Επειδή ο καπιταλισμός είναι οι κρίσεις του: Όταν ακούς για τη θωρακισμένη οικονομία να ξέρεις πως είσαι γυμνούλι ανάμεσα στους λύκους — Τα αστικά επιτελεία για τις χρεοκοπίες τραπεζών

Όταν ακούς για τη θωρακισμένη οικονομία να ξέρεις πως είσαι γυμνό ανάμεσα στους λύκους — Επειδή ο καπιταλισμός είναι οι κρίσεις του

ΑΣΤΙΚΑ ΕΠΙΤΕΛΕΙΑ ΓΙΑ ΧΡΕΟΚΟΠΙΕΣ ΤΡΑΠΕΖΩΝ

«Θερμομετρούν» τον άρρωστο, αλλά κρύβουν την ανίατη αρρώστια

Με μια σειρά δημοσιευμάτων και δηλώσεων εφησυχασμού υποδέχτηκαν τα αστικά επιτελεία τις ειδήσεις για την πτώχευση των αμερικανικών τραπεζών και της Credit Suisse, επιχειρώντας να «ξορκίσουν» το ενδεχόμενο επέκτασης των προβλημάτων και στο υπόλοιπο χρηματοπιστωτικό σύστημα, αλλά κυρίως το ενδεχόμενο εκδήλωσης μιας νέας καπιταλιστικής κρίσης.

Η ανησυχία βέβαια δεν κρύβεται, και η εικόνα των «πρώτων βιολιών», όπως π.χ. όλων των διευθυντών των «συστημικών τραπεζών» και του ίδιου του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας, μαζί με τον υπουργό Οικονομικών να αρθρογραφούν με τα ίδια επιχειρήματα για το πόσο «θωρακισμένο» είναι το τραπεζικό σύστημα, είναι χαρακτηριστική.

• Θυμίζουμε ότι όταν ξέσπασε η οικονομική κρίση του 2008-2009 στις ΗΠΑ, και τότε όλοι διαβεβαίωναν ότι η Ελλάδα δεν έχει τίποτα να φοβάται, ότι η ελληνική οικονομία είναι θωρακισμένη.

Μία προς μία όμως οι δηλώσεις εφησυχασμού αποτελούν στην πραγματικότητα λόγο ανησυχίας και δράσης για τον λαό, απέναντι στην πολιτική που σε κρίση και ανάπτυξη φορτώνει τα αδιέξοδα του καπιταλιστικού συστήματος στους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα.

Άλλωστε, είναι εντελώς διαφορετικό το κριτήριο για το ποιος πρέπει να νιώθει ασφαλής ή ποιος και τι πρέπει να φοβάται από κάθε εξέλιξη, αφού ακόμα η περίφημη «θωράκιση», οι «δικλίδες ασφαλείας» που ενδεχομένως θα καθυστερήσουν τις επιπτώσεις από τις εξελίξεις στο χρηματοπιστωτικό σύστημα ή μιας οικονομικής κρίσης «μυρίζουν αίμα».

• Δηλαδή η όποια προστασία, διάσωση τραπεζών και επιχειρηματικών ομίλων σημαίνει νέο γύρο επίθεσης στη ζωή των εργαζομένων.

Δίνονται διαβεβαιώσεις λοιπόν για τις «ιδιομορφίες» των χρεοκοπημένων τραπεζών και για την «επάρκεια κεφαλαίων» που έχουν οι ελληνικές τράπεζες.

• Εκείνο βέβαια που δεν λέγεται είναι πως είναι η «υπερεπάρκεια» και όχι η ανεπάρκεια των κεφαλαίων εκείνη που οδηγεί στην καπιταλιστική κρίση.

Είναι η υπερσυσσώρευση κεφαλαίων που δεν μπορούν να «αξιοποιηθούν» με ικανοποιητικό ποσοστό κέρδους, οι κλάδοι που «μπουκώνουν» από κεφάλαια, οδηγώντας νομοτελειακά στην πτώση του ποσοστού κέρδους του κεφαλαίου, αυτή που οδηγεί στις καπιταλιστικές κρίσεις, όπως άλλωστε δείχνει και το παράδειγμα των επιχειρήσεων των νέων τεχνολογιών που συνδέονταν με τη χρεοκοπημένη τράπεζα της Σίλικον Βάλεϊ.

