Τάσσος (Αλεβίζος): Ο χαράκτης των Αρχαγγέλων της λευτεριάς — «Όρθιοι, ακόμα κι όταν πέφτουν» — Διαχρονική, οικουμενική παρακαταθήκη (7+1 έργα)

Τάσσος (Αλεβίζος Αναστάσιος)
25 Μαρ. 1914, Λευκοχώρα Μεσσηνίας – 13 Οκτ. 1985, Αθήνα
Μνήμη Τσε Γκεβάρα. Ο Αρχάγγελος με το πολυβόλο Α, 1968
Ξυλογραφία σε χαρτί, 140 x 56 εκ.
Δωρεά Α. Τάσσου και Λουκίας Μαγγιώρου
(αρ. έργου: Π.7136)
Πηγή Έργου: https://www.nationalgallery.grspan>

 

Τάσσος

«Στα έργα μου —έλεγε ο Χαράκτης Τάσσος— υπάρχει η ανθρώπινη οδύνη, αλλά και η αποφασιστικότητα. Στα έργα μου οι άνθρωποι που κινούνται, σηκώνουν το βάρος της σκλαβιάς και της τυραννίας αλλά είναι τόσο αλύγιστοι εκφραστικά, που δε μπορούν παρά να μείνουν όρθιοι ως το τέλος. Όρθιοι ακόμα κι όταν πέφτουν. Αυτό είναι το βαθύτερο μήνυμά μου».

Τάσσος 

(βλ. κάτω από Νίκο Καραντηνό)

*

13 Οκτ. 1985. Πεθαίνει ο κομμουνιστής χαράκτης Τάσσος (Αναστάσιος Αλεβίζος). Ο Α. Αλεβίζος γεννήθηκε στη Λευκοχώρα Μεσσηνίας, 25 Μαρ. 1914.

Μικρός παρακολούθησε μαθήματα ζωγραφικής κοντά στον Γιώργο Κωτσάκη. Το 1930, σε ηλικία δεκαέξι ετών, έγινε δεκτός στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Εκεί παρακολούθησε μαθήματα γλυπτικής και ζωγραφικής στα εργαστήρια του Θωμά Θωμόπουλου, του Ουμβέρτου Αργυρού και του Κωνσταντίνου Παρθένη.

Από το 1933 και μέχρι την αποφοίτησή του από την Σχολή το 1939, παρακολούθησε μαθήματα χαρακτικής στο εργαστήριο του Γιάννη Κεφαλληνού.

Πιθανολογείται ότι καθοριστικό ρόλο στην αφοσίωσή του στην χαρακτική έπαιξε και η γνωριμία του με τον Δημήτρη Γαλάνη, άλλο μεγάλο Έλληνα χαράκτη της εποχής του Μεσοπολέμου, μέσω του οποίου γνώρισε και την γαλλική χαρακτική.

Πραγματοποίησε σπουδές στο Παρίσι, την Ρώμη και την Φλωρεντία. Πάντως, το ταλέντο του στην χαρακτική αναγνωρίστηκε πολύ γρήγορα. Στην Πανελλήνια Καλλιτεχνική Έκθεση του 1938 έλαβε το Βραβείο Χαρακτικής και δύο χρόνια αργότερα, το 1940, τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Χαρακτικής.

Από το 1930 είχε ενταχθεί στο ΚΚΕ, αρχικά στην νεολαία του κόμματος (ΟΚΝΕ) και αργότερα ως πλήρες μέλος.

Με την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου το 1940, ο Τάσσος και πολλοί άλλοι μαθητές του Κεφαλληνού, φιλοτέχνησαν προπαγανδιστικές αφίσες για την εμψύχωση του ελληνικού λαού.

Στα χρόνια της Κατοχής, εντάχθηκε στην ΕΠΟΝ και στο ΕΑΜ Καλλιτεχνών, για να συνεχίσει την, παράνομη πλέον, δημιουργία προπαγανδιστικού υλικού κατά των κατακτητών.  

