Μπάμπης Ζαφειράτος: Πάμπλο Νερούδα - «...στην καρδιά μου τα σημάδια»

ΣΤΟ ΛΑΟ ΜΟΥ ΤΟ ΓΕΝΑΡΗ

Πάμπλο Νερούδα

Όταν o χρόνος

γεννιόταν

σκληρός, αρωματισμένος σαν τo ψωμί της κορδιλλιέρας

και τη θαλασσινή μηλιά,

όταν η φτωχή πατρίδα μου

ξεδίπλωνε την κλαρωτή της κάπα,

η τυραννία άνοιξε

το γέρικό της στόμα

ξεδοντιασμένου ερπετού

και δάγκωσε την καρδιά της γης.

Πέρασε ή καταιγίδα

κι από το δρόμο της ξανάρθε

η απλή πικρή ζωή

ή και η χαρά.

Πολλοί ξεχάσανε,

πολλοί είναι πεθαμένοι

κι άλλοι που σήμερα έχουν στόμα

δεν υπόφεραν

γιατί δεν ήταν γεννημένοι.

Δεν ξέχασα ούτε πέθανα.

Είμαι το δέντρο του Γενάρη

μες στο καμένο δάσος·

η σκληρή φλόγα που χόρεψε στη φυλλωσιά,

κ’ ίσως ίσως ήμουν τ’ αποκαΐδια·

η στάχτη σκόρπισε,

ξανάπεσε

στο θάνατο το ξύλο.

Μείνανε δίχως φύλλα τα κλαδιά.

Μονάχα στην καρδιά μου τα σημάδια

ανθίζουν και θυμούνται.

Είμαι το τελευταίο κλαδί της τιμωρίας.

 

PABLO NERUDA, εκλογή από το έργο του

πρόλογος, μετάφραση από το ισπανικό
Ρήγα Καππάτου
(Εκδ. Α. ΚΑΡΑΒΙΑ, 1966)

Υ.Γ.

Αφορμή για τούτο το ποίήμα και το υστερόγαφό του έιναι, βέβαια, τα 40 χρόνια από το φασιστικό πραξικόπημα στη Χιλή (11/9) και τη δολοφονία του Αλιέντε (το ότι αυτοκτόνησε κάτω από εκείνες τις ακραία βίαιες συνθήκες, ο θάνατός του δεν παύει να θεωρείται δολοφονία), αλλά και από τον θάνατο, λίγες μέρες αργότερα (23/9), του Ποιητή της.

Φίλοι, συνοδοιπόροι, συνομήλικοι σχεδόν, τέσσερα χρόνια μεγαλύτερος αυτός, ο Παλιός Γκρεμός, αυτός, οι τρομερές κορφές του Μάτσου Πίτσου, έφυγαν και παρέα.

Από καρκίνο ο Νερούδα χτυπημένος, απ’ το καρκίνωμα του φασισμού ο Αλιέντε.

Ο Πινοσέτ. Ένα από εκείνα τα τέρατα που γεννάει το κεφάλαιο, και που θα πρέπει να τα θάψει ο λαός μες στην επίγεια κόλαση για πάντα.

Έτσι όπως «είδε» ο Ποιητής στην κόλαση να σέρνονται συφοριασμένοι, ο Μόλα, «το αλαλιασμένο το μουλάρι», και ο Σανχούρχο, που «σαν το φωσφόρο άναβαν τα νεφρά του και το μακάβριο στόμα του», κι ο Φράνκο, αυτή η «αφορεσμένη κιτρινίλα σκότους», οι χούντες που σκοτώνουν για το κέρδος.

Το ποίημα προέρχεται από την πρώτη παρουσίαση του Πάμπλο Νερούδα στη χώρα μας, στην αγαπημένη και αξεπέραστη μετάφραση του Ρήγα Καππάτου, σηματοδοτεί μια από τις πρώτες γνωριμίες τής… νεαρής τότε Μποτίλιας με τη μεγάλη λαϊκή και στρατευμένη ποίηση, και την ακολουθεί για πάντα, αφού βαθιά πιστεύει πως είμαστε «το τελευταίο –ανθισμένο– κλαδί της τιμωρίας».

Μπάμπης Ζαφειράτος

 

Βλέπε Μποτίλια Στον Άνεμο:

Στη μνήμη αγίων που μαχαιρώθηκαν, ανασκολοπίστηκαν, διαπομπεύθηκαν, βασανίστηκαν, από τo φασιστικό κτήνος...

____________
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1. ΚΟΡΦΕΣ ΤΟΥ ΜΑΤΣΟΥ ΠΙΤΣΟΥ: Εμβληματικό ποίημα σε 12 ενότητες (Ι–ΧΙΙ), από τα σημαντικότερα του Νερούντα. Μάτσου Πίτσου είναι το σημερινό όνομα της νεκρόπολης Βιλκαπάμπα των Ίνκας. Στη γλώσσα τους σημαίνει «Παλιός Γκρεμός».
2. Οι στίχοι της τρίτης παραγράφου του Υ.Γ. προέρχονται από τα σημαντικά ποιήματα: Ο ΜΟΛΑ ΣΤΗΝ ΚΟΛΑΣΗ, Ο ΣΑΝΧΟΥΡΧΟ ΣΤΗΝ ΚΟΛΑΣΗ, Ο ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΦΡΑΝΚΟ ΣΤΗΝ ΚΟΛΑΣΗ: Οι τρεις τους απαρτίζουν την χούντα του 1936 στην Ισπανία. Κατ' εντολή του στρατηγού Μόλα βομβάρδισε η Λουφτβάφε την Γκερνίκα.
3. Στην τελευταία γραμμή του υστερογράφου, ας μου συγχωρεθεί η αυθαίρετη παρεμβολή της λέξης «ανθισμένο».
4. Η εικόνα από εδώ
   

Μπ. Ζ.