Το μέγεθος της υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου διεθνώς μεγαλώνει και η κρίση του 2008 - 2009 δεν οδήγησε σε αρκετή αποκλιμάκωση, ενώ η πολιτική του «πράσινου New Deal», που τελικά δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια ελεγχόμενη απαξίωση ενός τμήματος του κεφαλαίου για να βρει κερδοφόρα διέξοδο το υπόλοιπο, δεν έχει αντιμετωπίσει το πρόβλημα.

• Μια νέα, βαθύτερη κρίση ελλοχεύει λοιπόν και αυτό δεν οφείλεται σε κάποια «ιδιομορφία», αλλά στην ίδια την «κανονικότητα», τον τρόπο λειτουργίας του καπιταλιστικού συστήματος.

Γι' αυτό και καμία μορφή αστικής διαχείρισης δεν μπορεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, όπως υπονοούν τα όσα λένε τα αστικά επιτελεία για «διδάγματα από την προηγούμενη κρίση», που έχουν τάχα γίνει «δικλίδες ασφαλείας» (και) για το τραπεζικό σύστημα.

Αντίθετα οι παρεμβάσεις των αστικών κρατών και κυβερνήσεων «μπαλώνουν» το ένα πρόβλημα και ανοίγουν τρύπα σε δέκα άλλα, φορτώνουν και άλλη «καύσιμη ύλη» για την εκδήλωση αργά ή γρήγορα μιας ακόμα βαθύτερης καπιταλιστικής κρίσης.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η «επεκτατική πολιτική» που ακολουθήθηκε τα προηγούμενα χρόνια και που «με ένα στόμα - μια φωνή» και εδώ στην Ελλάδα τα αστικά κόμματα την παρουσίασαν ως το «αντίδοτο» στην προηγούμενη κρίση: 

• Η παροχή «φθηνού χρήματος» από την ΕΚΤ και τις υπόλοιπες κεντρικές τράπεζες και τα διάφορα χρηματοδοτικά πακέτα της ΕΕ προς τους επιχειρηματικούς ομίλους έφεραν μαζί με άλλους παράγοντες τον υψηλό πληθωρισμό για την αντιμετώπιση του οποίου επιστρατεύεται το «εργαλείο» της ανόδου των επιτοκίων.

Μόνο που η άνοδός τους και άρα ο ακριβότερος δανεισμός οδηγεί στην παραπέρα επιβράδυνση της καπιταλιστικής οικονομίας.

Εξ ου και ο αστικός οικονομικός Τύπος, την ώρα που «κουνάει τα χαρτιά» που δείχνουν την υψηλή κερδοφορία των τραπεζών εξαιτίας της αύξησης των επιτοκίων ως «επιβεβαίωση» για το πόσο θωρακισμένες είναι οι τράπεζες, την ίδια ώρα καταγράφει το γεγονός ότι το «ακριβό χρήμα» «φρενάρει» τον παραπέρα δανεισμό και αφήνει ακριβώς «αναξιοποίητα» (για τους καπιταλιστές και τα κέρδη τους) τα μεγάλα διαθέσιμα κεφάλαια.

Όπως περιέγραφε τον «φαύλο κύκλο» και μια από τις αστικές πένες μέσα στη βδομάδα:

«Κατά το κοινώς λεγόμενο δεν έχουμε ξεμπερδέψει. Και τα μηνύματα ότι εκτός των τραπεζών υπάρχουν προβλήματα στις εταιρείες τεχνολογίας. Οτι μια μορφή κρίσης επεκτείνεται και σε άλλους τομείς της οικονομίας, ενώ όλα επιβαρύνονται από την άνοδο των επιτοκίων, δείχνει ότι η κρίση είναι παρούσα».

