εγώ κάποιες φορές τις επιφυλάξεις μου, όχι για τη στρατηγική του, κυρίως γι' αυτήν την περίφημη ιστορία, το κυνήγι του εφικτού.
Όποιος όμως διαβάζει με πάθος Ιστορία, θα παρακολουθήσει τα τελευταία τουλάχιστον 40 χρόνια ότι ακόμα και αρχικά ριζοσπαστικές αριστερές δυνάμεις σε ολόκληρη την Ευρώπη, κυνηγώντας το εφικτό, είτε ενσωματώθηκαν απολύτως στο σύστημα, είτε περιθωριοποιήθηκαν.Το αποτέλεσμα ποιο ήταν; Μαύρισαν κι άλλο το όνειρο, που είχε ήδη μαυρίσει, κι έτσι έστρεψαν το μέσο πολίτη, που έχει στον καπιταλισμό μειωμένη πολιτική συνείδηση, λόγω του καθημερινού βομβαρδισμού που υφίσταται, στην ακροδεξιά, με αποτέλεσμα στις μέρες μας να βλέπουμε τον εφιάλτη να επιστρέφει.Το ΚΚΕ είναι το μόνο Κόμμα -το λέω ανεπιφύλακτα- που δεν δημιουργεί ψευδαισθήσεις ότι στο βάρβαρο καπιταλισμό, ειδικά σήμερα, μπορούν τα πράγματα να γίνουν καλύτερα. Εγώ, Δημήτρη μου, είμαι οριστικά μαζί με το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας. Και έχω ένα καθήκον.Να προσπαθήσουμε με τα γραπτά μας, με τις δημόσιες παρεμβάσεις μας, με την Τέχνη μας να ξανακάνουμε γοητευτική την εικόνα του κόσμου που θέλουμε τελικά να πάμε» (Από την παρουσίαση της συλλεκτικής έκδοσης βιβλίου - CD «Καντάτα για τη Μακρόνησο - Σπουδή σε ποιήματα του Βλαδίμηρου Μαγιακόφσκη»).
Ο Θάνος Μικρούτσικος τιμήθηκε από το ΚΚΕ με την ένταξη του στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας, στη 12η τιμητική θέση, για τις βουλευτικές εκλογές 7ης Ιούλη 2019. Σε γραπτή δήλωσή του, την οποία διάβασε ο ηθοποιός Γιώργος Κιμούλης στην επιβλητική προεκλογική συγκέντρωση του κόμματος, στο Σύνταγμα, μεταξύ άλλων, υπογράμμιζε
«Και το τώρα κοιτά το ΚΚΕ. Και το μέλλον κοιτά το ΚΚΕ. Όσο για τις εκλογές: Προφανώς δεν κρίνεται η διακυβέρνηση της χώρας. Η ίδια θλιβερή διακυβέρνηση. Η μόνη ελπίδα, το δυνάμωμα του ΚΚΕ. Με δυναμωμένο ΚΚΕ, αυτό που δυναμώνει αυτόματα είναι η αντίσταση του κόσμου και τότε υπάρχει η μοναδική περίπτωση ο κόσμος να κερδίσει κάποια πράγματα και τώρα».
Η πιο όμορφη θάλασσα
Είναι δύσκολο να χωρέσει σε λίγες αράδες η μουσική διαδρομή του Θάνου Μικρούτσικού. Ενδεικτικά μόνο παραθέτουμε τα παρακάτω:
Το 1975 μελοποιεί ποίηση του Γερμανού ποιητή Βόλφ Μπίρμαν και του Τούρκου κομμουνιστή ποιητή Ναζίμ Χικμέτ και έτσι γεννιούνται τα «Πολιτικά Τραγούδια». Το πρώτο τραγούδι προϊδεάζει για τη συνέχεια. «Έτσι κι' αλλιώς η γή θα γίνει κόκκινη / ή κόκκινη από ζωή ή κόκκινη από θάνατο/ θα φροντίσουμε εμείς για αυτό». Ο ίδιος ο Μικρούτσικος τραγουδάει και παίζει πιάνο στο τραγούδι «Η μπαλάντα για τους ασφαλίτες». Η φωνή της Μαρίας Δημητριάδη αποδεικνύει με τεράστια γκάμα δυνατοτήτων που προαναγγέλλει μια μεγάλη ερμηνεύτρια που είναι συνδεδεμένη με την πορεία του συνθέτη. Το έργο δουλευόταν από το 1970 και το πρώτο τραγούδι που μελοποιήθηκε, την ίδια χρονιά, είναι το ποίημα του Χικμέτ «Η Πιο Όμορφη Θάλασσα».