Τάσσος (Αλεβίζος Αναστάσιος)
25 Μαρ. 1914, Λευκοχώρα Μεσσηνίας – 13 Οκτ. 1985, Αθήνα
Οι Τυραννοκτόνοι. Πράξη, 1970
Ξυλογραφία σε χαρτί, 82 x 38 εκ.
Δωρεά Α. Τάσσου και Λουκίας Μαγγιώρου
(αρ. έργου: Π.7147)
Πηγή Έργου: https://www.nationalgallery.gr

Τα πρώτα του ζωγραφικά σχέδια δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό «Νέοι Πρωτοπόροι» το 1932, ενώ στη συνέχεια στο ίδιο περιοδικό δημοσιεύθηκαν χαρακτικά του καθώς και το κείμενό του «Ξυλογραφία: Η Τέχνη των μαζών».

Η προσφορά του στον παράνομο Αντιστασιακό Τύπο ήταν μεγάλη, ενώ συμμετείχε και στο σημαντικότερο έντυπο του οργανωμένου αγώνα, το λεύκωμα ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, που κυκλοφόρησε στις 25 Μάρτη 1943.

Το 1944 πήρε μέρος στην πανελλήνια έκθεση στην οποία συμμετείχαν οι εικαστικοί του ΕΑΜ και φυλακίστηκε για 40 μέρες στις φυλακές «Αβέρωφ» μαζί με τους Κεφαλληνό, Κορογιαννάκη και Κανά. Συμμετείχε επίσης το 1945 στα λευκώματα «Για τη χιλιάκριβη τη λευτεριά» και «Θυσιαστήριο της λευτεριάς».

Τάσσος (Αλεβίζος Αναστάσιος)
25 Μαρ. 1914, Λευκοχώρα Μεσσηνίας – 13 Οκτ. 1985, Αθήνα
Σπύρος Μουστακλής, 1970
Πηγή Έργου: Ανοιχτό Ελληνικό Σχολείο

Ο Τάσσος είχε επίσης μια ιδιαίτερη αγάπη για το βιβλίο και τις γραφικές τέχνες. Ήδη από το 1939, με την αποφοίτησή του, έφτιαχνε εξώφυλλα και κοσμήματα για το λογοτεχνικό περιοδικό Νέα Εστία.

Μετά την απελευθέρωση, ανέλαβε την καλλιτεχνική διεύθυνση στον εκδοτικό οίκο «Τα Νέα Βιβλία» που ίδρυσε το ΚΚΕ το 1945 και που έκλεισε το 1948.

Παράλληλα άρχισε να ασχολείται και με άλλα θέματα πέρα από τον πόλεμο, όπως γυμνά, νεκρές φύσεις και πορτρέτα, ενώ ταυτοχρόνως άρχισε να χρησιμοποιεί και χρώμα στις ξυλογραφίες του.

Το 1948 άρχισε να συνεργάζεται με τον Οργανισμό Εκδόσεως Σχολικών Βιβλίων (ΟΕΣΒ, μετέπειτα Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, ΟΕΔΒ).  Καρπός της συνεργασίας του με τον ΟΕΣΒ, υπήρξε η εικονογράφηση πολλών βιβλίων για το Δημοτικό και το Γυμνάσιο, με πρώτο το Αναγνωστικόν Έκτης Δημοτικού που κυκλοφόρησε το 1949.

Τάσσος (Αλεβίζος Αναστάσιος)
25 Μαρ. 1914, Λευκοχώρα Μεσσηνίας – 13 Οκτ. 1985, Αθήνα
Ο Φύλακας της Πύλης
Πηγή Έργου: Ανοιχτό Ελληνικό Σχολείο

Το 1948 έγινε καλλιτεχνικός σύμβουλος του λιθογραφείου «Ασπιώτη-Ελκα».

Το 1954 ξεκίνησε η συνεργασία του με τα Ελληνικά Ταχυδρομεία, για τα οποία σχεδίασε γραμματόσημα με την τεχνική της έγχρωμης ξυλογραφίας και κατόπιν με τη μέθοδο της όφσετ.