Την ίδια ώρα, μια σειρά στοιχεία αποτυπώνουν πως εκείνα που παρουσιάζονται ως «ατού» για την εγχώρια καπιταλιστική οικονομία, όπως η ένταξη στην Ευρωζώνη και η περιβόητη «εξωστρέφεια», η αύξηση των άμεσων ξένων επενδύσεων κ.ο.κ., αποτελούν την ίδια ώρα και «μέρος του προβλήματος», αφού εκθέτουν ακόμα περισσότερο την εγχώρια οικονομία στις «εξωγενείς επιδράσεις».

• Ενώ οι κρατικές παρεμβάσεις για την «απορρόφηση της χασούρας» και των «αναταράξεων» φέρνουν ξανά στην επιφάνεια και τις μεγάλες αντιθέσεις ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κέντρα, αλλά και στο εσωτερικό των ιμπεριαλιστικών ενώσεων, όπως η ΕΕ.

Χαρακτηριστικά τα όσα έγραφε ο διοικητής της ΤτΕ για το γεγονός ότι «υπάρχει εδώ και καιρό σοβαρή καθυστέρηση στην οριστικοποίηση του ευρωπαϊκού συστήματος εγγύησης καταθέσεων», αφού υπάρχουν «οι επιφυλάξεις μιας σειράς χωρών», που λένε ότι θα πρέπει να προηγηθεί η «μείωση του κινδύνου» «και να ακολουθήσει ο επιμερισμός του κινδύνου».

• Περιέγραφε έτσι τις μεγάλες αντιθέσεις στο εσωτερικό της ΕΕ, με καπιταλιστικά κράτη όπως η Γερμανία και άλλα να αρνούνται να πληρώσουν τα «σπασμένα» άλλων καπιταλιστικών κρατών, τουλάχιστον όσο αυτό δεν αγγίζει την ίδια τη συνοχή της ιμπεριαλιστικής Ένωσης.

Την ίδια στιγμή σε εξέλιξη βρίσκονται τα παζάρια και για τη νέα μορφή που θα πάρει το Σύμφωνο Σταθερότητας (είχε ανασταλεί προσωρινά ώστε οι κυβερνήσεις να τροφοδοτήσουν με φτηνό χρήμα τους ομίλους), με τους λαούς να πληρώνουν σε κάθε περίπτωση και τους σφοδρούς ανταγωνισμούς και τους όποιους προσωρινούς συμβιβασμούς, που μεταφράζονται σε μνημόνια διαρκείας.

• Ο συμβιβασμός άλλωστε ο οποίος συζητήθηκε και στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ Πέμπτη και Παρασκευή αφορά μια κάποια ανοχή στα τεράστια κρατικά χρέη των πιο υπερχρεωμένων κρατών όπως η Ελλάδα -ώστε αυτά να μπορούν να χρηματοδοτήσουν τις «πράσινες» μπίζνες- με αντάλλαγμα και νέες αντιλαϊκές «μεταρρυθμίσεις», ακριβώς όπως τα μνημόνια.

Επιβεβαιώνοντας πως η αστική «απάντηση» στα αδιέξοδα του καπιταλιστικού συστήματος είναι μια νέα επίθεση στην εργατική τάξη και στους λαούς.

Αυτή εξάλλου είναι και η μόνη «σταθερά» που έχουν τα αστικά επιτελεία μέσα στην ομίχλη των «αβεβαιοτήτων» που ταλανίζουν τις καπιταλιστικές οικονομίες, με τον λαό να καλείται να πληρώσει από δέκα μπάντες τις «ασφαλιστικές δικλίδες» για τα κέρδη των επιχειρηματικών ομίλων:

• -- Με το χτύπημα στο λαϊκό εισόδημα από την ακρίβεια και τον πληθωρισμό, όσο και από τα μέτρα για την αντιμετώπισή του. Χαρακτηριστικά τα όσα έλεγε μέσα στη βδομάδα ο υπουργός Οικονομικών, πως μέσα στο 2023 «δεν θα δούμε μείωση των τιμών, ούτε σταθεροποίηση, αυτό που θα δούμε είναι να αυξάνονται οι τιμές με μειωμένο ρυθμό».