Το 1976 κυκλοφορεί ο δίσκος «Καντάτα για τη Μακρόνησο σε ποίηση Γ. Ρίτσου - Σπουδή σε ποιήματα του Βλαδίμηρου Μαγιακόβσκη». Σε αυτό το έργο με την τόσο πρωτοποριακή φόρμα γίνεται ολοφάνερη η τάση του Θ. Μικρούτσικου να ανοίξει νέους δρόμους στη μουσική μας πραγματικότητα. Στην «Καντάτα» εναλλάσσονται τα σύγχρονα - ατονικά μέρη με τραγούδια. Το τραγούδι αποτελεί τη «λύση» του προηγούμενου μέρους. Υπήρχαν ορχήστρα εγχόρδων, πιάνο, κρουστά και 20 ηθοποιοί που λειτουργούσαν ως μια πολύ σύγχρονη χορωδία, χρησιμοποιώντας κραυγές, αφηγηματικά γρήγορα μέρη. Πρωτοποριακή είναι η φόρμα που υπηρετεί και αναδεικνύει απόλυτα το περιεχόμενο και στη «Σπουδή σε ποιήματα του Βλαδίμηρου Μαγιακόβσκη», του ποιητή της Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης, μεταφρασμένα από τον Γιάννη Ρίτσο.
Το 1977 παρουσιάζει τη «Φουέντε Οβενχούνα», που βασίζεται στο θεατρικό έργο του Ισπανού Λόπε δε Βέγα το οποίο γράφτηκε το 1614.
Την ίδια χρονιά, παρουσιάζει και το έργο «Τροπάρια για Φονιάδες» σε ποίηση του Μάνου Ελευθερίου με τη Μαρία Δημητριάδη και το Γιώργο Μεράντζα.
Ακολουθούν το 1978 «Τα Τραγούδια της Λευτεριάς» σε ποίηση Φώντα Λάδη, Μανόλη Αναγνωστάκη, Γιάννη Ρίτσου και το ποίημα του Άλκη Αλκαίου «Φλεβάρης 1848».
Τον ίδιο χρόνο, παρουσιάζεται ένα από τα κορυφαία έργα του, το οποίο δούλευε από το 1972, η «Μουσική Πράξη Στον Μπρεχτ» με τον Γιάννη Κούτρα. Ο ίδιος ο Θάνος Μικρούτσικος ερμηνεύει το ποίημα «Για τον φτωχό B. B.». Πρόκειται για ένα έργο - τομή στη σύγχρονη μουσική πραγματικότητα, στο οποίο η πρωτοπόρα, επαναστατική ποίηση του Μπ. Μπρεχτ βρίσκει την πρωτοπόρα, επαναστατική μουσική αναλογία της.
Η Μουσική πράξη στον Μπρέχτ άνοιξε το δεύτερο κύκλο των εκδηλώσεων για το Επιστημονικό Συνέδριο, που διοργάνωσε η ΚΕ του ΚΚΕ, για τον Μπέρτολτ Μπρεχτ με τίτλο «Για τους σεισμούς που μέλλονται να' ρθούν» το Σάββατο 2 Φλεβάρη 2013.
«Στην εποχή της κρίσης η μεγάλη τέχνη εκτός από όλα τα άλλα χαρακτηριστικά έχει και τη δυνατότητα της εμψύχωσης και δεν πρέπει να την αφήνουμε... Τώρα χρειαζόμαστε τη μεγάλη τέχνη» λέει ανάμεσα σε άλλα ο συνθέτης σε συνέντευξη του για τη συναυλία στο 902.gr.
H δεκαετία του 1970 κλείνει για τον Θάνο Μικρούτσικο με το έργο «Ο Σταυρός του Νότου» σε ποίηση του Νίκου Καββαδία. Τα μελοποιημένα ποιήματα ερμηνεύουν ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, ο Γ. Κούτρας και η Αιμιλία Σαρρή.
Το ταξίδι στις θάλασσες του χρόνου συνεχίστηκε μέχρι τις μέρες μας. Το έργο παρουσιάστηκε στο 41ο Φεστιβάλ ΚΝΕ - «Οδηγητή» το 2015 και στο 5ο Επιστημονικό Συνέδριο που διοργάνωσε η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ τον Δεκέμβρη του 2018 για τη συνάντηση της λογοτεχνίας με το κομμουνιστικό κίνημα από το τέλος του 19ου αιώνα μέχρι το Μεσοπόλεμο (Δείτε εδώ).
Ο συνθέτης ανοίγει τη δεκαετία του 1980 με το έργο του «Ευριπίδης IV» ενώ το 1981 γίνονται κοινές συναυλίες σε όλη την Ελλάδα με τον Μάνο Λοΐζο και τον Χρήστο Λεοντή. Σε αυτές τις συναυλίες ο Θ. Μικρούτσικος παρουσιάζει ανάμεσα σε άλλα και ανέκδοτα τραγούδια του όπως τη «Μπαλάντα του Έμπορου» σε στίχους Μπ. Μπρέχτ, τον «Πανικό» και το «Ασανσέρ» σε στίχους Μιχάλη Γκανά.