Από τη δεκαετία του ’60 και μετά επικεντρώθηκε απόλυτα στην απόδοση της ανθρώπινης μορφής, εγκατέλειψε σταδιακά το χρώμα, χάραζε όλο και μεγαλύτερες πλάκες ξύλου και άρχισε να δημιουργεί θεματικές ενότητες σε τρίπτυχα ή τετράπτυχα.

Την περίοδο 1967-74 φιλοτέχνησε έργα κοινωνικής διαμαρτυρίας καταγράφοντας γεγονότα που τον συγκλόνισαν.

Τάσσος (Αλεβίζος Αναστάσιος)
25 Μαρ. 1914, Λευκοχώρα Μεσσηνίας – 13 Οκτ. 1985, Αθήνα
Μνήμη Τσε Γκεβάρα. Ο Αρχάγγελος με το πολυβόλο Β, 1968
Ξυλογραφία σε χαρτί, 140 x 56 εκ.
Από το λεύκωμα τη Εθνικής Πινακοθήκης - Μουσείον Αλέξανδρου Σούτζου:
Α. Τάσσος, Ασπρο - Μαύρο 2,  Αθήνα 1975

Ιδιαίτερη και ξεχωριστή στιγμή στην καλλιτεχνική δημιουργία του Τάσσου αποτελεί η εικονογράφηση των εξωφύλλων των δίσκων της Σωτηρίας Μπέλλου.

Κατά την περίοδο της δικτατορίας των συνταγματαρχών, έζησε αυτοεξόριστος εκτός Ελλάδας και φιλοτέχνησε έργα κοινωνικής διαμαρτυρίας καταγράφοντας γεγονότα που τον συγκλόνισαν.

Μετά την κατάρρευσή της, εξέθεσε έργα του στην Εθνική Πινακοθήκη, το 1975, και λίγο καιρό αργότερα έγινε μέλος του διοικητικού συμβουλίου του ίδιου ιδρύματος. Το 1977, ήταν από τα ιδρυτικά μέλη της Πανελλήνιας Πολιτιστικής Κίνησης.  

Από το 1962 ως το 1985 σχεδίαζε και τα γραμματόσημα του κυπριακού κράτους.

Tο 1978 με αφορμή την σύγκληση του 10ου Συνεδρίου του ΚΚΕ -του πρώτου νόμιμου μετά το 1945- ο Τάσσος κυκλοφόρησε το λεύκωμα «Δέκα επιλογές από την ποίηση του Γ. Ρίτσου» και τη «Χαρακτική» του.

Τάσσος (Αλεβίζος Αναστάσιος)
25 Μαρ. 1914, Λευκοχώρα Μεσσηνίας – 13 Οκτ. 1985, Αθήνα
Άντζελα Ντέηβις, 1972
Ξυλογραφία σε χαρτί, 95 x 53 εκ.
Δωρεά Α. Τάσσου και Λουκίας Μαγγιώρου
(αρ. έργου: Π.7159)
Πηγή Έργου: https://www.nationalgallery.gr

Στα πενήντα χρόνια καλλιτεχνικής δημιουργίας, το έργο του διαφοροποιήθηκε μέσα από ενότητες ύφους και ανάλογες θεματικές επιλογές που αντιστοιχούν σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους. Εκφράστηκε σχεδόν αποκλειστικά με την ξυλογραφία σε πλάγιο ξύλο.

Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της ομάδας «Στάθμη». Έλαβε μέρος στις Πανελλήνιες από το 1938 ως το 1960, καθώς και σε όλες τις μεγάλες παγκόσμιες καλλιτεχνικές εκθέσεις αντιπροσωπεύοντας την Ελλάδα.

Έκανε πολλές ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και την Ευρώπη και τιμήθηκε δυο φορές από την Εθνική Πινακοθήκη με εκθέσεις έργων του το 1975 και το 1987.

Τάσσος (Αλεβίζος Αναστάσιος)
25 Μαρ. 1914, Λευκοχώρα Μεσσηνίας – 13 Οκτ. 1985, Αθήνα
Το μαρτύριο και ο θάνατος της Ηλέκτρας Αποστόλου, 1967
Ξυλογραφία σε χαρτί, 136 x 73 εκ.
Δωρεά Α. Τάσσου και Λουκίας Μαγγιώρου
(αρ. έργου: Π.7167)
Πηγή Έργου: https://www.nationalgallery.gr

Μετά το θάνατό του το 1985 δημιουργήθηκε η «Εταιρεία Εικαστικών Τεχνών Α. Τάσσος» (1986) με σκοπό τη διάδοση του έργου του και την υποστήριξη της ελληνικής χαρακτικής.

