Μάγια Αγγέλου: Γυναίκα Μοναδική | Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος - Μποτίλια Στον Άνεμο

Maya Angelou

Μάργκεριτ Άννι Τζόνσον (Marguerite Annie Johnson)

4 Απρ. 1928, Σαιντ Λούις, Μιζούρι

28 Μαΐ. 2014, Ουίνστον-Σάλεμ, Βόρεια Καρολίνα

 

 

Phenomenal Woman

 

Μετάφραση

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

 

 

Μάγια Αγγέλου

Γυναίκα Μοναδική

 

Οι όμορφες αναρωτιούνται το μυστικό μου κρυμμένο πού να ’ναι

Δεν είμαι γλυκούλα ή φτιαγμένη να γίνω μοντέλο

Μα όταν αρχίζω να λέω,

Νομίζουνε πως ψέματα θα ’ναι.

Λέω,

Είναι στην ανοιχτή αγκαλιά μου

Στων γοφών μου την πύλη,

Στη ρυθμική δρασκελιά μου,

Στων χειλιών την καμπύλη.

Είμαι γυναίκα

Εκπληκτική.

Γυναίκα θαυμάσια,

Αυτό είμαι.

 

Μπαίνω σ’ ένα δωμάτιο

Έτσι όπως κάποιος μπορεί να θελήσει,

Κι ο κάθε άντρας που βρίσκετ’ εκεί

Μπροστά μου θα γονατίσει

Μετά ένα σμήνος τριγύρω μου,

Σαν πολύβουο μελίσσι

Λέω,

Είναι στη φωτιά των ματιών μου,

Στην αστραπή των δοντιών μου,

Στο λίκνισμα της μέσης μου,

Στη χαρά των ποδιών μου.

Είμαι γυναίκα

Φανταστική.

Γυναίκα απίστευτη,

Αυτό είμαι.

 

Οι άντρες αναρωτιούνται

Τι άραγε να βλέπουν σ’ εμένα.

Σαν τρελοί προσπαθούνε

Μα δεν θ’ αγγίξουνε ούτε θα βρούνε

Το μυστήριο που κρύβω βαθιά μου.

Κι όταν πάλι θα πάω να τους δείξω

Ούτε τότε μπορούνε να δούνε.

Λέω,

Στου χαμογέλιου μου είναι τον ήλιο,

Στων ώμων μου είναι τα τόξα,

Στην τρεμούλα του στήθους μου,

Στης φινέτσας μου είναι τη δόξα.

Είμαι γυναίκα

Καταπληκτική.

Γυναίκα εξαίσια,

Αυτό είμαι.

 

Τώρα καταλαβαίνεις

Γιατί με σκυφτό το κεφάλι δεν πάω.

Δεν φωνάζω και δεν χοροπηδάω

Ούτε με νοιάζει δυνατά να μιλάω.

Περηφάνια θα πρέπει να νιώθεις

Όταν με δεις να περνάω.

Λέω,

Είναι στων ήχο των τακουνιών μου,

Στην μπούκλα των μαλλιών μου,

Στα θέλω της έγνοιας μου,

Στις γραμμές των χεριών μου,

Γιατί είμαι Γυναίκα

Μοναδική.

Γυναίκα ξεχωριστή,

Αυτό είμαι.

 

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 23 Φεβ. 2024

Από το βιβλίο, Maya Angelou: The Complete Poetry (Virago Press, 2015, p. 126

 

Εικόνα: Frida Kahlo, collage art por Edson Ramos, artista e ilustrador futuro rock star

 

 

Phenomenal Woman

 

Pretty women wonder where my secret lies.

I'm not cute or built to suit a fashion model's size

But when I start to tell them,

They think I'm telling lies.

I say,

It's in the reach of my arms

The span of my hips,

The stride of my step,

The curl of my lips.

I'm a woman

Phenomenally.

Phenomenal woman,

That's me.

 

I walk into a room

Just as cool as you please,

And to a man,

The fellows stand or

Fall down on their knees.

Then they swarm around me,

A hive of honey bees.

I say,

It's the fire in my eyes,

And the flash of my teeth,

The swing in my waist,

And the joy in my feet.

I’m a woman

Phenomenally.

Phenomenal woman,

That’s me.

 

Men themselves have wondered

What they see in me.

They try so much

But they can’t touch

My inner mystery.

When I try to show them

They say they still can't see.

I say,

It’s in the arch of my back,

The sun of my smile,

The ride of my breasts,

The grace of my style.

I’m a woman

Phenomenally.

Phenomenal woman,

That's me.

 

Now you understand

Just why my head's not bowed.

I don't shout or jump about

Or have to talk real loud.

When you see me passing

It ought to make you proud.