Ακολουθεί, το 1982 «Εμπάργκο» σε ποίηση του Άλκη Αλκαίου.
Ο ερωτικός Μικρούτσικος ξεχειλίζει στον «Γέρο της Αλεξάνδρειας» το οποίο κυκλοφόρησε το 1983.
Μια σχετικά άγνωστη δουλειά του συνθέτη ήταν το «Αραπιά για Λίγο Πάψε να Χτυπάς με το Σπαθί», τίτλος που ερμηνεύει το περιεχόμενο του έργου. Ένα ταξίδι με τους ανέμους της τζαζ, του ροκ, και των εμπνευσμένων αυτοσχεδιασμών.
Ακολουθούν το 1986 «Η Αγάπη είναι Ζάλη» με την Χαρούλα Αλεξίου. Ο δίσκος σημείωσε μεγάλη επιτυχία ενώ ο Θ. Μικρούτσικος παρουσιάζει για πρώτη φορά το μελοποιημένο ποίημα του Νίκου Καββαδία « Οι Εφτά Νάνοι στο s/s Cyrenia».
Το 1988 μελοποιεί Κώστα Τριπολίτη και παρουσιάζει το «Όλα από Χέρι Καμένα».
Το 1991 συναντιέται ξανά με τον Νίκο Καββαδία και από αυτή τη νέα συνάντηση ξεπηδούν «Οι Γραμμές των Οριζόντων», μια επανεκτέλεση με νέα επεξεργασία και ενορχήστρωση των τραγουδιών του κύκλου «Ο σταυρός του Νότου», αλλά και έξι νέα τραγούδια.
Το έργο είναι μια θάλασσα έμπνευσης ενώ τραγούδια όπως το «Καραντί», το «A bord de l᾿ “Aspasia”», ο «Λύχνος του Ἀλλαδίνου», το «William George Allum» και το «πιλότος Nagel» παρουσιάζονται πρώτη φορά και συγκλονίζουν.
Το 1992 σειρά έχει το έργο «Συγγνώμη για την Άμυνα» σε στίχους Κώστα Τριπολίτη.
Το 1996 κυκλοφορεί το έργο «Στου αιώνα την παράγκα». Ο Δημήτρης Μητροπάνος με τη δωρική λαϊκή φωνή του ερμηνεύει τραγούδια σε στίχους Άλκη Αλκαίου, Γιώργου Κακουλίδη, Κώστα Λαχά και Λίνας Νικολακοπούλου.
Το 1999 κυκλοφορεί το έργο «Η Θάλασσα στη Σκάλα» σε στίχους Οδυσσέα Ιωάννου με ερμηνευτή τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου.
Το 2001 ο Θ. Μικρούτσικος βρίσκεται ξανά με τον Γιάννη Ρίτσο. «Ντύνει» με τις συνθέσεις του απαγγελίες του ίδιου του ποιητή και συγκλονίζει. Το αποτέλεσμα καταγράφεται στον δίσκο «Του Απείρου Εραστής».
«Εἶναι πάντα μιὰ γέννηση - ἔλεγε ὁ Ξένος - / κι ὁ θάνατος μιὰ πρόσθεση, ὄχι ἀφαίρεση. Τίποτα δέ χάνεται...» απαγγέλλει ο Γιάννης Ρίτσος με φόντο τη σύνθεση του Θ. Μικρούτσικου που προορίζει το λόγο κατευθείαν σε κάθε σφυγμό και κάθε χτύπο της καρδιάς να είναι πλημμυρισμένα από την αγάπη για ζωή.
Το 2002 κυκλοφορεί ο «Άμλετ της Σελήνης», σε στίχους Μάνου Ελευθερίου, Οδυσσέα Ιωάννου, Γιώργου Κακουλίδη, Κώστα Λαχά, Τζένης Μαστοράκη, Κώστα Τριπολίτη με τις φωνές του Χρήστου Θηβαίου και του Θάνου Μικρούτσικου.
Το 2006 κυκλοφορεί ο δίσκος «Υπέροχα Μονάχοι», όπου τραγουδούν ο Μανώλης Μητσιάς και ο Χρήστος Θηβαίος στίχους του Άλκη Αλκαίου.
Το 2008 παρουσιάζει το «Πάμε Ξανά Απ' Την Αρχή». Παρά τον «κουρασμένο κόσμο» τους τα τραγούδια «Θά 'ρθουν Μέρες» και «Δεν Είναι η Σιωπή Φωνή» είναι μια κραυγή ελπίδας για το μέλλον.