Από το 1991 και κάθε τρία χρόνια, η Εταιρεία αυτή πραγματοποιεί συλλογικές εκθέσεις νέων Ελλήνων χαρακτών σε διαφορετικές πόλεις της Ελλάδας. Η Εταιρεία επίσης διατηρεί ανοιχτό ως μουσείο το σπίτι όπου έζησε και δημιούργησε ο Τάσσος και η σύζυγός του, η ζωγράφος και χαράκτρια Λουκία Μαγγιώρου, επί της Αρδηττού 34, στην συνοικία Μετς της Αθήνας.

Τα έργα του χαρακτηρίζονται από την τεχνική αρτιότητά τους και την συγκινησιακή απόδοση της μορφής των απλών ανθρώπων του μόχθου και του πόνου και είναι έργα στρατευμένης τέχνης.

____________________________

Πηγές: 902, Βικιπαίδεια, eikastikon.gr,

Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ: Μονόγραμμα: Α. Τάσσος (Μέρος 1ο) και Α. Τάσσος (Μέρος 2ο)

*

Η. Μόρτογλου: Διαχρονική, οικουμενική παρακαταθήκη

Είκοσι χρόνια συμπληρώθηκαν στις 13/10 από το «φευγιό» του αγαπημένου μας Τάσσου Αλεβίζου. Είκοσι χρόνια απουσίας του μεγάλου μας δημιουργού, του «χαράκτη του αγώνα», όπως τον χαρακτήρισαν, του καλλιτέχνη που λάμπρυνε την ελληνική τέχνη και τη ζωή του τόπου μας. Το διαχρονικό, οικουμενικό και βαθιά ανθρώπινο έργο του αποτέλεσε ύμνο στη Μητέρα, στη Γυναίκα, στην Αντίσταση, στην Ειρήνη. Κραυγή διαμαρτυρίας για τη χούντα, τον πόλεμο στο Βιετνάμ, τη διχοτόμηση της Κύπρου... Γνήσιος πατριώτης, ποτισμένος με τα ιδανικά του ΚΚΕ, αλλά και με την ελληνική παράδοση, ο Τάσσος Α. άφησε πίσω του τα εκατοντάδες «παιδιά» του: Ένα μεγαλειώδες εικαστικό έργο, ακριβό κειμήλιο για τους νεότερους, που οφείλουν να το διαφυλάξουν.

Είκοσι χρόνια απουσίας του, με νωπές ακόμη τις μνήμες από τη μεγάλη αναδρομική του έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη το 1975. Μία έκθεση, που έκλεινε μέσα της την ιστορία της νεότερης Ελλάδας. Μία παρουσίαση - ελάχιστος φόρος τιμής στην προσφορά του Τάσσου Α. - που ελπίζουμε να επαναληφθεί. Όλος αυτός ο θησαυρός που παρουσιάστηκε τότε στην Πινακοθήκη και παραμένει σ' αυτήν πρέπει να έρθει ξανά σε επαφή με το φυσικό του αποδέκτη, τον ελληνικό λαό και τις νεότερες γενιές. Χρέος της πολιτείας η στήριξη της Εταιρείας Εικαστικών Τεχνών «Α. Τάσσος», αλλά και η ενίσχυση, ώστε να υλοποιηθεί η επιθυμία του και να βρει μία μόνιμη φιλόξενη στέγη η δημιουργία του, που συνδέεται με το αγαπημένο του Πεταλίδι.