I say,

It's in the click of my heels,

The bend of my hair,

The palm of my hand,

The need of my care,

’Cause I’m a woman

Phenomenally.

Phenomenal woman,

That's me.

 

And Still I Rise ‒ Part One: Touch Me Life Not Softly (1978)

 

Η Μάγια Αγγέλου από την Μποτίλια Στον Άνεμο

 

Μια σημείωση και δυο λόγια για την ποιήτρια

 

 Φωτογραφία: Portrait photograph of Maya Angelou by Marlene Callahan Wallace from the 1978 first-edition dust jacket of And Still I Rise (Πηγή: https://commons.wikimedia.org)

 

Και Ανυψώνομαι - And Still I Rise: Διάσημο ποίημα της Αγγέλου, από την επίσης διάσημη ομώνυμη συλλογή, και για τον λόγο πως διαβάστηκε το 1994 από τον Νέλσον Μαντέλα κατά την τελετή ορκωμοσίας του.

 

Όταν πέθανε ο Μαντέλα (18 Ιουλ. 1918 – 5 Δεκ. 2013) η Μάγια, μετά από παραγγελία του υπ. Εξωτερικών, έγραψε το His Day Is Done, που είναι και το τελευταίο της ποίημα, με την αφιέρωση:

 

Σε όλους τους πολίτες του κόσμου που όταν ο πρόεδρος Μαντέλα πέθανε χάσανε έναν φίλο

 

και με μότο τη ρήση του:

 

Η παιδεία είναι το πανίσχυρο όπλο που μπορείς να χρησιμοποιήσεις για να αλλάξεις τον κόσμο.

 

 

Μάγια Αγγέλου (Marguerite Annie Johnson, 4 Απρ. 1928 – 28 Μαΐ. 2014). Ποιήτρια, ιστορικός, συγγραφέας, ηθοποιός, θεατρική συγγραφέας, παραγωγός και σκηνοθέτης, ακτιβίστρια για τα πολιτικά δικαιώματα, φίλη του Μάλκολμ Χ και στενή συνεργάτιδα του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Γεννήθηκε στο Σεντ Λούις και μεγάλωσε στις γκετοποιημένες αγροτικές περιοχές του Αρκάνσας. Το Αγγέλου το… κληρονόμησε από τον Ελληνοαμερικανό πρώτο της σύζυγο Αναστάσιο Αγγελόπουλο.

 

8χρονη βιάστηκε από τον φίλο της μητέρας της, ο οποίος μετά τη μαρτυρία της Μάγιας φυλακίστηκε για μια μέρα και τέσσερεις μέρες μετά δολοφονήθηκε. Η Μάγια, θεωρώντας πως ήταν υπεύθυνη για τον θάνατό του, περιέπεσε σε αλαλία για έξι χρόνια με καταφύγιό της την ποίηση…

 

Έδωσε διαλέξεις στις ΗΠΑ και στο εξωτερικό και διετέλεσε καθηγήτρια στο τμήμα Αμερικανικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Γουέικ Φόρεστ του Σάλεμ, στη Βόρεια Καρολίνα από το 1981.

 

Από το 1969 έως το 2013 δημοσίευσε την 7τομη αυτοβιογραφία της, που έγινε μπεστ σέλερ, και πολλά άρθρα σε περιοδικά. Ήταν πολλές φορές υποψήφια για το βραβείο Πούλιτζερ και για το Εθνικό Βραβείο Βιβλίου. Εξέδωσε 5 ποιητικές συλλογές και κάποια μεμονωμένα ποιήματα.

 

Μετά από αίτημα του Προέδρου Κλίντον, το 1993, έγραψε και απήγγειλε στην ορκωμοσία του το ποίημα On the Pulse of Morning.

 

Ηχογράφησε δύο άλμπουμ με ποίηση και τραγούδια που έγραψε κατά τη διάρκεια της τραγουδιστικής της καριέρας σε νυχτερινά κέντρα.

 

Με πολλά βραβεία και διακρίσεις, το 2000 τιμήθηκε με το Εθνικό Μετάλλιο Τεχνών και το 2011 με το Μετάλλιο της Ελευθερίας από τον Πρόεδρο Ομπάμα.

 

Στα Ελληνικά κυκλοφορεί ο πρώτος τόμος της αυτοβιογραφίας της, μέχρι τα 17 της χρόνια (1944), Ξέρω γιατί κελαηδάει το πουλί στο κλουβί (I Know Why the Caged Bird Sings (1969), σε μετάφραση Ιωάννας Καρατζαφέρη (Πατάκης, 2019), όπου αναφέρεται και στην τραυματική εμπειρία του βιασμού της…

 

(Μπ. Ζ.  Ιούλ. 2024)

 

 

Η Μάγια Αγγέλου από την Μποτίλια Στον Άνεμο