Το 2009 επικαιροποιεί παλιότερα πολιτικά τραγούδια σε συνεργασία με τα Υπόγεια Ρεύματα. Τίτλος του δίσκου «Αυτούς τους έχω Βαρεθεί» από τον στίχο στο ομώνυμο τραγούδι που υπάρχει στα «Πολιτικά Τραγούδια».
Παρουσιάζεται επίσης ένα καινούργιο τραγούδι, το «Spleen», σε στίχους Άλκη Αλκαίου.
Το 2014 κυκλοφορεί ο δίσκος «Ό,τι θυμάσαι δεν πεθαίνει» σε στίχους Οδυσσέα Ιωάννου με τη φωνή του Γιάννη Κότσιρα.
Στις 16 Μάη 2015 παρουσιάζει ένα αφιέρωμα στον Τούρκο Κομμουνιστή Ποιητή Ναζίμ Χικμέτ στο πλαίσιο Επιστημονικού Συνεδρίου του ΚΚΕ για τον Χικμέτ με τίτλο «για να γεννούνε τα σκοτάδια λάμψη».
Τελευταία παράσταση που έντυσε με τη μουσική του είναι η παράσταση «Ως την άκρη του κόσμου», που ανεβαίνει κάθε Σάββατο και Κυριακή στο Θέατρο «Τζένη Καρέζη». Για τον Θ. Μικρούτσικο, η σοβαρή τέχνη πάντα ήταν η καλύτερη άμυνα ενάντια στη βαρβαρότητα του καιρού μας. Έγραφε στο facebook του:
«Οι ιστορίες με τα ασυνόδευτα παιδιά πρόσφυγες με κατασπαράζουν. Έτσι γεννήθηκαν το "Ως την άκρη του κόσμου" με την Μπαρμπαρόζα και τον Πυξίδα να τολμάνε το αδύνατο».
Το ξεδίπλωμα της σπείρας που ανελίσσεται διαρκώς, τόσο στην κοινωνία όσο και στην τέχνη, το ξεδίπλωμα της δημιουργίας κάτω από τον έναστρο θόλο της μουσικής ολοκληρώθηκε με μια συγκλονιστική συναυλία στο Ηρώδειο στις 29 Ιούνη 2019 και με μια «μοναδική κατάθεση ψυχής» στο αφιέρωμα για τα πολιτικά του τραγούδια στο 45ο Φεστιβάλ ΚΝΕ - «Οδηγητή» το Σάββατο 21 Σεπτέμβρη 2019.
Αντί επιλόγου
«Επιτρέψτε μου να σας πως, ότι παρότι πορεύομαι με την πλάτη στον τοίχο, είμαι ένας απόλυτα ευτυχισμένος άνθρωπος.Είναι αφενός η μουσική μου και κυρίως ο κόσμος που με αγκάλιασε με τέτοια αγάπη, τέτοιο πάθος και μου αναπτερώνει κάθε λεπτό το ηθικό, αλλά είναι και οι πέντε δικοί μου άνθρωποι.Με τη σημερινή ευκαιρία θέλω να πω σε όλους τους φίλους που είναι σήμερα εδώ:Μην αφήσετε καμιά στιγμή στη ζωή σας να πάει χαμένη. Ρουφήξτε κάθε δευτερόλεπτο. Ο χρόνος τρέχει τόσο γρήγορα. Διευρύνετε τις γνώσεις σας μέχρι τέλους. Συνεχώς να ονειρεύεστε. Κυνηγήστε την ουτοπία, όπως σας διαβεβαιώνω το έκανα εγώ και θα συνεχίσω, μέχρι τέλους.
Σας ευχαριστώ όλους από καρδιάς».Με αυτά τα λόγια χαιρέτησε ο Θάνος Μικρούτσικος τη βράβευση του για τη συνολική προσφορά του στη μουσική στις 10 Δεκέμβρη 2019 στο Μουσείο Μπενάκη. Το χαιρετισμό διάβασε ο γιος του Στέργιος.
ΣΧΕΤΙΚΑ
- Την Δευτέρα, στις 14.30, από το Α' νεκροταφείο ο τελευταίος αποχαιρετισμός στο Θάνο Μικρούτσικο, 28/12/2019 22:33
- Ανακοίνωση του Κεντρικού Συμβουλίου της ΚΝΕ για τον θάνατο του Θάνου Μικρούτσικου,28/12/2019 22:30
- Το ΚΚΕ αποχαιρετά τον Θάνο Μικρούτσικο, 28/12/2019 21:54
- «Έφυγε» ο μεγάλος μουσικοσυνθέτης Θάνος Μικρούτσικος, 28/12/2019 20:32
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.