Ο Α. Τάσσος γεννήθηκε στη Μεσσηνία. Σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών και συνέχισε στο Παρίσι, στη Ρώμη και στη Φλωρεντία. Το 1930 γίνεται μέλος της ΟΚΝΕ. Ο αλβανικός πόλεμος βρίσκει το δάσκαλο του Τάσσου, τον Γ. Κεφαλληνό, και τους επίλεκτους μαθητές του, μπροστάρηδες στην ενίσχυση του πρώτου αντιφασιστικού αγώνα των Ελλήνων. «Τι έδωσες εσύ;», τιτλοφορείται μια από τις αφίσες του Α. Τάσσου για τη μάχη κατά του Μουσολίνι. Κι ακολουθούν τα χρόνια της Κατοχής και της ηρωικής Εθνικής Αντίστασης. Τα χρόνια 1940-1944 ο Τάσσος παίρνει μέρος ως στέλεχος της ΕΠΟΝ και του ΕΑΜ. Δουλεύει στην Επιτροπή Διαφώτισης της ΚΟΑ, με καθοδηγήτρια την Ηλέκτρα. Οι πιο επίλεκτοι μαθητές του Κεφαλληνού πρωτοστάτησαν με τα έργα τους στην προπαγάνδιση της ΕΑΜικής Αντίστασης. Λ. Μαγγιώρου, Β. Κατράκη, Φ. Ζαχαρίου, Μ. Μακρής, Σπ. Βασιλείου, Κ. Γραμματόπουλος, Α. Αστεριάδης, Χρ. Δαγκλής, Γ. Σικελιώτης, και άλλοι ζωγράφοι και χαράκτες, άνδρωσαν με τα έργα τους την επική μάχη της λευτεριάς.

Ξεχωριστή και πολύτιμη ήταν η προσφορά του Τάσσου στον παράνομο Αντιστασιακό Τύπο. Όπως ο ίδιος ανέφερε, «δουλεύαμε πλάι στα παράνομα τυπογραφεία, φτιάχνοντας σε ξύλο και λινόλεουμ τις μήτρες για τις αφίσες και τα συνθήματα των αντιστασιακών οργανώσεων». Το σημαντικότερο έντυπο του οργανωμένου αγώνα του ελληνικού λαού για τη λευτεριά του ήταν το λεύκωμα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, που κυκλοφόρησε στις 25 του Μάρτη του 1943. Η επεξεργασία της έκδοσης έγινε στο ατελιέ του Μ. Μακρή, κοντά στην εκκλησία του Αγ. Σπυρίδωνα, στο Παγκράτι. Στο λεύκωμα δημιούργησαν ξυλογραφίες οι: Βάσω Κατράκη, Λουκία Μαγγιώρου, Τάσσος Αλεβίζος και Γιώργος Βελισσαρίδης. Το επόμενο λεύκωμα κυκλοφόρησε το 1945, από την ομάδα των καλλιτεχνών και λογοτεχνών της Εθνικής Αντίστασης, με τίτλο «Για τη χιλιάκριβη τη λευτεριά». Το κοσμούσαν ξυλογραφίες των: Γ. Βελισσαρίδη, Α. Τάσσου και Λ. Μαγγιώρου.

Ακολουθεί την Πρωτομαγιά του 1945, επέτειο της εκτέλεσης το 1944 διακοσίων πατριωτών από τους κατακτητές, το λεύκωμα «Θυσιαστήριο της λευτεριάς», με ξυλογραφίες των: Αλ. Κορογιαννάκη, Γ. Βελισσαρίδη, Β. Κατράκη, Α. Τάσσου, Λ. Μαγγιώρου, Γ. Μανουσάκη. Το 1944 το ΕΑΜ εικαστικών καλλιτεχνών αποφασίζει να συμμετάσχει στην πανελλήνια έκθεση η οποία τελούσε υπό το άγρυπνο μάτι των κατακτητών. Το αποτέλεσμα: Οι Γερμανοί σταμάτησαν την έκθεση σε λίγες μέρες και έκλεισαν για 40 μέρες στις φυλακές Αβέρωφ τον Τάσσο και τους: Κεφαλληνό, Κορογιαννάκη, Κανά.