Την ίδια ώρα, έρευνα της ΕΕΚΕ της ΓΣΕΕ, που δημοσιεύτηκε μέσα στη βδομάδα, αποτύπωνε πως ο λαός κόβει ακόμα και από τις πιο στοιχειώδεις ανάγκες, μειώνοντας την αγορά τροφίμων και τα λοιπά βασικά είδη πρώτης ανάγκης (55,6% και 65,10% αντίστοιχα), όπως και τις δαπάνες για θέρμανση (86,8% δηλώνουν ότι την περιόρισαν σημαντικά), μετακίνηση, αναψυχή.

Οσο για την «ισχυρή βάση των καταθέσεων» για την οποία μιλάνε τα αστικά επιτελεία ως απόδειξη για τη «βιωσιμότητα» των τραπεζών; Μόνο μέσα στον Γενάρη, οι καταθέσεις των νοικοκυριών μειώθηκαν κατά 1,4 δισ. ευρώ, ενώ των επιχειρήσεων κατά 3,4 δισ. ευρώ.

• -- Με το «πογκρόμ» ενάντια στη λαϊκή κατοικία το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη για την απαλλαγή των τραπεζών από τα «κόκκινα» δάνεια, αλλά και την κερδοφόρα «αξιοποίηση» των «κοκκινισμένων» δανείων που έχουν περάσει στα χέρια των funds.

Την ίδια στιγμή, η αύξηση των επιτοκίων φορτώνει δυο και τρεις δόσεις παραπάνω στα στεγαστικά δάνεια και σε χιλιάδες λαϊκά νοικοκυριά, ενώ φέρνει προ των πυλών και νέα «φουρνιά» «κόκκινων» δανείων. Το ζήτημα μάλιστα θα συζητηθεί και με τους «θεσμούς», στην επίσκεψή τους τη βδομάδα αυτή για την «αξιολόγηση» της ελληνικής οικονομίας.

• -- Με τους μηχανισμούς της ΕΕ και των κυβερνήσεων, που διασφαλίζουν ότι η όποια χασούρα των τραπεζικών ομίλων θα φορτωθεί «πάραυτα» στον λαό μέσα από διάφορους δρόμους. Για παράδειγμα, το «Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων» έχει αποθεματικά 4 δισ., την ώρα που οι καταθέσεις ξεπερνάνε τα 200 δισ. «Τα ευκόλως εννοούμενα παραλείπονται» για το σε ποιον θα φορτωθούν τα βάρη στην πρώτη δυσκολία.

Ενώ ο λαός, αφού πρώτα πλήρωσε δεκάδες δισ. ευρώ για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών τα προηγούμενα χρόνια, σήμερα πληρώνει και με ένταση της φοροληστείας τον «αναβαλλόμενο φόρο» που από κοινού ψήφισαν το 2014 η ΝΔ, το 2017 ο ΣΥΡΙΖΑ, και με συμπληρώσεις το 2021 ξανά η ΝΔ, που εξασφαλίζει τη φοροασυλία των τραπεζών (απαλλάσσει από φόρους προβλέποντας τον συμψηφισμό τους με τα κέρδη που θα έχουν... κάποια στιγμή στο μέλλον).

• -- Και φυσικά με την ένταση της εκμετάλλευσης και συνολικά της αντιλαϊκής επίθεσης με τα μέτρα που περιλαμβάνονται στο «υπερμνημόνιο» του Ταμείου Ανάκαμψης, στα μνημόνια διαρκείας των ευρωπαϊκών εξαμήνων, και τα οποία μεταξύ άλλων αποτελούν και «προαπαιτούμενα» για τον νέο «εθνικό στόχο» του κεφαλαίου, αυτόν της «επενδυτικής βαθμίδας».

Αυτό δηλαδή που αποτελεί και το «κοινό πρόγραμμα» της όποιας επόμενης αντιλαϊκής κυβέρνησης και άλλον έναν λόγο ο λαός να δυναμώσει το ΚΚΕ παντού, δίνοντας από καλύτερες θέσεις την επόμενη μέρα των εκλογών τη μάχη.

Ριζοσπάστης, 24-26/3/2023, Πηγή φωτό: Associated Press