Παρά τις δυσκολίες και τις στερήσεις ο Τάσσος πρωτοστάτησε στην ανάπτυξη ενός μαζικού, προοδευτικού, πολιτιστικού κινήματος και παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του στρατευμένος στην υπόθεση της πάλης για μια νέα κοινωνία, δίκαιη, δημοκρατική και σοσιαλιστική. Το έργο του, πρωτότυπο, ρωμαλέο και σύγχρονο, αποτυπώνει το σφυγμό, το πάθος, τις ελπίδες και τους αγώνες του λαού μας, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην ελληνική και παγκόσμια χαρακτική. Η καλλιτεχνική του δύναμη και ελευθερία δεν μπορούσε παρά να εκφραστεί σε μεγάλες επιφάνειες. Επιφάνειες που παρά το μαυρόασπρο συνήθως χρώμα τους, το μέγεθος, τη δωρική επικότητα της φόρμας και του περιεχομένου τους, είναι ανάλαφρες και φωτεινές. Κρύβουν μία απίστευτη τρυφερότητα. Έχουν το μέτρο του ανθρώπου και του κόσμου.

Παράλληλα με τη χαρακτική δημιουργία, ο Τάσσος υπηρέτησε με μεράκι την τέχνη του βιβλίου. Το σύνολο των βιβλίων που εικονογράφησε ξεπερνούν τα εξήντα, σ' ένα διάστημα 45 χρόνων. Πρόκειται για βιβλία στα οποία σχεδίασε εξ αρχής την εικονογράφηση και όχι για εκδόσεις στις οποίες ανατυπώθηκαν γνωστές ξυλογραφίες του. Αμέσως μετά τον πόλεμο, και συγκεκριμένα το 1945, ιδρύεται από το ΚΚΕ η εκδοτική εταιρεία «Τα Νέα Βιβλία» και ο Α. Τάσσος αναλαμβάνει καλλιτεχνικός υπεύθυνος. Στα τρία χρόνια λειτουργίας της, κυκλοφόρησαν βιβλία με κοινωνικό περιεχόμενο, ιστορικές μονογραφίες, μελέτες για σπουδαίους ποιητές, καθώς και παλαιότερες ή νέες ποιητικές συλλογές. Σ' αυτή την περίοδο συνεργάζεται με την Αυγή Σακαλή, την Σοφία Μαυροειδή - Παπαδάκη, τον Βασίλη Ρώτα, τον Μενέλαο Λουντέμη και το στενό του φίλο Δημήτρη Φωτιάδη. Ειδικά για την έκδοση του «Μακρυγιάννη» σχεδίασε ένα υπέροχο εξώφυλλο με την αυστηρή, αλλά και ταυτόχρονα φιλική μορφή του αγωνιστή.

Ως καλλιτεχνικός σύμβουλος του τυπογραφείου Ασπιώτη - Έλκα από το 1948, γνώρισε τις νέες εξελίξεις στην τυπογραφία και ασχολήθηκε με την εικονογράφηση βιβλιοφιλικών εκδόσεων. Παράλληλα - και για δέκα χρόνια - συνεργάστηκε με τον τότε Οργανισμό Εκδόσεως Σχολικών Βιβλίων. Ακόμη, προχώρησε σε προσωπικές εκδόσεις λευκωμάτων. Οι εκδόσεις αυτές ξεκινούν το 1953 με το λεύκωμα «Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη».

Η στροφή του χαράκτη, που παρατηρείται στις αρχές της δεκαετίας του '60, είναι εμφανής στα «Ματωμένα χώματα» (1963), ενώ το 1965 οι ολοσέλιδες ξυλογραφίες του κοσμούν την έκδοση, σε συνεργασία με τον Γ. Σεφέρη, «Άσμα Ασμάτων». Έγχρωμες ξυλογραφίες και πολλά διακοσμητικά, όλα χαραγμένα σε όρθιο ξύλο, περιλαμβάνει η «Ανάβαση» του Ξενοφώντα (1969) και η δίτομη «Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου» του Θουκυδίδη (1974). Η τελευταία προσωπική του έκδοση ήταν η «Λυσιστράτη» (1978), η οποία περιλαμβάνει 24 έγχρωμες ξυλογραφίες σε πλάγιο ξύλο που χρειάστηκαν 110 διαφορετικές πλάκες για τη χάραξη των χρωμάτων. Από την ενασχόλησή του με το βιβλίο, σημειώνουμε ακόμη τον «Επιτάφιο» του Γιάννη Ρίτσου (επετειακή έκδοση του 1979).

Ένας ακόμη σημαντικός τομέας δημιουργίας για τον Α. Τάσσο υπήρξε το γραμματόσημο και είναι ο πρώτος που το περνάει στην πολυχρωμία. Ακόμη, δημιούργησε το κυπριακό γραμματόσημο από την πρώτη μέρα της ανακήρυξης της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ ασχολήθηκε και με την αγιογραφία. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της «Στάθμης», πρόεδρος της Πανελλήνιας Πολιτιστικής Κίνησης, ενώ τιμήθηκε με το βραβείο Χαρακτικής στην Πανελλήνια Έκθεση Κλασικών Τεχνών (1938), με το Κρατικό Μετάλλιο Χαρακτικής (1940), με το βραβείο Ακαδημίας Αθηνών για τις Εκδόσεις Αθηνών, με βραβείο στην Μπιενάλε Κρακοβίας, κ.ά.

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 16/10/2005

 

* 

Νίκος Καραντηνός: Ο Α. ΤΑΣΣΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΝΙΑΤΑ

(Ο αγωνιστής κι ο καλλιτέχνης)

«Η ΕΚΘΕΣΗ μου αυτή είναι αφιερωμένη σ' όλους εσάς, ειδικότερα, όμως, στους νέους, που ξέρουν να παλεύουν και να θυσιάζονται για τα μεγάλα ιδανικά». Μ' αυτά τα λόγια, εκφράστηκε ο κορυφαίος αγωνιστής Α. Τάσσος για τους νέους, στα εγκαίνια της μεγάλης αναδρομικής έκθεσής του, το 1975, στην Εθνική Πινακοθήκη. Η αγάπη κι ο θαυμασμός για τα νιάτα είναι δοσμένα και σε μια σειρά έργα του, που έχουν σαν θέμα τους αγώνες της ελληνικής νεολαίας στα χρόνια της Κατοχής, που κορυφώθηκαν στη δικτατορία και που κορύφωμά τους στάθηκε ο μεγάλος ξεσηκωμός, στις 17 Νοέμβρη '73.

ΕΙΝΑΙ αλήθεια πως ο Τάσσος, για μας τους ΕΠΟΝίτες, που είχαμε τότε την ευθύνη στον τομέα της Διαφώτισης και στην έκδοση των εντύπων μας, πολλές φορές ήταν ο σπάνιος δάσκαλος.

ΣΤΗΝ αναδρομική εκείνη έκθεση, πρωτοπαρουσιάστηκε η γιγάντια σε διαστάσεις ξυλογραφία του (5,25 Χ 0,90) με τον τίτλο «17 Νοεμβρίου 1973», που όσοι την αντίκρισαν τους προκάλεσε δέος. Οπως σημειώνει ο δημοσιογράφος Κώστας Νίτσος, πρόεδρος της Εταιρείας Εικαστικών Τεχνών Α. Τάσσος, στο δελτίο της, «ο Τάσσος το Νοέμβρη του 1973 είχε συγκλονιστεί με τη λαϊκή εξέγερση του Πολυτεχνείου. Αποσύρθηκε, τότε, στο μακρινό Πεταλίδι του και άρχισε εκεί να χαράζει μανιακά ένα, από κάθε άποψη μεγάλο, ένα, κυριολεκτικά, μνημειακό έργο»... Κι όπως συμπληρώνει ο Κ. Νίτσος, ήταν έργο που ξεσήκωσε τότε το κοινό, που κατά χιλιάδες χαιρόταν την έκθεση εκείνη.

ΠΟΛΥΤΙΜΗ στάθηκε η συμβολή του Α. Τάσσου στην ανάπτυξη του αντιστασιακού Τύπου. Πολλές, μάλιστα, από τις μεγάλες αφίσες της τελευταίας περιόδου τυπώθηκαν άψογα στη θρυλική «VICTORIA», στο τυπογραφείο της οδού Σκρα 31, της Καλλιθέας. Αφίσες, που όταν κάποτε τις είδαν, το φθινόπωρο του 1944, οι Γάλλοι αντιστασιακοί νόμισαν ότι ήταν τυπωμένες σε νόμιμο τυπογραφείο. Αλλά, όπως τους εξήγησε ο Κ. Καραγιώργης, είχαν τυπωθεί στα έγκατα της γης...

Ο Α. ΤΑΣΣΟΣ, μιλώντας για το έργο του, αναφέρει:  

«Στα έργα μου υπάρχει η ανθρώπινη οδύνη, αλλά και η αποφασιστικότητα. Δεν πιστεύω πως χρειάζεται να κάνω θεματικά ένα έργο αισιόδοξο για να δώσω τη φάση της επιβίωσης... Οι άνθρωποι, που κινούνται μέσα στα έργα μου, σηκώνουν το βάρος της σκλαβιάς και της τυραννίας. Αλλά είναι τόσο αλύγιστοι εκφραστικά, που δεν μπορούν παρά να μένουν όρθιοι ως το τέλος. Όρθιοι, ακόμα κι όταν πέφτουν. Αυτό είναι το βαθύτερο μήνυμά μου».

ΈΦΕΡΕ συγκλονισμό εδώ και 20 χρόνια (13 Οκτώβρη 1985), όταν μαθευόταν η είδηση για το θάνατό του. Δεν ήταν μόνον η Αντίσταση κι ο μεγάλος κόσμος της. Ήταν μαζί τους, επίσης, όλος ο πνευματικός κόσμος, που έδωσε με το λόγο του το στίγμα του για τον μεγάλο καλλιτέχνη. Έτσι, ο Γιάννης Ρίτσος θα πει πως με το μεγάλο έργο του έδωσε, όσο ίσως κανένας άλλος καλλιτέχνης του καιρού μας, την ιστορική πραγματικότητα της σύγχρονης Ελλάδας, που απαθανάτισε τους αγώνες του ελληνικού λαού, την ηρωική Αντίσταση, τις μέρες του Πολυτεχνείου.

«...Ο ΤΑΣΣΟΣ μας με το αιώνιο "παρών" του στους αγώνες του ελληνικού λαού, που ένωσε την Επανάσταση του '21 με το '40-'44 και τροφοδότησε τη μνήμη όλων μας κι εκείνων, που έζησαν αυτές τις μεγάλες ώρες, αλλά κι εκείνων που ήρθαν πολύ αργότερα, ένας τέτοιος καλλιτέχνης κι ένας τέτοιος άνθρωπος έχει νικήσει με τη ζωή του και το έργο του το θάνατο...».

«Ο ΤΑΣΣΟΣ μας, προσθέτει ο ίδιος, δεν απαθανάτισε μόνο τις μεγάλες ώρες της Ελλάδας, αλλά μαζί μ' αυτό απαθανατίστηκε ο ίδιος, κι έτσι μπροστά του σκύβουμε το κεφάλι με σεβασμό και θαυμασμό, γιατί μας έμαθε να μη σκύβουμε ποτέ το κεφάλι μπροστά στον εχθρό...».

ΕΙΚΟΣΙ χρόνια πέρασαν από το θάνατό του κι ενώ είχε έτοιμα όλα για τη μεγάλη εκδήλωση της 40ής Επετείου της Αντιφασιστικής Νίκης, στην οποία ήταν και ομιλητής. Η κακιά αρρώστια τον είχε χτυπήσει και τον τέλειωσε γρήγορα. Ως τις τελευταίες μέρες της ζωής του, έβλεπε πάντα το δικό του χρέος ανεξόφλητο στο λαό, που πάντα αγωνίζεται και δεν ξεχνά τους καλλιτέχνες του. «Αυτόν τιμούμε κι αυτός τιμά το έργο μας. Είναι κοντά μας και ζούμε μαζί του. Κι αυτό είναι μια "συναλλαγή", που την ονειρεύεται κάθε καλλιτέχνης». Υποδειγματικές διδαχές για την τέχνη και τη ζωή ποτέ δεν ξεχνιούνται. Είναι ακριβή του λαού κληρονομιά.

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 20/11/2005

***